Inwentarz Kustrzyce (1806)

Źródło inwentarza:
Powiatowa Komisja Sprawiedliwości 75/979 (Acta Commissionis der Kreis Justiz Commission zu Sieradz die Franz von Wężykschen Tutel betreffend). (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

Po śmierci Franciszka Wężyka właściciela dóbr Kustrzyce, Przymiłów, Wrzesiny, Głowaczewice i części na Lichawie jego żona Anna z Myszkowskich dawniej Wężykowa, a obecnie Wolicka, testamentem umocowana Pani dożywotnia tych dóbr, spisała inwentarz pozostały po mężu i w 1806 roku 17 października podała go do aktów.

Tytuł 1szy Dobra i grunta nieruchome.

Wieś Kustrzyce dworskie pobudynki.

1. Dwór wchodząc do tego drzwi do sieni podwóyne z tarcic dobre, na zawiasach żelaznych z rękoiescią żelazną i klamką, w sieni posowa, połowa z tarcic zaś druga połowa z deli łupanych, całkiem zgniła, i na nic niezdatna. W tey sieni są schody na górę które na nic nie zdatne, bo są pogniłe. Po lewey stronie pokóy, wchodząc do tego drzwi podwóyne z tarcic stolarską robotą, z iedney strony malowane zielono z zawiasami i zamkiem dobremi. Komin z kamieni, piec z kafli białych dobry z podłogą i posową z tarcic dobremi, okna dwa w tafli wielkie, lecz w obydwóch oknach wszystkie szyby popękane, podwóyne z zawiasami żelaznemi. W tym pokoju obicie niebiesko malowane, papierowe, mieyscami podarte. Z tego pokoju drzwi także podwóyne na zawiasach z zamkiem i kluczem dobremi, wchodząc temi drzwiami garderoba w którey okna dwa dobre w szyby wielkie na zawiaskach z haczykami, posowa i podłoga dobre, bez pieca i kominka i obicia. Z tey garderoby komora do którey drzwi podwóyne na zawiasach z haczykiem, oprócz zamku, okno iedno stłuczone, bez podłogi posowa z delików, drzwi dwoie poiedyńcze, iedne do ogrodu, drugie do kuchenki, obydwa na zawiasach, bez zamku, tylko na haczyk zamykaią się, wchodząc tam drzwiami do kuchni okno iedne, połowa stłuczona, druga zaś cała, posowa z tarcic, podłogi niemasz, piec z kafli białych, kominek z kamieni gliną murowany, drzwi w tey kuchni troie, iedne ku młynowi poiedyńcze z tarcic na zawiasach z haczykiem i klamką żelaznemi, drugie do drugiey kuchni, która należy do drugiey połowy dworu z tarcic na zawiasach z gruntu spruchniałe, trzecie należą do pokoju zielono malowane na zawiasach podwóyne, z haczykiem i zamkiem niemniey zasufkami u dołu i góry. Na drugiey stronie dworu drzwi poiedyńcze do pokoju na zawiasach z haczykami rękoiescią, wrzecądzem żelaznemi, okna 4 w tafle małe, dobre, posowa i podłoga, z gruntu zruynowane i pogniłe. Piec i komin z kamieni wymurowane, z tego pokoju drzwi dwoie, iedne do pokoiku małego, w którym podłoga i posowa z delików łupanych z gruntu zepsuta, okno potłuczone, drugie do komory, w którey podłoga i posowa zruynowane, okno w tafelki małe lecz i te potłuczone, z tey komory drzwi poiedyńcze, iedne do kuchni, w tey kuchni podłogi niemasz. Piec i komin zruynowane, okno potłuczone, także drzwi małe do kuchenki na zawiasach z haczykami żelaznemi. Pod tym całkim dworem przyciesi pogniły, ściana od kuchni spruchniała i kozły, zaś dach nowy całkiem trzeba dawać, komin z gliny lepiony tylko wierzchem nadmurowany.

2. Mielcuch do robienia piwa, wchodząc do tego drzwi na biegunach drewnianych złe, komin duży dobry. Izba w tym mielcuchu w którey posowa zła, podłogi niemasz, komin z gliny i piec dobre, okno połowa gliną zalepione. Komora w którey posowa taka iak w izbie bez podłogi, drzwi zaś tak w izbie iak i komorze całkiem popsute. Całki ten pobudynek dla starości zbutwiały, przy tym mielcuchu przystawiona oborka z starego drzewa z gruntu zruynowana i popsuta.

