-->

czwartek, 26 lutego 2015

Kazek / Kuzek

Kuzek, młyn zaznaczony na mapie: Reymann D. G., Topographische Special-Karte von Mitteleuropa( 1806-1908). 

W Muzeum Historii Miasta Zduńskiej Woli znajduje się podobno fotokopia fragmentu mapy starozakonnej z końca XVIII w, przedstawiająca okolice Zduńskiej Woli. Na stronie internetowej Muzeum jest bardziej szczegółowa informacja o stawie, nad którym znajdował się młyn. W artykule Jerzego Chrzanowskiego: Nasze miasto na mapie z XVIII w., wspomniany jest staw Kazek i wyżej wymieniony młyn (Kasa M.).
".....natomiast drugi, większy, przy którym umieszczono napis Kasa M. znajdował się w okolicy dzisiejszej ulicy Sieradzkiej, po jej lewej stronie, tuż przed złączeniem się jej z dzisiejszą ulicą Łódzką. Jest tam dziś jeszcze niewielkie wgłębienie, które jest pozostałością po tym dawnym dużym zbiorniku wodnym, zwanym też kiedyś stawem Kazek."

Mapa Reymann'a

1992 r.


Poniższą mapę osady młynarskiej i stawu Kazek otrzymałem od Pani Elżbiety Nejman, autorki cennych publikacji związanych z ziemią sieradzką. Link do książki:
http://tpzw.zdunskawola.pl/?cztery-pokolenia-rodu-zlotnickich,58


Notariusz Jan Kobyłecki Szadek 1821b akt nr. 267
 
Pustkowie Kazek zostaje odłączone od parafii Korczew i przyłączone do parafii Zduńska Wola.
 
Powszechny Dziennik Krajowy 1831 nr 133

Dyrekcya Szczegółowa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego Woiewództwa Kaliskiego. Uwiadamia publiczność, iż dobra ziemskie Zduńska Wola zprzyległościami, tudzież Kawenczyn część A. i B. i pustkowie Kaczek w pcie Szadkowskim, parafii Zduńska Wola Wdztwie Kaliskiem położone, Towarzystwu Kredytowemu Ziemskiemu zastawione, na satysfakcyą zaległych procentów Towarzystwu Kredytowemu przypadaiących, z mocy art. 86 i 87 prawa seymowego w dniu 1f13 czerwca 1825 toku zapadłego, w trzechletnią dzierzawę poczynaiąc od dnia 24 czerwca r. b. 1831 do tegoż dnia 1834 r. przez publiczną licytacyą w dniu 21 czerwca r. b. o godzinie 10 z rana w Kaliszu w mieście posiedzeń Dyrekcyi Szczegółowey Woiewództwa Kaliskiego odbyć się maiącą, więcey daiącemu i przybicie otrzymuiącemu, wypuszczone zostaną pod następuiącemi głównemi warunkami. 1. Dzierzawca obowiązany będzie opłacać corocznie ciężary gruntowe i podatki publiczne, iako to: ofiary złp. 454 gr. 8, kontyngent liwerunkowy złp. 162 gr. 27, niemniey zamiast dziesięciny wytyczney co rocznie a) kościołowi w Karczewie złp. 10 b) kościołowi w Borzewicach złp. 44. 2. Winien będzie przed obięciem dzierzawy złożyć monetą srebrną kurs w kraiu maiącą całkowitą zaległość Towarzystwu Kredytowemu Ziemskiemu od udzieloney pożyczki należącą, łącznie z karami za miesięcy 6 na złp. 1079 gr. 9 obrachowaną i ratę czerwcową r. b. złp. 1023 wynoszącą. 3. Przyiąć obowiązek dalszego regularnego przez ciąg dzierzawy wnoszenia opłat z dóbr tych Towarzystwu Kredytowemu należnych w dwóch półrocznych ratach, a mianowicie od 1 do 12 czerwca i od 1 do 12 grudnia każdego roku, które to wypłaty półrocznie wynoszą złp. 1023. 4. Oddać dobra po wyyściu kontraktu w takim stanie, w iakim ie obeymuie. 5. Zrzecze się wszelkich pretensyy przez czas dzierzawy za iakie bądź nakłady gruntowe. 6. Co do uchybień opłat, dzierzawca podać się winien exekucyi administracyyney i uledać decyzyom władz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Reszta warunków licytacyynych, przez chęć dzierżawienia maiących, w każdym czasie w kancellaryi Dyrekcyi Szczegółowey przeyrzaną bydź może. Kalisz dnia 7 maia 1831. roku. Prezes Biernacki. Pisarz Chrystowski.


Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1852 nr 5

(N. D. 96) Sąd Policyi Prostej Okręgu Szadkowskiego.
Uwiadamia publiczność że dnia 14/26 b. m. i r. w M. Zduńskiej Woli w stawie Karnej a obok szosse będącego, przy pomostku na wodzie do płókania wełny urządzony, znaleziono pod niegłębokiem brzegiem w wodzie w garnku prostem, już poprzednio do przyżądzenia pokarmów używanym plod płci męzkiej około 7 miesięcy mieć mogący któren miał przyjść na świat, wedle relacyi lekarza, nieżywe, dziecie to było owinięte w szmaty z koszuli cienkiej; że śledstwo Matki wykryć niezdołało przeto Sąd każdego wzywa, aby po powzięciu wiadomości o rodzicielce zatopionego dziecięcia, o jej nazwisko i pochodzeniu, Sąd tutejszy lub Sąd Policyi Poprawczej Wydziału Piotrkowskiego zawiadomić zechciały.
Szadek d. 1/13 Grudnia 1851 r.
J. Sztandynger.

