Inwentarz Komorniki (1820)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Franciszka Lisieckiego z Wielunia z roku 1820b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, numer aktu 260)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się we wsi Komornikach w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim Woiewodztwie Kaliskiem położoney, do pozostałości JWo Jana Gwalberta Karśnickiego należącey, a mianowicie we dworze w teyże wsi będacym, dnia czwartego miesiąca grudnia, roku tysiącznego ośmsetnego dwudziestego."

Przed Notariuszem Publicznym Powiatu Wieluńskiego Woiewództwa Kaliskiego Franciszkiem z Liśca Lisieckim stawiły się następujące osoby:
1. Rozalia z Węgierskich primo voto Miniszewska, secundo voto Karśnicka, wdowa po Janie Gwalbercie Karśnickim, w Komornikach zamieszkała, Pani Dożywotnia na tych dobrach.
2. Antoni Pstrokoński, Notariusz Powiatu Sieradzkiego, wyznaczony do reprezentowania sukcesorów po zmarłym Janie Gwalbercie Karśnickim.
3. Józef Pągowski, taxator z Wielunia.
4. Leopold Rupniewski, dotychczasowy rządca dóbr Komorniki.

Zmarły Jan Gwalbert Karśnicki, stolnik Ostrzeszowski, kawaler orderu Świętego Stanisława pierwszej klasy, był właścicielem dóbr Komorniki i Węglewice. Notariusz przystąpił do opisania stanu dóbr.

Pomijam opis dóbr ruchomych i nieruchomych.

Stan Nieruchomości

Tytuł XVI Budynki dworskie we wsi Komornikach do pozostałości ninieyszey należące.

Dwór nowy z drzewa, wewnątrz i zewnątrz wyrzucany wapnem na trzcinę, podmurowany kamieniami, kominy dwa z gruntu murowane, dach ze szkudeł, pokoiów w liczbie cztery, sala?, gabinety dwa, garderoba z przedsionkiem na górę, wschody, dwie sienie, pod dworem dwa sklepy osobne murowane z cegły, do nich wchód, do pierwszego z gabinetu, do drugiego z ogrodu, drzwi wszystkich podwóynych na zawiasach z zamkami i kluczem czworo, zaś drzwi poiedyńczych na zawiasach żelaznych z zamkami i kluczami, okien dwanaście żelazem oprawnych i otwieraiących się, podłogi we dworze z tarcic, suffity wyrzucane wapnem na trzcinę, pieców moskiewskie zwanych z kafli dwa, a z cegły trzy. U wszystkich okien we dworze są okiennice.

Kuchnia nowa na prawey stronie z drzewa kostkowego, dach ze szkudeł, komin z gruntu murowany, zawiera trzy izby, izdebkę, komorę. Drzwi wszystkich sześć poiedyńczych na zawiasach ze szkoblami, wrzecądzami, okien ośm. Ta kuchnia nowa lecz słaba ztąd, że ma szerokość nieproporcyonalną a ściany w teyże cienkie.

Ogród czy sad za dworem sytuowany drzewem owocowem młodem zasadzony w kwaterach.

Mieszkanie ekonoma. Dom ten mieszkalny stary? z drzewa kostkowego, dach ze szkudeł stary? komin z gliny lepiony. W tymże domu są izby dwie, komora, sień, drzwi ordynaryinych cztery na zawiasach żelaznych, okna trzy naprawiane, podłoga stara, w dwóch izbach piec, kominek, podłoga w izbach i posowa z tarcic.

Folwark stary, zły, znieść go wypada, z drzewa kostkowego, komin z gliny, dach słomą pokryty, ma izby dwie, komory dwie, pieców dwa, kominków dwa lepionych, drzwi ....... na zawiasach, okna dwa złe.

Gorzalnia z bali zupełnie zła, nikt w teyże nie mieszka, dach ze szkudeł zły, komin murowany.

Browar z drzewa kostkowego zupełnie zły, znieść go wypada, dach stary ze szkudeł zdezelowany, także deszcz przez niego pada, komin z gliny.

