Inwentarz dóbr Janiszewice i Kłady (1813)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z lat 1812-1813 (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka.

Wieś Janiszewice

Dwor z drzewa sosnowego, na około gliną wylepiony, w mieyscach tych, gdzie glina powypadała, widac sciany popruchniałe, przyciesi pogniłe, wchodząc do dworu z frontu składane drzwi, gozdziami nabiiane, na czterech zawiasach żelaznych, z klamką rękoiescią i ryglem do zasuwania w szrodku, żelaznemi, oraz zasuwką u gory, bo u dołu zepsuta, są oraz dwie kuny żelazne do drąga, w sieni dwa okna w ktorych trzy szyby deseczkami założone, podłoga i posowa z tarcic. Z sieni po lewey stronie drzwi do pokoiu o trzech zawiasach z zamkiem bez klucza z rękoiescią i haczykiem. W tym pokoiu okna dwa na zawiaskach z haczykami, w tych oknach gdy nastał dzierzawca było szyb cztery wytłuczonych, ktore przez niego są teraz naprawione, u iednego okna iest puł okiennicy na dwoch hakach, u drugiego cztery haki do okienic. Obicie z płotna na ktorym malowanie papierowe mieyscami po sporządzenie i złe, u gory podbitka z płotna na białym tle poplamiona przez zaciekanie. Kominek murowany. Piec z kafli niebieskich stary, dwa pokoie grzeiący, podłoga z tarcic.— Z tego pokoiu drzwi do drugiego pokoiu składane o czterech zawiasach z zamkiem bez klucza z dwiema rękoiesciami i dwiema zasuwkami żelaznemi złemi. Obicie płocienne, niebiesko malowane. Podbitka u gory z płotna, to wszystko po częsci powygryzane i dziurawe, kominek z cegły. Okno na zawiaskach z haczykami z okiennicami na szrubę zamykanemi. Drzwi do sieni kuchenney na zawiasach dwoch z haczykiem. Z tego pokoiu drzwi do garderoby na zawiasach z zamkiem bez klucza i antaby. Garderoba gliną wylepiona i wybielona, w niey okno iedno na zawiaskach z ryglami i antabką, w ktorym szyba iedna spękana na cztery części, co tak zastał dzierzawca z iedną połową okienicy. Podłoga i posowa z tarcic. Szafka w murze z drzwiczkami na zamek i klucz zamykana.—Z tey garderoby drzwi na zawiasach z zamkiem bez klucza do pokoiu zielonego, w nim obicie płocienne z szlakami, mieyscami są dziury w obiciu, u gory podbitka na płotnie malowana biało. Okno iedno na zawiaskach z dwiema ryglami i antabką na szrodku. Okienica cała na zawiasach czterech z haczykami u dołu. Kominek i piec z cegły wapnem tynkowane. Komin nad wierzch z muru wyprowadzony. Podłoga z tarcic. Drzwi składane na czterech zawiasach z zamkiem, kluczem, antabą i rękoiesciami dwiema do pierwszego pokoiu.—

Wracaiąc do sieni, z tey iest po prawey stronie sala, do ktorey drzwi na zawiasach żelaznych z zamkiem bez klucza złym. Obicie na płotnie malowane, poczęsci złe i dziurawe. Okien pięc na zawiaskach z haczykami i trzema szybami do zamykania okienic do ktorych iest hakow osiemnascie, w tych oknach iest szyb szesc wybitych i tyleż przetrąconych. Podłoga z tarcic. Suffit podbijany tarcicami, biało malowany. Piec i komin z cegły. Drzwi składane na czterech zawiasach z zamkiem i antabą bez klucza z szkoblami dwiema i wrzecądzem do spizarni czyli garderoby, w ktorey okno o iedney kwaterze /: gdyż drugiey nie było :/ wewnątrz okienicą zasuwane. Podłoga z cegły, ponieważ pod tą spizarnią iest sklep. Posowa z tarcic. Drzwi na zawiasach z wrzecądzem i dwiema szkoblami do komory, w ktorey okno deskami przez dzierzawcę zabite, gdyż tylko zastał puł okna u gory, w ktorym trzy szyby przetrącone. Posowa z tarcic.— Drzwi do sieni kuchenney na zawiasach bez zamku. w tey sieni szafka w murze z drzwiczkami na zawiaskach i dwiema szkobelkami. Z tey sieni drzwi do sklepu z trzema zawiasami, z sklepu są drzwi na dwor na zawiasach, drągiem wewnątrz zasuwane, w szyi murowaney od sklepu są schody i haki dwa oraz szkobel potrzebne do drzwi, wmurowane, ale bez drzwi.—Pod kominem wielkim dwie sciany z cegły murowane gdzie czeluscie do piecow, drugie zas dwie sciany boczne gliną wylepione, ztąd idzie się przez sionkę małą do kuchni, do ktorey drzwi na zawiasach żelaznych, w tey kuchni dwa okna gozdziami zabite, w oknach trzy szyby przetrącone, drzwi drugie na dwor na zawiasach z klamką zelazną. Komin wielki do gotowania murowany, z prętem żelaznym, kaptur trzymaiącym. Piec murowany do chleba i sabatnik. Komin cały aż nad wierzch murowany. w kuchni szafka zła z pułkami bez drzwiczkow.— Przy drzwiach kuchennych schody na gorę z drzwiami na zawiasach i szkoblem wielkim.— Wszystkie drzwi w pokoiach i odrzwi zielono malowane. Przededworem w dachu facyata z tarcic. Dach pod szkudłami stary zły, a na kuchni zupełnie zestarzały i zniszczony, nad dachem na szrodku komin nadmurowany. Drzwi z sieni do kuchni na zawiasach z klamką, i szkoblem zelaznemi. Drabiny są dwie w tyle dworu na słupach na dach.— Przed dworem iest studnia ocembrowana z dachem szkudłami obitym.

— sadek mały za dworem, słupiną iuż złą od drogi, a z podworza sztachetkami ogrodzony, w ktorym jabłonka, kilka wisien i sliwek, nad płotem grabina sadzona.—

Idąc od dworu na boku są chlewy o pięciu drzwiach z drzewa rzniętego, iedna część boku tych chlewow u dołu dziurawa w scianie. Dach pod szkudłami częscią zły. Przyciesi nadpruchniałe. Drzwi czworo na biegunach, przy ktorych są cztery tylko szkoble, piątych drzwi cale nie było.—Wychodek o dwoygu drzwiach na zawiasach, z dwiema szkoblami małemi, podłoga w iednym zniszczona. Dach szkudlany zły.

Browar z drzewa rzniętego, dach pod szkudłami stary zły, drzwi wszystkich siedmioro na zawiasach żelaznych, u tych drzwi iest ieden haczyk, i cztery wrzecądze z szkoblami. Izba z alkierzem i komorą, w izbie okien dwa, w ktorych szesc szyb zalepionych, a trzy przetrącone. W oknie alkierzowym dwie szyby deszczkami założone. Gorzalnia w ktorey okno, w nim pięc szyb wytłuczonych, deszczkami zabitych. Komin wielki na brożynach, nadmurowany. Rynna z gorzalni do studni w sadzawce przez dzierzawcę nowo zrobioney. Druga rynna z gorzalni i trzecia z mielcucha do studni za browarem ocembrowaney. U iednych czelusci gorzelnianych iest blacha ze dworu wzięta. Skrzynia do wywaru przed browarem.—Potym karmnik razem z staynią z drzewa kostkowego, dach pod szkudłami, a gdzie zły są snopki. Drzwi do karmnika na biegunach z wrzecądzem i szkoblami. Koryta są. Drzwi do stayni także na biegunach z wrzecądzem i iednym szkoblem, podłoga i posowa z dyli tak w karmniku iak i w stayni, w stayni złoby dwa z drabinami.