Dziennik Warszawski 1868 nr 178

N. D. 5295. Pisarz Trybunału Cywilnego w Kaliszu.
Wiadomo czyni, iż na żądanie Aleksandra Epsztein, Obywatela z własnych funduszów się utrzymującego w Warszawie pod Nr. 1778 zamieszkałego a zamieszkanie prawne do tego interesu u Franciszka Modrzejewskiego Patrona Trybunału w Kaliszu obrane mającego od którego tenże Patron za Obrońcę jest ustanowiony i sprzedaż dóbr ziemskich Miasto Zduńska Wola z przyległościami, w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sumy rsr. 12000 z, procentem od d. 1 Lipca n. s. 1866 r. od Juliusza Złotnickiego jako Właściciela w wsi Ptaszkowicach, mieszkającego, zajętych popiera. Protokułem Komornika przy Sądzie Apelacyjnym Ludwika Wichrowskiego 23/6 24/7 27/9 28/11 29/12 Lutego (12 Marca) i 1 (13) Marca 1868 r. sporządzonym, zajęte zostały w drodze przymuszonego wywłaszczenia
DOBRA ZIEMSKIE
Miasto Zduńska Wola składające się z wsi Zduńska-Wola vel Jurydyka, z kolonii Zduny, Ogrodzisko i kolonii Poremby, z wszystkiem tem co do właściciela dóbr należy, z wszelkiemi dochodami i użytkami w dobrach tych przez ich właścicieli ciągnąć się mogącemi z wyłączeniem gruntów i zabudowań własność mieszkańców miasta i kolonistów stanowiących, tak jak w protokule zajęcia poszczególe jest opisane, które odległe są od miast: Szadku wiorst 9, Sieradza 13, Łasku wiorst 14, Pabianice 30, Łodzi 45, Widawy 17, a Warszawy 168, przez które przechodzi Trakt I rzędu zwany fabryczny.  
Składają się podług osnowy wykazu hypotecznego z miasta fabrycznego Zduńskiej Woli, do którego wieś Kawenczynek v. Kawenczyn A. i B. i pustkowie Kart** wcielone, niemniej z wsi Zduńskiej Woli v. Jurydyki, kolonii Zduny, Ogrodzisko i Poremby, zaś podług zaprowadzonego obecnie na gruncie gospodarstwa z miasta Zduńska Wola, z wsi Zduńska Wola v. Jurydyka, kolonii Zduny, Ogrodziska i Poremby składające się, położono są w Gminie Magistratu miasta Zduńska wola co do samego miasta, co zaś do innych nomenklatur wiejskich w Gminie Zduńska Wola w parafiach: Zduńska Wola, oddzielnej dla wyznawców rzymsko katolickich i ewangelicko augsburgskich w jurysdykcji Sądu Pokoju w Szadku, powiecie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej, których hypotecznym właścicielem jest Juljusz Złotnicki w wsi Ptaszkowicach zamieszkały.  
W dobrach tych znajdują się obowiązani dawniej opłacać czynsze dworowi, obecnie w poborze zawieszone, a mianowicie w Mieście Zduńskiej Woli: 481. Leopold Wolf, 482 Wilchelm Below, (…) 485. Henryk Rysman, 486. Fryderyk Wajk, 487. August Krauze, 488. Daniel Vajk, 489. Fryderyk Rysman, 490. Karol Kunkel, 491, Lorentz Kolbe. Od Nr. 485 do 491 włącznie, tudzież z pod nr. 481 i 482 zamieszkują w kolonji Stęszyce przyległej miastu Zduńska Wola i grunt nabyli od niektórych mieszkańców tegoż miasta. (…)
We wsi Jurydyka włościanie czyli osadnicy posiadają w ogóle mórg 70 prętów 72, których nazwiska są: 1. August Filip, 2. Gotlib Puppe, 3. Emanuel Рuрре, 4. Jan Rotwald, 5. Antoni Jakubowicz, 6. SS. Antoniego Miller, 7. Fryderyk Streken, 8. Edward Klauze, 9. Antonina Wysocka, 10 Florjan Golfeld, 11. SS. Jana Jensch, 2. SS Majzners, 13. Ferdynand Tryszke, 14. Ignacy Buterlich, 15. Ignacy Herbych, 16. Antoni Keller, 17. SS. Franciszka Winklera, 18. SS. Jana Weldhauzera, 19 Karol Puppe, 20. Ignacy Kryte, 21. Edward Kun dawniej Weldhauzer, 22. Piotr Geryng, 23. SS. Józefa Lisner, 24. Józef Król, 25. Franciszek Gallert, 26. Zygmunt Julian, 27. Franciszek Strobza, 28. Marjanna Förster. 29. Franciszek Krolof, 30. Ignacy Jeger, 31. Aleksander Mazurkiewicz 32. Rudolf Antoni, 33. Burda Benjamin, 34. Józef Klinger, 35. Franciszek Dyzner, 36. Lorentz Hibner, 37. Antoni Pelc, 38. SS. Antoniego Klinger, 39. Wencel Szeller, 40. Gotlib Fiszer dawniej Alojzy Buder, 41. Juljusz Zajdel dawniej Józef Michel, 42. Antoni Fiszer, 43. SS. Antoniego Plemińskiego, 41. Karol Bajk. 45. Marcin Arlet, 46. Edward Ρitza, 47. Benedykt Szall, 48. Ernest Beutner, ostatni płacił dawniej czynszu rs. 3 kopiejek 45.
Kolonja Zduny. Położona w obrębie głównych dóbr, które zawiera ogólnej rozległości powierzchni gruntu morgów 509, prętów 171, czyli dziesiatyn 260, sażeni 2732 miary rosyjskiej. Grunta te jak równie zabudowania na nich znajdujące się są własnością uwłaszczanych kolonistów następujących: 1. Bartłomiej Król, 2. Owczarek Wawrzeniec, 3. Kauze Edward, 4. Półgrabiak Antoni, 5. Skiba Tomasz, 6. Bajer Jan, 7. SS. Andrzeja Majcher, 8. Andrzej Wendlich. 9. Kujawski Szymon, 10. Kmiecik Jan, 11. Rail* Antoni, 12. Krystjan Sztorek*, 13. Jan Światowy, 14. Fogel Franciszek, 15. Wencel Ferdynand, 16. Wencel Jarosz, 17. Zygmunt Ferdynand, 18. Stefan Karolina, 19. Grabia Michał, 20. Stefan Filip, 21. Fogel Leopold, 22. Kunce Józef, 23. Kunce Ignacy, 24. Kunce August, 25. Adryańczyk Jan, 26. Jakubowski Szymon, 27. Kujawski Paweł, 28. Stasiak Tomasz, 29. Piotr Rachwalak dawniej Paweł Rosiak, 30. Król Józefa, 31. Traszczak Tomasz, 32. Nowak Wojciech. 33. Staniewski Walenty, 34. Rachwalak Piotr, 35. Brok Wilhelm, 36. Karol Kant, 37. Szewczyk Józef, 38. Wicha Jan, 39. Graif Michał, 40. Król Antoni, 41. Półgrabiak Stanisław, 42. Rezler Karol, 43. Brendler lgnacy, 44. Mewald Jan, 45. Kubiak Łukasz, 46. Półgrabiak Wawrzeniec, 47. Ignaczak Jakób, 48. Antosiak Tomasz, 49. Kubiak Andrzej, 50. Kubiak Andrzej, 51. Kubiak Paweł, 52. Olejnik Józef, 53. Dyzner Antoni, 54. SS Grobelnego Michała i wdowa Antonina, 55. SS. Grobelnego Jakóba Piotr syn, 56. Oluszczyk Antoni, 57. Kubiak Piotr, 58. Kulikowski Stanisław, 59. Klimkiewicz Mikołaj, 60. Klimkiewicz Antoni, 61. Grzesiochna Jan, 62. Ejtner Fryderyk, 63. Blobel* Gotfrid, 64. Błaszczyk Michał, 65. Stasiak Grzegorz, 66. Rosiak Tomasz, teraz Wojciech Rosiak, 67. Kubiak Andrzej, 68. Półgrabiak Jan, 69. Ignasiak Jakób, 70. SS. Domagalskiego Jana, teraz Grabowski Maciej, 71. Półgrabiak Piotr, 72. Witczak Wojciech, 73. Ziółkowski Szymon, 74. Mikołajczyk Walenty, 75. Jakubowski Jan, 76. Wal Karol, 77. Staniewski Wawrzeniec, 78. Półgrabiak Józef, 79. Fajge Jan, 80. Czywczyński Kaźmierz, 81. Kowalski Tomasz, 82. Kujawiak Michał, obecnie Światowy, 83. Witczak Stefan, 84. Neuman Ignacy, 85. Adamiak Wawrzeniec, 86. Mikołajczyk Antonina, 87. Matusiak Tomasz, 88. Półgrabiak Kaźmierz, 89. Jentsz Karol, 90. Przetacznik Kacper vel Walczak, 91. Beata Milhausen vel Graif, 92. Sztorch Karol, 93. Stefan Maciej, 91. Wahzer Michał, 95. SS Brikner Karola, 96. Wagner Józef, 97. Szybiski* Franciszek, 98. Kaliński Konstanty i Tum Józef, 99. SS. Kubiaka Antoniego, 100. Andrzej Wendlig dawniej Gotlib Macke*, 101. Fischer Karol, 102. Hilbert Alojzy, 103. Pawlak Józef, 104. Mikołajczyk Wawrzeniec 105. SS. Pawlak Wojciecha, 106. Oluszczyk Marjanna, 107. Zimoszczyk Paweł, 108. Brzeziński Józef, 109. Czarnecki August, 110. Sochalski Józef, 111. Unglaube Józef, 112. Pawlak Józef, 113. Karczmarek Wawrzeniec, 114. Karczmarek Feliks. 