Inwentarz Dąbrowa Widawska (1829)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z roku 1829 akt nr. 122.(Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka. 

"Działo się na gruncie wsi Dąbrowy Widawskiey Powiatu Sieradzkiego dnia szóstego lipca roku tysiąc ośmset dwudziestego dziewiątego."

Franciszek Kaczkowski wydzierżawia na okres trzech lat dobra Dąbrowa Widawska od sukcesorów zmarłego Ksawerego Turskiego. Na jego wezwanie przybywa Rejent Powiatu Sieradzkiego i przystępuje do opisania stanu dóbr.

Dąbrowa Widawska
Budynki Dworskie

1. Dwór piętrowy z drzewa rzniętego frontem na południe, tarcicami obity, podmurowany cegłą, w niektórych mieyscach osobliwie na rogach potrzebuiący naprawy bo w kilku mieyscach przyciesi popruchniałe, o kominach dwóch murowanych, dachu nowym szkudlanym maiącym trzy dymniki bez okienic.
Ten dwór obeymuie dwa sklepy murowane oraz mieszkania dolne i górne. Wchodząc do dworu sień z podłogą w progach dwóch popaczoną i popsutą. W sieni dwoie drzwi do przed pieców na zawiasach żelaznych z zamkami i iedną antabą do obu. Drzwi w sieni na wylot? podwóyne z zamkami, kluczami i antabami.
Po prawey stronie są cztery pokoie: jeden paliowy na płotna maiący okno iedno, piec z kafli białych i podłogą z tafli popuczoną. Drugi pokóy niebieski na płotnie o trzech oknach kominku szafiatym z dwiema blachami spodnią i bocznią żelaznemi z roku 1791 i piec z kafli, dwa pokoie grzeiący. Trzeci pokóy zielony na płotnie o iednym oknie, piecu białym okrągłym i posadzie z tafli lecz popaczoney. Czwarty pokóy pomarańczowy na płótnie, kominek szafiaty, okien trzy, w których dwie tafle stłuczone, podłoga w tafle popaczona. Na lewey stronie trzy pokoie: ieden seledynowy na płótnie o iednym oknie maiącym trzy szyby przetrącone, piecu z kafli białym, podłodze dosyć dobrey. Drugi pokóy biały na płótnie o kominku szafiatym, piecu moskiewskim białym z blachą u spodu i u góry, podłogą dość dobrą i oknach trzech. Trzeci pokóy sypialny, razowy na płótnie, maiący okna trzy, w których dziewięć szyb pęknionych, podłogę dość dobrą, piec moskiewski z kafli białych z blachą u spodu i u góry do zamykania.
Okna na dole wszystkie otwierane na zawiasach z ryglami i antabami i wszystkie opatrzone okiennicami na zawiasach z haczykami tylko sześciu i szrubami. Drzwi wszystkie iak i pokoie powyższe malowane, lecz niektóre niedostaiące do odrzwi, na zawiasach z zamkami, antabami, u których iednak brakuie kluczy pięć, i antaby iedney i puł. Idąc na górę na piętro schody po bokach malowane, okno nad schodami w którym niemasz dwóch tafel, a iedna przetrącona. Na piętrze sień malowana żółto w kraty, maiąca dwa okna, w których tafla iedna stłuczona, brakuie do nich haczyków do zapinania w ścianie trzech, ryglów dwóch. Kominek szafiaty w którym dwie cegły wylatuią. Na górę pod dach schody, zastawione parawanem w trzy bryły starym po części dziurawym. Z sieni po lewey stronie drzwi do pokoiu paliowo na płótnie malowane, w którym okno iedno z szybą przetrąconą, kominek w rogu z kapturem, podłoga dobra i wieszadło na ścianie do sukien. Z tego pokóy drugi seledynowy na płótnie, w nim okna dwa, w nich szyba iedna pękniona, kominek szafiaty zamurowany, piec moskiewski z kafli niebieskopowleczonych, podłoga w tafle dobra, przed kominkiem tafle ciosowe, kamienne. Trzeci pokóy bawialny adamaszkiem czerwonym wybity, lecz adamaszek po przecirany, podziurawiony, a w trzech mieyscach cokolwiek podarty. W tym pokoiu okien trzy, w nich tafel pięć pęknionych, podłoga w tafle, piec z blachami z pokoiu się palący z kafli niebiesko pofarbowanych, u góry cokolwiek nadpszuty, gdzie brakuie dwóch  i puł kawałków. Kominek szafiaty zamurowany. Czwarty pokóy czyli sala na płótnie zielono malowana, w niey piec z kafli czarno pofarbowanych z drzwiczkami żelaznemi i blachą u góry, podłoga w tafle, okna dwa, iedna szyba przetrącona, druga nadtrącona. Tu drzwi czworo, iedne iak wyżey do pokoiu bawialnego, drugie do sieni, trzecie do kredensu, w którym kominek z kapturem i okno do pokoiu maiące dwie tafle stłuczone, piąte do przedpokoiu malowanego na płótnie zielono, maiący okno iedno. Z przedpokoiu, pokóy turkusowy, w nim okien trzy dobrych, kominek szafiaty, piec z kafli białych, dwa pokoie grzeiący, i podłoga sosnowa na płótnie, obeymuiący kominek szafiaty, podłogę w tafle, i okna dwa, w których iedna szyba pękniona. Do tych pokoi górnych iest dubeltowych okien czternaście, w których szyb iedenaście stłuczonych, a przetrąconych ośm. W całym tym dworze drzwi wszystkie podwóyne malowane na zawiasach, do których brakuie kluczy sześciu i blaszek w zamkach trzech. Okna wszystkie na zawiasach z ryglami i antabami, w nich brakuie haczyków ściennych dziesięć. Jeneralnie mówiąc obicia we wszystkich pokoiach po części poplamione i podziurawione. Piece potrzebuią przestawienia, zeluzyi do górnych okien szesnaście reperacyi potrzebuiących.

