Inwentarz Zalew (1825)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wincentego Kobyłeckiego z Szadku z roku 1825b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, akt nr. 404)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się w wsi Zalewie rezydencyi dworskiey Ptu Szadkowskiego w Wtwie Kaliskim dnia piątego Listopada Roku Tysiąc Ośmset dwudziestego piątego."

Antonina z Błeszyńskich Otocka, wdowa po zmarłym Aleksandrze Otockim wzywa do wsi Zalew Rejenta Powiatu Szadkowskiego Wincentego Kobyłeckiego. Po śmierci męża Antonina została Panią dożywotnią dóbr Zalew i Zalewek. Na jej żądanie Rejent przystąpił do opisania dóbr Zalewa, Zalewka i administrowanego przez wdowę Legędzina.

Wieś Zalew
Zabudowania Dworskie

1. Dwór drewniany z bali rzniętych zawieraiący długości łokci czterdzieści pięć i pół a szerokości szesnaście i pół miary warszawskiey, komin brandzmury murowany wyżey lepiony u wierzchu nadmurowany, dach ze szkudeł w czwartej części nowych a reszta stare. Dwór ten zawiera pokoików sześć, salka i dwie garderoby z gankiem, sienią od frontu i od tyłu. Wewnątrz i zewnątrz ściany dworu na kleniki gliną wyrzucane, piecy dwa kaflowe, a reszta z cegły, kominki ruskie i polskie, podłoga wszędzie z tarcic, posowa z tarcic na belkach, okien wszystkich dwanaście w dużych taflach oprócz w iedney garderobie okno w małych tafelkach z kratą żelazną. Drzwi wszystkich piętnaście, te drzwi wszystkie na zawiasach żelaznych, drzwi do pokoi z zamkami, kluczami, antabami. Do okien pokojowych wszystkich są okiennice na zawiasach podwóyne z śrubami. Dwór ten lubo stary dosyć w dobrym stanie znayduie się wysokości 4 1/2.

2. Oficyna drewniana wewnętrzne ściany w ryglówkę częścią a częścią drewnianne obeymuie pokoików dwa i dwa schowania, okien w taflach dużych cztery, a zaś do schowań trzy małe okienka. Drzwi wszystkich siedm na zawiasach żelaznych, u troyga drzwi zamki a u innych skoble i wrzecundze, podłoga wszędzie z tarcic, na góre są drzwi na zawiasach, komin wielki murowany teraz przez Wą Otocką począwszy od brandzmurów nowo murowany. Długość oficyny dwadzieścia ieden łokci a szerokość dwanaście łokci miary warszawskiey, wysokości łokci trzy i pół. Dach z gontów stary i częścią przez Wą Otocką poreperowany.

3. Kuchnia częścią z drzewa, częścią w ryglówkę stara, długa łokci dziewiętnaście, szeroka łokci dziewięć, zrąb wysoki od przyciesi łokci 7, drzwi dwoie na zawiasach z klamkami, okien dwoie w małych tafelkach w połowie potłuczonych, bez podłogi. Pod tym budynkiem sklep mały murowany z dwoygiem drzwi na zawiasach z skoblami, komin murowany, dach z gontami stary, dwa piece piekarne na kupie teraz przez Wą Otocką postawione z cegły, posowa potrzebuie reperacyi z dylów.

4. Gorzelnia drewnianna z kostkowego drzewa stara obeymuie sień, izbę gorzelną przeforsztowaną tarcicami  na drugi stronie z komorą komin, brandzmury z kamieni wyżey lepiony i u wierzchu? nadmurowany. Dach z gontów a częścią z desek i z dranic stary zły. Okien trzy w małych tafelkach w czwartey części potłuczonych, drzwi czworo troie na zawiasach a czwarte na biegunach, oprócz tego małe drzwi do stancyi przeforsztowaney na zawiasach wszystkie drzwi z wrzecundzami i skoblami. Przy gorzelni studnia iedna do wywaru a druga z wodą zdezelowane z koszorem z sochą, wiadro okute stare zepsute. Karmnik przy gorzelni z dylów starych pod dachem z gontów starych. Gorzelni długość łokci 27, szerokość łokci 10, wysokości 4 łokci od przyciesi. Przyciesi całkiem zgniłe.