Ozd z drzewa kostkowego z wystawą na trzech słupach. Piec do suszenia, nad ktorym dzierzawca wierzch do lasow nowo wymurował. Balki pod posową ktorą dzierzawca zreperował popodpierane drzwi do ozdu na zawiasach z szkoblem iednym zawierane zaporą drewnianą.— Z pod wystawy schody na gorę do lasow z drzwiami na zawiasach zelaznych z wrzecądzem i szkoblami dwiema. Dach pod szkudłami stary i częscią zły, sciany popruchniałe osobliwie od pola z grunta zła.— Wracaiąc na podworze wozownia z drzewa kostkowego pochylona na wschod słonca, dach pod snopkami, kalonka z szkudeł zła, u dołu są dwa szory szkudeł na iedney stronie, a na drugiey przez puł. Wrot dwoie, u gory są cztery kuny, z ktorych, wrota iedne na kunę i dwa szkoble zamykane.—

Obora stara z drzewa kostkowego, sciany popruchniałe spaczone, sochami dwiema z bokow nowo przez dzierzawcę wyparta, dach cały z kozłami nowo iest dany i poszyty przez tegoż dzierzawcę. Posowa z balikow, na szrodku podparta czterma słupkami w owiezką także przez dzierzawcę. W oborze po dwoch stronach złoby z drabinami. Drzwi z iednym tylko szkoblem żelaznym. Wystawa o czterech słupkach. Są także blisko drzwi, stare wrota założone.—

Obora o dwoygu drzwiach ma biegunach z dwiema wrzecądzami i czterma szkoblami, w iednem złob.Z Boku tey obory dwa kurniki, iedne drzwi z wrzecądzem i dwiema szkoblami possessora, drugie drzwi zabite, podłoga w iednym kurniku, w 2gim sciana przez puł przegrodzona. Ten budynek z drzewa kostkowego maiący dach słomiany, zreperowany przez dzierzawcę przez zawleczenie iedney przyciesi. Bwierki i przez naprawienie snopkami dachu.

Kurnik pleciony z chrostu z dachem słomianym.— Za ogrodem wolarnia czyli obora z drzewa kostkowego, dach słomiany z dwiema szorami szkudeł na około u dołu i na kalonce a na naroznikach szerzey idącemi, z ktorych nie mało brakuie, wrot dwoie na wylot z ktorych iedne na kunach zelaznych. Złoby dwa z drabinami. Posowa z dyli łupanych. Drzwi do sieczkarni z obory i z sieczkarni na dwor wrota z dwiema kunami u gory i trzecią na szkoblach do zamykania, w dachu dymnik z drzwiczkami na zawiasach z wrzecądzem i dwiema szkoblami. Sciana się pochyla z pułnocy na południe.—Przyciesi nadgniłe. Boki dachu tarcicami obite.—

Staynie z dwiema drzwiami małemi z wrzecądzami dwiema zelaznemi i czterma szkoblami, w iedney stayni iest podłoga i złob ieden, posowa z dyli w trzech częściach, a reszta i w drugiey stayni z zerdzi. Wozownia w szrodku z wrotami o dwoch kunach żelaznych. Dymnik w dachu bez drzwi z hakami i szkoblem żelaznemi. Dach słomiany z dwiema szorami szkudeł na około a w narożnikach szerzey, ktorych poczęsci brakuie. Sciany z drzewa rzniętego. Boki dachu tarcicami obite.

Owczarnia z drzewa kostkowego, dach słomiany, na naroznikach, u dołu i na kalonce szkudły. Boki dachu czyli szczyty tarcicami obite. Dymnik u dachu z hakami i szkoblem żelaznemi. Wrota na wylot, na biegunach iedne, a drugie na kunach żelaznych u gory, w szrodku drzwiczki z wrzecądzem i dwiema szkoblami żelaznemi. Posowa z dyli, zerdzi i nieco z płatow.— Przy tym na placu znayduią się dwa złoby większe, a trzeci mały.— Stodoła z drzewa rzniętego o dwoch klepiskach, z wrotami na wylot z osmiu kunami u gory, zamykane z przodu, i z tyłu na wrzecądze żelazne z szkoblami. W szrodku spichrz, do ktorego drzwi futrowane, gozdziami nabijane, zamykane na zamek z kluczem, i wrzecądz kręcony żelazny z dwiema szkoblami. W spichrzu podłoga i posowa z tarcic iako tez przegrody czyli koyce z bali rzniętych dwoch calowych, okienka cztery zakuwane. Na gorę schody i drzwi na zawiasach z wrzecądzem i dwiema szkoblami—boki na gorze od samsiekow tarcicami obite, w spichrzu znayduią się młynek do chędożenia zboża, z korbą żelazną. Kłoda dębowa od kapusty fasa czyli beczka do sypania zboża, bez wieka.—Dach na stodole z spichrzem słomiany po częsci większey naprawiany, u dołu i na kalonce szkudły. Dymniki dwa nad spichrzem z kratami żelaznemi, iedne z okiennicą tylne.

Stodoła druga z drzewa rzniętego, dach słomiany stary naprawiany, u dołu i na kalonce szkudły, wrota na wylot z kunami u gory żelaznemi, z dwiema wrzecądzami i czterma szkoblami.—

Spichrz obok stodoły mały, stary, pusty, drzwi na zawiasach z wrzecądzem i dwiema szkoblami— z drzewa kostkowego sciany, pochylony, dach słomiany stary, zupełnie zły.— Przed stodołami

Brog o szesciu słupach z dachem słomianym, obłożony na około żerdziami.—

Płoty począwszy od dworu aż do stodoł wszędzie z balikow łupanych, płatow ciesanych i rzniętych, i często z zerdzi, między stodołami są wrota z płatow między słupami, a drugie wrota z tarcic przy dworze i z drzwiami przy nich małemi.—

Ogrody:

Pierwszy ogrod między oborami blisko staiony w ktorym dzierzawca zastał jęczmień aż do zaroszli, od tych zas aż do pola zasał jarkę.—Drugi ogrodek między chlewami w pastewniku o jedenastu leszkach krotkich, w ktorym dzierzawca zastał tylko sam chwast. Trzeci ogrodek zwany włoskim w pastewniku pod chałupami, płatami ogrodzony, i głogiem obstrzępiony, z wrotkami na kunę żelazną zamykanemi bez kłotki. W tym zastał dzierzawca trochę jarmużu i burakow, oraz grochu stołowego dwie lechy, w reszcie zas chwast.—

Gosciniec z staynią wiezdną z drzewa rzniętego na koncu wsi, w karczmie izba z komorą, okna trzy, w tym szyb osiem złych, kominek z cegły, piec z kafli, podłoga i posowa w izbie z tarcic, na komorze posowa, stoł długi i ława. Izdebka w ktorey mieszka kowal, w niey okno iedne, piec zły, kominek z gliny. Drzwi wszystkich pięcioro, z tych troie na zawiasach, a dwoie na biegunach, klamek trzy, haczykow dwa żelaznych, komin z gruntu murowany az nad dach.—w stayni wrota na wylot na kunach u gory, u iednych wrot wrzecądz z szkoblami dwiema, w szrodku wrot drzwiczki małe na zawiasach z wrzecądzem i dwiema szkoblami. Złoby na około z drabinami. Dach pod dranicami tak na stayni iak na goscincu, lecz przy kominie na sieni brakuie cokolwiek dranic.—

Kuznia osobna z drzewa kostkowego, dach pod szkudłami, komin cały murowany. Okno iedno za szkłem, w ktorym trzech szyb brakuie. Porządki w kuzni, podług podania kowala krzysztofa jakubowicza od dziedzicow ieszcze osadzonego i te są: kowadło—miech—szporog—kleszczy dwoie—szynalownica—młot wielki—drugi ręczny. Karczmarz także mieszka w goscincu od ustanowienia go przez dziedzicow.—Wiatrak iest na tey dziedzinie ku kładom niedaleko traktu, ktory trzyma młynarz piotrowski a kontrakt z nim zależy od wielmożnego wincentego krakowskiego, młynarz ma dawać czynszu pierwszego roku złotych dwiescie, drugiego tyleż, trzeciego dwiescie szescdziesiąt złotych, a chociaż takowy czynsz podług kontraktu dzierzawnego należy się dzierzawcy /: gdyż nie iest wyłączony dla dziedzica :/ dziedzic go iednak odbiera.—

W browarze znaiduią się następuiące statki: dwie kadzie sosnowe po osiem beczek trzymaiące. Jeden garniec miedziany maiący pułtory beczki, z pokrywą i rurami ii kozieł miedziany do piwa maiący puł beczki. Jedna beczka dębowa i dwa sądki dębowe, dwa drybusy sosnowe stare złe, nieużywane.——

II Ten garniec i pokrywę zastał dzierzawca naprawione, ktory także i on znowu naprawiał II

Krowy cztery na gruncie zostawione, ktore przez Biegłych trzech, Mateusza Filipczaka Radzcę z Kaweczyna, Bogumiła Jędrzeyczaka, Radzcę z Suchoczas, i Franciszka Wronskiego Radzcę z Janiszewic szacowane są; iako to: Krowa płowa bez roga, maiąca lat Dwanascie, złotych Dwadziescia cztery. Krowa czerwona maiąca lat dziewięc, złotych Czterdziesci. Krowa szada maiąca lat czternascie; złotych Osiemnascie. Krowa mroziata maiąca lat Czternascie, złotych Dwadziescia cztery.— Woły także szacowane są, przez tychże Biegłych, ktore po Bartłomieju Sobotkoskim ktory zszedł z Puł....., zostały: Woł Pstry maiący lat dziewięc złotych Szescdziesiąt, woł Siwy maiący lat Osiem, złotych Osiemdziesiąt cztery, Woł Szady w osmiu latach, złotych Siedemdziesiąt dwa. Skora z wołu płowego, złotych Polskich Osiem.—

Zasiewy na Dziedzinie wsi Janiszewic, podług zeznania czyli podania Sobestyana Swirczynskiego Komornika i Wincentego Wronskiego Zagrodnika, z Janiszewic, były takie, w czasie przyiscia do Dzierzawy Urodzonego Michała Stępkowskiego, iak następuią:

I w Polu Jarym poczynaiącym się od Podworza Dworskiego, a kończącym się przy granicach Opiesinskich i Borku na dłuż, a na szersz od Łąk do Pastwiska czyli Wygonu

Imo na Pierwszym Dziale od Podworza: Prętow siodmiołokciow:

Jarki przez iedno Staie ——" ——"—— 7 1/2.

