Inwentarz Świerzyny (1836)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wincentego Kobyłeckiego z Szadku z roku 1827. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, akt nr. 237)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się w wsi Świeżynach dnia 7go Lipca 1836."
Dziedzic dóbr Masłowic w powiecie Wieluńskim Florian Kręski, główny opiekun nieletnich właścicieli dóbr Pstrokonie i Świerzyny, wnuków swoich po Napoleonie Walewskim i córce swej Natali wydzierżawił dobra Świerzyny Franciszkowi Węgrowskiemu od 1836 do 1842 roku.

Opisanje wszelkich budowli folwarcznych, mieszkalnych, gospodarskich i propinacyinych w dobrach Świeżyny.

Dwór z drzewa w węgieł na podmurowaniu, wapnem zewnątrz wyrzucony, wystawiony z dwiema kominami murowanemi, dach gontem kryty, znayduie się teraz w średnim stanie, długości łokci 50, szerokości 30, wysokości 4 1/2.
Wchodząc do domu frontem iest ganek brukiem wyłożony, na czterech filarach murowanych, z trzema stopniami z bali, pokład z tarcic dobry. Drzwi do sieni podwóyne, każde na 3ch zawiasach żelaznych, z zamkiem dobrym. W sieni podłoga i sufit z tarcic dobre, okien trzy po trzy szyby mających, ściany sieni umalowane. Z sienią są drzwi na lewo podwóyne, każde na trzech zawiasach z zamkiem do pokoiu ponsowo malowanego, w którym dwie ściany potrzebują reperacyi, posadzka zła, piec z kafli z drzwiczkami żelaznemi dobre, okien dwu podziałowych dwa z kompletnym okuciem i okiennicami. Z tego pokoiu są drzwi podwóyne na sześciu zawiasach z zamkiem dobrym. Do pokoju w landszafty malowanego, w którym podłoga i sufit dobre, okien dubeltowych podwóynie się otwierających dwa kompletnie oszklonych i okutych, z okiennicami, każde o dwunastu szybach, z których czterech niedostaje, piec z kafli z drzwiczkami. Z tego pokoju są drzwi jedne podwóyne na zawiasach z zamkiem bez klucza do sieni, drugie takież do pokoiu zielonego, a trzecie bez klucza do przedpokoju. W pokoju zielonym pokład i podłoga dobre, kominek z kafli, okien podwóynych dwa każde oszklone sześciu szybami, kompletnie okute i z okiennicami. Drzwi na prost do szpiżarni są podwóyne dobre, kompletnie okute, z zamkiem dobrym, podłoga i sufit dobre, okien dwópodziałowych dwa każda o sześciu szybach z kratami żelaznemi i okiennicami wewnątrz zasuwanemi, szyb trzech brakuje. Drugie drzwi podwóyne kompletnie okute, z zamkiem, prowadzą z pokoiu zielonego do pokoiu niebieskiego, w którym podłoga i sufit dobre, piec z cegły dobry, okien dwa każde o sześciu szybach z okiennicami. Z tego są drzwi podwóyne kompletnie okute, z zamkiem dobrym, do sionki, w którey iest podłoga z cegły, sufit dobry, okien jedno dwupodziałowe o sześciu szybach kompletnie okute z okiennicą szyby iedniy brakuie. Z tey są drzwi pojedyńcze na zawiasach, z zamkiem bez klucza do garderoby, w którey pokład i podłoga dobre, okno jedno poiedyńcze o sześciu szybach z kratą i okiennicą zasuwaną, szyb trzech brakuje, drugie drzwi z sionki do sieni są pojedyńcze na zawiasach z zamkiem bez klucza. W sieni podłoga z cegły, dwoje drzwiczek przy kominie są z tarcic na zawiasach żelaznych, z klamkami takiemiż do zamykania. W teyże samey sieni na góre są wchody z bali cienkich deskami obite, i z drzwiami na zawisach żelaznych z zamkami i haczykiem do zamykania bez klucza. Tu są także drzwi przy sklepach pojedyńcze, każde na trzech zawiasach żelaznych i zamkami bez kluczów, wschody do sklepów z bali dobre. Drzwi z sieni na dwór są podwóyne, każde na trzech zawiasach żelaznych, z zamkiem dobrym. Przed drzwiami temi wschody z bali o trzech stopniach, na wierzchu kamieniem polnym wybrukowane, złe. W przedpokoju przy kuchni podłoga i sufit dobre, okno podwójne kompletnie okute sześciu szybami oszklone z okiennicą. W murze jest szafa o pięciu przegrodach z drzwiami poiedyńczemi na zawiasach żelaznych z zamkiem bez klucza, ściana od kuchni pęknięta. W tey iest okienko do kuchni z drzwiczkami drewnianemi, malowanemi na zawiasach żelaznych z zamkiem złym. Drzwi do sieni są pojedyńcze na trzech zawiasach z zamkiem dobrym. Z sieni są jedne drzwi pojedyńcze na trzech zawiaach żelaznych z zamkiem złym do pokoju w pasy kolorowe malowanego, w którym podłoga iest zła, sufit dobry, kominek z cegły, okno jedno podwóyne o sześciu szybach kompletnie okute z okiennicą. Drzwi do garderoby pojedyńcze, na trzech zawiasach z zamkiem dobrym, w tey podłoga i sufit dobre, okno poiedyńcze w czterech szybach z kratą żelazną i okiennicą wewnątrz zasuwaną, drugie drzwi z sieni do kuchni są pojedyńcze na trzech zawiasach żelaznych z zamkiem bez klucza, podłoga z cegły, komin takiż, sufit dobry, okno pojedyńcze o sześciu szybach kompletnie okute z okiennicą zasuwaną, trzecie drzwi są pojedyńcze na trzech zawiasach do sklepu, z zamkiem złym, wschody z bali dobre. W sieni podłoga z cegły, a przy kominie dwoje drzwiczek drewnianych na zawiasach żelaznych z klamkami żelaznemi, drzwi na dwór są podwóyne, każde na trzech zawiasach żelaznych, z zamkiem dobrym, okienko nad drzwiami o 4ch szybach dobre, przed drzwiami są wchody z trzech złych bali złożone, a na wierzchu kamieniem polnym wybrukowane. Na górze iest pięć dymników w których iest szyb oszklonych dwadzieścia cztery, dach gontami kryty, zły.

