Ostrów

Zajączkowski:

Ostrów -pow. łaski 1) 1366 kop. z końca XVI w., Lib. priv. Lasc. f. 66-67: Ostrów - villa. W dok. dot. uposażenia kośc. w Łasku (v.) wym. jest O. jako wchodzący w skład parafii łaskiej. 2) XVI w. Ł. I, 447-448: Osstrow - villa, par. Łask, dek. szadkowski, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 192: Ostrow - par. jw., pow. szadkowski, woj. sieradzkie. 1552-1553 P. 238: Ostrow-jw. 4) XIX w. SG VII, 698: Ostrów-wś, folw. i dobra, par. i gm. Łask, pow. łaski.  

Taryfa Podymnego 1775 r.

Ostrów, wieś, woj. sieradzkie, powiat szadkowski, własność szlachecka, 15 dymów.

Czajkowski 1783-84 r.

Ostrow, parafia łask, dekanat szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat piotrkowski, własność: Załuscy.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.

Ostrów, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Łask, własność prywatna. Ilość domów 17, ludność 146, odległość od miasta obwodowego 4.

Słownik Geograficzny:  

Ostrów, w dok. Osstrów, wś, fol. i dobra, pow. łaski, gm. i par. Łask, odl. 3 w. od Łasku, przy drodze do Tuszyna, ma 30 dm., 242 mk., ziemi włośc. 188 mr. W 1827 r. było tu 17 dm., 146 mk. Według Lib. Ben. Łask. (I, 448), wś dawała dziesięcinę do Buczka, plebanowi zaś w Łasku po groszu z łanu na kolędę. Dobra O., w 1877 r. oddzielone od dóbr Łask, składają się z fow. O. i Barycz, rozl. mr. 2288: fol. O. gr. or. i ogr. mr. 433, łąk mr. 42, pastw. mr. 90, lasu mr. 818, nieuż. mr. 94, razem mr. 1477; bud. mur. 3, z drzewa 13; fol. Barycz gr. or. i ogr. mr. 131, łąk mr. 33, pastw. mr. 60, lasu mr. 568, nieuż. mr. 19, razem mr. 811; bud. z drzewa 4; las urządzony; młyn wodny.

Spis 1925:

Ostrów, wś i folw., pow. łaski, gm. Łask. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne wś 37, folw. 6. Ludność ogółem: wś 221, folw. 138. Mężczyzn wś 100, folw. 67, kobiet wś 121, folw. 71. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego wś 221, folw. 138. Podało narodowość: polską wś 221, folw. 137, francuską folw. 1. 

Wikipedia:

Ostrów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. Położona w odległości ok. 3 km na wschód od Łasku. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1366 r. Od 1493 r. do drugiej wojny światowej wieś była częścią składową dóbr łaskich. Po wygaśnięciu rodu Łaskich w połowie XVII wieku dostaje się Nadolskim, później Wierzbowskim, w XVIII wieku - Załuskim, od 1798 r. - Wyganowskim, po nich Czołhańskim i Kręskim. W 1895 r. dobra łaskie, także Ostrów, nabywa od Edwarda Kręskiego za 1 milion i 400 tys. rubli Michał Szweycer herbu Zadora z Rzeczycy w Ziemi Rawskiej. Jego syn - Janusz objął ten majątek w posiadanie w 1911 r. i zamieszkał tu na stałe. Po wojnie istniał tu ośrodek wczasowy, a od 1959 r. mieszczą się szkoły ogrodnicze. Z Ostrowa 26 sierpnia 1863 r. rozpoczęła się pogoń za powstańczym oddziałem Bąkowskiego sotni kozaków rotmistrza von Grabbego, by w sąsiednich Sędziejowicach ponieść całkowitą klęskę. Janusz Szweycer, ostatni właściciel majątku, był ostoją dla legionistów i POW-iaków, którzy w 1917 r. odbywali tu ćwiczenia. We wsi zachował się eklektyczny dwór murowany zbudowany przez Janusza Szweycera w latach 1917-18 wg projektu Romualda Gutta (projektował m.in. budynek GUS w Warszawie), ustawiony frontem "według nieba i zwyczaju polskiego za pięć dwunasta". Na sosrębie widnieje napis: "Ci, co w tym domu bywają, co nam życzą, niechaj sami mają". Obok data: 1918. Był tu piękny zegar słoneczny z napisem" "Horas non numero nisi serenas" ( Licze tylko godziny szczęścia) i herbem. Otoczenie dworu zostało w czasach komunistycznych znacznie zniekształcone nie dopasowanymi do założenia dworskiego budynkami. Zachowały się resztki parku ze starannie utrzymanymi oczkami wodnymi.