5. Kurniki długości łokci 18, szerokości łokci dziewięć, wysokości od przyciesi łokci cztery z bali pod gontami staremi reperacyi potrzebuiącemi, wewnątrz pięć przegród na drobiazgi z pięcioma drzwiami na biegunach a prócz tego drzwi ze dworu na biegunach tylko przy iednych drzwiach iest skobel z wrzecundzem, dach skręcony podparty potrzebuie reperacyi.

6. Staynie drewnianne dwie z wozownią w środku pod iednym dachem z dwiema komorkami z bali rzniętych długości łokci dwadzieścia siedm, szerokości łokci ośmnaście, wysokości od przyciesi łokci cztery, posowa z rzniętych płatów nad całym budynkiem dach ze szkudeł całkiem zły, przyciesi zupełnie zgniłe, owierki rozwiedzione, zgoła budynek ten potrzebuie przestawienia, drzwi do staien dwoie i do wozowni, dwoie wrot z skoblami a iedne z zamkiem.

6. Chlew z dyli pod dachami obeymuiący chlewików siedm z tyluż drzwiami na biegunach, długi łokci 13, wysoki 3 łokci, szeroki łokci siedm.

7. Chlewik obeymuiący cztery chlewiki, dach z desek także z dyli w słupy długi łokci 19, szeroki 7 łokci, wysoki trzy łokcie.

8. Spichrz na fundamencie w słupy murowane z bali, długi łokci 24, szeroki łokci 13 1/2, wysoki łokci 5 pod szkudłami, drzwi na zawiasach z szkoblem, wrzecundzem i zamkiem na góre także drzwi na zawiasach, schody są na góre na którey sypanie zboża znayduie się koyce do sypania zboża. Spichrz ten znayduie się zupełnie w dobrem stanie.

9. Stodoła murowana o dwóch boiowiskach długa łokci 39, szeroka łokci 15, wysoka łokci pięć, dach słomiany od dołu dwie tarcice dane, wrotni podwóynych cztery na biegunach u dołu a na kunach żelaznych u góry z skoblami, wrzecundzami.

10. Stodoła drewniana z bali rzniętych w zamki o dwóch boiowiskach, dach słomianny z dwiema szorami gontów u dołu wrotni podwóynych czworo na biegunach u dołu a na kunach u góry z szkoblami, wrzecundzami w dobrym stanie, długa łokci 78, szeroka łokci 16, wysoka od przyciesi łokci pięć.

11. Obora drewniana z bali rzniętych pod szkudłami długa łokci 39, szeroka łokci 12, wysoka łokci 3. Wrotni w szczytach dwoie dubeltowych i dwoie bocznych, drzwi małych w dobrym stanie.

12. Szopa ze spichrzem z bali w słupy dranicami pokryta, z wrotnią na biegunach z szkoblami i wrzecundzem długa łokci siedmnaście, szeroka łokci dwanaście, wysoka cztery.

13. Owczarnia z dyli w słupy, dach słomiany, u dołu dwa szory dranic, długa łokci 72, szeroka łokci 14, wysoka łokci 3, dwoie wrotni podwóynych i troie drzwi pobocznych małych z starego drzewa przestawiona z podporami.
U tych wszystkich budynków są szczyty z tarcic.

14. W podwórzu znayduie się gołembnik na słupie.

15. Zabudowania wyrażane są w ogrodzeniu płaty drewnianne w słupy, koły? z łupanych płatów potrzebuią znaczney reperacyi.

Zabudowania wieyskie w Zalewie.

1. Idąc od dworu ku Prusinowicom po lewey stronie chałupa długości łokci dwadzieścia, szerokości łokci ośm, wysoka łokci trzy, z drzewa kostkowego, wewnątrz sień, izba i komora, komin lepiony przy końcu nadmurowany, przyciesi zgniły, ściany się rozwodzą. Budynek ten potrzebuie reperacyi.

2. Chałupa z drzewa kostkowego wewnątrz sień, izba i komora, komin lepiony u wierzchu nadmurowany, przyciesi całkiem zgniły, długości 21, szerok. 11, wysok. 3. Budynek ten bardzo stary i w złym stanie, dach słom[iany].