Owsa na dwoch Staiach ——" ——"—— 20.

Grochu na iednym Staiu ——" ——"—— 24.

2o na Drugim Dziale za rolami Chłopskiemi:

Owsa prętów Szescdziesiąt pięc przez troie stay

czyli: ——" ——"—— ——" ——"—— 195.

Owsa aż do Borku iednym Staiem ——" —— 79.

Grochu na szrodkowym Staiu do zaroszli ——" —— 33.

Od Zaroszli ku Krzakom Owsa staiem Krotkim 14.

Rzepaku nad Krzewiną przez Staie——" 23.

ale tego Rzepaku wcale nie było.

Jęczmienia przez staie iedno——" ——" 9.

Lnu ——" ——"——" ——"——" 3.

Prosa ——" ——"——" ——"—— 10.

Jęczmienia prętow szescdziesiąt cztery

przez dwoie stay czyni ——" ——"—— 128.

3tio w Łąkach:

Tatarki, na dłuz mniey iak puł staiem, na szerz 13.

4to na Ogrodzie Pustym Lnu na dłuż prętow

Dwanascie i puł, a na szerz ——" ——"—— 3 1/2.

II w Polu Ozimim na południe i Wschod.

1mo na Dziale Setnym za Pastewnikiem prętow

Dwadziescia sześć przez czworo stay (: z ktorych

iedno Staie iest krotkie :) czyni ——" 104.

2do Na Dziale za Chłopskiemi Stodołami:

Pszenicy prętow dwadziescia sześć, przez

troie stay czyni ——" ——"——" ——" 78.

Pszenicy tamże, na czwartym Staiu ——" 13.

Żyta tamże, na czwartym staiu ——" 13.

3tio na Dziale za Karczmą Żyta prętow

trzydziesci ieden przez czworo stay, czyni " 124.

4to na Dziale pod Laskami Żyta prętow

Czterdziesci cztery, przez troie stay, czyni " 132.

5to na Dziale Żabiniec zwanym, Żyta

prętow Szescdziesiąt osiem, przez dwoie

stay czyni ——" ——"——" ——" 136.

6o na pustych Rolach Chłopskich Żyta stajonych

składow Szescdziesiąt, ktore wynosic

mogą ——" ——"——" ——"——" 56.

Tatarki staionych składow Szescdziesiąt

czyli prętow ——" ——"——" ——" 60.

w Ugorze

7o Jarki u Glinianek prętow Czternascie

i puł przez dwoie stay, czyni ——" ——" 29.

8o Perek u Wiatraka staiem iednym——" 9.

Zasiewy na Kładach odebrane przez Dzierzawcę podług

podania Sobestyana Swirczynskiego Komornika z

Janiszewic i Jana Smarzka Zagrodnika z Kładow.

1mo Między Rowami Żyta przez staie ——" 15 1/2.

2o Na drugiey stronie drogi przy granicach

3o Tatarki w Pastewniku przez Staie iedno ——" ——" 7 1/2.

Żyta wzdłuz mniey iak puł staiem, a na szerz ——" 13 1/2.

3tio za Browarem Pszenicy iednym staiem ——" 15.

4to za Browarem od Drogi Żyta iednym staiem 15.

5o ...tem za Browarem Zyta prętow Czternascie,

przez dwoie stay czyni ——" ——"——" 28.

6o Pod Woytowską Łąką Zyta prętow szesnascie

przez dwoie stay czyni ——" ——" 32.

7o Ditto Żyta na trzecim staiu ——" 16.

8o na Porembach Zyta iednym staiem ——" 31.

9o za Browarem Owsa prętow Czterdziesci sześć

przez troie stay czyni ——" ——" 138.

10o Za Oborami Jęczmienia iednym staiem ——" 18.

11o Tamże Owsa iednym staiem——" 19.

12o Tamże Prosa staiem klin i ——" —— 3.

13o za Stodołą Jęczmienia staiem iednym 27.

14o Tamże Owsa iednym staiem ——" ——" 30.

15o za Gliniankami w Ugorze Grochu iednym

staiem ——" ——"——" ——"——" 13.

16o Pod Wybuchem Tatarki staiem iednym 11.

17 u Łąk Grochu staiem iednym ——" 35.

18o w Grabach Prosa kawałami na dłuż, a

na szerz ——" ——"——" ——" 9.

19o Tamże Tatarki Kawałami na dłuż,

a na szerz ——" ——"——" ——" 7.

20o w Klinie pod Gorą Żyta iednym staiem 27.

21o u Drogi Borszewskiey Żyta iednym staiem 21.

22o u dużego Ługa Zyta iednym staiem ——" 21.

23o tamże ——" Zyta iednym staiem ——" 8.

24o u Rowu Owsa wzdłuz prętow czternascie,

a na szerz ——" ——"——" ——" 18.

25o u Granicznika Tatarki wdłuz kawałami,

a w szerz ——" ——"——" ——" 72.

26o Tamże Rzepaku Kawałami na dłuż, a

na szerz ——" ——"——" ——"——" 5.

27o za Nową Stodołą Perek iednym staiem " 7.

Co się tycze Ogrodow na Kładach, osobliwie Chłopskich, te, oprocz Dworskich wszystkie Wielmożny Wincenty Krąkowski zabrał względem zaś Łąk powszechna mowa w wsiach była, że te na Janiszewicach przez Suszą wypalone zostały, a na Kładach wypasione.

Wies Kłady. Budynki Dworskie.

Stodoła z drzewa rzniętego w węgły, Dach słomiany z dwiema szorami szkudeł u dołu na około. Wrot dwoie na wylot z Kunami Osmiu u gory, z przodu z dwiema zamkami i kluczami /: gdyż iest o dwoch klepiskach :/ z tych ieden Zamek zepsuty, w tyle są Wrota z wrzecądzami dwiema i czterma szkoblami.—

Chlewy z drzewa Kostkowego o czterech odrzwiach bez drzwi, Dach słomiany zły u dołu z dwiema Szorami szkudeł. Ten Budynek leżący blisko Dworu przez Dziedzicow excypowanego, przez Dzierzawcę nie iest używany.—

Spichrz stary nie wielki z drzewa Kostkowego z wystawą na dwoch słupach, Dach słomiany stary zły, u dołu dwa szory dranic starych. Podłoga i posowa z dyli, podług poczęsci (: gdyż iest zapieczętowany ten Spichrz :) złe. Ten Spichrz używany iest przez Dziedzica.—

Obora z drzewa rzniętego, Dach słomiany z dwiema Dymnikami bez drzwiczek. Szory tarcicami obite. Jest dwoie wrot na biegunach i iedne Drzwi w szrodku na biegunach, bez wrzecądza, koryta cztery z czterma drabinami.— Płoty na około Podworza z płatow, bali, i zerdzi.— Dwor, Staynia, i Stodoła stara iako przez, Dziedzicow excypowane, nie opisuią się.— Karczma przy trakcie za Browar uważana, z Staynią wiezdną, stare pusto stoią, w Karczmie czyli Browarze Izba z Komorą i Izdebką, Drzwi wszystkich Szescioro, z ktorych troyga brakuie bo te przez Kogoś zabrane zostały. Okna w Izbie dwa, iedno szklane, drugie zabite deskami, trzecie w Izdebce bez niczego. Komin z gruntu zły. Staynia wiezdna o dwoygu wrotach przez Dzierzawcę zrobionych. Żłobow nie masz. Dachy słomiane złe. Studnia na zrzodle ocembrowana z Sochą.—

Powinnosci i Daniny tak Janiszewskich iako też Kładzkich włoscian i Komornic, podług podania Franciszka Wronskiego, Marcina Mularczyka Pułrolnikow i Wincentego Wronskiego Zagrodnika w Janiszewicach mieszkaiących.