3. Gorzelnia mała w którey brandmur zły, kotliny do garców popsute, w iedney kotlinie obsadzony garniec z pokrywą naporządzoną i dnem łatanym z rurnicą i zaciernicami tylko dwoma, lecz wszystko stare na nic niezdatne, gorzelnia ta z drzewa kostkowego lecz ściany dla starości spruchniałe na nic niezdatne.

Wieś Kustrzyce

Zagrodnicy

1. Walada ma chałupę starą z drzewa kostkowego z gruntu złą i nadruynowaną o iedney izbie i komorze w którey posowa z deli łupanych, zła, podłogi niemasz, okno tylko deskami zabite, drzwi z desek, na biegunach drewnianych, komin i piec z gliny dobry, stodołę z drzewa kostkowego o 2 sąsiekach z wrotami dobrą, wozownia z chrustu z gruntu zła, chlew i obora z drzewa łupanego dobra, zaprzęg dworski to iest wołów 3, krowę 1, swinie 1, pług z żelastwem, radlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi w tydzień dwa dni pługiem ręczną dni trzy.

2. Marcin siedzi w dwojakach, na iedney stronie szlachcic Mikołajewski a drugiey tenże zagrodnik. W tych dwoiakach izby z komorami dobre, kominy i piece takież, posowy z deli łupanych zaś podłogi niemasz, drzwi z desek kołkami drewnianemi pozbijane, ma oborę dobrą, stodołkę w iednym sąsieku dobrą. Zaprzęgu żadnego niema tylko kosę, rzezak, sierp, robi w tydzień dni 3 ręczno.

3. Janas ma chałupę z drzewa kostkowego, przy tey na boku izdebka, dach na tym zabudowaniu dobry, w izbie posowa dobra, podłogi niemasz, komin i piec dobry, okna złe, drzwi tak do izby komory iako i sieni dobre, na biegunach drewnianych z haczykami, skoblami żelaznemi, co zaś w izbie piec i komin ze szczętem zruynowane, stodołę z drzewa kostkowego dobrą, oborę wraz z wozownią dobrą, zaprzęg ma wołów 3, krowę 1, swinie 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi pługiem dni dwa zaś ręczno dni 3 w tydzień.

4. Chałupa nazwana Walkowizna, stara i zruynowana nikt w tey niemieszka, lecz przy niey iest stodołka z deli łupanych i oborka dobre.

Wieś Przymiłów
Zabudowania dworskie.

1. Browar z drzewa kostkowego, ściany spruchniały, przyciesi pogniły, dach z gruntu zły, drzwi na biegunach drewnianych, kotlin niemasz, garców, kotła ani żadnego stołka drewnianego niemasz. Daley iest izba, drzwi do tey z tarcic na biegunach drewnianych z skoblem i wrzecądzem, komin, piec dobre, posowa zła, podłoga z deli zła, iedne okno dobre a drugie złe. Komora, w tey posowy niemasz ani podłogi, drzwi z tey komory na podwórze z desek robione dobre.

Chałupy i zabudowania wieyskie

Pułrolnicy

1. Andrzey Wozniak ma chałupę z drzewa kostkowego, lecz już przyciesi i ściany pogniły, dach zły, izba z komorą. W tey posowa dobra, podłogi niemasz, drzwi dobre z desek na biegunach drewnianych z haczykiem i wrzecądzem żelaznemi, okno stłuczone, piec i komin dobre, stodołę ze wszystkim dobrą, oborę lecz ściany spruchniały, zaś dach dobry, chlewik dobry, zaprzęg wołów 4, krowę 1, swinie 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dni 3 zaś ręczno dni 6 w tydzień.

Zagrodnicy

1. Łukasz Kowalczyk ma chałupę dobrą, to iest izbę i komorę, w tey piec i komin dobry, posowa dobra, okno także, dach na tey chałupie dobry, stodołę z drzewa kostkowego o 1 sąsieku z dachem dobrym, oborę dobrą, chlewik dla trzody dobry, zaprzęg wołów 3, krowę 1, swinie 1, pług, radlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dni 2, ręczno zaś dni 3.

