Inwentarz Sarnów (1824)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z roku 1824, akt nr 139. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się we Dworze wsi Sarnowa Powiatu Sieradzkiego dnia Dziesiątego Września roku Tysiąc Ośmset Dwudziestego Czwartego."

Przed Pisarzem Aktowym Powiatu Sieradzkiego stawili się:
1. Anna z Bielskich, wdowa po Mikołaju Domaniewskim dziedzicu Sarnowa i Korablewa, obecnie Pani Dożywotnia na tych dobrach, matka i opiekunka swych małoletnich synów Ludwika i Ignacego, w mieście Piotrkowie zamieszkała.
2. Michał Turczynowicz opiekun małoletnich Domaniewskich, zamieszkały w Piotrkowie.
3. Julianna z Mąkolskich, wdowa po Piotrze Roszkowskim, posesorka dóbr Sarnowa w Sarnowie zamieszkała.
4. Karol Puacz, dziedzic Zalesia Wygiełzowskiego, zamieszkały w Korablewie jako dotychczasowy zastawnik.
5. Konstanty Popławski i Bonawentura Głowacki, zagrodnicy mianowani na biegłych do oszacowania ruchomości, w Sarnowie zamieszkali.

Anna Domaniewska razem z Michałem Turczynowiczem chcą aby Pisarz Aktowy spisał całą pozostałość po zmarłym w bieżącym roku bez pozostawienia testamentu Mikołaju Domaniewskim. Antoni Pstrokoński sporządził listę obejmującą wykaz dóbr nieruchomych, pieniędzy gotowych, ruchomości (w tym książki), długów ciążących na zmarłym i jego majątku oraz dokumentów.

Stan Budowli Dworskiey.

1. Opuszczając opis stanu kamienicy, która w stanie opisanym na d. 17 lipca 1816 r. znayduie się.

2. Studnia przed nią bez żadnego dachu, cembrzyna zruynowana nad nią.

3. Dwór mieszkalny znayduie się w stanie tym jak opisano inwentarzem d. 17 lipca 1816 r. wyiąwszy że okna całe y piece z cegły w dobrym stanie.

4to. Za dworem ogród włoski ...... i fruktowy znacznie zaniedbany, okien inspektowych całych 7, szyby niemasz.

5. Kuchnia z czeladnią izbą z drzewa rzniętego, dach pod szkudłami zły. Ściany powyprężane, przyciesi y po parę drzwi? z ściany pognite ........ reperacyi wymaga, komin na stożynach lepiony, a nad górą nadmurowany, okien pięć w znaczney części złe, sabatnik dosyć dobry, do którego gontowa blacha.

6. Folwark z drzewa kostkowego, dach zupełnie zły y z powodu jego niepokrycia znacznie pułap y drzewo ścienne uszkodzone, komin podobny jak w kuchni, 2 izby i 2 komory, okna dobre.

7. Chlewy za .... w złym stanie, potrzebują przyciesi podłożenia i znacznie poprawienia dachów.

8. Obora z owczarnią w klamre wystawiona z drzewa rzniętego. Budynek ten w złym stanie potrzeba przyciesi zaciągnąć w środku.......wzmocnić go przez zaciągnienie stolca? i zmocnić ściany wyprężone. Dach nowego całego pokrycia potrzebuie koniecznie. Żłoby z oborą są wszystkie y drabiny.

9. Staynia z drzewa kostkowego pod gontem, dach w złym stanie, ściany wyprężone y przyciesi pogniłe, w tey żłoby i drabiny znayduią się dobre.

10. Wozownia pod gontem w którey dziś bydło mieści się także, żłoby i drabiny są dobre, pułap z żerdzi w części ułożony, w tey komora na sieczkę.

11. Browar za sadem nad rzeką Widawką z drzewa rzniętego, dach pod gontem w złym stanie y koniecznie potrzebuie.
a. podciągnąć przyciesi, ściany wypręzone sprostować, belki nowe w gorzelni zaciągnąć, dach całkiem nowy dać y krokwy, okna w mięszkalney izbie dobre, w gorzelni stłuczone, komin murowany w znaczney części potrzebuie reperacyi.

12. Ozd za browarem zdezelowany nowego przestawienia, nowych przyciesi belek y dachu potrzebuie, a tym samym y pieca.

13. Za browarem wolarnia z drzewa kostkowego, dach pod gontem w złym stanie, żłoby w tey znayduią się, delowanie zepsute.

