Urszulinka struga

Urszulinka struga
Długość 12.61 km. Źródło przy wsi Wola Pomianowa w gminie Pęczniew. Płynie na płd.-wsch. Skręca na płd.-zach. przy stawie w Woli Pomianowej, przecina drogę z Drużbina do Charchówka i skręca na południe, mija Dziadów, przepływa pod drogą z Rzechty Drużbińskiej do wsi Wierzchy. Za wsią Alfonsów skręca lekko na zachód, mija Hilarów, przecina drogę Zadzim-Pęczniew i po kilkuset metrach wygina się całkowicie w kierunku zachodnim. Po niecałych 2 kilometrach skręca na płd.-zach. Ostatecznie kieruje nurt na pn.-zach. i wpada do rzeki Pichny pod wsią Rudniki w gminie Pęczniew.

 

Brodnia / Brodnica struga

Brodnia (Brodnica) struga
Długość 12,91 km. Wypływa przy drodzę Poddębice-Porczyny, na wschód od wsi Truskawiec w gminie Poddębice. Zmierza w kierunku północno-zachodnim, przecina drogę Porczyny-Uniejów. Pod wsią Gibaszew zatacza łagodny łuk w kierunku południowym a następnie podąża w kierunku północno-zachodnim. Minąwszy wieś Borzewisko  płynie prosto na północ przez Łąki Wilczyńskie i w miejscu zwanym Hektary po uprzedniej zmianie kierunku na północny-wschód uchodzi do rzeki Warty.

 

Zalewek

Taryfa Podymnego 1775 r.
Zalew Folwark, wieś, woj. sieradzkie, powiat szadkowski, własność szlachecka, 2 dymów.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.
Zalewek, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Lutomiersk, własność prywatna. Ilość domów 3, ludność 37, odległość od miasta obwodowego 4.

Słownik Geograficzny:
Zalew al. Zalewo, w XVI w. Zolew, wś i fol., pow. łaski, gm. Lutomiersk, par. Mikołajewice. Wś ma 5 dm., 98 mk., 56 mr.; fol. 2 dm., 31 mk., 532 mr. W 1827 r. Z. miał 15 dm., 88 mk., Zalewek miał 3 dm., 37 mk. Na początku XVI w. we wsi „Zalewo triplex" dawano dziesięcinę ze wszystkich ról pleb. w Mikołajewicach (Łaski, L. B., I, 382). W r. 1552 we wsi „Zoliew" Stan. Luto (mierski) płacił od 2 osad. a część Zoliew Myczkow miała 4 osad. (Pawiń., Wielkop., II, 237). 

Zalewek, dawniej folwark w gminie Lutomiersk.

 

Vw. Zalew czyli Zalewek

1792*

 

Niżej podpisami, wezwani na grunt do dziedziny należące wsi Prusinowic Wielkich, prawom Wiel. Imć Pana Ignacego Daukszy Podstolego Buskiego podległej, wraz z przytomnym autentycznym Woźnem Tomaszem Woźniakiem z wsi Mikołajewic. Widzieliśmy najprzód jako na własnym gruncie, tychżę Prusinowic ludzie poddani Wiel. Imć Pana Kajetana Otockiego wycieni kilka sosien i jak słyszeliśmy, drwa z tychże sosien w stosy poukładawszy i do innych sąsieckich wsi przedawali, czyli darowali, tamże łąki Stawiska zwane powysiękali i siano zabrali, a co większa wał znaczący granicę widzieliśmy poorany. Powtórę na folwarku Zalewek zwanym także do Prusinowic należącym widzieliśmy oczywiście kopiec naokoło oborany, graniczny, przez tychże ludzi Wiel. Wna Otockiego poddanych, tak dalece, że tylko środek tegoż kopca został, dla niemożności oraz jak [...] worany. Po trzecie widzieliśmy tamże bór przez wspomnionego Wiel. Otockiego wytępiony, wycięty, i na pola, czyli niwy grunt tegoż boru poczęści obrócony i przywłaszczony.
Nareszcie widzieliśmy tamże na skład lub troszkę mniej granicy folwarku Zalewka poorany i drugi, który także oznacza granicę miejscami przyorany, zgoła wiele naprzykszeń i uszkodzenia w granicach uznaliśmy. Co dla lepszej wiary rękami własnemi podpisujemy, i każdego czasu osobiście, gdyby tego potrzeba była potwierdzić przyrzekamy. Działo się na gruncie Prusinowic dnia 19 miesiąca września roku pańskiego 1792.
Roch Połczyński
Józef Lipowski
Tomasz Woźniak z wsi Mikołajewic Woźny piórem trzymanym.