1mo Pułrolnikow Osmiu, kazdy robi w tydzień pieszo dni sześć, bydłem zas dni trzy, orzą na dzień na tęższey (tężney?) Roli Lasek sześć siedmiorokucznych na lzeyszey Roli takichże Lasek siedem , składowego płacą ze składa po groszy piętnascie, Kapłonow daia dwoch, Jay piętnascie, Przędą sztukę /: w ktorey płotna łokci Osiemnascie :/ i obrabiaią, za co od Dworu biorą po groszy Piętnascie — Po kolei wymiataią Sadze strozą i trzodę odbywaią, Słody na lary wynoszą, Beczki myią, Piwo do Sklepu zwożą bez dnia, Tłuk w zniwa odbywaią cztery, za to Biorą Beczkę Piwa a czasem dwie oraz Gorzałki garcy dwa. w Drogę iezdzą za dzień a kiedy się trafi w Swięto bezednia, z Boru winni są drzewo trzy razy na dzień przywieść.—

2do Zagrodnikow czterech, kazdy z nich robi w tydzień dni trzy pieszo, Tłuk cztery w zniwa, należą ze te do Piwa i Gorzałki z Pułukci. Daią po iednym Kapłonie i Jay po Osiem, Przędą po puł sztuki i obrobione Płotno oddaią, biorąc za to po groszy osiem. Inne koleyne powinnosci odbywaią, iak Pułrolnicy.

3tio Komornikow kopiznę biorących czterech, kazdy robi ręcznie w tydzie dni trzy, Tłuki w żniwa cztery, Powinnosci koleyne tak odbywaią iak Pułrolnicy, piesze. Zboża biorą po Piętnascie składów ze Dworu, to iest:

Żyta, Jęczmienia, Grochu, Tatarki, i innych po trzy składy, należą do Piwa i Gorzałki i Owsa.

4to Komornic sześć, Kazda robi w tydzień dni dwa, a w żniwa tłuki cztery, za każdą zas kurkę biorą po groszy piętnascie. Podsiewaią zboże ile razy potrzeba. Biorą zboża po składzie iednym, iako to:

Żyta, Jęczmienia, Grochu, Owsa i Tatarki.—

Ktory Inwentarz czyli Stan dobr Janiszewic i Kładow dnia Dwudziestego dziewiątego Kwietnia rano skonczony, po przeczytaniu głosnym i przyięciu, Stawaiący Urodzony Stępkowski Dzierzawca, iako tez dway swiadkowie urzędowni, wyżej wzmiankowani na początku dzieła, i Pisarz Aktowy, Urodzony Antoni Pstrokoński, w Sieradzu w Domu pod liczbą trzydziestą osmą przy ulicy Kollegiackiey mieszkaiący, rękami własnemi podpisali, oprocz Biegłych i Swiadkow pisać nie umieiących.

(podpisy)

Inwentarze Dóbr

Najstarsze inwentarze dóbr kościelnych i królewszczyzn pochodzą z przełomu XV i XVI wieku. Inwentarze dóbr szlacheckich w tym okresie są jeszcze rzadkością. Kolejne wieki przynoszą coraz większą liczbę opisów posiadłości. Uwłaszczenia chłopów powoduje ostateczny upadek systemu pańszczyźnianego. Od tej chwili zanika tradycja inwentaryzacji dóbr.

Ze względu na znaczenie inwentarzy dóbr jako bogatego źródła dającego bezpośredni wgląd w stan majątkowy dóbr i relacje między właścicielem a ludnością zamieszkującą i wykonującą różnego rodzaju powinności na rzecz tegoż, z tego też powodu dodaje kolejną kategorię do bloga pod tytułem: 

Inwentarze dóbr.
Natomiast spis inwentarzy wraz z linkami do opisów znajdować się będzie w etykiecie o nazwie:
Indeks Inwentarzy Dóbr.

Informacje związane ze szczegółowymi opisami dóbr czerpie między innymi z ksiąg notarialnych, pochodzących z XIX wieku.

Ze względu na to, że szczególnie interesuję mnie substancja nieruchoma, czyli  przede wszystkim opisy budynków i zabudowań dworskich, zabudowań folwarcznych i t. p. w opisach dóbr pomijać będę część opisującą dobra ruchome. 

Poniżej dodaję linki do opisów poszczególnych dóbr. W nawiasie podaję nazwy innych miejscowości, wchodzących w skład dóbr, ale nie ujętych w tytule nazwy dóbr.

INWENTARZE DÓBR

ADAMKI (karczma Felinka) - 1836 r.

 

ADAMKI (karczma Felin[ka]) -1839 r.

 

BAŁDRZYCHÓW - 1828 r.

BARCZEW (Staropole) - 1836 r.

 

BECHCICE (Prusinowiczki) - 1840 r.

BLIŹNIEW - 1831 r. 

 

BOGUMIŁÓW (karczma Żeglina) - 1832 r.

BOGUMIŁÓW (karczma Żeglina) - 1833 r. 

 

BOGUMIŁÓW (karczma Żeglina) - 1840 r. 

BOGUMIŁÓW (młyn Świnka) - 1856 r.

BOREK PAUZEW - 1814 r.

 

BRODY - 1820 r. 

 

BROŃCZYN - 1839 r.

 

BRUDZEW (Bugaj) - 1822 r.

 

BRUDZEW -1876 r.

BRZESKI - 1813 r. 

BRZESKI - 1816 r.

BRZEŹNIO (Folwark Lorek, Folwark Przedgorcze, Folwark Pustelnik, Gozdecki Młyn, Młyn Jagieła, Pustkowie Brończyna, Pustkowie Wola, Wieś Krzaki, Wieś Zapole) - 1813 r.

 

BUGAJ - 1869 r.

BUKOWIEC (Pustkowie Bugaj, Młyn Kaczaj) - 1864 r.

BUKOWIEC (Bugaj, Młyn Kuczaj) - 1874 r.

BURZENIN (Strzałki) - 1791 r.

 

CHARCHÓW PAŃSKI (karczma Bugaj) - 1827 r.

CHARŁUPIA MAŁA, DZIERLIN - 1814 r.

 

CHARŁUPIA MAŁA (część Dzierlina) - 1867 r.

CHARŁUPIA WIELKA (Józefów, Drzązna, Buczek, młyny: Bienek, Myja, Grobelny, Zadworny vel Wygoda) - 1818 r. 

 

CHARŁUPIA WIELKA (Bieniek, Buczek, Drzązna, Fituch, Gęsówka, Grobelna, Izabelin, Józefów vel Jedynakowskie, Krzakowizna, Michalszczyzna, Myja, Przybyszów, Rowy, Tworkowizna, Wygoda, Złotowizna) - 1838 r.

CHOJNE (Bobrowniki, Stoczki, Wiechutki, Żeglina) - 1859 r.

CHOSZCZEWO - 1811 r. 

CHOTÓW (Górale, Jarząb, Mątewki, Srebrnica)  - 1822 r. 

 

CHRUSTY ZAWADY ( Folwark na Bugaju  = Folwark Zawadskie?) - 1829 r. 

 

CHRUSTY ZAWADY (Folwark na Bugaju = Folwark Zawadskie?) - 1832 r. 

 

CHRUSTY ZAWADY - 1835 r. 

 

CIENIA WIELKA (Józefów, Topielec) -1837 r.

CZARTKI MAŁE I WIELKIE - 1815 r.

CZARTKI WIELKIE- 1815 r.

CZARTKI WIELKIE - 1818 r.

CZARTKI WIELKIE - 1821 r.

 

CZESTKÓW (Dąbrowa) - 1825 r.

 

CZESTKÓW (Dąbrowa) - 1834 r. 

 

DĄBRÓWKA SIERADZKA (Grosiwie, Kempka) - 1835 r.

DĄBRÓWKA ZGNIŁA - 1815 r.

 

DĄBRÓWKA ZGNIŁA - 1821 r.

DĄBRÓWKA ZGNIŁA - 1834 r.

 

DĄBRÓWKA ZGNIŁA - 1836 r.

 

DĄBRÓWKI KOBYLAŃSKIE - 1844 r.

 

DĄBROWA WIDAWSKA (Kobylarnia) - 1829 r. 

 

DĄBROWA WIDAWSKA (Kobylarnia) - 1832 r.

DĘBOŁĘKA (karczma Tumidaj) - 1832 r.

 

DOMANIEWEK (folw. Plichta) - 1823 r. 

 

DRUŻBIN - 1867 r. 

 

DRWALEW - 1828 r.

DYBÓW SUCHORZYN - 1817 r.

 

DZIADKOWICE - 1833 r. 

 

DZIADKOWICE - 1834 r. 

 

DZIEBĘDÓW (Dezerta, Kolędzie) - 1837 r.