Wikipedia:

Ostrów-Osiedle-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)

OSTRÓW par. Łask, p. łaski, wieś ma 30 domów, 242 mieszkańców i 188 mg ziemi. W 1877 roku oddzielone od dóbr łaskich, składają się z folwarków Ostrów i Barycz, dobra mają 228 mg ziemi w tym 818 mg lasu urządzonego. (SGKP t.7, s.698)

1992 r.

 Gazeta Południowo-Pruska 1802

Do sprzedania. Gdy dobra w wydziale Przświetney Regencyi Kaliskiey w powiatach Szadkowskim i Luromirskim sytuowane, Urodz. Antoniemu Wyganowskiemu należące, wolne szlacheckie, to iest: miasto Łask i do niego należące wsie, iako: Ostrow, Barycz, Rokitnica, Wiewiorczyn, Wierzchy, Wronowice, Orchow, Wesołka, Krzucz, Poleszyn, Stary Niewolka czyli Poleszyn średni część C. Wola Łaska część A. młyn Pułusznica i wieś Janowice, których wartość na summę 373,606 reis. tal. I dr. gr. 6 fen. sądownie iest wyrachowana, ad instantiam fisci z okazyi długu drogą subhastacyi publicznie plus offerenti sprzedane bydź maią. A przeto maiący chęć kupienia ich i będący zdolni do ich posiadania także będący w stanie ich zapłacenia, tym pismem zapozywaią się, aby na terminach dnia 3. Marca, 3. Junii i 3. Septembris 1802 zawsze o 10 godzinie rano przed konsyliarzem Regencyi Matuszką stanęli i podanie swoie oświadczyli, także spodziewali się, że na poźnieysze podanie po terminie ostatnim zważano nie będzie. Taxę tych dóbr w registraturze Regencyi tuteyszey i Regencyi Poznańskiey, tudzież w Kreys Justyc Kommissyi Piotrkowskiey żądaiący przeyrzeć może. W Kaliszu dnia 22. Septembris 1801.

Krolewska Południowo- Pruska Regencya.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1842 nr 22

(N. D. 471) Rejent Powiatu Szadkowskiego.

Stosownie do żądania W. Edwarda Kręskiego Administratora majętności Łaskiej, przez notę do siebie uczynioną zaniesionego, zawiadamia szanowną publiczność, że w dniu 17 Lutego (1 Marca) r. b. w biurze moim w mieście Powiatowem Szadku Obwodzie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej odbywać się będzie publiczna licytacya na wydzierżawienie sześcioletnie, zaczynając od S. Jana Chrzciciela r. b. dóbr z majętności Łaskiej w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim: Gubernii Kaliskiej położonych, mianowicie:

(…) 2. Folwarku Ostrowa z wsią tegoż nazwiska, propinacyą i innemi dochodami, zaczynając od godziny l0 z rana.

3. Folwarku Orchowa z wsią zarobną tegoż nazwiska, zaczynając od godziny 12 z rana.

4. Propinacyi w wsi Orchowie, zaczynając od godziny 2 z południa, zaś

5. Młyna i folusza Utrata zwanego, z gruntami i zabudowaniami do tegoż należącemi, na lat trzy od S. Wojciecha r. b. rachując, licytacya w dniu 13 (25) Lutego r. b. odbywać się będzie. Chęć licytowania mający warunki do tych dzierzaw w biurze moim i u Wójta gminy Łaskiej mają do przejrzenia.

w Szadku dnia 14 (26) Stycznia 1842 r.