*Agad, Zespół: 56 / Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie
Jednostka: 235 / Protokóły ziemiańskie Szadkowskie wieczystych tranzakcji, plenipotencji, relacji, wizyt, wyroków zjazdowych i oblat
Lata: 1792, karta 217

Inwentarz Zalew (1825)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wincentego Kobyłeckiego z Szadku z roku 1825b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, akt nr. 404)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Zabudowania Dworskie w Zalewku.

1. Dom dworski folwark zwany z drzewa bardzo starego przeżynanego, wewnątrz sień, dwie izby i komora, komin lepiony nadmurowany, dach słomiany, przyciesi zgniły. Budynek ten iest w złym stanie, komin grozi zawaleniem, dł. 27, s. 12, w. 3.

2. Dom dworski stary z bali pod słomą, dwie izby wewnątrz i sień, komin lepiony nadmurowany, długi 18, szer. 7, w. 3.

3. Chałupa z drzewa starego, przyciesi zgniłe, dach zły słomiany, wewnątrz dwie izby i sień, komin lepiony, długi łok. 18, s. 9, w. 3.

4. Gorzelnia spustoszała zupełnie zdezelowana i niemieszkalna z drzewa kostkowego spruchniałego do przestawienia, na inny budynek niezdatna.

5. Szopa z rzniętego w słupy, dach słomiany, zły, dług. 24, szero. 13, wy. 3, potrzebuie nowych przyciesi i zreperowania wrotni i dachu.

6. Stodoła o dwóch boiowiskach w węgły, z iedney strony a z drugiey w słupy, dach słomianny, zły, wrotni czworo podwóychnych na biegunach z szkoblami i wrzecundzami, długa łokci 67, szeroka 15, wysoka 4 łokcie. 

Zalewka / Nyrzec / Nerzec/ Czarny Strumień rzeczka

Słownik Geograficzny:  

Nerce,  rzeczka w pow. łaskim, bierze początek pod Wolą Zytową, płynie ku płn. przez Prusinowice, Prusinowiczki, i pod Lutomierskiem wpada z lew. brz. do Neru. Długa 5 wiorst. J. Bliz.

Zalewka rzeka
Długość 11,88 km. (pomiar własny). Źródło na północ od wsi Petrykozy w gminie Pabianice. Płynie pod Świątnikami i Porszewicami. Na południe od wsi Prusinowice wkracza na teren gminy Lutomiersk. Tu przepływa przez Prusinowicę i Wrzącą. W Lutomiersku wpływa do rzeki Ner. Dawniej pojawiała się pod nazwami Czarny Strumień, Nyrzec vel Nerzec.

Rzeczkę można przepłynąć kajakiem od miejscowości Świątniki Duże do końca jej biegu w Lutomiersku.

Niebieskim kolorem oznaczyłem spływny odcinek Zalewki

 

 

Inwentarz Próchna (1874)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Pruchna. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Sieradzu 839/523. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

"Działo się w dobrach Pruchna Okręgu Wartskim Powiecie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej w mieszkaniu Tytusa i Melanii małżonków Mausfeld dnia 29 lipca / 10 sierpnia 1874 r."

Dobra ziemskie Pruchna składające się z folwarku Pruchna i kolonii czyli folwarku Żurawiec, z którego włączone zostały grunta do folwarku głównego Pruchna, położone w Okręgu Wartskim, Powiecie Sieradzkim, Gubernii Kaliskiej, gminie Wróblew, parafii Wróblew, pozostające w posiadaniu małżonków Melanii i Tytusa Mausfeld, zajęte zostały przez Komornika Franciszka Roweckiego na rzecz i na żądanie Hipolita Jana dwóch imion Młodeckiego na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia na satysfakcję sumy 500 rubli srebrem z procentem.

1. Dwór o dwóch kominach, pięciu pokojach, 1 kuchni, schowaniu, 1 sieni, z drzewa budowany, zewnątrz otynkowany, gontami i słomą kryty, długości arszynów 27, szerokości 20, wysokości 6. W tym zamieszkują Tytus i Melania małżonkowie Mausfeld debenci.

2. Chlewy, a w końcu tych pod jednym dachem, izba z kominem nad dach dla fornala, z drzewa w słupy budowane, zewnątrz otynkowane, słomą kryte, długości arszynów 23, szerokości 9, wysokości 4.