 

GAJ(BOK) - 1873 r.

GAWŁOWICE (gościniec Janek) - 1835 r. 

 

GLINNO - 1841 r.

 

GŁANISZEW - 1836 r. 

GŁANISZEW - 1873 r.

 

GOLKÓW - 1840 r. 

 

GOSTKÓW (Syberja, Wola Bezdziadowa, Pełczyska) WOLA NIEDŹWIEDZIA (Tumidaj, część w Starzynkach) - 1839 r.

 

GRABINA - 1830 r.

GRÓJEC MAŁY (Na Bugaiu, Pod Łagiewnikami, Wieś Zarobna Stanisławow) - 1813 r.

 

GRÓJEC WIELKI - 1868 r.

GRUSZCZYCE (Cienia Mała, Folwark Hecwoda, Miasteczko, Niedoń, Pogoń, Pustkowie Derdak, Pustkowie Dolsko, Pustkowie Wiercinie) -1812 r.

 

GRUSZCZYCE (Checwoda, Cienia Mała, Dolsko, Miasteczko, Niedoń, Pluta, Pogoń, Przekora, Wiercin, Zmyślona) - 1834 r.

 

GRZYMACZEW (Dzikie, Kąśnia, Wcisłe) -  1865 r.

INCZEW (Panowice) - 1832 r. 

 

INCZEW (Panowice, Kopiec) - 1838 r.

JANISZEWICE (Kłady) -1813 r.

 

JARZĄB - 1821 r.

 

JASTRZĘBICE (Antonina, Zalasy, Dęby,  pustkowie Błaś) - 1821 r.

 

JEŻEW (Budy, Feliksów, Ruda) - 1847 r. 

 

KALINOWA (Branica, Jelno) - 1836 r. 

KALINOWA (Garbów, Gorzałów) - 1840 r.

 

KAŁÓW - 1824 r. 

 

KAMYK (Piaski, Zakurów) - 1875 r. 

 

KĘPA młyn -1843 r.

KLICZKÓW WIELKI (Gęsina, Rososza, Wygoda) - 1861 r.

 

KLONÓW (Klonówek) - 1840 r.

KOBIERZYCKO - 1832 r. 

 

KOBIERZYCKO - 1835 r. 

KOBYLNIKI - 1834 r.

 

KOCHLEW Papiernia - 1820 r.

 

KOCINA - 1845 r.

 

KOMORNIKI - 1820 r.

 

KRASZYN (Górki, Zwiasty) - 1822 r. 

 

KUSTRZYCE (Lichawa, Głowaczewice, Przymiłów, Stypuły, Wrzesiny) - 1806 r.

 

LEŚNICA (Podlesie) - 1836 r. 

 

LIGOTA - 1851 r.

LIPICZE (Folwark Gozduwek) - 1819 r.

LUBOLA - 1817 r.

 

LUBOLA - 1840 r.

ŁABĘDZIE, GOŁUCHY, NIERADZA -1814 r.

 

ŁASK (Barycz, Emelin (dziś Anielin), Nowy Młyn (dziś Stary Młyn), Wesółka, Wiewiórczyn, Wronowice) - 1838 r.

ŁOSIENIEC (karczma Ludwików) -1838 r.

ŁUBNA JAKUSY (młyn Leszczyzna, Sudoły) - 1814 r.

ŁUBNA JAROSŁAJ (folwark Sudoły) - 1873 r.

 

MAŁKÓW (Duszniki, Rakówka, Zmyślona) - 1874 r.

 

MARZENIN (Wola Marzeńska, Rososza) - 1839 r. 

 

MIKOŁAJEWICE (Kukułka) - 1840 r. 

MŁODAWIN GÓRNY - 1844 r.

MONICE (Jeziory, Kłocko) - 1821 r.

 

MORAWKI - 1828 r. 

 

NER (Karczma Syberya, Kłudna, Wartkowice, Zawada) - 1839 r.

NIECHMIRÓW (Jarocice, Kamionka, Nieczuj, Waszkowskie, Światłowizna, Nędzerzew, Wolnica Niechmirowska) - 1871/72 r.

 

NIEMOJEW (Józefin, Knapy, Kluski, Piaski vel Świercze) - 1873 r.

NOWA WIEŚ (Folwark Dury, Pustkowie Borowiska, Wieś Potok) - 1813 r.

 

OPOJOWICE (Brody) - 1864 r.

ORZEŻYN - 1813 r.

 

OSMOLIN - 1873 r.

OSOWIEC PRZYWIDZ - 1817 r.

 

OSTRÓW (Sudajew) - 1869 r. 

PAPIERNIA KOCHLEW - 1856 r.

 

PAPROTNIA (Marzynek) - 1824 r. 

 

PATOKI (Antoniówka, Trzciniec) - 1846 r.

PĘCHERZ - 1832 r.

PĘCZNIEW - 1817 r.

PIOTROWICE (Abramki, Zmyślona) - 1827 r. 

 

PIOTROWICE (Zmyślona) - 1835 r. 

PLATOŃ - 1875 r.

PODŁĘŻYCE (Chałupki, Rzechta) - 1824 r.

 

PODŁĘŻYCE (Chałupki) - 1834 r. 

 

PONIATÓW - 1841 r.

 

PONIATÓWEK - 1867 r.

 

POPÓW (Łęg) - 1824 r. 

 

POPÓW (Łęg) - 1827 r.

PORADZEW - 1815 r.

 

PRAŻMÓW - 1832 r.

 

PRAŻMÓW - 1866 r. 

PRÓCHNA (Żurawiec) - 1874 r.

 

PRUSZKÓW - 1826 r. 

 

PRZYGOŃ - 1849 r. 

PSTROKONIE (Antonina, Jeziorko, Woźniki) - 1836 r.

PSTROKONIE (Antonina, Jeziorko, Woźniki) - 1842 r.

 

PSTROKOŃSZCZYZNA - 1836 r. 

PUCZNIEW (karczma Bugaj, Jeziorko, Ostrówko, Mianów, Wola Załęczna, Madaie albo Szydłówka, Zagrodniki albo Oleśnic) - 1839 r.

 

RACZKÓW (Upuszczew) - 1839 r. 

RAKOWICE - 1870 r.

REMBIESZÓW (Branica, Dębina, Gawory, Sosnowiec) - 1833 r.

REMBIESZÓW (Branica, Gawory) - 1843 r.

 

ROGÓŹNO - 1829 r. 

 

ROGÓŹNO - 1832 r. 

 

ROSSOSZYCA (Bednarzec folwark, Pustkowie Skęczno, Wieś z folwarkiem Rożdżały, Pustkowie Szczawno od granic Rzeczyckich, Wieś zarobna Lipiny, Bronilas, Ulesie, Pierzchnia Góra, Miłobądź, Folwark Chorążka, Pustkowie Gozdy, Osada Raszelki) - 1839 r. 

 

ROSSOSZYCA (Budy vel Pinki, Chorążka, Lasek, Lipiny, Miłobądź, Pierzchnia Góra, Ulesie) - 1861 r.

RÓWNA (Mierziony, Pomykacz, Rubice) -1812 r.

 

RÓWNA (Mierzony, Rubice, Przy Olszynie) - 1847 r. 

 

RUDA MŁYN - 1873 r. 

 

RUDA OLEWIN (Domicelin, Emanuelin, Nowy Świat, Przycłapy, Taczanów) - 1822 r.

RUDNIKI - 1817 r.

 

RUDNIKI (Karolew, Osowiec, Przywidz, Wielkopole) - 1843 r.

RUSIEC (Krasowa, Kuźnica, Toporów, Żary) - 1815 r. 

 

RYBNIK (Gozdy) - 1867 r.

 

RZECHTA DRUŻBIŃSKA DRUŻBIN - 1823 r.

SADOKRZYCE -1813 r.

 

SADOKRZYCE - 1839 r.

SARNÓW (Korablew) - 1816 r.

 

SARNÓW (Podmokrze) - 1824 r.

 

SKALMIERZ - 1868 r.

SŁOMKÓW MOKRY (Budy, karczma Kopiec) - 1832 r. 

 

SŁOMKÓW MOKRY (Budy) - 1841 r. 

 

SŁOMKÓW MOKRY - 1849 r.

SOCHA (Dzięcioły) - 1815 r.

 

SOCHA (DZIĘCIOŁY) - 1867 r.

 

SOKOŁÓW (Okręglica) - 1846 r. 

STARCE (Bugaj, Robaszew, Zwierzyniec) - 1840 r.

 

STOLEC (Biesiec, Broszki, Dąbrowa  Miętka, Filipole, Hutniki) -1833 r. 