2o. Oficyna stara na przedu dworu w pruski mur czyli ryglówkę na podmurowaniu potrzebuiącym reperacyi, ma dwa kominy murowane, dach szkudlany stary, po części nowo naprawiony, mieszkania dolne i górne. Na dole ma lokacyą Urząd Wóytowski, i sam wóyt mieszka. Na górze wszystko pustkami stoi, i wszystko stare, w tyle tey oficyny dwie drabiny na słupach na dach idące.

3o. Drwalnia w pruski mur postawiona, podmurowana, pod słomianym dachem, którym iednak po części ciecze. Przyciesi nadpruchniałe, ściany niektóre z cegły chwieią się, drzwi na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami wewnątrz. Drzwi do sklepu podwóyne z zawiasami bez haków, w nich wrzecądz ieden i szkobel ieden.

4o. Dziedziniec w słupy murowane sztachetami oparkaniony, z tych słupów murowanych pięć pochylonych a ieden obalony.

5o. Kuchnia stara za oficyną z drzewa kostkowego, przyciesi w zimie wlazły, dach bardzo zły, bo stary, szkudlany, z frontu świerzo naprawiany. Drabina na słupie na dach idąca. W szrodku kotlina o czterech słupach murowana, na którey są blachy żelazne lane, gdzie brakuie ich iedney czwartey części, z powodu przepaleń. Na prawey stronie szpiżarnia i piekarnia stare, złe. W trzech oknach kraty żelazne, a szyby potłuczone. Po prawey stronie izba kucharska z komorą. W izbie okno posporządzane dobrze, kóminek z kapturem u spodu blacha, piec stary z cegły dwie izby grzeiący. W kumorze puł okna dobrego, a puł szkudłami zabite. Potym izba druga z kómorą maiąca okna dwa i kóminek. W tych izbach podłogi i posowy z tarcic stare. Drzwi w całey kuchni na zawiasach z iednym tylko zamkiem i kluczem, inne z antabkami lub haczykami.

6o. Studnia obok kuchni ocembrowana z słupem, żurawiem i wiadrem w żelazo okutym, koryto sosnowe przy niey do poienia bydła.

7o. Staynia stara z drzewa kostkowego. Dach stary, zły, choć reperowany, nowego potrzeba, podłoga stara, zła, w szrodku brukowana, posowa z desek, wrota do stayni na biegunach. Z tey stayni kumórka na sieczkę bez podłogi, drzwi bez zawias. Na drugiey stronie izba dla pastuchy z kominem murowanym, piecem z cegły starym, oknem iednym, w którym puł szyb brakuie, drzwiami na zawiasach. Dymnik w dachu bez drzwiczek.

8o. Wozownia na drugiey stronie, stara z drzewa kostkowego, dach szkudlany, stary, reperowany, ale nowy potrzebny, posowy niemasz, dymnik w dachu bez drzwiczek, wrót starych troie, nowych dla bezpieczeństwa trzeba.

9o. Obok wozowni w tyle prewet o trzech przegrodach stary, pochylony w ziemię wklęsły.

10o. Ogród włoski wielki z ulicami i kwaterami. Drzewa moc po części w wielkiey gęstwinie. Na końcu na wschód słońca przy płocie iest mała pustynia stara mchem wysłana pod dachem szkudlanym w szrodku prawie ogrodu domek w pruski mur pod dachem szkudlanem, starym, reperowanym, na wschód słońca pochylony, maiący komin murowany, izbę z dwiema komórkami. W izbie okna dwa, a trzecie w komorze piec i kominek: przy tym domku na południe oranżerya stara przybudowana słupami dębowemi ogrodnika własnemi podparta, maiąca okna.
Daley staienka stara, zła pod snopkami dla konia ogrodowego. Na zachód słońca chmielnik z tyczkami. Jest także lodownia z bali w ziemi pod snopkami maiąca drzwi na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami. Na inney stronie są inspekta z sześciu przegrodami.