3. Sklep w podwórzu, z cegły palonej budowany, ziemią kryty, długości arszynów 8, szerokości 5, wysokości 2 1/2.

4. Przed dworem ogród dziki, w którym jest drzew wyrosłych i krzewów około 100.

5. Za dworem ogród owocowy i warzywny w którym jest drzew rodzajnych, jako to: jabłoni, gruszek, śliwek, wiśni, około sztuk 400, krzewów agrestu, świętojanek około sztuk 40, drzew dzikich około sztuk 200.

Ogród ten opasany rowami.

6. Studnia w ogrodzie balami ocembrowana, przy której jest żuraw.

7. Kloak o jednym przedziale, z drzewa budowany, słomą kryty, długości arszynów 2, szerokości 2, wysokości 4.

8. Stajnie, obory, sieczkarnia i wozownia pod jednym dachem, z bali i słupy budowane, zewnątrz otynkowane, gontami i słomą kryte, długości arszynów 50, szerokości 10, wysokości 4.

9. Stodoła o dwóch klepiskach z drzwiami podwójnemi, z drzewa a w końcach z cegły palonej budowana, słomą kryta, długości arszynów 74, szerokości 57, wysokości 6.

10. Ogród drugi owocowy i warzywny w którym się mieści drzew rodzajnych jako to: gruszek, śliwek, wiśni, około sztuk 260, krzewów  agrestu i świętojanek około sztuk 60, drzew dzikich sztuk 200. Ogród ten rowami opasany.

11. Chałupa w tym ogrodzie o jednym kominie, z drzewa budowana, słomą kryta, długości arszynów 10, szerokości 8, wysokości 6. W tej mieszka kowal Stanisław Glapiński, wszelkie porządki do kowala należą.

13. Karczma na wsi o 1 kominie, 1 sieni, trzech stancyjach. Zamieszkuje Rudolf Herszel w dwóch stancyach, który szynkuje trunki dworskie za wynagrodzeniem 5 procent od wyszynku trunków, pozostaje za kontraktem prywatnym w dniu piątym maja tysiąc ośmset siedmdziesiątego czwartego roku do tegoż dnia 1875 r., płaci rocznie czynszu rubli srebrem 127, kop. 50, który z góry zapłacony. W trzeciej stancyi mieszkają ludzie dworscy.

14. Chlewik w końcu karczmy, wybudowany z drzewa, słomą kryty, długi arszynów 5, szeroki 8, wysoki 3 1/2.

15. Nadmienia Komornik, iż we wsi exystowała izba dworska przy domu N. 10, przy uwłaszczonych włościanach, którą dwór rozebrał, a plac po niej wynosi prętów kwadratowych długości arszynów 2 i szerokości dwa arszyny.

Opis zabudowań w kolonii Żurawiec.

Na tej kolonii żadnych zabudowań niemasz, prócz drzew rodzajnych, wisien około sztuk 25, drzew dzikich sztuk kilkanaście i studnia zawalona, jak również nadmienia się, iż żadnej karczmy, ani wyszynku trunków dworskich, do tej kolonii przywiązanych nie ma.

Inwentarz Socha (1867)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Socha. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Sieradzu 839/1857. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

"Działo się na gruncie dóbr Socha w Okręgu Wartskim położonych dnia ośmnastego / trzydziestego kwietnia tysiącznego ośmsetnego sześćdziesiąt siódmego roku."

Dobra ziemskie Socha składające się z wsi i folwarku Socha lit. A. B. i C. oraz osady Dzięcioły lit. A. i wiatraka, należące do Emilji z Rembowskich małżonki Bolesława Malczewskiego, zajęte zostały przez Komornika Romualda Pinowskiego na rzecz i na żądanie Józefa Malinowskiego na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia na satysfakcję sumy 6750 rubli srebrem z procentem.

Opis zabudowań dworskich wsi Socha.

1. Dwór z drzewa z bali budowany, wewnątrz i zewnątrz gliną obrzucony, przed takowym, czyli przed drzwiami do sieni prowadzącemi jest wystawka z drzewa w słupy deskami w tafle obijanemi, o dwóch oszklonych oknach urządzona. Przystawka ta jak i cały dwór gontami kryta, o dwóch kominach murowanych nad dach wyciągniętych. W dworze tym jest tapetowanych pokoi siedm i schowanie, długi pięćdziesiąt dziewięć, szeroki piętnaście, wysoki dziesięć arszynów. W dworze tym mieszka właścicielka dóbr tych wraz z mężem. Dalej obok tego dworu uważając od frontu po lewej stronie o kilkanaście arszynów jest:

2. Dom z drzewa w słupy i bale budowany, gliną wewnątrz i zewnątrz obrzucany o jednym kominie od tyłu którego w rogu przybudowana jest przystawka z kominem. Dom ten jest przeznaczony na kuchnię, obejmuje trzy stancje i schowanie, długi 32, szeroki 10, wysoki 6 arszynów.