2. Graczyk ma chałupę z zabudowaniem takim iak pierwszy, zaprzęg wołów 2, krowę 1, swinie 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dzień 1 1/2, ręczno zaś dni 3.

3. Woyciech Boronczyk ma chałupę w którey izba i komora dobre, posowa, piec, komin i drzwi dobre, dach na tey chałupie zły, stodołę z gruntu zruynowaną, zaprzęg wołów 2, konia 1, krowę 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dni dwa, ręczno zaś dni 3.

4. Gabryel Gralik ma chałupę z gruntu nadruynowaną, to iest przyciesi pogniły, dach zły, o iedney izbie i komorze, w izbie i komorze posowa dobra, komin i piec dobry, stodoła o 1 sąsieku, z drzewa kostkowego dobra, przy tey stodole przystawiony sołek i szopa dobre, zaprzęg wołów 3, krowę 1, swinie 1, pług, redlica, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi dni dwa bydłem, zaś ręczno dni 3 w tydzień.

5. Kasper Woyt ma chałupę o 1 izbie i komorze z drzewa kostkowego, w izbie komin i piec dobry, posowa, drzwi i okno dobre, w komorze także posowa z deli łupanych dobra, dach zaś na chałupie zły potrzebuie reperacyi, stodołę o 2 sąsiekach dobrą, oborę, chlew i wozownia pod iednym dachem dobre, zaprzęg wołów 2, krowę 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dzień 1 1/2 zaś ręczno dni trzy.

6. Wincenty ma chałupę z drzewa kostkowego, o iedney izbie i komorze dobrą, stodołę, spichrz, oborę i wozownię, w klamre postawione, dobre, zaprzęg wołów 2, krowę 1, swinie 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dzień 1 1/2, zaś ręczno dni 3.

Ci wszyscy zagrodnicy maią zasiew dworski tak ozimy iako i jary.

Komornicy

1. Józef Klimczak ma składów roli nadanych 24, pańszczyzny robi dni 2 w tydzień.

2. Marcin Popręski ma tyleż i robi dni tyle co pierwszy.

3. Michał ma stodołę i oborkę nową postawioną przez niego, ma tyle roli i tyleż dni robi.

4. Chałupka mała z chlewikiem dobra, siedzi w tey komornica.

5. Kowal ma chałupę z drzewa kostkowego, o iedney izbie i komorze z piecem, kominem, posową, oknami, drzwiami, dobrą. Kuźnia zaś stara i drzewo spruchniałe, dach ze szczętem zły.

6. Karczma z gruntu stara i zła, siedzi w tey dwóch komorników 1szy Popręski, 2gi Józef Klimczak.
Maią stodołek dwie własnym kosztem postawionych, roli składów po 24, robią w tydzień po dni dwa.

Ci wszyscy chłopi to iest półrolnik, zagrodnicy, i komornicy w żniwa przez rok robią tłok 4, czynsz daią, półrolnik kapłonów 2, jay sztuk 30, przędzy łokci 18 uprząść, zagrodnicy po kapłonie 1, jay sztuk 15, przędzy łokci 9 każdy, komornicy tylko przędzy łokci 3. Do sadzenia i okopywania kapusty gromada darmo przychodzić powinna.

Wieś Wrzesiny
Zabudowanie dworskie

1. Podwórze w płatwy darte ogrodzone w którym dworek z drzewa kostkowego połowo nowo postawiony, połowa druga stary, wchodząc do połowy nowo stawianego izba w którey posowa i podłoga z tarcic dobre, okna także, lecz komin i piec są złe, drzwi na zawiasach żelaznych z skoblami i wrzeciądzami, z tey izby są drzwi małe do kuchenki na drugiey stronie izba kuchenna, w którey ściany i przyciesi pogniły, komin zły, pieca niemasz, z tey komora podobna kuchni, dach nadruynowany.

2. Stodoła o dwóch bojowiskach, sąsiekach, 3 ściany z drzewa kostkowego, wrota tak z frontu iako i w tyle, niemniey dach ze szczętem złe i nadruynowane.

3. Spichrz także z drzewa kostkowego o 4 sąsiekach, posowy niemasz, podłoga z deli, dach zły.

4. Staynia i obora pod iednym dachem z drzewa kostkowego całkiem zabudowanie dobre iest.

Zabudowania wieyskie 

 

Zagrodnicy.