Kajetan Szczawiński.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1848 nr 118

(N. D. 2505) Uwiadamia publiczność, że dobra ziemskie jako to:

1. Janowice z folwarkiem i wsią tegoż nazwiska z wiatrakiem i propinacyą w kolonii Jesionna oraz Hucie Janowskiéj z czynszami do kolonii tych przywiązanemi wydzierżawione będą na lat trzy od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851 roku z zastrzeżeniem że czynsze z kolonii Wysieradz i Jesionna oraz Huty Janowskiej, wrazie zniesienia kontraków na przeszkodzie będących w dniu 8 (20) Czerwca r. b. w wrazie niezniesienia w temże dniu 1849. Co zaś do wydzierżawienia dóbr i propinacyi w pierwszym terminie.

2, Ostrów z folwarkiem i wsią tegoż nazwiska i—

3, wola Łaska w dniu 8 (20) Czerwca r. b.

4, folwark Łask z dworem z przychodami w mieście Łasku z folwarkiem i wsią zarobną Barycz oraz Wiewiorczyn z czynszami w kolonii Rokitnicy, Teodory, Utrata, papierni Orchowskiéj, kolonii Anielin, Maurycy, dochodami z cegielni, czynszami z młyna i Hamerni kolumna, przychodami targowego i mostowego, od synagogi miasta Łasku, czynszem z olearni w Wiewiórczynie, z wszystkich młynów wodnych w dobrach tych i propinacyą w mieście Łasku i innych nomenklaturach wrazie zniesienia kontraktów na przeszkodzie będących w dniu 8 (20) Czerwca r. b. a wrazie zniesienia w temże dniu 1849 r.

5, folwark Wronowice z wsią zarobną tegoż nazwiska z czynszami rybołóstwem na rzece w d. 9 (21) Czerwca 1848 r.

6, dobra Orchów i Wesołka z wsiami i folwarkami tegoż nazwiska w dniu 9 (21) Czerwca r. b. z rana o godzinie 10 wszystko położone w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim Gubernii Warszawskiej wydzierżawione zostaną na satysfakcyą procentów za lat dwa zaległych i trzeciego bieżącego w Kancellaryi Rejenta Okręgu Szadkowskiego Adama Łukaszewicza w mieście Szadku, roczna cena dzierżawna dóbr zajętych wynosić może a mianowicie dóbr ad 1, rs, 850; ad 2, rs. 750; ad 3, rs 800: ad 4, 3750; ad 5, rs 2250: ad 6, rs. 1350.

7, folwark Piotrowszczyzna z rudunkiem Pieńki do dóbr głównych Bronowa należący, w Okręgu Wartskim Powiecie Kaliskim Gubernii Warszawekiéj położony, rocznie około rs. 300, ceny dzierżawnej przynosić mogący, na lat 3 poczynając od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851 r. w Kancellaryi Rejenta Okręgu Wartskiego Karola Trzaskowskiego w mieście Warcie w dniu 7 (19) Czerwca r. b. z rana o godzinie 10 wydzierżawiony zostanie.

J. Rojek Komor. Tryb. Kal.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1852 nr 111

(N. D. ...156*) Pisarz Trybunatu Cywilnego I. Instancyi Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Stosownie do art. 682 Kodexu Postępowania Sądowego, wiadomo czyni: iż na żądanie Edwarda Kręskiego dziedzica dóbr Masłowic, dawniej w m. Łasku Ogu Szadkowskim Gubernii Kaliskiej, a nateraz w dobrach Masłowicach Ogu Wieluńskim Gubernii Warszawskiéj mieszkającego , zamieszkanie prawne do tego interessu, w m. Kaliszu, u Jana Gowarzewskiego Patrona przy Trybunale tutejszym obrane mającego, w poszukiwaniu summy rs. 14624 k. 50 z procentem i kosztami, wyrokiem Trybunału tutejszego w d. 21 Maja (12 Czerwca) 1844 r. ocznie zapadłym, Edwardowi Kręskiemu, od SS rów Piotra Czołchańskiego zasądzonéj, aktem zajęcia przez Józefa Rojek Komornika Sądowego na gruncie dóbr Łask w dniach 2j14, 3j15, 4j16, 5j17, 6j18, 7j19, 9j21, 10j22, 11j23, 12j24, 13j25, 14j26, 16j28, 18j30 Października 1844 r. kontynuowanych, a w d. 2j14 Listopada t. r. ukończonym, zajęte zostały na przymuszone wywłaszczenie dobra ziemskie miasto ŁASK, składające się z miasta Łask, z folwarku Łask, oraz zabudowań dominialnych w temże mieście będących jakoto:

a) kuźni z wiazdem, pod N. 164 i ogródkiem obejmującym długości prętów 35, szerokości łokci 35, z placem pustym nu którym stajnia dawniej istniała, zawierającym długości łokci 68, szerokości 21 w ulicy Kowalskiéj Cyrk. 3 .

b) oberży pod Nr. 62 z stajnią wjezdną w ulicy Kościelnej z podwórzem.

c) placu pustego niezabudowanego bez numeru będącego w ulicy Piotrkowskiéj Cyrkule 3cim miasta Łasku położonego, zawierającego długości łokci 201, szerokości łokci 31 miary Warszawskiéj.

Młynów dominialnych szczegółowo w akcie zajęcia opisanych: z folwarku i wsi zarobnéj Woli Łaskiej, z folwarku i wsi zarobnéj Barycz, z folwarku i wsi zarobnéj Ostrowa, z folwarku i wsi zarobnéj Wiewiórczyna i pustkowia Anielin zwanego, niemniéj karczmy z stajnią wjezdną, kuźnią i innemi zabudowaniami w Kolumnie, z folwarku i wsi zarobnéj Wronowice, z folwarku i wsi zarobnéj Poleszyna starego, z folwarku i wsi zarobnéj Janowice, oraz wiatraka, z karczmy Oszczywilk i karczmy na Hucie Janowskiéj Wysieradz zwanéj, z folwarku i wsi zarobnéj Krzucza z folwarku i wsi zarobnéj Orchów, oraz z folwarku i wsi zarobnéj Wesołka. Z koloniów: a) Maurycy, b) Teodory, c) Utrata, d) Anielin e) Rokitnica i Jasionna z papierni Orchowskiéj, z młyna wodnego na Utracie, z młyna przy mieście Łasku, z młyna nowego do Wiewiórczyna należącego, z młyna w Baryczy i wiatraka w Woli Łaskiéj, z folusza na rzece Grabówce z młyna wodnego na Łęgu pod miastem Łask, oraz cegielni, z wszystkiemi przyległościami, użytkami i dochodami bez żadnego wyłączenia jednę hypotekę mające, w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim byłej Gubernii Kaliskiéj położone, trzy gminy to jest: jednę miasto Łask, drugą gmina Łask, i trzecię gminę Probostwo Łask stanowiące, sukcessorów Piotra Czołchańskiego i ich praw Nabywców jako to:

1. Zofii z Czołchańskieh Szantyrowéj wdowy, w wsi Orchowie.

2. Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony, czyli obojga małżonków Chmielińskich w m. Łasku.

3. Maryanny z Czołchańskieh Tadeusza Rudnickiego żony, czyli raczej małżonków Rudnickich w Ogrodzimiu Ogu Szadkowskim.

4. Ewy z Czołchańskich Józefa Szałas małżonki, czyli raczej obojga małżonków Szałasów, w wsi Sulikowie Okręgu Lelowskim b. Gubernii Kieleckiej mieszkających.

5. Maurycego Czołchańskiego żołnierza wojsk Cesarko-Rossyłskich w m. Oremburgu Państwie Rossyjskim konsystującego, z głowy Wincentego Czołchańskiego przychodzącego, prawne i obrane zamieszkanie w m. Łasku mającego.