Dom dla ogrodowego stary w szrednim stanie, w tyle ogrodu, z drzewa kostkowego, dach słomą pokryty, zawiera izbę, komorę, sień, komin z gliny.

Dom owczarza tamże z drzewa kostkowego, dach ze słomy, komin z gliny ma iednę izbę, komorę, sień. Obydwa te domy potrzebuią koniecznego przestawienia.

Stodoły dwie, iedna o dwóch boiowiskach w słupy, przyciesi podmurowane kamieniami, maiąca ściany w strychulce gliniane, dach słomą pokryty, wrota z tarcic na biegunach zamykane na kłodki, tylne wrota z zatyczkami żelaznemi, w końcu przy stodole sieczkarnia z podłogą i posową z tarcic, drzwi na biegunach do zamykania na kłodkę.

Druga stodoła nowa ze starych bali rzniętych w słupy o dwóch boiowiskach, dach ze słomy, wrota z tarcic na biegunach z frontu do zamykania na kłodki w tyle na zatyczki żelazne.

Spiklerz z drzewa rzniętego stary, potrzebuie nowego przestawienia, dach ze słomy, drzwi dwoie na zawiasach żelaznych, z zamkami i kluczami.

Owczarnia stara mieścić mogąca tysiąc owiec, z drzewa różnego, dach słomiany stary, wrot dwoie na biegunach, drzwi na zawiasach czworo, przyciesi podmurowane kamieniami.

Staynie z wozownią, dach ze słomy na tychże zupełnie złe, wypada nowe wybudować bowiem te mogą się wkrótce obalić.

Obory stare, dach ze słomy, ściany w tychże wyparte z gruntu złe, wypada nowe wybudować.

Chlewy na trzodę z gruntu złe, dach ze słomy, płoty wedle budynków w szrednim stanie.

Studnie dwie w podwórzu ze słupami i dwoma wiadrami do ciągnienia wody służącemi.

Młyn na stawowey wodzie z drzewa rzniętego zupełnie zły, dach na tymże ze słomy, o iednem kole, dwóch kamieniach, skrzyni bez żadnego żelaza. Czynszu młynarz płaci rocznie złotych sto ośm.

Dom młynarza z drzewa kostkowego w szrednim stanie, dach ze słomy, ma izbę, komorę, sień, komin, piec, kominek z gliny, okno złe, drzwi na biegunach, stodoła przyległa o iednym sąsieku i chlew w złym stanie.

Karczma blisko kościoła z drzewa rzniętego nowa, dach ze szkudeł, ma izbę, komorę, sień, komin, kominek i piec z cegły murowane, drzwi czworo, dwoie na zawiasach z klamkami, dwoie na biegunach, posowa z tarcic bez podłogi.

Karczma na pustkowiu Żelazo zwanem, na trakcie Krzepickim z drzewa kostkowego, dach ze słomy, ma izbę, komorę, sień, drzwi czworo na biegunach, okna dwa potrzaskane złe, komin, kominek i piec z gliny lepione, staynia wiezdna stara z drzewa kostkowego, dach ze słomy, żłob ieden stary zły.

Kuźnia z drzewa żniętego stara dach ze szkudeł zły, drzwi na zawiasach zamykane na zamek kowala własny narzędzia i naczynia kowalskie w tey kuźni dominialne nie znayduią się.

Dom dla kowala stary z drzewa kostkowego, dach ze słomy, komin i kominek, piec z gliny, izba, komora, sień, na biegunach drzwi, okna złe, stodoła mała przyległa przez kowala iest wybudowana.

Kościół murowany w szrodku wsi. Komornik do pozostałości JWo Jana Gwalberta Karśnickiego należącey, stoiący, dachówką pokryty maiący wieżę także murowaną pod dachówką, kaplice szkudłami pokryte.

Kolejno opisano bory (wzmiankowano miejsca: Lipno?, Na Motylu, Na Rozalce), stawy (w miejscach na Józefófce, na Wesołej, na Rozalce, na Smolnie?).