Staynia, z drzewa w węgieł na podmurowaniu postawiona, dach gontem kryty, teraz iest w dobrym stanie, długości łokci 34, szerokości 16, wysokości 6. Przy stayni są dwie wozownie z drzwiami na podwóy się otwierającemi, każde z nich na dwóch żelaznych zawiasach z ryglami i wrzecądzami do zamykania, kłodka dobra iedna, podłoga z kamieni polnych, pokłady z desek dobre. Do stayni cugowey są drzwi podwóyne, każde na dwóch zawiasach z ryglem i wrzedządzem do zamykania, oraz z fortką na biegunach drewnianych, podłogi niemasz, pokład z tarcic dobry, żłob i drabina dobre, nad drzwiami okienko o trzech szybach, z których jedna wybita, do drugiey stayni czyli fornalskiey są drzwi podwóyne, każde na dwóch zawiasach z ryglem i wrzedządzem do zamykania, podłoga z bali dobra, pokład dobry, żłobów dwa i drabin dwie dobrych, na górę są wschody z tarcic dobre, okienko nad drzwiami o sześciu szybach, lecz dwie szyby wybite, komorka w stayni z bali z drzwiami pojedyńczemi na zawiasach z zamkiem. Na górze są dwa dymniki z drzwiczkami na zawiasach żelaznych z haczykami do zamykania.

Spichrz murowany, z dachem gontami krytem, znayduie się w dobrym stanie. Wchodząc do spichrza po wschodach dwustopniowych złych, są drzwi pojedyńcze na trzech zawiasach żelaznych, z dwiema wrzedządzami i iedną kłodką do zamykania. Pokład i podłoga w spichrzu dobre, przegrod na zboże z bali iest dziesięć, okien cztery każde o 2ch szybach, lecz w tych dwóch szyb brakuie, dach gontem kryty dobry.

Stodoła murowana, dach gontem kryty, znayduie się teraz w dobrym stanie, długości łokci 73 1/2, szerokości 13 1/2, wysokości 5 1/4. Stodoła ta ma dwa klepiska, a z tych każde dwa wrota na podwóy się otwierające na biegunach żelaznych, wrota frontowe zamykaiące się na wrzedządze i kłodki dobre, a tylne na zatyczki, dach gontami kryty dobry.