STOLEC (Biesiec, Broszki, Burdynówek, Dąbrowa Miętka, Filipole, Hutniki, Łeszczyn, Pustkowie Teklin) - 1838 r.

 

STROŃSKO ( Oszczywilk, Zmyślona, Żabiniec) -1850 r. 

SULISZEWICE (Jarki, Kołdów, Krety, Skalmierz) - 1836 r.

SULISZEWICE (Jarki) - 1869 r.

 

SULMÓW (Sulmówek, Sokołów, Zimnik) - 1836 r. 

 

SULMÓW (Sulmówek, Sokołów, Zimnik) - 1840 r.

 

SZYDŁÓW CHARBICE GÓRNE JERWONICE - 1826 r. 

 

ŚWIĄTKOWICE DOBROSŁAW - 1864 r. 

 

ŚWIĄTKOWICE (Brzozowiec, Rososz, Swoboda) - 1873 r.

ŚWIERCZÓW - 1832 r.

 

ŚWIERZYNY - 1836 r. 

 

TEKLINA (Klapka, Platoń) - 1871 r. 

TEKLINA (karczma w Łagiewnikach, Klapka) - 1875 r.

TEKLINA (karczma w Łagiewnikach, Klapka) - 1875 r.

 

TOBOLICE WILKOWICE - 1811 r.

TUBĄDZIN (Nacki, Rudnik) - 1842 r.

 

TYCZYN (Redzeń) - 1841 r. 

 

UNIKÓW (Huta, Kamasze, Lesiak, Pasieka, Psujowizna, Wilkołek) - 1849 r. 

 

URBANICE (Tumidaj) - 1851 r.

WANIA - 1817 r.

WĄGŁCZEW (Wygoda) - 1813 r.

 

WIDAWA (Rogozinka karczma, wieś Ruda, folwark Kopiec) - 1829 r. 

 

WIDAWA (Rogozinka karczma, wieś Ruda, folwark Kopiec) - 1832 r. 

 

WILCZKÓW - 1839 r. 

WILCZKÓW MIŁKOWICE (Zaspy, Strachocice, Młyny Strachockie) - 1876 r.

 

WILKSZYCE - 1822 r. 

 

WŁOCIN (Chudoba, Kije, Niwa, Pęczek, Przegorzałe, Stelmach) - 1868 r.

 

WŁOCIN GRZYMACZEW (Chudoba, Dębieniec vel Dębiniec, Jarychy vel Jaryśki, Kije, Niwa, Niżowskie, Pęczek) - 1841 r.

WŁYŃ - (Bugaj, Ulesie) - 1835 r.

WŁYŃ (Bugaj, Ulesie) - 1873 r.

 

WOLA DZIERLIŃSKA (karczma Brzezina, karczma Utrata) - 1820 r. 

 

WOLA FLASZCZYNA ( Wola Sipińska, folwark Pałki, Rościeszyn) - 1823 r. 

 

WOLA FLASZCZYNA (Wola Sipińska, folwark Pałki, Rościeszyn, Pietrachy, Hilarów) - 1830 r.

WOLA KLESZCZOWA - 1828 r. 

 

WOLA KLESZCZOWA - 1832 r.

 

WOLA KLESZCZOWA - 1835 r.

WOLA MARZEŃSKA (Rososz, Piguła) - 1810 r.

WOLA PRZATOWSKA (Folwark Remiszew) - 1824 r.

 

WOLA TŁOMAKOWA (Tobołki) - 1836 r. 

 

WOŹNIKI młyn - 1853 r.

 

WOŹNIKI, MNICHÓW, SUCHA (Dom Starościński, Dzigorzew) - 1821 r. 

 

WÓJCICE MAŁE I WIELKIE - 1869 r. 

 

WÓLKA MARZEŃSKA (Dobra, Marzenna) - 1923 r.

WÓLKA MIŁKOWSKA (folwark Justynów) - 1866 r.

WRÓBLEW - 1813 r.

 

WRÓBLEW - 1869 r.

WRZĄCA (Łapigrosz, Migacz, Pustkowie Biała, Pustkowie Borek, Pustkowie Dębiniec, Pustkowie Poremby, Zimna Woda) -1812 r.

 

WYDRZYN gm. Czarnożyły - 1868 r.

ZABŁOCIE (Bród Widawski) -1813 r.

 

ZADĄBROWIE (Poddębina) - 1839 r.

ZAGAJEW CHOCISZEW (Rakówka) - 1816 r.

 

ZAGAJEW (Rakówka) - 1839 r.

ZAGÓRKI (Jadwichna, Józefka) - 1813 r.

ZAGÓRKI (Jadwichna, Józefka) - 1817 r.

ZAKRZEW (Łukoszczyzna) - 1814 r. 

 

ZALEW (młyn Stawki, Zalewek, Legendzin, Wygoda) - 1825 r.

ZAPOLICE - 1829 r.

ZASPY MIŁKOWSKIE - 1818 r.

 

ZAWADY (Bugaj) - 1830 r.

ZELGOSZCZ - 1841 r.

ZŁOCZEW (Bugay, Folwark Borek, Folwark Oleśnica, Młynek Myka, Pustkowie Cegielnia Buynowska, Pustkowie Lesiak, Pustkowie Zapowiednik, Wieś Borzęckie, Wieś Buynow z Folwarkiem, Wieś Czarna z Folwarkiem, Wieś Huta Stara, Wieś Huta Szklana, Wieś Miklesz z Folwarkiem, Złoczewska Wieś)-1813 r.

 

ZŁOCZEW (Baby, Borki, Borzęckie, Bujnów, Cegielnia, Czarna, Garbirka (Galbierka), Leśniak (Lesiaki), Mikla (Myka?), Miklesz, Nowa Huta, Oleśnica, Potok, Stanisławów, Stara Huta, Syberia, Szklana Huta, Złoczewska Wieś) - 1870 r.

 

ZYGRY BOGUCICE - 1824 r.

ŻELISŁAW (folwark Poczta, folwark Sarny, folwark Zaborów) - 1829 r. 

 

ŻELISŁAW (Dębiniec, Janowice, Piaski, Sarny, Wójcice, Zaborów) - 1836 r.

 

ŻEROSŁAWICE - 1825 r.

SŁOWNICZEK  

Słowniczek pochodzi z artykułu Pani Haliny Studzińskiej o dworze w Zaspach Miłkowskich (http://milkowice.pl.tl/Historia-dworu.htm)

Antaba - stały lub ruchomy uchwyt z metalu umieszczany na drzwiach, bramie, klamka

Bieguny (zawiasy), drzwi na biegunie drewnianym rodzaj zawiasów u drzwi i wrót w starych budynkach. Czopy obracały się w otworach zwanych stępkami. Pierwotnie wszystkie drzwi i wrota we dworach i chałupach wiejskich obracały się na biegunach drewnianych. Z biegiem lat, w miarę upowszechniania się wyrobów stalowych i wzrostu zamożności właścicieli, miejsce biegunów drewnianych zajęły bieguny stalowe, a następnie zawiasy stalowe.Wrota podwójne miały dwa bieguny – prawy i lewy.

Czynszownik - w okresie pańszczyźnianym: chłop dzierżawiący grunt, zwolniony od odrabiania pańszczyzny za roczną opłatą.

Darmocha - bezpłatna, przymusowa praca chłopów na rzecz właściciela ziemskiego w zamian za uzyskany nadział gruntu

Dymnik (wyglądek) – małe okienko albo otwór w dachu lub w szczycie pod kalenicą. Jego zadaniem było odprowadzanie dymu z domów pozbawionych komina. Jednocześnie doświetlało poddasze.

Folwark - daw. duże, samodzielne gospodarstwo rolne wraz z kompleksem budynków gospodarczych i mieszkalnych należące do dworu lub do właściciela ziemskiego, także budynek zamieszkały przez służbę folwarczną.

Komornik – chłop nie posiadający ziemi i zabudowań, obciążony był wykonywaniem darmowej pracy na rzecz pana.

Kopizna – pobierane żyto, jęczmień, groch, owies, tatarka w zamian za pracę na rzecz dworu

Oficyna - oznacza służbówkę, skrzydło budynku lub odrębny budynek nieopodal pałacu lub dworu świadczący usługi bezpośrednio dla budynku głównego (pralnie, kuchnie, piekarnie, pomieszczenia służby), stanowiący nieraz bok dziedzińca gościnnego (wjazdowego). Oficyny miały architektoniczne ukształtowanie elewacji skromniejsze niż budynek główny. Oficyny wznoszono często z gorszych materiałów niż główny budynek.

Ordynaria - część zarobków oficjalistów dworskich i stałych robotników rolnych w folwarku wypłacana w naturze

Ordynaryjny – dawniej normalny, zwyczajny, aktualny

Popręg – regulowana podpórka drzwi

Półrolnik – kmieć lub rolnik posiadający od 12 mórg ziemi do pół włóki.