115. Ulrych Józef, 116. Majer Frydrych, 117. Раcelt Karol, 118. Waldhauser Jan, 119. Giller Franciszek, 120. Langu Jan, 121. SS. Frencel Józefa, 122. Bajer Antoni, 123. SS. Fogel Antoniego, Franciszek syn, 124. Puppe Salomea, 125. Skrzypińaki Jan, 126. Frankowski Józef, 127. Ogólne Pastwisko, 128. Kowacz Józef, 129. Kolac Piotr, 130. Zwierzyna Piotr, 131. Jawiczka Jan.
Kolonja Ogrodzisko.
Również położona jest w obrębie głównych dóbr zawiera ogólnej rozległości powierzchni gruntu morgów 271, prętów 235, czyli dziesiatyn 139 sażeni 672. Grunt ten niemniej jak wszelkie zabudowania są własnością uwłaszczonych kolonistów następujących: 1. Kazek Tomasz, 2. SS-wie Kubiak Antoniego, 3. Sadowski Jan, 4. Sadowski Stanisław, 5. Kubiak Tomasz, 6. Draber Gotlib, 7. Fafler Antoni, 8. Miller Paweł, 9. Jakubowski Jan, 10. Krzyżanski Leon, 11. Unglaube Gotlieb, 12. Engel Andrzej, 13. Dorenfeld Karol, 14. Belof Gotlieb, 15. Bandler Józef, 16. Fester Charlota, 17. Hernich Franciszek, 18. Juljusz Architekt, dawniej Grzegorz Architekt, 19. Libilski Andrzej, 20. Kujawski Szczepan, 21. Architekt Grzegorz dawniej Klauze Jan, 22 Henke Samuel, 23. Domagalski Andrzej, 24. Szubert Daniel, 25. Roze Georg, 26. Roze Mikołaj, 27. Szubert Juliusz, 28. Hejna Rozalja, 29. Krab Georg, 30. Haił Józef, 31. Fryderyk Herman, 32. Wencell Rajnn, 33. Aszport Marjanna dawniej Arendt August, 34. Unglaube Karol, 35. Tajfel Franciszek, 36. Szymon Kujawiak v. Bartosiak, 37. Kubiak Łukasz, 38. Kubiak Piotr, 39. Witczak Antoni, 40. Grobelny Michał, 41. Kubiak Wojciech, 42. Wojewoda Antoni, 43. SS-wie Grün Jana, 44. Lucych Fryderyk, 45. Dremer Jan, 46. Grum Henryk, dawniej Matzke Gotlieb, 47. Matzke Wilchelm, 48. Antoniak Tomasz, 49. Antoniak Majcher, 50. Mikołajczyk Wojciech, 51. Karczmarek Feliks, 52. Oluszczyk Antoni, 53. Skiba Tomasz. 54. SS-wie Oluszczyk Mikołaja, 55. Koziróg Silwester, 56. Ignaczak Jakób, 57. Stasiak Tomasz, 58. Kubiak Paweł, 59. Półgrabiak Piotr, 60. Kubiak Andrzej, 61. Półgrabiak Antoni, 62. Węgielski Marcin.
Kolonja Poręby.
Także w obrębie głównych dóbr położona, ma ogólnej rozległości powierzchni gruntu morgów 156 prętów 124, czyli dziesiatyn 80 sażeni 389. Grunta te zostały uwłaszczone i nadane następnym kolonistom: 1. Poprytz Antoni, 2. Zajfel Katarzyna, 3. Djabeł Franciszek dawniej Gotlib Belów, 4. Fester Szarlota, 5. Rytt Michał, 6. Hertz Walenty. 7. Szeler Mikołaj, 8. Engel Andrzej, 9. Szubert Karol, 10. SS. Reuzler Ferdynanda, 11. Unglaube Elżbieta, 12. Zygmund Ludwik, 13. Dreszer Jan, dawniej Andrzej Szultais, 14. Wilhelm Ludwik, dawniej Her Michał, 15. Tajfel Antoni, 16. Geryng Piotr. 17. Copf Barbara, dawniej Karczmarek Wawrzeniec, 18. Frydrych Lydwik, 19 Łukaszewicz Józef, 20. Drab Gotlib, 21 Gerhatowski Franciszek, 22. Gincel Fajt, 23. Hampel Wemel, 24. Swendzikiewicz Józef, 25. Grendler Ignacy, 26. Mikołajczyk Walenty, 27. Domagalski Wincenty, 28. Sumler August dawniej Urbański Karol, 29. Pusch Gotfrid, 30. Teacer* Ferdynand, 31. Mechwald Jan, 32. Witczak Wojciech, 33. Pawlak Józef. 34. Miller Paweł, 35. Nieużytki, 36. Zamb Michał, Leon Sikorski lekarz za kontraktem pod dniem 21 Sierpnia 1867 r. prywatnie zawartym wydzierżawił od Juljusza Złotnickiego cały dom pod Nr. 2, oraz zabudowanie pod Nr. 7 opisane z podwórzem przyległym na lat 3, licząc od ś. Michała 18..7* r. za czynsz dzierżawny rs. 375 z góry zapłacony, Wilhelm Majmon za kontraktem prywatnym pod dniem 13 Maja 1866 roku wydzierżawił od Juljusza Złotnickiego na lat 2, licząc od 29 Września 1866 roku ogród pod Nr. 22, z przyległym gruntem i łąka oraz staw pod Nr. 23 opisane za czynsz rs. 135 z góry zapłacony. Aron Szteinberg płaci czynszu Juljuszowi Złotnickiemu za całe pierwsze piętro w domu pd Nr 3 za dzierżawione rocznie rsr. 75, umowa ta kończy się z dniem ekspiracji dzierżawy propinacji. Podatki z tych dóbr opłacają się włącznie z innemi dobrami Stęszyce. Opiesin, Pulkop i Cechy oddzielne księgi wieczyste mającemi, które nie są zajęte, segregacja więc tych dóbr podatków dotąd nie nastąpiła, które z całych dóbr wedle świadectwa kasy wynoszą rs. 2,089 kop. 9 1/2.
Szczegółowy opis dóbr zajętych Zduńskiej-Woli i wszelkich szczegółów do zajęcia tego odnoszących się, znajduje się w protokule zajęcia u popierającego sprzedaż Franciszka Modrzejewskiego Patrona i w biurze Pisarza Trybunału, gdzie równie zbiór objaśnień i warunków przejrzane być mogą.
Protokół zajęcia doręczony jest w kopjach Pisarzowi Sądu Pokoju Okręgu Szadkowskiego Juljanowi Otockiemu, Franciszka Lewkowicza jako zastępcy Pisarza, Adamowi Sarneckiemu Burmistrzowi miasta Zduńskiej Woli i Feliksowi Piotrowskiemu Wójtowi gminy Zduńska Wola, tym ostatnim do rąk własnych dnia 22 Czerwca (4 Lipca) 1868 r. Następnie do księgi wieczystej dóbr ziemskich Zduńska Wola w Kancelarji Ziemiańskiej dnia 16 (28) Lipca r. b. wniesiony i wpisany, zaś do księgi zaregestrowań na ten cel w biurze Pisarza utrzymywanej, dnia 31 Lipca (12 Sierpnia) roku bież. wpisany i zaregestrowany został.
Sprzedaż dóbr tych odbywać się będzie na audjencji Trybunału Cywilnego w Kaliszu w miejscu zwykłych posiedzeń w pałacu sądowym przy ulicy Józefina stojącym. Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyjnych i sprzedaży na audjencji wspomnionego Trybunału w dniu 17 (29) Września 1868 roku o godzinie 10 z rana nastąpi.
Kalisz dnia 2 (14) Sierpnia 1868 roku.
Asesor Kolegjalny, J. Migórski.