11o. Przed dziedzińcem folwark czyli mieszkanie stare dla służących pod snopkami maiące komin lepiony, cztery izby, okien pięć, kominki i piece, zwyczayne, drzwi na zawiasach tylko dwoie, a resztę na biegunach.

12o. Gorzelnia i razem browar z drzewa rzniętego przerobiony dawniey z innego budynku, frontem na wschód słońca, maiąca dwa kominy z gruntu murowane, ieden z nich pękniony, dach szkudlany z przodu naprawiany, z tyłu zupełnie nowy. W dachu dwa dymniki szkudłami zabite. Przyciesi potrzebuią reperacyi. Po prawey stronie izba gorzelniana z dwiema oknami, w połowie deseczkami zabitemi, z gorzelni kómora do surowni? i kartofli, na drugiey stronie izdepka maiąca drzwi, okna całe, piec i kominek z cegły. Po lewey stronie piwowarnia o dwóch oknach po większey części złych. Obok browaru izba do zlewania piwa maiąca kominek i piec. Potym izba do słodu z dwiema kominkami. Te izby z frontu maią okne dobre a inne reperowane. Drzwi wszystkie na zawiasach z iednym zamkiem i kluczem reszta z wrzecądzami, szkoblami i iedną antabą. Za browarem studnia wielka z sochą, żurawiem, wiadrem okutym i trzema rynnami do gorzelni i browaru prowadzonemi.

13o. Suszarnia z drzewa rzniętego do słodu o dachu z dranic, piecu murowanym z cegły, lasami przeplatanemi i drzwiach na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami.

14o. Wolarnia stara, zła, w słupy gliną lepiona a czasem łatami przeplatana, obeymuiąca dwoie drzwi, wrota iedną, dach słomiany reperowany, wewnątrz skrzynię do wywaru w ziemi zrobioną i skrzynię z bali do sieczki dobrą, oraz żłoby trzy.

15o. Chlewiki dla trzody stare, o przyciesiach w ziemię wklęsłych, dachu słomianym na rządzanym, drzwiach czworgu na biegunach z wrzecądzami trzema i szkoblami. Obok staienka z łupanych delików pod snopkami bez drzwi, wszystko potrzebuiące innego razem przestawienia.

16o. Obory stare popodpierane, w tróykąt stoiące z balików rzniętych, maią drzwi czworo, wrot troie. Obok wozownia mała na fornalskie porządki pod snopkami z bali dębowych, o wrotach iednych z wrzecądzem i szkoblami.

17o. Gumno w kwadrat, to iest:
a. Szpichrz z drzewa rzniętego pod dachem słomianym. W szrodku przeiazd z wrotami na wylot każdemi o sześciu zawiasach, z wrzecądzem iednem i szkoblami, bo tylne tylko z haczykiem i reperacyi potrzebuią. Po bokach są dwa sypania z przegrodam i dwie komory. U sypań drzwi dwoie z zamkami, kluczami, wrzeciądzami i szkoblami, u innych drzwi przy kumorach tylko są wrzecądze z szkoblami.
b. Stodoły dwie, stare, każda o trzech klepiskach pod snopkami, z wrotami na biegunach, wrzecądzach i szkoblach. Jedna z tych stodół pochylona bo i balka pękniona.
c. Stodoła szrodkowa o dwóch klepiskach, stara z wrotami o wrzecądzach i szkoblach maiąca dachy stare, narządzane.
d. szopy dwie na zboże w słupy pod snopkami. Ogólnie mówiąc wrota u stodół maią sześć zamków, a klucz tylko ieden, siódme wrota wrzeciądz i szkoble, a osme bez żadnego żelastwa. Na boku są wrota obok szpichrza do wiazdu na biegunach z wrzecądzem i szkoblami.

18o. Owczarnia na górce z drzewa rzniętego, stara, pochylona, maiąca przyciesi z gruntu spruchniałe, dach słomiany, stary z dwiema dymnikami o drzwiczkach, wrot dwoie na wylot i dwoie drzwi na boku, posowy niemasz.

19o. Płoty wedle budynków stare, posporządzane z wrotami gdzie potrzeba.

20o. Za dworem na pastwisku dwie szopy pod snopkami stare dla jeleni.

Budynki we wsi.