3. Chałupa z bali w węgły wewnątrz sień, izba, komora wewnątrz lepiony, potrzebuie innych przyciesi a zresztą w dobrym stanie, dług. łok. 19, szer. 8, wy. 3, dach słomiany.

4. Chałupa z bali w węgły, wewnątrz izba, sień i komora, komin lepiony nadmurowany, dług. łokci 18, szer. 9, wys. 3, dach słomiany.

5. Chałupa z bali w węgły, w wewnątrz izba, sień, komora, komin lepiony nadmurowany, dług. łokci 18, szer. 9, wy. 3 pod dranicami złemi.

6. Chałupa z bali w słupy, sień, izba, komora, komin lepiony nadmurowany, dach częścią dranicami, częścią słomą kryty. Chałupa ta w dobrym stanie, dług. łok. 18, szer. 9, wys. 3.

7. Chałupa z bali w słupy, sień, izba, komora, komin lepiony, nadmurowany, dach z dranic stary, zły, przyciesi zgniłe, dług. łok. 18, szerok. 9, wys. 3.

8. Chałupa z bali w węgły, sień, izba, komora, komin lepiony nadmurowany, dach słomiany, kalonka zerwana, przyciesi zgniły, dług. 17, szer. 8, wys. 3.

9. Chałupa z drzewa kostkowego starego, przyciesi zgniły, dach słomiany reperacyi potrzebuiący, komin lepiony nadmurowany, wewnątrz sień i izba, dług. 15, szerok. 9, wys. 3.

10. Kuźnia nowa z bali w węgły z dwoma izdebkami i komorką pod gruntami, długi łok. osmnascie, szer. 12, w. 3 1/2 wystawiona kosztem W. Otockiey iuż po śmierci jey męża.

11. Karczma z drzewa kostkowego starego, dach słomiany lepiony, komin nadmurowany, wewnątrz dwie izby, dwie komory, przyciesi zgniłe, dług. łokci 23, szer. 12, wysokość 3, reperacyi potrzebuiąca, stara, zła.

12. Obok wyrażonych chałup po prawey ręce idąc ku Prusinowicom znayduie się ośm stodół chłopskich pod dachami słomianemi z drzewa starego iako to z dylów, z całków, z bali i z kostkowego drzewa w słupy, a niektóre w węgły, przyciesi pogniłe, stodoły te są w biednym stanie. Przy wyrażonych stodołach znayduią się także oborki, a przy chałupach chlewiki także w biednym stanie.

13. Młyn na gruncie Zalewa STAWKI zwany. Budynek z starego drzewa kostkowego i iednym kole, a drugie zdezelowane, pogrodki i przyciesi zgniły, wewnątrz młynica, izba i komora, dach słomianny, stary, zaklęsły. Budynek ten iest bardzo w złym stanie.

Zabudowania Dworskie w Zalewku.

1. Dom dworski folwark zwany z drzewa bardzo starego przeżynanego, wewnątrz sień, dwie izby i komora, komin lepiony nadmurowany, dach słomiany, przyciesi zgniły. Budynek ten iest w złym stanie, komin grozi zawaleniem, dł. 27, s. 12, w. 3.

2. Dom dworski stary z bali pod słomą, dwie izby wewnątrz i sień, komin lepiony nadmurowany, długi 18, szer. 7, w. 3.

3. Chałupa z drzewa starego, przyciesi zgniłe, dach zły słomiany, wewnątrz dwie izby i sień, komin lepiony, długi łok. 18, s. 9, w. 3.

4. Gorzelnia spustoszała zupełnie zdezelowana i niemieszkalna z drzewa kostkowego spruchniałego do przestawienia, na inny budynek niezdatna.

5. Szopa z rzniętego w słupy, dach słomiany, zły, dług. 24, szero. 13, wy. 3, potrzebuie nowych przyciesi i zreperowania wrotni i dachu.

6. Stodoła o dwóch boiowiskach w węgły, z iedney strony a z drugiey w słupy, dach słomianny, zły, wrotni czworo podwóychnych na biegunach z szkoblami i wrzecundzami, długa łokci 67, szeroka 15, wysoka 4 łokcie.