* nieczytelne
**Kazek?

Dziennik Warszawski 1874 nr 7

N. D. 305. Pisarz Trybunału Cywilnego w Kaliszu.
(…) Po odbyciu trzech publikacji warunków termin do temczasowego przysądzenia na dzień 3 (15) Grudnia 1868 oznaczono w którym dobra* te Patronowi Modrzejewskiemu za rs 18,000 zasądzono, a termin do stanowczego przysądzania na dzień 21 Maja (3 Czerwca) 1870 r. wyrokiem z illacji oznaczone który jak i następnie dla zaszłych sporów do skutku nie doszły, w trakcie tego Alexknder Epstejn przez akt cesji 15 (27) Lipca 1873 przed Markiewiczem Rejentem sporządzony, wierzytelność swoją rs. 12.000 z procentem i kosztami odstąpił Dawidowi Rozenblum bankierowi w Warszawie pod N. 590 zamieszkałemu, a zamieszkanie prawne u Franciszka Modrzejewskiego Patrona w Kaliszu obrane mającemu który od niego dalej subhastacją popiera, gdy w terminie na d. 7 (19) Listopada 1873 oznaczonym licytacja dla braku licytantów do skutku nie przyszła, Trybunał wyrokiem z dnia 20 Listopada (2 Grudnia) t. r. obniżając szacunek taksą ustanowiony, po raz drugi postanowił, że licytacja od rs. 49,500 rozpocząć się ma, a następnie przez wyrok illacyjny z dnia 27 Grudnia (8 Stycznia) 1873/4 r. termin do stanowczego przysądzenia na dzień 8 (20) Lutego r. b. godzinę 10 z rana wyznaczył, w którym sprzedaż nastąpi.
Kalisz d. 2 (14) Stycznia 1874 r.
Skoczyński.

*Miasto Zduńska Wola składające się z wsi Zduńska-Wola vel Jurydyka,z kolonii Zduny, Ogrodzisko i kolonii Poremby, wieś Kawenczynek v. Kawenczyn A. i B. i pustkowie Kart wcielone. W tekście wzmiankowana jest także kolonia Stęszyce.