Szopa na siedmyu słupach bez ścian wystawiona, dach słomą kryty, w złym stanie się znayduie. Dach słomiany dosyć dobry, lecz szopa wsparta iest podporą.

Owczarnia murowana, dach gontami kryty, znayduie się w dobrym stanie, długości łokci 42 3/4, szerokości 18 3/4, wysokości 4 1/2. W narożnikach są wrota na podwóy się otwierające, na biegunach dobre, jedne na wrzedządz a drugie się na zatyczke zamykające, drzwi frontowych dwoje, każde na zawiasach żelaznych i na wrzedządz się zamykaiące z fortkami na biegunach drewnianych, pokład dobry, okien sześć każde o 2ch szybach lecz szyb 2ch brakuje, dymnik jeden z drzwiami na dwóch zawiasach z haczykiem, na górze w tyłku iedno okno o pięciu szybach, a w drugim drzwi kompletnie okute, dach z gontów dobry.

Chlewy a dawniey dom z drzewa na węgieł na podmurowaniu, dach słomą kryty, znayduje się w średnim stanie, długości łokci 19, szerokości 8, wysokości 3 1/2. Drzwi są pojedyńcze na zawiasach żelaznych z wrzedządzem do zamykania, pokład dobry, podłogi niemasz, dach słomą kryty w średnim stanie.

Dom folwarczny z drzewa w węgieł z kominem murowanym wystawiony, dach słomą kryty, znayduie się teraz w złym stanie, długości łokci 28, szerokości 14, wysokości 4. Wchodząc do domu iest ganek z tarcic gontami kryty, zły, drzwi do sieni na biegunach drewnianych, z drewnianą klamką, w sieni bruk zdezelowany, stancyi iest dwoje i tyleż komor, do których są drzwi każde o iedney zawiasie żelazney, okien złych trzy, podłoga iest tylko w jedney stancyi i komorze dosyć zdezelowana, pokład dosyć dobry, dach słomą kryty zły.

Szopa z żerdzi dartych w słupy wystawiona, dach słomą kryty, znayduje się w złym stanie, długości łokci 9, szerokości 7, wysokości 4 1/2. Do szopy tey są wrota na podwóy się otwierające, na biegunach drewnianych z wrzedządzem do zamykania, dach słomą kryty, zły.

Obory z drzewa w węgieł wystawiona, dach słomą kryty, w złym stanie teraz się znayduie, długości łokci 30, szerokości 9, wysokości 3. Drzwi iest troje wszystkie na biegunach, u jednych tylko iest wrzedządz do zamykania, pokładu niemasz, dach słomą kryty, dosyć dobry.

Karczma z drzewa w węgieł bez podmurowania, z kominem murowanym wystawiona, dach gontami kryty, znayduje się teraz w złym stanie. Wchodząc do sieni są drzwi podwóyne na zawiasach żelaznych z klamką drewnianą i wrzedządzem do zamykania, w sieni podłogi niemasz, pokład zły, stancyi iest dwie w których drzwi na zawiasach, z klamkami żelaznemi. W karczmie podłoga z cegły, a w drugiey izbie bruk pokłady dobre, dach gontami kryty, zły.

Opisano powinności włościan (półrolnicy: Szczepan Felczerek, Michał Urbaniak, Jan Smęda, Łukasz Felczerek, zagrodnicy: Szymon Joachimiak, Tomasz Opieracz, Felix Grala, Franciszek Grabarek, komorniki: Stanisław Szymonik) stan budowli włościańskich i inwentarz gruntowy włościan, podatki, granice, intraty, grunta orne dworskie, ogrody, łąki i pastwiska (wzmiankowany las Dębiec, pola: Ku Mokradłom, Na Kopaninie, Za Stodołą Dworską, Pod Lasem Zapolskim, Pod Chrzankiem, Przy Pasterniku, Pod Dębiną, Pod Dębami, W Sadzisku, Za Wsią Ku Paprotni, Na Wymysłowie, Na Niwkach).
Potem opisano płoty i drzewa owocowe.