Wieś Legendzin.
Zabudowania Dworskie

1. Dworek z drzewa starego, wewnątrz dwie izby i dwie komory, komin lepiony, okna w małych tafelkach w połowie wytłuczone. Budynek ten potrzebuie nowych przyciesi, całkiem nowego dachu, kozłów, wiązania, pułapu, podłogi, dług. 28, szer. 8, wy. 3.

2. Stodoła o dwóch boiowiskach nowo wystawiona z drzewa po końcach obóch na iedno przęsło bali z nowych w zamki a zresztą z drzewa starego, dylików obrabianych, wewnątrz niemasz żadnego wiązania, dla tego ściany iuż się wyprężyły i są powypierane, dach słomianny dobry, wrotni czworo podwóynych u dołu na biegunach a u góry na kunach żelaznych, długa łokci 65, szer. 14, wy. 4.

3. Chałupa ku Wygodzie od Legendzina ostatnia, długa 19 łok. szerok. 9 łok. wys. 3 z drzewa starego, przyciesi zgniłe, komin lepiony, reperacyi potrzebuiący, dach słomiany zły.

4. Od powyższey chałupy idąc wciąż do wsi znayduie się stodoła chłopska spustoszona, potrzebuie przestawienia i przyciesi.

5. Daley chałupa z drzewa starego potrzebuie przyciesi i przestawienia, lecz drzewo zaledwie w trzeciey części może bydź użyte, dach zły, dł. 18, szer. 10, w. 3 łokci.

6. Oborka przy powyższey chałupie spustoszała.

7. Chałupa z drzewa rzniętego w słupy, sień, izba, komora, przyciesi zgniłe, dach słomianny, komin lepiony nadmurowany, pochylony, d. 17 łok. szer. 10 łok. wy. 3. Przy tey chałupie chlewik postawiony, obok oborka z delów stara, naprzeciwko tey chałupy stodoła z drzewa bardzo starego popodpierana, dach słomianny na tych budynkach.

8. Chałupa stara spustoszała do przestawienia nie zdatna grozi zawaleniem, obok oborka z drzewa, dylików dartych spruchniałych w słupy, naprzeciw dwie stodołki z drzewa kostkowego i częścią dylów słomą pokryte stare.
Około zabudowań dworskich w Legendzinie niemasz ogrodzeń.

9. Chałupa stara, zła z drzewa rzniętego, przyciesi zgniłe, dach wklęsły, komin lepiony nadmurowany, wewnątrz izba, sień, komora, przy niey chlewik i oborka, wciąż naprzeciw stodoła w słupy z całków obrabianych, dachy słomiane, długość chałupy łokci 18, szerok. 8, wys. 3.

10. Chałupa z drzewa obrabianego i z całków w słupy, wewnątrz dwie izby i komora, komin lepiony nadmurowany, dach słomianny dosyć w dobrym stanie, obok chlew spustoszały, dług. łokci 27, szer. 8, wy. 3.
Naprzeciwko stodoła z całków w słupy, połowy wrot niemasz i tyłu? wrot drzewo w połowie spruchniałe, dach słomianny dobry bez kalonki.

11. Karczma WYGODA na gruncie Legendzina dł. 63. szer. 13, wys. 3 z bali rzniętych. Wewnątrz sień, izba i komora, a po drugiey stronie gorzelnia ze szczętym zdezelowana, komin lepiony popodpierany i częścią zawalony grozi niebezpieczeństwem. Dach w połową pokryty teraz przez Wą Otocką a w drugiey połowie z dranic zupełnie złych. Budynek ten potrzebuie przestawienia przyciesi, nowych kozłów, owierek. Przy tey karczmie staynia wiezdna dług. 27, szer. 12, wy. 3, z drzewa rzniętego w słupy z wrotniami, dach słomiany stary potrzebuie nowego poszycia. Przy karczmie znayduie się studnia zdezelowana.

Potem opisano załogi włościan, ich powinności i daniny, obsiewy zbóż dworskich.

W Zalewie znayduie się za dworem ogród włoski i owocowy w ogrodzeniu dobrem. Sadzawek iest cztery użytecznych zarybionych z mnichami.
Do wsi Legendzina i Zalewka należy borek młodociany w którem cokolwiek sosien zdatnych do budowli znayduie się.