Gazeta Handlowa, Przemysłowa i Rolnicza

Gazeta Handlowa, Przemysłowa i Rolnicza, wydawana w Warszawie drukiem Banku Polskiego, dołączana co tydzień, bezpłatnie do Gazety Codziennej.
Na łamach tygodnika ukazywały się korespondecje z Widawy:

1847-Widawa (16, 30, 41, 49)
1848-Widawa (15, 43)

poniedziałek, 23 lutego 2015

Dziennik Warszawski (1825-1829)


Dziennik Warszawski – miesięcznik o charakterze naukowo-literackim ukazujący się w Warszawie od 1825 do 1829 roku. Początkowo był wydawany przez Michała Podczaszyńskiego i Maurycego Mochnackiego, później przez Ordyńca. Stanowił kontynuację „Pamiętnika Warszawskiego”. Redakcja miesięcznika była związana z romantyzmem; w piśmie ukazywały się więc publikacje istotnie dla literatury romantycznej: w drugim numerze tego pisma zamieszczono rozprawę O duchu i źródłach poezji w Polszcze, a także Myśli o literaturze polskiej Michała Grabowskiego, poezje Adama Mickiewicza, utwory Seweryna Goszczyńskiego, Józefa Bohdana Zaleskiego, rozprawy Joachima Lelewela.
Od roku 1829 pismo traciło na popularności. Próbowano je kontynuować, wydając „Dekameron Polski”, nie przyniosło to jednak oczekiwanych skutków.

źródło:http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziennik_Warszawski_(1825-1829)

W miesięczniku odnalazłem informację o jednej miejscowości:

1829-Stolec (44)

Ponadto w numerze 55 z roku 1829 znajduje się ciekawy artykuł pt: "O Polszczę za Jana Kazimirza,Wyjątek z opisu podróży P. Alberta Jouvin de  Rochefort." Podróżujący przez Polskę obywatel francuski  pokonując drogę w kierunku Śląska, przejeżdża również przez obszar sieradzkiego. W tekście wspomniana jest Widawa, Konopnica i Złoczew. Poniżej ciekawy opis okolicy i ludzi.

Dziennik Warszawski 1829 nr 55

O Polszczę za Jana Kazimirza,  
Wyjątek z opisu podróży P. Alberta Jouvin de
Rochefort.

(...)Niemając czego długo bawić w Piotrkowie siadłem na mego konia i pojechałem brzegiem téj rzeczki, grunt jest żwirowaty, dalej las długi na dwie lub trzy godziny drogi, za lasem bagno, na lewo za wsią wielki zamek, dalej znowu las nad brzegiem jakiejś mały rzeczki lecz bardzo wielkie bagna mającej w około. Daléj znowu grunt żwirowy i dosyć bystra rzeczka na bok; ta rzeczka o ćwierć mili od Widawy rozdziela się na dwa ramiona. Widawa dzieli się na dwie części, na nową i starą. Przenocowawszy tam wyjechałem równo ze świtem, i tak gdzieś na lewo zabłądziłem, że przez cały dzień musiałem drogi szukać. Przejechałem przez Konopniki (Canopintza), potem zaś brnąć z koniem moim przez bagno byłem prawie w takim samym przypadku jak pod Górą kiedym wjeżdżał do Polski, gdyż tylko co mi koń w tręsawicach nieutonął. Szczęściem przecie wybrnąłem cały zawalany , i wjechałem w wielki las , tam dopiero takem się zabłąkał, że niewidziałem już gdzie się obrócić, a na nieszczęście jeszcze nigdzie wioski nie było widać. Chcąc niechcąc tedy musiałem być cierpliwym, i wciąż jechałem przez las jak mnie koń mój prowadził , sądziłem bowiem że przecie kogoś napotkam co mi drogę wskaże. Wreszcie zaczął się las rozwidniać, postrzegłem wieś; ale to było napróżno, ponieważ każdy kto mnie zobaczył uciekł i jeszcze drzwi za sobą zamykał sądząc żem rozbojnik; przymuszony tedy byłem znów dalej jechać przez groblę po nad kilką stawami ciągnącą się. Przy jednym z nich widziałem pięć czy sześć wężów dłuższych jak moja szpada, a prawie tak grubych jak ręka. Bardzo to mnie zadziwiło , bo kraj jest chłodny a tak ogromne gady w południowych tylko strefach żyć mogą. Te węże spały na brzegu pozwijane w pierścienie; jednego z nich szpadą zabiłem. Po długim wreszcie oczekiwaniu postrzegłem w końcu grobli dziesięć czy dwanaście domów. Wieśniak jakiś lemieszem pracujący wskazał mi drogę przez Złoczów (Schloszow), gdzie nim się dostałem znowu musiałem przejeżdżać lasy i bagna, któremi prawie cala Polska jest okryta, co czyni drogi tym niebespieczniejsze, że łotry mają się gdzie kryć po tych labiryntach. Nic jeszcze gdyby tylko obdzierali, ale gorzéj że zabijają podróżnych i cudzoziemców; dla tego téż drogi w Polszczę zawsze były i są niebespieczne. Dodać zaś do tego potrzeba , że wioski tak są od siebie daleko, iż nim się do ktoréj przyjedzie już nie czas ścigać rabusia. Ale za to wielce są wygodne w tym kraju małe bryczeczki parokonne, któremi można tanio i prędko wielkie nawet podróże odbywać, i ani niezabłądzi jadący ani się narazi na niebespieczeństwo rozboju. Stanąwszy w Złoczowie (Sclozow) pytałem o drogę do Wrocławia, ale nikt mnie nieumiał zainformować: jeden tylko był szlachcic którego radzono mi zapytać jako świadomego. Pytałem tedy tego szlachcica po łacinie , bo lepiej znam ten język jak polski. Potem opowiedziałem mu jak wiele przykrości doświadczyłem w méj podróży, nieraz będąc przymuszony prawie z głodu umierać, gdyż nawet chleba po wsiach nieznajdowałem. Bardzo mnie to dziwiło, bo Polska uchodzi za kraj nader obfitujący w zboże: ale trzeba na to mieć wzgląd że wiele ziemi okrytej lasami i bagnami, leży odłogiem. Nie tylko ja doświadczyłem głodu , ale nawet dla konia mego, często nie mogłem dostać owsa, tak że przymuszony byłem puszczać go przez noc na paszę ; prawdę bowiem powiedziawszy, Polska w wielu miejscach bardzo jest uboga i pusta , a szczególniej w lesitych okolicach. Szlachcic, o którym mówiłem, dał mi na piśmie kartę drożną aż do Wrocławia. (...)

poniedziałek, 16 lutego 2015

Gazeta Sądowa Warszawska

Gazeta Sądowa Warszawska, tygodnik, wyd. 1872–1939 w Warszawie przez Tow. Popierania Wiedzy Prawniczej; zawierała prawnicze artykuły fachowe, orzecznictwo sądów, ogłoszenia sądowe, niekiedy artykuły publicystyczne. 
(źródło:  http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Gazeta-Sadowa-Warszawska;3904438.html)


1873-Gajewniki (23), Pasie (gm. Brąszewice? 13), Poręby (gm. Zduńska Wola 22), Stęszyce (23), Strońsko (4), Walków (4)

1874-Korablew (41), Krobanów (22)

1875-Czechy (27), Małków (52)

1876-Buczek (41), Pęczniew (48), Rembieszów (39)

1877-Bugaj (gm. Wieluń 35), Lichawa (gm. Szadek 4)

1879-Niemysłów (29)

1880-Rusiec (40)

1881-Skomlin (42)

1883-Bartochów (9), Majaczewice (35), Ustków (46)

1884-Małków (5)

1886-Mierzyce (26), Stok (13)

1887-Domaniew (gm. Dalików10)

1888-Charłupia Mała (39), Nowa Wieś (gm . Wartkowice 2), Wartkowice (2)

1889-Cielce (48)

1891-Będków (19), Lipicze Gozdówek (Gozdówek gm. Goszczanów 13), Mokrsko (17), Wojsławice (gm. Zduńska Wola 46)

1893-Bębnów (37)

1894-Popów (44)

1899-Strachanów (42), Wola Wiązowa (36)

1900-Bujnów (5), Wola Wiązowa (5)

1902-Biskupice (21)

1903-Chociw (35), Łazów (35)

1906-Klonów (37), Niewiesz (37)

1911-Mokrsko (33, 34), Wilczkowice (5)

1913-Wymysłów (gm. Dobroń 33, 34)

1918-Niedzielsko (11), Rożdżały (13)

1927-Zygry (38)

1928-Borysławice (51), Bukowina (51)

1930-Rudniki (gm. Pęczniew 18)

1932-Borysławice (37), Bukowina (37)



sobota, 14 lutego 2015

Tygodnik Rolniczo Technologiczny


Tygodnik Rolniczo-Technologiczny, wychodził w Warszawie od 1835 do 1940 roku. Był pierwszym pismem programowym. Zawierał informacje o postępie, ulepszeniach, płodozmianach, uprawie roślin (koniczynie, łubinie) nawozach zielonych. Wydawanie pisma zostało zawieszone z powodu współzawodnictwa bezpłatnych dodatków rolniczych przy pismach codziennych prasy zakordonowej.
źródło:http://www.cbr.edu.pl/rme-archiwum/2009/rme32/dane/3_1.html

Dla uzupełnienia powyższych informacji w ostatnim numerze (52) z roku 1840 jest obwieszczone, że od przyszłego roku tygodnik będzie wychodził pod nazwą Ziemianina. Tygodnik z roku 1848 nosi pierwotną nazwę  Tygodnika Rolniczo-Technologicznego.   