Przycieś - w budownictwie: podstawa wykonana z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana

Sabatnik - rodzaj pieca do pieczenia mięsa lub ciasta

Sień - duży przedpokój, hol 

Sklep –obmurowana piwnica

Tarcica - deska, asortyment drzewny powstały w wyniku przetarcia drewna okrągłego. Używano ich do robienia podłóg, które po wygładzeniu woskowano.

Obrzucana ściana – wyrównywana, tynkowana

Włodarz – chłop nadzorujący wykonujących pańszczyznę, zwolniony z innych obowiązków wobec dworu.

Włóka – około 30 mórg ziemi, taka przestrzeń roli, którą można było parą wołów zaorać przez dzień od rana, to włóka oznaczała większe pole, które po zoraniu lub posiewie potrzeba było włóczyć czyli bronować także cały dzień.

Wrzeciądz – okucie budowlane, zamknięcie drzwi lub bramy, element w formie sztaby (lub płaskownika) z otworem współpracujący ze skoblem służący wraz z nim do mocowania kłódki, czasem (szczególnie w przeszłości) w formie krótkiego łańcucha, służącego do zamykania drzwi od wewnątrz.

Inwentarz dóbr Zabłocie (1813)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z lat 1812-1813 (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka.


Po ukończeniu inwentarza, notaryusz publiczny powiatu sieradzkiego przystąpił do opisania stanu dobr zabłocia, ktorego treść takowa.—

I. Budynki Dworskie w wsi Zabłociu.

Nro 1mo dwor nowy z drzewa rzniętego, ale z iedney strony kawał przyciesi nadgniło, podmurowany. Dach pod szkudłami. Dymników w dachu dwa z oknami za szkłem. Ganek przed dworem na dwoch słupach murowanych. W tym ganku na gorze izdebka z drzwiami iednemi szklanemi drugiemi sosnowemi na zawiasach, składanemi, na froncie, trzecie są drzwi wchodnie na zawiasach z zamkiem i kluczem. Wchodząc do sieni drzwi składane gozdziami nabiiane, na zawiasach, z zamkiem, kluczem i antabami. Z sieni na gorę schody, z drzwiami na zawiasach zamkiem i kluczem. w sieni przed piece murowane z kominem także murowanym aż nad dach, do piecow dwoie drzwiczek sosnowych na zawiasach z szkoblami i wrzecądzami. U czelusci dwie blachy żelazne. w sieni podłoga i posowa z tarcic.— z sieni po prawey stronie drzwi sosnowe do pokoiu pierwszego: w ktorym obicie papiorowe niebieskie na płotnie kleione. Okien trzy, kominek murowany, piec z kafli szafirowo malowanych dwa pokoie grzeiący. Z tego pokoiu drzwi do drugiego pokoiu, w tym pokoiu okno iedno, kominek iak w pierwszym pokoiu, obicie papiorowe na płotnie kleione koloru zielonego. Z tego pokoiu drzwi poiedyncze na zawiasach z zamkiem i kluczem, drugie zas płocienne malowane z klameczką do garderoby. w tey garderobie okno na zawiasach z ryglami dwiema i dwiema haczykami u dołu i okienicą wewnątrz na zawiasach, drzwi z tey garderoby do ogrodu na zawiasach z ryglem i szkoblami — posowa i podłoga z tarcic.— Z pokoiu drugiego, drzwi do trzeciego pokoiu czyli sali małey, w ktorey tylko kominek murowany, iedna sciana od sieni, zupełnie murowana drzwi do ogrodu dwoie składanych, iedne szklane z zamkiem kluczem i antabami, drugie zewnątrz sosnowe na zawiasach z dwiema haczykami iednym ryglem i szkoblami trzema. Drzwi do sieni składane. Obicie papiorowe na płotnie kleione koloru czerwonego.—Z tey salki drzwi do czwartego pokoiu, w ktorym okno iedno, kominek murowany i piec z kafli zołtych, dwa pokoie grzeiący, obicie papiorowe na płotnie kleione, koloru seledynowego.— Z pokoiu tego drzwi do garderoby iedne sosnowe drugie na płotnie, takie iak u pierwszey garderoby, w niey okno iedno, drzwi do ogrodu iak w pierwszey. Z czwartego pokoiu drzwi do piątego pokoiu, w tym okien trzy, kominek murowany, obicie papiorowe na płotnie kleione koloru siarczystego. Z tego pokoiu drzwi do sieni.—Ogolnie mówiąc wszystkie drzwi są na zawiasach krytych, wewnątrz pokoi malowane, z zamkami, kluczami i antabami.— Okna wszystkie z tafel szklanych na zawiasach z antabami w szrodku i ryglami u dołu i u gory także malowane zielono, są przy nich okienice rozkładane na zawiasach z haczykami i szkobelkami. Podłogi i posowy wszystkie w pokoiach z tarcic, biało malowane.— Za dworem ogrod nowo założony włoski, w ktorym drzewka rozne i rosliny ogrodowe, oraz inspekta za szkłem i wychodek. To wszystko razem ogrodzone płatami rzniętemi — za ogrodem na boku ku łąkom pszczelnik, w ktorym znayduie się pszczoł starych pniow trzynascie.— Dziedziniec dworu w kwadrat, słupy maiący murowane, miedzy ktoremi sztacheńki z tarcic przerzynane, a w wyiezdzie na lewey stronie wrota i dwoie drzwi na zawiasach sztachetkową robotą, po prawey ręce do gorzalni takiez wrota i drzwi osobne podobne do kuchni.— Cały dziedziniec nad płotem i dworem wewnątrz lipami wysadzony topolami.—Po prawey stronie dworu oficyna czyli kuchnia z starego dworu przestawiona, dach pod szkudłami z dwiema dymnikami, komin z gruntu murowany, po prawey stronie izba, do ktorey drzwi na zawiasach na antabę zamykane z haczykiem, w izbie okien trzy na zawiaskach z haczykami, w nich szesc szyb stłuczonych. Kominek i piec murowane. Drzwi do komory składane na zawiasach na antabę zamykane, w tey komorze okno z gruntu złe z okiennicą wewnątrz, i dwoie drzwi, na zawiasach, iednę do kuchenki, drugie do inney komory z haczykiem i szkoblem, z tey drugiey komory drzwi na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami, do ogrodu.— Na drugiey stronie kuchnia, do niey drzwi na zawiasach z klamką, szkoblami i haczykiem, okien trzy, w iednym trzy szyby wytłuczone, piec z cegły i kominek z kapturem podpartym żelaznym prętem.— Z kuchni drzwi do izby czyli komory na zawiasach z szkoblami wrzecądzem i kłotką oraz kluczem, w komorze okno, w nim dwie szyby wytłuczone.— z komory drzwi do mlecznika u dołu murowanego na zawiasach żelaznych — posowy wszędzie z tarcic bez podłogi, tylko na tey stronie gdzie kuchnia. z sieni drzwi do kuchenki na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami: = kurniki w słupy murowane i podmurowane z drzewa rzniętego. Dach pod szkudłami z dwiema dymnikami, drzwi czworo na zawiasach z szkoblami i wrzecądzami: = browar z gorzalnią z drzewa rzniętego. Dach pod szkudłami, komin z gruntu murowany. Drzwi do sieni składane poczęsci gozdziami nabiiane po brzegach na zawiasach z klamką wrzecądzem i szkoblami. Po lewey stronie naprzod izba gorzelniana, do ktorey drzwi składane na zawiasach z klamką, rękoimą i szkoblami, w tey izbie okien trzy, i kotliny do dwoch garcy oraz dwie rynny do studzien.— Z gorzalni drzwi do komory i z komory drugie na dwor na zawiasach z szkoblami i wrzecądzami. Za kotliną drzwi na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami do sionki z ktorey znowu drzwi na zawiasach z szkoblami do sadzawki — do czelusci są dwie blachy żelazne. = na drugiey stronie izba browarowa, w niey okno iedno, do ktorey drzwi z sieni na zawiasach żelaznych z wrzecądzem i szkoblami. Z tey izby znowu drzwi do suszarni na zawiasach z szkoblami tylko, ktora to suszarnia murowana, z tey suszarni drzwi do komorki a z komorki znowu drzwi na dwor, podobnież na zawiasach z szkoblami i wrzecądzami. z browaru iest rynna do studni tylney, podłogi w izbach murowane. Posowy zas z tarcic — izdebka mała obok browarowey izby, w ktorey okien dwa, kominek murowany, piec z cegły grzeiący dwie izby— drzwi do izdebki z sieni na zawiasach z szkoblami.— Przed gorzalnią studnia z kamieni ocembrowana u gory drzewem z żurawiem, kosiorem i wiadrem okutym. Druga studnia za gorzalnią w sadzawce także ocembrowana z zurawiem kosiorem i wiadrem okutym. Drabina na dachu gorzelnianym — sadzawka ogrodzona.—