14. Studnia ocembrowana z kosiorem bez wiadra.

15. Stodoła o 2ch klepiskach a 3ch sąsiekach w słupy murowane, dach słomiany, ta potrzebuie konieczney reperacyi dachu i poprawienia słupów w niektórych mieyscach.

16. Stodoła druga podobna poprzedniey y też co pierwsza reperacyi potrzebuie.

17. Stodoła stara o 1 klepisku, drzewo w tey zdrowe, dach stary zły i w części zwala się konieczney reperacyi, to iest dania kozłów y dachu potrzebuie, albo przestawienia zupełnego.

18. Spichlerz wielki o 2ch kondygnacyach z bramą zamykaną z drzwiami w dobrym stanie co do wzrębu? y wewnętrznego urządzenia potrzebuie tylko reperacyi dachu i podania przyciesków? pod wystawę w górze.

19. Płoty wedle budynków, sadu y ogrodu przy stodołach w dobrym stanie.

20. Karczma zwiezdna w złym stanie przestawienia koniecznego potrzebuie.
 
21. Kuźnia stara pod deskami, komin lepiony w dosyć dobrym stanie, statki kowalskie jako to miech kowalski, kowadło, młot duży i mały, szporug i gwozdzielnica, 2 .......... i 2 małe młotki.

22. Młyn o 2ch kołach z porządkami jak w inwentarzu powiedzianym opisano, lecz przy tym pogrodki gwałtowney znowu reperacyi potrzebuią. Z młyna tego czynszu opłaca młynarz .... po zł. 650 posiada zagrodniczą rolę. Zamięszkalny dom i młynica w dobrym dosyć stanie jak stodoła z oborą. Oprócz czynszu wolny mlew dworowi i służącym uzupełnia bez miarki, kapłonów 2 i jay kopę daie do dworu.

Stan budowli włościan wyszczególnienie z imion i nazwisk jak i ich obowiązków oraz zapomog.

Półrolnicy

1mo. Wawrzeniec Pawlak ma chałupę całą, oborę, stodołę także całe y wdobrym stanie, wóz, żelazo płużne. Ma ze dworu parę wołów y konia.

2. Po Józefie Pawlaku półrolek pusty a ten sam mięszka, komorą y roli trzyma na dzień jeden, resztę dwór obsiewa.
Półrolnik ten inwentarz zakładny to iest 2 woły y konia Pnu Wincentemu Domaniewskiemu który ten .........
a. Wawrzeńcowi Pawlakowi wołu za 20 ugodzonego, którą kwotę tenże powrócic ma.
b. Franciszkowi Pawlakowi wołu drugiego, którego po dziś dzień ma.
c. Maychrowi Zemli konia, także półrolnikowi zasiewy do dworu zabrane.

3. Po Jędrzeju Pawlaku trzyma półrolek ten jego syn Franciszek ma całą zapomogę, budynki dobre y obsiewy.

4. Roch Głowacki ma chałupę złą, oborę y stodołę w dobrym stanie, zapomogę w inwentarzu ma tak jak powyżsi niemniey i zasiewy. Chałupa powyższa w formie dwojaków wystawiona, gdyż jey dach zawalił się, potrzebuie spiesznego y koniecznego restaurowania.

5. Franciszek Woźniak ma tak inwentarz jakoliteż zabudowania w dobrym stanie.

6. Bartłomiey Wilczek półrolnik także chałupa tego w dosyć dobrym stanie, jedynie komin nowy dać koniecznie i dach popoprawiać nieco potrzeba.

7. Półrolek po Bonawenturze Głowackim pusty stoi. Chałupa się zawaliła, obora które przestawić znowu potrzeba, stodoła do tego placu w dobrym stanie, którą Zimlak? Maycher używa, grunt ten dwór obsiewa, woła 1go P. Wincenty Domaniewski zabrał, zasiew całkowity odebrał, a ten u tegoż półrolnika zdechł.

8. Po Pawle Głowackim obiął Antoni Głowacki pułrolek. Ma chałupę y oborę dobrą, stodoła reperacyi potrzebuie. Ma 2 konie y wołu 1, także zasiew kompletny.

9. Jędrzey Zemła półrolnik zdał gospodarstwo synowi Maychrowi Zemło. W tym placu chałupa y obory dobre, stodoła obalona, ma 2 woły, konia od Pawlaka, jayka, wóz i żelaza płużne. Miał także ten półrolnik woła zakładnego ale mu zdechł, zasiew równy jak inni.