Przejrzałem czasopismo z lat 1835-1840 i rok 1848.

W tygodniku ukazał się bardzo ciekawy artykuł o kużnicach żelaznych i rudach, napisany przez Antoniego Pstrokońskiego. W oparciu o dokumenty zebrane przez Antoniego Pstrokońskiego tzw. Teki Pstrokońskiego przedstawiony został pobieżnie ten temat na łamach kwartalnika " Na Sieradzkich Szlakach" (O budowlach obronnych i kuźnicach w dawnym Sieradzkiem 2004 r., nr. 2) przez sieradzkiego archeologa Pana Marka Urbańskiego.

Poniżej wklejam cały artykuł nieznacznie przeze mnie edytowany (wyciąłem powtarzające się nagłówki) i jednocześnie wstawiam poszczególne części do odpowiednich postów.

 Tygodnik Rolniczo-Technologiczny  1836 nr. 36, 37, 38, 39  

WIADOMOŚCI KRAJOWE. Panie Redaktorze! Wykaz fabryk w kraju naszym istniejących, wpoprzednich Nrach Tygodnika zamieszczony, skłania mię do przesłania Redakcyi następnego artykułu, który, przedstawiając porównanie między dawnemi a dziś istniejącemi kuźnicami żelaza, nie będzie bez interesu, a może i do nowych poszukiwań da powód.Proszę przyjąć zapewnienie i t. d.Sieradz Antoni Pstrokoński Rejent17 Lipca 1836 r.Kuźnice żelazne i Rudy w byłem WojewództwieSieradzkiem i w jego okolicy; z dawnych ksiąg Grodzkich i Ziemskich Sieradzkich zebrane.
1. Brąszewice (w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim), mil 3 od Sieradza.1425 r. Kuźnica w Brąszewicach zwana Zagrzebska , na rzece Oleśnicy.1427. Kuźnica (Minera) Brąszewske.1441. 1443. Fabryka Brąszewska.1444. Kuźnica Zagrzebska.14.59. Jan Zaremba Starosta Wieluński, dzierżawca Brąszewic, pozwolił zbudować młyn mącznyna stawie, Circumspecto Bartosie Fox, Magistro minerae Brąszoviensis inferioris. — Oblata w GrodzieSieradzkim 1555 folio 248.—A gdy kuźnica żelazna spustoszała, przeto Król Zygmunt dał przywilej w Piotrkowie r. 1528 Sławet. Marcinowi Klobarowi, aby tą kuźnicę odnowił, potrzebne domywystawił, dając mu do tego role i łąki, dawniej juz do niej przywiązane. — Oblata w Grodzie Sieradzkim r. 1530, folio 231.1570 w Brąszewicach, kuźnicy Błonie zwanej,przez Klobera na rzecz brata sprzedaż.1554. Dział kuźnicy Brąszewskiej i drugiej Przegockiej.— Że była niedawno kuźnica jedna i druga w Starostwie Klonowskiem ( bo Brąszewice doniego należały), wyraźnie mówi X. Osiński 1782,pag. 19, a o Rudzie, że kasztanowata, str. 40, 45.Do dzisiaj nazywają się te kuźnice jedna Błońska,druga Zagrzebska, mające pełno zuzli.
2. Bukowiec pod Kliczkowem, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Tu jestwoda żelazna czysta, musi przeto być ruda.
3. Cienia Wielka nad rzeką Cienią, w Powieciei Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Ma wodę żelazną.
4. Chocieszów pod Łaskiem, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 5 od Sieradza. Tu byłа kuźnica żelazna r. 1441.
5. Godynice nad rzeczką Oleśnicą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 od Sieradza. Ta wieśmiała na tej rzeczce kuźnicę żelazną 1624 r.
6. Grabów nad rzeką Prosną, w Powiecie Ostrzeszowskim) mil 4 1/2 od Sieradza. Kuźnice żelazneprzez X. Osińskiego wspomniane, dotąd będące.
7. Głuszyna w Starostwie Grabowskiem, w Powiecie Sieradzkim, teraz Ostrzeszowskim, mil 5 od Sieradza. Kuźnica żelazna, na którą Zygmunt III Król dał przywilej Ur. Wawrzyńcowi Rostodze i jego żonie 20 Marca r. 1590. Wzmianka o kuźnicy, że była r. 1654, w Grodzie Sieradzkim.
8. Jaworzno, w Powiecie Wieluńskim, mil 9 odSieradza. Ruda żelazna.
9. Jeżów nad rzeką Nerem, w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica żelazna, była tam, gdzie teraz wieś Ruda 1424 r. Zapis zaręczenia na tej kuźnicy 1545 r. Ta kuźnica położona była w ścianie granicznej między Górą i Jeżowem. 1580 r. kuźnica spustoszała.1652 r. kuźnica żelazna, gdzie stoi Pustkowia Ruda nad rzeką Nerem.
10. Kaszewice, w Obwodzie Piotrkowskim, mil 6 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona Plebanowi z Sieradza w długu jego roku 1430. Pierwsza wzmianka o tej kuźnicy r. 1419, która do dzisiaj egzystuje.
11. Kliczków Wielki, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona z folwarkiem r, 1580; dla tego też jestwoda żelazna w poblizkości w Bukowcu.
12. Klizin, w Powiecie Radomskim, mil 11 od Sieradza. Roku 1459 Rudnik z Klizina mający tam kuźnicę, założył inną w Lubcu.
13. Kostrzyna, w Powiecie Lelowskim, teraz Wieluńskim, mil 11 od Sieradza. Roku 1563 założona kuźnica przy rzece Kostrzynie na Dankowicach., od tej rzeki wzięła nazwisko wieś Kostrzyna. Dotąd kuźnica egzystuje.(Dalszy ciąg w następnym Nrze.)
14. Kraszewice, w Powiecie Sieradzkim, teraz Ostrzeszowskim, w byłem Starostwie Grabowskiem, mil 4 od Sieradza. Roku 1423 Król Władysław nadał prawo Długoszowi na utworzenie nowej kuźnicy na rzece Oleśnicy, z której ma płacić co rok po 7 grzywien, po 1 wozie i po 2 pługi żelaza i piwa Kaliskiego wiertelowego po 3 beczki. Ten przywilej Zygmunt Król r. 1546 dla Wojciecha Rostogi potwierdził. Roku l556 ta kuźnica synom dwom tego Wojciecha Rostogi prawem dożywocia nadana. Roku 1648 skarga włościan, że są bardzo uciążeni wożeniem rudy do kuźnicy. X. Osiński w dziele swojem r. 1782 pag. 43, 45 wspomina o tej kuźnicy.
15. Krzepice nad rzeką Liczwartą (Liswarta, Iswarta), w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, mil 10 od Sieradza; gdzie teraz wieś Kuźnica, była założona kuźnica, o niej wspomina wyrokAssessoryi Koronnej r. 1782.
16. Kuźnica Błońska i kuźnica Zegrzebska, na dziedzinie Brąszewie w Starostwie, teraz Ekonomii Klonowśkiej położone, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 od Sieradza. Tu były kuźnice dwie żelazne od r. 1425 do r. 1782 i dalej, które zostały do dzisiaj w nazwiskach tylko wsi bez fabryk. Patrz Brąszewice.
17. Konopnica nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 1/2 od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna, ale zniesiona r. 1578. Folie 417 w Grodzie Sieradzkim.
18. Lubiec pod Szczercowem, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 6 od Sieradza. Roku 1459 dany przywilej Andrzejowi Rudnikowi z Klisina, na założenie fabryki żelaznej. 1500 r. wzmianka o tej kuźnicy. 1560 r. brano rudę do tej kuźnicy z Przeczni wsi pod Widawą będącej.
19. Młodawin Wygiełzów nad rzeczką Sowiną,w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Ruda dziurkowata krucha w tych miejscach gdzie smugi; gdy kopano studnię na wsi głęboką aż do źródła r. 1826 w Sierpniu, znaleziono kawałki bursztynu i torf w stawie wielkim.
20. Mojaczowice nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 1/2, od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna r. 1682, którą dotąd znać za młynem nad rzeką pod gorą; podczas powietrza, a bardziej wojny Szewedzkiej 1705, 1706 r. Znikła.
21. Mojkowice nad rzeką Pilicą, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 12 od Sieradza. Kuźnica żelazna w działach r. 1491 wyrażona.(Dalszy ciąg w następnym Nrze.)
22. Myślniów, w powiecie Ostrzeszowskim, mil 8 od Sieradza. Kuźnica żelazna ze wsią przedana r. 1632 przez Dobrogosta Węgierskiego, SędziegoGrodzkiego, Jaroszowi Bąkowskiemu.
23. Osiaków nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 5 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona przez Jana Koniecpolskiego Wojewodzica Stanisławowi Pstrokońskiemu r. 1630 w Grodzie Sieradzkim.
24. Pabianice nad rzeką Nerem, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 5 od Sieradza. Ruda żelazna koloru brudnopiaskowego. (Osiński 1782, pag. 42.)
25. Panki, w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, mil 12 od Sieradza. Roku 1664 już była kuźnica żelazna, która w dzisiejszych czasachjest bardzo znaczna.
26. Pątków, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 8 od Sieradza. Ruda żelazna, którą kopią i wożą do Panków.
27. Płuzna, w Powiecie Konińskim, kuźnica żelazna między Sarbicami, Posoką i Podłużycami położona 1615 r.
28. Przecznia nad rzeczką Dębowolec, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Roku 1428 Mikołaj z Przeczni Stanisława z Zalesia pozwał, iżby przysiągł, że nie przyrzekł płacić1 grzywny majstrowi fabryki.— 1560 r. areszt woza na rzecz Hieronima Przecznia zabranego przez Kobyłeckich przy grobli stawu Krupy za młynem,wtenczas, gdy Rudnik (Minerator) z Lubca rudę na Przeczniach kopał.
29. Przestań nad granicą Szlązką. w PowiecieLelowskim, teraz Częstochowskim, Obwodzie Wieluńskim, mil 11 od Sieradza; miała 3 kuźnice żelazne 1419, 1463, 1560, 1606. Jednę na Warchałowiznie nad rzeczką Kostrzyna (teraz Kuźnica Stara), drugą na kuźnicy nowej Podłęzkiej, trzecią na Stanach.
30. Radoszewice, w Powiecie Radomskim i Wieluńskim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica żelazna roku1620, fol. 48 w Grodzie Sieradzkim.
31. Rudniczysko wieś, z wsi Mikorzyna lokowana przed r. 1555, w Powiecie Ostrzeszowskim, mil 8 od Sieradza. Kuźnica żelazna na stawie Zaleśnym, przez który rzeka Dobra przechodzi; r. 1602 akta Ziemskie Ostrzeszowskie.(Dokończenie w następnym Nrze.)
32. Ruda nad rzeką Wartą, w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, pół mili od Sieradza. Roku 1440 postawienie młyna z foluszem.Nazwisko pokazuje, że tam musiała być ruda lub kuźnica przed r. 1358, w czasie, kiedy ta wieś należała do klasztoru Męckiego, do Kalisza przeniesionego.
33. Ruda nad rzeczką Widawką, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 1/2 od Sieradza. Z nazwiska znać, że była ruda, może i kuźnica żelazna.
34. Ruda wieś, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 6 od Sieradza. Stolica Ziemi Rudzkiej czyli potem Wieluńskiej. Podobnież musiała być ruda w dawnych czasach.
35. Rudniki nazwane od rudy, w Powiecie Szadkowskim, mil 4 od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna, zuzle, w ogrodzie za dworem będące, okazują byt jej.
36. Rudniki pod Krzepicami, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 9 od Sieradza. Nazwisko okazuje byt rudy.
37. Rudlice, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica zelazna 1585 r., dotąd nawet będące nazwisko wioski Kuźnicy okazuje byt kuźnicy.
38. Rusiec nad rzeczką Nieczeć, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Roku1453 z rezygnacyi Rusca przez Borlha na rzecz Jana Koniecpolskiego, Kanclerza Koronnego, Starosty Sieradzkiego, zeznanej, widać: że na Ruscu były dwie kuźnice żelazne, jedna do wsi Sarnowa przedana, druga ku Broszęcinu, którą dotąd zuzle, wielkie pokazują. Znowu o tem 1462, 1544 r.
39. Stolec nad rzeczką Oleśnicą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. W rezygnacyjach i działach dóbr r. 1464, 1518, 1568,1627, 1629, 1602, w Grodzie Sieradzkim zeznanych, wyrażono: że była kuźnica żelazna (Minera ferraria).
40. Strobin nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 1/2 od Sieradza. Była kuźnica na rzece Wieczyńca zwanej, przedana roku 1558.
41. Szczerców nad rzeką Widawką, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 5 od Sieradza. Dokument z roku 1427 w Grodzie Sieradzkim, wypisuje kuźnicę żelazną.
42. Stany nad rzeczką Liswartą, Idzwartą (Czarną rzeką od Ślązaków nazywaną), w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, Obwodzie Wieluńskim, mil 12 od Sieradza. Kuźnica żelazna roku 1568. Jan Zabicki przedał kuźnicę żelazną na Przystajni Stanisławowi Stanowi, od którego imienia nazwaną została Stanowską, który w miejsce czynszu obowiązał się dziedzicowi dawać 30 wozów żelaza i drobne żelazo na potrzebę domową dworu. 1620 r. jeszcze była kuźnica.
43. Wręczyca w Starostwie Krzepickiem, w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim. Roku1531 Zygmunt Król Błażejowi Łojkowi. Rudnikowi z Ławów Wręczyckich, prawo do kuźnicy tej żelaznej przez Starostów dawno nadane zatwierdził, z obowiązkiem płacenia co rok po 8 grzywien. Co Zygmunt August potwiedził znowu r. 1549. Oblata w Grodzie Sieradzkim 1553 r. Roku 1554, 1576 wspomniano: że tę kuźnicę żelazną jeszcze posiadali Łojkowie, ale już szlachtą mianowani.
44. Zamoście, w Powiecie Radomskim, Obwodzie Piotrkowskim, mil 10.od Sieradza. Roku 1450: kuźnica żelazna, z której roku 1647 już tylko młyn został nazwany Ruda.
Sieradz dnia 17 Października 1835 roku. A. Pstrokoński.




Sowina rzeka

Sowina rzeka
Długość 8.71 km. (pomiar własny). Źródło na południe od wsi Paprotnia w gminie Zapolice. Płynie w kierunku południowo-wschodnim pomiędzy Młodawinem Dolnym i Górnym, mija Wygiełzów, Przymiłów i uchodzi do rzeki Grabi w okolicy wsi Kustrzyce.


1992 r.