Wolarnia na przeciw gorzalni w słupy murowana, sciany z drzewa rzniętego. Dach pod snopkami z dwiema szorami szkudeł u dołu, z dymnikami u ktorych są drzwiczki na zawiasach z wrzecądzami i szkobelkami, wrota na wylot na kunach u gory żelaznych. Drzwi dwoie na wylot. Podłoga z dyli. Koryta z drabinami na około w szrodku koryto wielkie do wywaru. Skrzynia do sieczki sosnowa. Przed wolarnią studnia do wywaru z zurawiem kosiorem okutym u dołu i wiadrem okutym zamykana z wierzchu drzwiczkami, spodem iest rura z browaru do tey studni. Są takze koryta tak do wolarni iak i do chlewow z tey studni.— Chlewy dla trzody w słupy murowane z drzewa rzniętego, dach pod snopkami z dwiema szorami szkudeł u dołu i dwiema szczytami u tarcic. Drzwi czworo na zawiasach z szkoblami i wrzecądzami. Przed chlewami grodka wybrukowana. = Spichrz murowany roku tysiąc osiemset dziesiątego. Dach szkudlany z dymnikiem na drzwiczki na zawiasach i wrzecądz wewnątrz zamykanemi. Z przodu okienko w scianie z prętami trzema żelaznemi — drzwi do spichrza gozdziami nabiiane na zawiasach z zamkiem i kluczem, do ktorych się wchodzi po schodkach. Pod tym spichrzem sklep, do niego drzwi gozdziami nabiiane na zawiasach z zamkiem i kluczem, są takze i drugie drzwi głębiey w sklepie z żelazami. Lufty są u dołu sklepu.—

Staynia z wozownią z drzewa rzniętego podmurowana. Dach słomiany, z dwiema dymnikami i drzwiczkami na zawiasach, u dołu na około dachu są trzy szory szkudeł. Ta staynia zaymuie po bokach dwie przegrody dla koni, i ma kazda drzwi gozdziami nabiiane na zawiasach żelaznych z zamkami kluczami szkoblami i wrzecądzami, po dwa okienka u kazdey z kratami drewnianemi — posowy z tarcic, w iedney stayni iest podłoga z korytami i drabinami. W szrodku wozownia o dwoygu wrotach na kunach u gory i u dołu iedne wrota z wrzecądzem szkoblami kłotką i kluczem a drugie z zatyczką drewniane żelazną. Z wozowni schody na gorę z drzwiami zamykanemi.— Stodoła nowa o dwoch klepiskach w słupy murowana i podmurowana, sciany z drzewa rzniętego. Dach pod snopkami. Wrot dwoie na wylot na kunach żelaznych z przodu zamykane na wrzecądz szkoble kłotki i klucze a w tyle na zatyczki żelazne. W iedney stodole na boku szrodkowym iest sieczkarnia z podłogą i posową z tarcic maiąca dwoie drzwi z klepisk na zawiasach, iedne z nich zamykane na zamek i klucz. Druga stodoła o dwoch klepiskach podobna pierwszey oprocz że w niey nie masz sieczkarni i krotsza szesciu łokciami.—

Owczarnia nowo wymurowana sciany zupełnie gotowe i odrzwi wykładane balami, reszty trzeba dokonczyc, do czego iest drzewo gotowe oprocz kozłow i łat.—Obora

W słupy murowana i podmurowana z drzewa rzniętego. Dach słomiany, w dachu dwa dymniki z drzwiczkami, wrota na wylot i drzwi z boku. Złoby naokoło z drabinami.= Płoty wedle budynkow wszędzie są w dobrym stanie z wrotkami.=

II Budynki Wieyskie:

Nro 2do karczma z drzewa rzniętego. Dach słomiany. Komin murowany. Ma dwie izby, dwie komory, iedną sien, za ktorą sklepik, i kuchenka, w kazdey izbie dwa okna, piec i kominek osobne z cegły, posowy z tarcic na izbach i komorach. Drzwi wszystkich osmioro, brakuie dziewiątych. Do tey karczmy należy oborka z dwiema drzwiami.— Na przeci niey kuznia nowo wymurowana z kominem, dach pod szkudłami drzwi składane na zawiasach z zamkiem i kluczem gozdziami nabiiane. Posowa z tarcic — w tey kuzni iest miech nowy cena jego złotych siedemdziesiąt dwa, i kowadło lane stare a florenis sześć.—

Nro 3tio chałupa z drzewa rzniętego w węgły stawiana. Dach pod snopkami komin murowany. Na przodku sień mała po tym izdebka, i komorka, w izdebce okno, piec i kominek z cegły. W tyle sien, izba, komora i kuchenka, w izbie okien dwa, piec i kominek z cegły. Drzwi wszystkich siedmioro u dwoyga drzwi są haczyki z szkoblami. Do tey chałupy stodoła nowa, z wrotami na wrzecądz i szkoble zamykanemi — także oborka z chlewikami — począwszy od numeru 4o aż do numeru dziesiątego to iest siedm chałup podobne są pierwszey z stodołą oborką i chlewikiem.— Studnie dwie na wsi kamienne, u wierzchu drzewem cembrowane z zurawiami i kosiorami — na boku wsi, wiatrak nowy we wszystko oporządzony, ktorego narzędzia waznieysze wyrazaią się: lin cztery. Drąg żelazny. Oskardow cztery. Ryfow na teblotach dwie. Na wale blach dwanascie. Kamieni dwa. Drzwi na zawiasach, z zamkiem i kluczem drugie na gorze z zawiasami i haczykami socha zelazna z ryfami. Paprzyca. Ponewka. Pytle dwa. Skrzynie dwie. Kominek murowany.—

Nro 11mo karczma z staynią brod zwana na trakcie widawskim. Naprzod karczma z drzewa rzniętego, dach pod snopkami, komin murowany. Ma dwie izby, dwie komory, iedną sień z drzwiami na wylot, w kazdey izbie kominek i piec z cegły, w iedney izbie okien trzy, a w drugiey dwa, podłogi są w izbach, posowy zas wszędzie. Drzwi wszystkich osmioro.—Staynia z drzewa rzniętego. Dach słomiany. Wrota na wylot. Złoby z drabinami, a w izbie stoły z ławkami. Studnia ocembrowana z żurawiem i kosiorem.

Nro 12mo karczma pod brzykowem z drzewa rzniętego, dach pod snopkami. Komin murowany. Ma dwie izby, dwie komory, iednę sień, w kazdey izbie po dwa okna, piece i kominki z cegły. Posowy z tarcic wszędzie. Drzwi wszystkich siedmioro na biegunach.—

W tey wsi iest zagrodnikow osmiu, kazdy z nich ma parę wołow, woz, pług, radło, kosę, siekierę i sierp, lecz nie maią ieszcze dodanych czterech wozow i czterech wołow.—Kazdy robi w tydzień bydłem dwa dni, i ręczno dwa dni, to iest cztery dni czy bydłem czy ręczno iak wypadnie. Tłuk odbywa w zniwa trzy, daie po dwa kapłony i jay trzydziesci,—przedzie dwie sztuki. = komornikow iest trzech robiących po dwa dni w tydzień.—

Na koniec co się tycze papiorow, te zostały zliczbowane, zparafowane ręką notaryusza spisuiącego inwentarz, i oddane z woli stron wielmożney zwierzchowskiey wdowie.—

Ktory inwentarz z opisem stanu dobr zabłocia, po przeczytaniu głosnym i przyięciu dobrowolnym, tak strony interessowane i obydway biegli, iako też swiadkowie przymioty prawem przepisane maiący, wielmożny j. Xiądz michał janikowski proboszcz brzykowski, i tomasz szymanski, organista, obydwa w wsi brzykowie mieszkaiący, i pisarz aktowy rękami własnemi podpisali.—

(podpisy)

Nowe posty do Echa Sieradzkiego

Dodałem do Echa Sieradzkiego posty z roku 1934, obejmujące miesiące czerwiec i lipiec.

Kiełpin

Kiełpin, część wsi leżąca w gminie Zadzim.

1992 r.

Echo Sieradzkie i Zduńskowolskie 1934 19 maj

ZA ZNIEWAGĘ POLICJANTA.

Bolesław Jóźwiak, 26 lat. z kolonji Kiełpin gminy Zadzim, za zniewagę przodownika policji p. Presia w czasie wykonywania przezeń obowiązków służbowych skazany został na 1 miesiąc aresztu.