3. Sklepy z drzewa w słupy i bale budowane, o czterech drzwiach pod jednym dachem, gontami krytym, długie 26, szerokie 7, wysokie 3 arszynów.

4. Kloaka o jednym przedziale z drzewa w słupy z desek zbudowana, gontami kryta, długa 3, szeroka 4, wysoka 7 arszynów.

5. Dzwonek na słupie.

W około tych zabudowań jest ogród owocowy i w części warzywny, w którym znajduje się drzew owocowych, gruszek, jabłoni, śliwek, krzew agrestu sztuk 180, ogród ten a tem samem i powyżej opisane zabudowania ogrodzony jest płotem z żerdzi w parniki blisko dwa arszyny wysokim.
W ogrodzie tym zaraz za dworem ad 1o opisanym są dwie małe sadzawki. W dziedzińcu obok dworu ad 1o opisanego jest studnia balami ocembrowana, walcem kręconym, łańcuchem i wiadrem okutem. Wreszcie na przeciw dziedzińca i budynków zwyż opisanych po za drogą przez podwórze prowadzącą znajdują się następujące zabudowania.

6. Szopa i kurniki z drzewa w słupy i strychulce zbudowana, słomą kryta. Szopa bez wrot a kurniki o drzwiach. Budynek ten długi 22, szeroki 6, wysoki 5 arszynów.

7. Stajnia i obory na  podmurowaniu z kamieni w bale i strychulec zbudowane, słomą kryte, o trzech dwóch skrzydłowych wrotniach i jednych drzwiach. Budynek ten długi 34, szeroki 6 1/2, wysoki 4 1/2 arszynów.

Pomiędzy tym budynkiem a budynkiem zaraz opisać się mającym, jest płot z żerdzi na arszynów trzy długi, a przy nim.

8. Stajnia z drzewa w słupy i bale budowana, słomą kryta, o trzech drzwiach, w rogu tej stajni uważając od frontu po prawej stronie jest porządkownia do której prowadzą również drzwi. Stajnia ta długa 35, szeroka 6 1/2, wysoka 4 1/2 arszynów.

Pomiędzy stajnią powyżej ad 8 opisaną a spichrzem poniżej opisać się mającym jest płot z żerdzi w parniki na dwa arszyny wysoki, obok którego są:

9. Kurniki w słupy i deski zbudowane, szkudłami kryte, długie 6, szerokie 4, wysokie 4 1/2 arszynów, dalej.

10. Szopa na czterech słupach, słomą kryta, bez ścian.

11. Buda z desek dla psa.

12. Spichrz na podmurowaniu z kamieni z drzewa, kamieni i gliny zbudowany, słomą kryty, o dwóch drzwiach wchodowych, długi 29, szeroki 8, wysoki 6 arszynów.

Ponieważ pomiędzy tym spichrzem a oborą zaraz opisać się mającą jest płot z żerdzi w parniki na dwa arszyny wysoki, a przy nim.

13. Obora z drzewa w słupy i bale oraz w części w strychulec zbudowana, słupami popodpierana, słomą kryta, długa 43, wysoka 5, szeroka 7 arszynów.

14. Stodoła z drzewa w rygle zbudowana, chrustem wyplatana, słomą kryta, o jednych dubeltowych wrotniach, długa 31, szeroka 7, wysoka 5 arszynów.

15. Stodoła nowa na podmurowaniu z cegły palonej, w pruski mur zbudowana, gontami kryta, o trzech dubeltowych wrotniach, długa arszynów 96, szeroka 10, wysoka 7 arszynów.

16. Stodoła z drzewa w słupy i od dołu w bale budowana, chrustem wyplatana, słomą kryta, o jednych dubeltowych wrotniach, długa 35, szeroka 7, wysoka 6 arszynów.

17. Stodoła na podmurowaniu z kamieni, z drzewa w słupy i bale budowana, od dołu i z boków gontami a daley słomą kryta, o dwóch dubeltowych wrotniach, długa 57, szeroka 9, wysoka 6 arszynów. W stodole tej jest maszyna młockarnia o sile 4ch koni.