10. Półrolek po Stanisławie Kwiatkowskim pusta stoi obsiewany przez dwór. Inwentarz po nim to iest koni parę dobrych P. Wincenty zabrał obsiew wszelki tenże P. Wincenty Domaniewski zabrał. Chałupa zawaliła się, obory y stodoła w tym placu dobre.

11. Po Antonim Głowackim który przeszedł pod Nr. placu 8 siedzi Michał Głowacki, chałupa y obora oraz stodoła dobre, ma parę wołów, a konia od P. Roykowskiego y wóz nowy otrzymał.

12. Paweł Mizerski półrolnik zdał gospodarstwo Stanisławowi synowi. Ma zabudowania w dobrym stanie, ma 2 woły, a konia przez teraźnieysza dzierżawczynię czyli jey męża miał sobie danego, wóz y żelaza płużne oraz zasiew kompletny.

13. Po Woyciechu Wilczak? półrolek pusty na dwór obsiewany. Zasiewy zupełne P. Kacper Domaniewski sprzątnął po nim parę wołów, konia, krowę, wóz, pług z żelazami zebrano do dworu do tegoż P. Domaniewskiego.

14. Po Macieju Bzdyku? Paweł Mizerski półrolek obsiadł, z tego zszedł na plac pod Nr. 12 na plac owcarza i ten ostatni półrolek pusto stoi, grunta przez dwór obsiewane do dziś.

Każdy z wymienionych półrolników odrabiać ma obowiązek pieszo po dni pięć w tydzień, albo sprzężajem po dwa dni i pół, tłuk robią 4 w żniwa, stróżą po kolei odbywają i trzodę, oprzędzać powinni po sztuce przędzy grubego do owiec płukania y strzyżenia bez dnia, do obierania kapusty, brukwi, chmielu y włoszczyzny, również wieczorami świetną drogę o mil 3. Daniny każdy po 2ch kapłonów, gęś 1 y jay puł kopy.

Zagrodnicy

1. Jędrzey Balcerzak ma wszystkie budynki dobre y zasiew dworski.

2. Po Pawle Musielaku trzyma zagrodę Antoni Bobowski, ma także zabudowania dobre.

3. Konstanty Popławski ma także zabudowania dobre y zasiewy.

4. Tomasz Stolarz ma zabudowania dworskie y zasiewy.

5. Po Józefie Bobińskim trzyma Bonawentura Głowacki, chałupa w złym stanie, obory y stodoły niemasz, zasiewy odebrał jak inni.

6. Po Adamie Młynarczyku trzyma Stelmach przychodzi na czynsz? Chałupę, oborę y stodołę ma dobre.

7. Mikołay Przybyła ma chałupę dobrą, stodoła y obora obaliła się, zasiewy ma ze dworu.

8. Paweł Musielak ma zabudowania dobre y zasiew ze dworu kompletny.

9. Michał Komorowski ma zabudowania dobre y zasiewy zupełne.

10ta. Zagroda po Sobku? w którey siedzi Woyciechowa, chałupa opisana pod Nr. 4, stodoła y obora upadły, taż posiewa tę zagrodę.

Wyżey wymienieni zagrodnicy odrabiają w tydzień po dni trzy pieszo, tłuk w żniwa 4, inne powinności równo z półrolnikami wypełniają, dają po 2ch kapłonów, jay piętnaście, oprządzają po pół sztuki przędzy grubey y z listami w święto o mil 3 chodzą.

Komornicy

1. Klimek Komorowski przy Wawrzyku? Pawlaku mięszka, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

2. Błażkowa komornica u Pawlaka Józefa, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

3. Musiał Paweł u Rocha Głowackiego, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

4. Gaducka Nastka u Woźniaka, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

5. Sobek Bobiński w pustey chałupie, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

6. Bartłomiey Kozak w swey chałupie, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

7. Antoni Drogorz? u Bartka, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

8. Krystyna Kwiatkowska u Stanisławskiego, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

Z Pustkowia z pod Mokrzu?

9. Woytkowa, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

10. Janek z powyższą mięszkający, robi w tydzień dzień 2 i tłuk 3.

11. Bartłomiey Olczak, robi w tydzień dzień 2 i tłuk 3.

12. Niewidomy, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.

13. Adryan Kusiak, robi w tydzień dzień 1 i tłuk 3.
Od So Jana las ogania.
Oprócz pod Nem 10 i 11 co po kawałku gruntu mają inni żadnego.
Dodaie się w tym mieyscu że bosak 1, ..... od owiec, beczek y lasu znayduiące się na gruncie przy Possessorze znayduią się jak i naczynia kowalskie wyżey powiedziane.