Tygodnik Rolniczo-Technologiczny 1836 nr. 37

19. Młodawin Wygiełzów nad rzeczką Sowiną,w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Ruda dziurkowata krucha w tych miejscach gdzie smugi; gdy kopano studnię na wsi głęboką aż do źródła r. 1826 w Sierpniu, znaleziono kawałki bursztynu i torf w stawie wielkim.

sobota, 7 lutego 2015

Roczniki Gospodarstwa Krajowego

Roczniki Gospodarstwa Krajowego wydawane były przez Spółkę Wydawniczą, utworzoną przez ziemiaństwo. Ukazywały się w latach 1842 - 1864. Pismo poświęcone było zagadnieniom przetwórstwa rolno-spożywczego, hodowli roślin i zwierząt oraz wiadomościom handlowym. Zawierało także rozprawy naukowe dotyczące szeroko pojętego rolnictwa.
(źródło: http://www.cbr.edu.pl/rme-archiwum/2009/rme32/dane/3_1.html)

Znalazłem wydania z roku 1859 i 1860, a w nich następujące informacje:

1859-Borzewisko (gm. Poddębice t. 36 z. 2), Lubola (t. 36 z. 1, t. 36 z. 3), Ner rzeka (t. 36 z. 3), Puczniew (t. 36 z. 1), Świątkowice (t. 35 z. 2), Warta rzeka (t. 36 z. 3)

1860-Barczew (t. 41 z. 1), Brzeźnio (t. 40 z. 1), Burzenin (t. 41 z. 1), Charłupia Wielka (t. 38 z. 2), Chojne (t. 41 z. 3), Dalików (t. 38 z. 1), Dymki (gm. Lututów? t. 40 z. 1), Majaczewice (t. 41 z. 1), Niechmirów (t. 40 z. 1), Radoszewice (t. 40 z. 1), Smardzew (t. 38 z. 3), Starce (t. 40 z. 1, t. 41 z. 1), ), Wrząca (gm. Błaszki t. 40 z. 1)









czwartek, 5 lutego 2015

Wiadomości Ludoznawcze

Wiadomości Ludoznawcze : kwartalnik poświęcony szerzeniu wiedzy etnologicznej i archeologicznej oraz ochronie zabytków kultury ludowej, wydawany w latach 1932-1934 przez wydawnictwo Miejskiego Muzeum Etnograficznego w Łodzi.

Na łamach kwartalnika są informacje o następujących miejscowościach:

1932- Bechcice (3 i 4)
1934- Konopnica (1)



wtorek, 3 lutego 2015

Święte obrazy regionu sieradzkiego.

Mieszkańcy regionu sieradzkiego, a także dalszych okolic od wieków pielgrzymują do Charłupi Małej, aby odwiedzić znajdujący się w tamtejszym kościele obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Obrazów przedstawiających wizerunek Matki Boskiej, będących miejscem szczególnego kultu i słynnych z cudownych uzdrowień i nawróceń jest znacznie więcej na obszarze byłego województwa sieradzkiego. Informacje znajdujące się poniżej pochodzą z książki pt:  O cudownych obrazach w Polsce Przenajświętszej Matki Bożej. Wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne. Książka ta została napisana przed pierwszą wojną światową  przez X. Wacława z Sulgostowa, kapucyna w Krakowie w 1902 r. Jest to spis ponad tysiąca cudownych obrazów z terenów polskich. Najstarszym obrazem Matki Boskiej wg. autora jest ten znajdujący się na Jasnej Górze w Częstochowie. (malowany wedłu tradycji przez Św. Łukasza). Drugim pod względem starożytności jest, jak twierdzi ksiądz Wacław tzw. Statua zwana Lipską, z datą 1076 rok, znajdująca się w kościele w Korczewie koło Zduńskiej Woli. A oto lista miejscowości, gdzie znajdują się święte wizerunki:

Charłupia Mała, Chlewo, Chojne, Czarnożyły, Góra, Komorniki, Korczew, Łask, Poddębice, Popowice, Ruda, Rusiec, Sędziejowice, Siedlątków, Sieradz, Strońsko, Warta, Wierzchlas, Wierzchy, Złoczew.







Gazeta Rolnicza, Przemysłowa i Handlowa


Gazeta Rolnicza, Przemysłowa i Handlowa to tygodnik wydawany w latach 1850-1860 w Warszawie przez Gazete Codzienną. W gazecie tej są relacje z ziemi sieradzkiej, łęczyckiej, wieluńskiego i kaliskiego. Korespondencje traktują ogólnie o sytuacji w rolnictwie tj. o pogodzie, stanie zasiewów, cenach płodów rolnych itd., bez odnoszenia się w relacjach do konkretnych miejscowości. Poniżej zamieszczam przykładową relację, w której są wzmiankowane Zduńska Wola, Poddębice i Widawa.

Gazeta Rolnicza, Przemysłowa i Handlowa 1858 nr 15
Korrespondencya Gazety Rolniczej z Powiatu Sieradzkiego, d. 26 Marca 1858 r. Co najmilszego jest w naturze dla serc naszych, co najsilniej przemawia do duszy wieśniaka i najdroższe w niej wywołuje uczucia jeżeli nie wiosna na naszej ziemi! Bo ci co przekładają południowe krainy i wdzięk wiosenny owych dalekich ziem, niechaj jadą sobie wypróżniać kieszenie, i tuczyć flegmatycznych Niemców i drażliwych Włochów, ciężką pracą synów Polski. My wolimy wiosnę na naszej ziemi przez tyle wieków potem i krwią naszych przodków zlewanej! Po silnych mrozach w lutym i na początku marca, zima ta pokorna staruszka, zaczęła się na dobre usuwać, i przeprowadzać ze wszystkiemi ruchomościami śniegu i mrozu, na północ. Mamy więc wiosnę, nietylko w Kalendarzu, ale i na naszej ziemi. Mamy także naszych wiernych towarzyszów pracy około roli, miłych śpiewaków pól i wiosek, skowronków, którzy nam prawie nie przerwanie po całych rankach dniach i wieczorach wyśpiewują. Raźno też z niemi i wesoło na wsi, jak z najwierniejszemi przyjaciółmi, ludowina cieszy się i każdy nadstawia ucha! na wdzięczne pienia ptasząt, a wzrokiem śledzi wzbijającego się gdzieś ku niebu i trzepoczącego skrzydełkami miłego zwiastuna wiosny powtarzając, między ludem upowszechnioną zwrotkę: Skowroneczku aniołeczku, Śpiewasz mi na dworze; A w mej doli, gdy zaboli: Poratuj mnie Boże.! Lud bowiem utrzymuje, że w skowronka czasami aniołowie Pańscy się przemieniają, by rozciągać swą opiekę nad ludem, i chronić go od wszelkiego złego i dlatego też sądzi być grzechem zabijać skowronka, albo psuć gniazdko z dziećmi, czego najwierniej każdy włościanin polski przestrzega. Na środopoście, jak to zwykłe każdorocznie, tak też i w tym roku odbyły się u nas tak nazywane walne dwa jarmarki: pierwszy w Widawie, drugi w Zdońskiej-woli. Pierwszy wcale się nie udał, bo chociaż było koni dosyć, ale zjazd naszej poczciwej rubaszno-jarmarcznej szlachty był mały. W Zdońskiej-woli podobież mało lepiej się powiódł, chociaż już pod każdym względem był liczniejszy. Koni jak się wyżej rzekło było i tutaj dosyć, i nawet wiele było pięknych ale kupujących bardzo mało, czego były przyczyną wysokie ceny, a głównie ogólny brak pieniędzy pomiędzy bracią szlachtą, wywołany taniością produktów gospodarskich, i brakiem odbytu na takowe. To też skutkiem tego nieszczęsnego braku pieniędzy, strasznie były pospuszczane na kwintę nosy, i smutne minki, przedsiębierców i przedsiębierczyn, restauracyj i cukierni, w których goście ograniczali się na skromnem jedzeniu, i daleko jeszcze skromniejszem piciu, piwka, albo herbaty. Było tam wprawdzie i parę wyskoków, hukotliwego szampana, ale to tak niewinnie, tak nie wiele, tak skromnie, że tego do wybryków jarmarcznych policzyć nie można, i aż serce się raduje z ukontentowania widząc, jak owe wrzaskliwe chulanki prawie zupełnie z naszych zjazdów miejskich wygnane zostały. Nawet i u pani Jankowskiej zwykle prezydującej w zakładzie: gastronomiczno-balowo-handlowym, były po większej części pustki. Nawet muzyka pana Kordelasa nic nie pomogła, pomimo grzmotu melodyj i brzmień skoczno podrygowych. O literaturze jednak nie zapomniano na jarmarku, bo szumnie wy- wieszonym, olbrzymiemi literami napisem "Księgarnia Warszawska," prezentowały się w otwartych oknach wjednem stosy książek, francuzkich i polskich, a w drugiem większe jeszcze stosy, butów i trzewików z pracowni szewców warszawskich. Było także na jarmarku kilka kóp jaj zeszłorocznych, przechowanych w wapnie, i za świeże przedawanych. Kupujący z początku wcale się nie spostrzegli że są oszukiwani, albowiem jaja były popsute, ale zawsze jakoś Pan Bóg się upomni za ludzką krzywdą czy ona wielką lub małą. Otóż i tutaj kiedy już z całego ogromu liczby jaj, ostatki mędel tylko pozostał, i ubogi fabrykant ze Zdońskiej-woli tę resztkę zakupił, i już miał za takowe płacić, ni ztąd, ni zowąd, zjawia się na wpół pijany mieszczanin z pobliskiego miasteczka, a chwytając kupującego za rękę, zawołał >stój człowieku! bo oto ta sama baba, w przeszłym roku jeszcze także przed samą Wielkanocą po dwa razy wnaszem mieście poczęstowała nas takiemi samemi jajami, za które drogo płaciliśmy. Raz jej się udało, ale drugi raz cały kosz jaj potłukliśmy o jej plecy! i nie namyślając się dłużej rozbił jaje; gdy się rozeszła wóń nieprzyjemna, nic więcej nie mówiąc, brał jedno jaje za drugiem i walił niemi o plecy i ramiona kobiety przy ogólnym śmiechu i wielkiej radości patrzących. Zamieszczam tutaj ten fakt dlatego, aby osoba która tu swój obraz dopatrzy, zarumieniła się chociaż przed własnem sumieniem, przedająca bowiem kobieta była tylko najemnicą. W Poddębicach na jarmarku było dosyć ładnych wołów, ale w cenie nadzwyczaj wygórowanej bez uwagi na taniość wszelkich produktów gospodarskich. Za przykład może posłużyć kupno pary pięknych wołów do roboty za dukatów 45. Po podobnie wygórowanej cenie, mniej więcej wszystkie woły były kupowane co powinno być bodźcem i zachętą do zaprowadzenia po wszystkich naszych gospodarstwach chowu bydła, jeżelić nie na sprzedanie, to przynajmniej na potrzeby własnego gospodarstwa. Ceny zboża u nas cokolwiek zaczynają, się podnosić, ale zawsze na kupujących zbywa: płacono żyto po rs. 1 k. 95, pszenicy rs. 3 k. 60, jęczmienia rs. 1 k. 50, grochu rs. 3 k. 60, owsa rs. 1 k. 35, koniczyny czerwonej rs. 24; okowita; tylko nie drożeje, ale raczej spada, bo za garniec przepalonej dają od groszy 45 do 50. Max. Ma. C...  