21o. Kuźnia z drzewa kostkowego stara, przyciesi popruchniałe, dach szkudlany stary, w szczycie brakuie szkudeł, komin murowany, lecz obalony przez wiatr, szczytu od pola brakuie, posowa z dyli.

22o. Dwoiaki z drzewa rzniętego, w których mieszkaią stolarz i zagrodnik, maią dach z przodu szkudlany, stary, zły, a z tyłu słomiany, komin murowany. Po prawey stronie izba iedna z drzwiami i na zawiasach z klamką, szkoblem i haczykiem, kominkiem i piecem z cegły, posowa z tarcic, nieco wyprężoną, i oknem w którym trzy syby stłuczone. Na drugiey stronie podobna izba ze wszystkim i oknem dobrym. Do każdey izby iest sień osobna.

23. Karczma stara z drzewa rzniętego maiąca dach szkudlany stary, zły, częścią poprawiany, komin cały murowany. Sień wielką z drzwiami na zawiasach z klamką i haczykiem, izbę wielką z drzwiami podo....... kominkiem i piecem z cegły, podłogą dobrą, osobny alkierz także z podobnemi drzwiami kominkiem z cegły, kumorkę osobną przy alkierzu, izdebke na prost sieni z kominkiem i piecem z cegły, okien wszystkich sześć, w połowie dobrych a w drugiey złych, sklep murowany do którego się wchodzi z sieni, reszte drzwi podobnych pierwszym, a przyciesi popruchniałe i w ziemię wklęsłe. Na drugiey stronie drogi iest staynia wiezdna stara, zła, pochylona, maiąca dach szkudlany, dziurawy, zły, wrot dwoie na biegunach z kunami dwiema. Drzwiczki z boku na zawiasach z wrzecądzem i szkoblami. Ściany popruchniałe, żłob ieden, bez drabin i bez pokładu.

Pustkowie Kobylarnia w Łęgu za Świerczowem.

24. Chałupa stara z drzewa kostkowego, w którey mieszka gaiowy Stępiński, maiąca izbę z piecem i kominkiem częścią z  cegły, częścią z gliny, z sieni komin lepiony, dach słomiany. Okno zwyczaynie złe naprawiane. Na boku tey chałupy prawym iest stodoła z drzewa kostkowego z wrotami poiedyńczemi na biegunach o iednym samsieku, dachem słomianym złym.

25. Szopa w słupy chrościana w którey dawniey bydło stawało, maiąca dach słomiany, stary, zły, mieyscami hoyną łatana. Ten budynek pochylony, stary, zły.

26.Szopa druga osobna nad górą i strumieniem także chrościana pochylona na skład siana, maiąca dach słomiany, stary, zły. Wrota na wylot z wrzeciądzem i dwiema szkoblami.
Tu się wzmiankuię, że staynia wiezdna przy karczmie w Dąbrowie prez wiatr iaki w dniu dwudziestym czwartym lipca roku tego panował, obalona została.

Następnie opisano zasiewy w Dąbrowie. Tu wzmiankowano nazwy: WINNA GÓRA, OGRÓD, PILCHY, GÓRY, OWCZARNIA, pole KARCZMARSKIE, pole LINSKIE, dział ZA DĘBINĄ, dział ŁAZISKA, BORZYSKA, NOWINY.

Potem wymieniono włościan, ile mają pańskiego inwentarza i jakie powinności wykonują. Wymieniam tylko ich nazwiska.

Dąbrowa
Półrolnicy
Kacper Goczałek, Jakób Skorupa, Franciszek Owczarek, Michał Bober, Paweł Piwiński, Kazimierz Bartoszek, Erazm Kubiak, Marek Piechowicz, Andrzey Myśliwiec, Tomasz Klimczak, Woyciech Kowalczyk, Tadeusz Krześlak, Grzegorz Klimczak, Maciey Choynacki, Błażey Choynacki, Mikołay Włodarczyk.

Zagrodnicy
Mateusz Iwański, Marcin Janiczak, Andrzey Chwiałkoski, Franciszek Klimczak, Tomasz Mikła, Tomasz Karczmarek, Szymon Woźniak, Jan Kurowski, Józef Proszkoski, Szymon Krześlak, Mateusz Nitka, Szczepan Myśliwiec, Kanty Nitka, Walenty Białek, Jan Piechowicz, Michał Kubiak, Szymon Kubiak, Woyciech Janiczak, Wincenty Janiczak, Bartłomi Iwański.

Chałupnicy
Andrzey Graydziak, Kazimierz Pokorski.

Komornicy
Jest 24 (nazwiska nie podane).

Na końcu opisano inwentarz na gruncie pozostający (konie fornalskie, woły ratajskie, porządki w ogrodzie włoskim, w kuźni, w karczmie w Dąbrowie, przy browarze).