Inwentarz młyn Bałdrzychów (1828)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Józefa Stokowskiego ze Zgierza z roku 1828. (Archiwum Państwowe w Łodzi, akt nr. 43/2088)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

1848 r.

"Działo się w mieście Łęczycy w Biurze Kommissarza Obwodu dnia 31 stycznia 1828 roku."

Aaron Wollman, dzierżawny posiadacz młyna wodnego (na mocy umowy zawartej z Komisarzem Powiatu Łęczyckiego dnia 31 stycznia 1828 roku) wraz z towarzyszącymi mu zabudowaniami i gruntami, znajdującego się we wsi Bałdrzychowie, na rzece Ner, zawiera kontrakt o subarendę z Johanem i Frytzem Augustem Doering.

Powierzchowność domu starego.
W węgieł postawionego, dach po prawey stronie wchodząc do domu pół słomą, pół gontami pokryty potrzebuiący nieodzowney reperacyi prócz kominów w dobrym stanie znayduiącego się, który to szacunek tey powierzchni iest złt. pol. 20.

Wewnątrz izba na froncie
podłoga uszkodzona przez starość, piec z surówki wystawiony, nieco zruynowany, okna dwa, z których w iedney połowie wytłuczone znayduią się szyby. Przeforsztowanie tarcicami formuiące mały alkierz ku drzwiom bez zamknięcia, oraz sień dosyć w dobrym stanie, sufit tarcicami pobity, pomiędzy trzech balach ordynaryinych drzwi dwoie, prócz drugich przez żadnych żelaznych zawias, to iest iedne od dworu, drugie od izby, kominek z kapturem w średnim stanie, pobicia z tarcic, dwie dziury wylotnie w ścianie, którey to izby szacunek iest w ogólności złt. pol. 50.

Chlewy
Od domu starego ciągnące się ku stayni, snopkami pokryte są zupełnie zdezelowane. Karmniki łącznie z temiż, przy których znayduią się drzwi dwiema zawiasami żelaznemi opatrzone. Wartość tych wynosi złt. pol. 30.

Staynie
w słupy stawiana snopkami pokryta z podłogą, żłobem, i drabką oraz drągami, czyli żerdziami sztuk 31?, posową formuiącemi w dobrym stanie będąca, prócz braku podłogi. Wchodząc do stayni skrzynia do obroku, czego szacunek wynosi złt. pol. 75, latus złt. pol. 175, translatus złt. pol. 175.

Dom nowy w młynie. Powierzchowność.
Pod snopkami, półgontami pokryty, w węgieł stawiany, szczyt ieden, całki a drugi w połowie tarcicami pokryty, komin z syrówki nowo wystawiony. Wchodząc do izby drzwi z frontu drewniane z zawiasami drewnianemi bez żelastwa, i sień bez podłogi.

W izbie.
Ściany gliną na kliniki wybiane, okna oznaczone są dwa bez futrowania i szyb, kominek z kapturem, sabatnikiem i framugą, z surówki wystawiony, w dobrym stanie, sufitu niemasz żadnego, prócz znayduiących się tarcic sztuk ośm po 7 1/2 8 łokci trzymaiące.

W alkierzu
ani podłogi, ani okna, ani uskutecznionych ścian, tak iak w izbie, prócz w węgieł zabespieczonych, bez posowy, komin zaś w dobrym stanie.

Sień
obok alkierza znayduiąca się bez podłogi, na tył wychodząc z drzwiami, bez żadnych zawias żelaznych, tylko drewnianych. W tym mieyscu nadmienia się że sień tu przez omyłkę w protokule uważana była za drugą izbą. latus złt. pol. 175, translatus złt. pol. 175.

Kuchnia
po prawey stronie od sieni wprzód komina domu wystawiona lecz bez drzwi żadnych.

Młyn
wchodząc drzwi bez zawiasów żadnych, tylko drewnianemi są opatrzone. Podłoga w połowie młyna znayduie się, okien nie ma ani posowy, prócz 5 tarcic leżących. Po prawey stronie wchodząc kominek z surówki, piec z cegły podobnież z surówki, z kuchni palący się czego szacunek zabudowanie tego młyna 900.

Co do sprzętów i potrzeb młynarskich czyli statków wezwany drugi biegły iako młynarz następny ich szacunek, czyli wartość ogólną oznacza, i tak:

Wewnętrzność młyna porządki.
Składa się z iednego ganka, dwóch kamieni, których spodni grubości calów 6 1/2, wierzchni calów grubości 13, długości cwierci 5 1/2, dosyć w dobrym stanie, kosz w średnim stanie, skrzynia w średnim stanie, czopów dwa średni wartości, obręczy 5 na wale, wrzeciono iedno średnie, papszyca w średnim stanie, ryfek 6 małych, ryfów 2 na cywie, oszkardy 2 do kamienia kucia, lecz tych szacunek nienastąpił z powodu, że syn Debentki Dawid Kirsz takowe przy obiorze possesyi zachował, bux w kamieniu dobry, pytlów trzy, ieden cienki, a dwa grubsze dobre, skrzynia do zboża w dobrym stanie, powierzchowne koło na wodzie dobre i do trybu dobre.

Drugi ganek
Wał nowy, lecz ten z powodu że się nieznayduie na gruncie, tylko w boru według oświadczenia Dawida Kirsz iako wynadgradzaiąc w mieysce zepsutego wału, przeto szacunek tegoż nie nastąpił. Skrzynia iedna i półskrzynek stare, koło iedno do trybu, w stodole bez żadnych porządków.

Powierzchowne zabu[dowanie] folusza
w węgieł stawiany, gontami pokryty, komin od fundamentu w połowie paloną cegłą, a w połowie surową murowany, w dobrym stanie będący, lecz całe zabudowanie przez starość do wody iest potrzebne tak dalece, że go w połowie rzeka Ner oblewa, gwałtownie ten fondamentalney potrzebuiące reperacyi, lub wreszcie temczasowo podpór.

Wewnętrzność folusza
Sufitu nie masz, tylko komin w którym znayduie się kocieł miedziany, do folowania sukna służącey, iak również drugi mały kominek w dobrym stanie będący.

Potem opisano kocioł miedziany i porządki w foluszu.

Most
Otaxowany przez biegłego pierwszego taxatora cieślę, że ma łokci 16cie wzdłuż, a szerokości łokci 5, łączący młyn i folusz, iako iuż przez starość spruchniały mieyscami.

Opis koryta pod foluszem pomijam.

Upóst
prowadzący kierunek wody od mostu długiego na trakcie publicznym idąc do Góry Bałdrzychowskiey, iest w średniem stanie, którego szacunek dla niepotrzebnego użytku prócz wody płynącey niema mieysca.

Stodoła powierzchownie
snopkami kryta w słupy stoiąca potrzebuie nieodzowney reperacyi, wrota iedne wchodząc od frontu złe, a drugie na tyle dobre, bez żadnego zamknięcia, prócz skobli żelaznych.

Wewnątrz
dwie przegrody przy sąsiekach bardzo liche, szczyt potrzebuie dwóch tarcic od strony idąc do młyna w dachu potrzeba kalonki, ściany w średnim stanie, lecz iednak mieyscami znayduią się spary dla braku tarcic.

Potem opisano ogród fruktowy w którym iest sklep murowany z kamieni oraz zasiewy (wzmiankowano dział Na Łazisku).