18. Owczarnia z drzewa w słupy i bale a w części w strychulec zbudowana, słomą kryta,  od frontu o pięciu drzwiach a w obu rogach na przestwór uważając po jednych wrotniach. Owczarnia ta długa 73, szeroka 8, wysoka 5 arszynów.

W około powyż opisanych zabudowań, a raczej uważając od budynku ad. 6 opisanego do budynku ad. 18 opisanego jest płot z żerdzi w parniki na dwa arszyny wysoki, w części uszkodzony, który z budynkami i płotem pomiędzy takowemi znajdującym się już wspomnianym stanowi podwórze w ten sposób ogrodzone, w którym to podwórzu obok wzmiankowanych wyż budynków, znajduje się dębów, topoli i wierzb sztuk 49. Wreszcie po za płotem ogrodu zaraz po pozycyi 5tej wspomnionego w rogu takowego jest.

19. Chałupa z drzewa w słupy i bale oraz gliny zbudowana o jednym kominie, 4ch izbach i jednej sieni. W chałupie tej mieszkają ludzie dworscy. Chałupa ta długa 27, szeroka 9, wysoka 6 arszynów. Przy chałupie tej jest mały chlewik z drzewa i słupy kryty.

20. Dom z drzewa w bale i słupy zbudowany, gontem kryty, w którym znajduje się kuźnia i jedna stancja, komin nad dach wyciągnięty, murowany. Wreszcie na wsi znajduje się:

21. Chałupa  czworaki o czterech izbach, jednej sieni, jednym kominie murowanym. Chałupę tę dawniej własność dworu stanowiącą posiadają uwłaszczeni w moc Najwyższych Ukazów trzech włościan i tylko w takowej, od frontu uważając od wchodu po prawej stronie, jednę izbę dwór przez pomieszczenie w takowej foczpana dworskiego zajmuje.

Opis zabudowań osady Dzięcioły.

1. Dom z drzewa w słupy i bale zbudowany, słomą kryty, o jednej sieni, 1 kominie murowanym i dwóch izbach, w których w jednej uważając od wchodu po prawej stronie izbie mieszka zastawnik Lajzer Skorupa, a zaś w drugiej po lewej stronie uwłaszczony w moc Najwyższych Ukazów tę połowę chałupy czyli izbę, jak oraz połowę stodoły i obory niżej opisać się mających włościanin Łukasz Ogłaza.

2. Stodoła w słupy budowana, chrustem wyplatana, o jednych wrotniach, w połowie, uważając po prawej stronie do wspomnionego uwłaszczonego włościanina Łukasz Ogłaza należąca, w rogu której to jest mała szopa z drzewa i chrustu urządzona, równiez do niego należąca. Druga zaś połowa stodoły tej uważając po lewej stronie przez zastawnika Lajzera Skorupę zajmowana stanowi własność dworu, w rogu której to połowy wedle objaśnienia na gruncie zasiągniętego tenże Skorupa przystawił stodółkę w słupy i chrustu zbudowaną o jednych wrotniach z klepiskiem słomą kryta.

3. Obora z drzewa w słupy i bale zbudowana, słomą kryta, o dwóch drzwiach, którą również w połowie uważając od frontu po prawej stronie do wspomnionego uwłaszczonego włościanina Łukasza Ogłaza, a w drugiej połowie do dworu należy.

W końcu w pewnem oddaleniu od powyższych zabudowań znajduje się:

4. Wiatrak z drzewa zbudowany, o jednym koszu. Wszystkie zabudowania powyższe to jest połowę chałupy, stodoły i obory oraz wiatrak wedle zaprodukowanego przez Ratzę Skorupa, żonę Lajzera Skorupa kontraktu prywatnego w dniu dwudziestym osmym / dziewiątego stycznia 1865/6 roku pomiędzy tymże Lejzerem Skorupa a Emilią i Bolesławem małżonkami Malczewskiemi zawartego, lecz przez żadną z tych stron nie podpisanego, pozostają w posiadaniu za stosownem na lat trzy wspomnionego wyżej Lejzera Skorupa przez niego od wypożyczonej tymże małżonkom Malczewskim kwoty rubli srebrem czterysta pięćdziesiąt. Obok tego tenże Skorupa ma sobie dodane piętnaście mórg ziemi ornej i obowiązany jest płacić do dworu dzierżawy w dwóch ratach, rocznie po rubli srebrem trzydzieści. Wedle oświadczenia tejże Ratzy Skorupa, zuberki, ćwiernie i pytle na wiatraku znajdujące się mają być własnością zastawnika Lajzera Skorupa, jej męża, a reszta innych utensyliów ma być własnością dworską.