1. Antoni ma chałupę z drzewa kostkowego z dachem dobrą, stodołę także z takiego drzewa, dach zły. Obora na nic niezdatna, zaprzęg ma wołów 2, konia 1, krowę 1, swinie 1, pług, redlice, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi dni dwa bydłem, ręczno dni 3, czynszu daie kapłonów 1, jaice sztuk 15, przędzy łokci 9, do okopywania i sadzenia kapusty chodzi darmo, tłok w żniwa do roku odbywa 4.

2. Jakob ma chałupę całkiem zruynowaną, stodołę dobrą, lecz dach zły, zaprzęg, danine, tak daię i ma iak pierwszy, konia tylko niema.

3. Jakob Matysczak woyt ma chałupę dobrą o iedney izbie i komorze, posowa, komin, piec, okna, drzwi dobre, przy tey iest izdebka w którey siedzi szlachcic, komora dobra, stodoła dobra, obora także dobra, inwentarz ma taki iak pierwszy, oprócz konia i zasiewu dworskiego, daninę daie i pańszczyznę robi iak pierwszy.

Komornicy

1. Roch komornik ma chałupę całkiem dobrą, role składów 24, robi dni 2 ręczno w tydzień, tłok 4, do roku przędzy łokci 3 obrabia.

Także są działy na Stypułach, które należą do dworu Wrzesin, chałupy zaś żadney niemasz.

Dezerta Głowaczewice

Całki grunt zarosły na tych Głowaczewicach iest czystego pola składów 10.

Część w wsi Lichawie
Zabudowania dworskie.

1. Dwór nowo postawiony przez Ugo Rzepeckiego z drzewa kostkowego o dwóch izbach, po prawey stronie izba iedna, drzwi do tey na zawiasach żelaznych z skoblem, rękoieścią żelaznemi, posowa z tarcic, okien 3 dobre, podłogi niemasz, komin, piec złe, z tey izby iest izdebka przeforsztowana, drzwi z tarcic, tylko na iedney zawiasie, drugiey brakuie z haczykiem żelaznemi, okno iedne, dobre, bez podłogi. Na lewey czyli drugiey stronie kuchnia, do tey drzwi z tarcic na zawiasach z skoblem i wrzecądzem żelaznemi, okno iedno, posowa z tarcic dobra, komin z kamieni gliną murowany, pieca niemasz, z tey kuchni komora, posowy połowę z tarcic, a połowę z deli łupanych. Z tey komory drzwi na podwórze na biegunach drewnianych. Dach całkiem na tym dworze dobry.

2. Stodoła z drzewa kostkowego o 2 bojowiskach, 3 sąsiekach, zaś w trzecim sąsieku spichrz, do którego drzwi z tarcic na zawiasach z skoblem, i wrzecądzem niemniey  rękojeścią żelaznemi. W tych stodołach wrota dobre, szczyty u dachu złe choyną tylko poszyte.

3. Chlewek na trzodę lecz dach z gruntu zły, przy tym iest także chlewów dwa.

4. Obora iedna, staynia iedna i kurnik ieden, pod iednym dachem, drzwi u tych zabudowań dobre, ściany z drzewa kostkowego, spruchniałe, przyciesi pogniły, dach zaś ze szczętem zruynowany.

Chałupy wieyskie

 
Półrolnicy

1. Janek Niemczak ma chałupę z drzewa kostkowego, ściany popruchniały, przyciesi pogniły, komin, piec zły, posowa zła, podłogi niemasz, dach ze szczętem zruynowany, stodołę dobrą, oborę także dobrą, zaprzęg wołów dwa, koni dwa, krowę 1, swinie 1, pług, redło, wóz, kosę, rzezak, sierp, robi bydłem dni trzy ręczno, zaś dni sześć w tydzień, daniny kapłonów 2, jaice sztuk 30, przędzy obrabia łokci 18, tłok w żniwa 4, do sadzenia kapusty okopywania darmo chodzić powinien.

2. Chałupa stara z drzewa kostkowego, przyciesi, ściany, kozły pogniły, dach ze szczętem zruynowany, stodoła obalona i drzewo na nic niezdatne. W tey chałupie nikt niemieszka.

3. Chałupa nowo wystawiona przez Ugo Rzepeckiego possessora z stodołą także nową, całe zabudowanie ogrodzone, nikt w tey niemieszka.