Na łamach czasopisma są informacje o następujących miejscowościach:

1851-Budy (gm. Brąszewice 24), Kraszkowice (47)
1852-Niechmirów (35)
1853-Dobroń (12), Jastrzębice (11), Wągłczew (10)
1854-Wola Łobudzka (21)
1855-Klonowa (12)
1856-Rogóźno (49)
1858-Szydłów (9)
1860-Charłupia Wielka (43), Cielce (37)

niedziela, 1 lutego 2015

Gazeta Codzienna (1831-1861)


Gazeta Codzienna  ukazywała się w latach  1831–1861.  Ogólnopolski dziennik informacyjno-polityczny wydawany był w Warszawie.  Gazeta Codzienna nosiła wcześniej nazwę: Gazeta Polska.  W 1827–1829, gdy redaktorem jej był Ksawery Bronikowski a współredagował ją Maurycy Mochnacki. Gazeta Polska  stała się trybuną romantyków w ich sporze z klasykami. Mochnacki opublikował na jej łamach słynną rozprawę Myśli o literaturze polskiej (1828). Obóz przeciwników  Gazety Polskiej  za sprawą Kajetana Koźmiana wykorzystującego swoje wpływy w kręgach rządowych doprowadził gazetę na skraj bankructwa, powodując zmianę jej linii politycznej pod koniec 1829 roku.
Po upadku powstania listopadowego jesienią 1831 tytuł dziennika zmieniono na Gazeta Codzienna.
Dział literacki gazety redagował w latach 1859–1862 Józef Ignacy Kraszewski, który w 1861 przywrócił jej dawną nazwę Gazeta Polska. Z czasopismem współpracowało wielu publicystów, literatów oraz naukowców. W latach 1860–1864 współpracował z nią m.in. inżynier i wynalazca Stanisław Janicki[1], a w okresie 1873–1882 pisarz Henryk Sienkiewicz.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Gazeta_Polska_(1826–1907)

W Gazecie Codziennej pojawiły się następujące artykuły o miejscowościach z naszego województwa:

1833-Gruszczyce (433), Rembieszów (482), Widawa (419), Woźniki (gm. Sieradz 551)

1834-Lututów (878), Prusinowice (gm. Szadek 959)

1836-Glinno (1580), Grzybki (1580), Woźniki (gm. Dalików 1407)

1837-Kiełczygłów (1933), Lutomiersk (1955)

1842-Starzenice (92)

1843- Lututów (81), Małyń (338), Mierzyce (274), Skomlin (76), Warta rzeka (104)

1844-Dąbrówki (Dąbrówki Kobylańskie  206, 220), Jeziorsko (198), Kałów (gm. Poddębice 121), Osjaków (206), Ożarów (90), Sadokrzyce (251), Stolec (305)

1845-Bałdrzychów (45), Baszków (238), Jakubice (238), Lututów (70), Wiktorów (gm. Biała? 25)

1846-Krępa (gm. Poddębice 337), Podłężyce (199), Widawa (313)

1847-Jeżew (32), Krobanów (162), Lutomiersk (98), Niechmirów (200), Pstrokonie (229), Skrzynno (312), Starce (213)

1848-Bechcice (346), Bogumiłów (332), Broszki (62), Dąbrowa Widawska (161), Dziebędów (283), Jasionna (198), Jastrzębice (296), Klonowa (142), Kurów (112), Kwasków (220, 295), Lututów (176), Łyskornia (169), Monice (220), Niemierzyn (240), Nowa Wieś (gm. Brzeźnio 68), Pątnówek (264), Prusinowice (gm. Szadek 220), Sędziejowice (115), Starostwo Szadek (91), Stok (9), Stolec (112, 150), Suliszewice (151), Szynkielów (162), Widawa(139), Wiewiórczyn (116)


1849-Bąki (218), Bardzynin (162), Brodnia (gm. Pęczniew 189), Brzeźnio (162), Czarnożyły (53), Dąbrowa Wielka (345), Komorniki (gm. Mokrsko 304), Leśnica (27), Łaszew (141), Małków (128), Monice (253), Mrowiczna (27), Ostrówek (2), Piotrów (gm. Poddębice 21), Podlesie (Polesie gm. Sieradz? 91)

1850- Brodnia (gm. Buczek 77), Czestków (125), Dębołęka (236), Gęsina (59), Huta Kiełczygłowska (170), Kościerzyn (308), Lipicze (gm. Goszczanów? 57), Mogilno (160), Prusinowice (gm. Szadek 140)

1851- Dąbrowa Widawska (132), Domaniewek (293), Modła (21), Widawa (55), Wrząsawa (303)

1852-Cielce (25), Jasionna (319), Małe (115), Wierzchy (21, 86), Wojsławice (319), Zborowo (Zborów? 257), Zielęcin (86), Zygry (21)

1853-Brodnia (gm. Pęczniew 172), Chotów (111), Grójec (172), Leliwa (166), Paprotnia (277), Powodów (239), Rossoszyca (151), Szadkowice (193), Wierzbowa (239), Wierzbówka (239), Wola Wiązowa (103)

1854-Burzenin (249), Tubądzin (200)

1855-Grabno (140), Lutomiersk (34), Młodawin (60), Radoszewice (334)

1856-Mikołajewice (gm. Warta 127), Socha (137), Wola Wężykowa (61), Wrząca (gm. Błaszki 178)

1858-Brzeźnio (245), Dobruchów (120), Klonowa (189), Opojowice (148), Raduczyce (169), Szarów (183), Wola Pomianowa (143)

1859-Niewiesz (302), Nowa Wieś (gm. Wartkowice? 302), Ruda (gm. Wieluń 292)

1860-Beleń (294), Bębnów (183), Chwalęcice (268), Czechy (294), Grębień (237), Krępa (gm. Poddębice 62, 123), Królewska Grobla (183), Krzeczów (61, 183), Krzyworzeka (183), Lututów (184), Łaszew (318), Mokrsko (183, 237), Osjaków (183, 264), Otok (gm. Zadzim 119), Ożarów (183), Puczniew (295), Ruda (gm. Wieluń 182), Rzechta Drużbińska (319), Szynkielów (183), Śmiechów (62, 123), Wierzchlas (183)

1861- Beleń (71), Kazimierz (69), Lutomiersk (69), Widawa (3), Widoradz (49), Wola Flaszczyna (51)