6. Józefy z Domżalskich Józefa Szaniawskiego żony, czyli raczej obojga małżonków Szaniawskich w Warszawie.

7. Józefa Szaniawskiego jako opiekuna Pelagii nieletniej Domżalskiéj, w Warszawie mieszkającego.

8. Elżbiety z Czołchańskieh Marcellego Brochockiego żony, czyli obojga małżonków Brochockich, w m. Grajewie Ogu Biebrzańskim Gubernii Augustowskiej mieszkających.

9. Seweryny Domżalskiéj panny doletniéj w Ujejscu Okręgu Lelowskim b. Guberni Kieleckiej mieszkającej.

10. Jakóba Oknińskiego jako praw nabywcy od Józefy z Czołchańskieh Kajetana Gzowskiego żony, czyli obojga małżonków Gzowskich i od Elżbiety z Rüdygerów Adama Kraszewskiego małżonki czyli obojga małżonków Kraszewskich we wsi Zabłociu Okręgu Siedleckim b. Gubernii Podlaskiej mieszkającego i zamieszkanie prawne obrane mającego.

11. Julii Czołchańskiéj panny doletniéj w Warszawie pod Nr. 2449 mieszkającej.

12. Konstantego Rekowskiego we wsi Żydowie Ogu kaliskim mieszkającego jako praw nabywcy od Władysława Czołchańskiego z głowy Wincentego Czołchańskiege do spadku przychodzącego. 13. Z głowy Tekli z Czołchańskich Rüdygerowéj, jako to:

a) Józefy z Rüdygerów Mielickiéj Augustyna Mielickiego żony, czyli obojga małżonków Mielickich, b) Ludwika, c) Karoliny, d) Karola rodzeństwa Rüdygerów prawne i obrane zamieszkanie, w m. Łasku i u Jana Szaniawskiego w Warszawie mających, oraz: e) Tekli Rüdyger panny doletniéj w m. Łasku zamieszkałej, a prawne zamieszkanie w Warszawie pod Nr. 2182 obrane mającej, wszystkich z własnych funduszów utrzymujących się, własne, obejmujące w sobie wedle pomiaru przez Geometrę Polkowskiego w roku 1823 sporządzonego, a przez Geometrę Teodora Krzyckiego sprawdzonego, włók 580, mórg 3 prętów 203 miary Nowo-Warszawskiéj w co wchodzi kontrawers z strony dóbr Orpelowa mórg 130 prętów kw. 96 zamujący, w szczególności zaś:

1. Miasto Łask z folwarkiem Łask, z młynem i cegielnią zajmuje mórg 1203 pr. 203, 2. Wola Łaska z kolonią, Teodory i Mauryców mórg 1465 pr. 244, 3. Orchów z papiernią i karczmą mórg 810 pr. 71, 4. Ostrów mórg 1607 pr. 8, 5. Barycz z młynem mórg 990 pr 224, 6. Wesołka mórg 274 pr. 18, 7. Wiewiórczyn z młynem okupnym mórg 819 pr. 287, 8, Utrata mórg 108 pr. 237. 9. Janowice z kolonią Jasionną oraz hutą szklanną Wysieradz zwaną i karczmą Oszczywilk mórg 3996 pr. 233, 10 Poleszyn stary mórg 1535 pr. 169, 11. Wronowice mórg 1467 prąt. 85, 12, Krucz z kolonią Anielin mórg 1921 pr. 126, 13. Holendry Rokitnickie mórg 1111 pr. 9, 14. Karczma Kolumna z Amernią mórg 118 pr. 89. razem jak wyżej włók 580 mórg 3 pr. 203, w którą to rozległość wchodzą bory i lasy, nieużytki oraz kontrowers powyż rzeczony, niemniej wody, drogi i grunta okupników.

Grunta w dobrach tych należą do II, III, IV, V, VI, i VII. klassy, łąki zaś są dwu i jednosieczne.

Oprócz téj rozległości, grunta do Probostwa w Łasku należące, zajmują hub 3 mórg 15 prętów kwadratowych 208 miary Nowo-Warszawskiej.

Nadmienia się, że z dóbr tych niegdy Piotr Czołchańeki odprzedał małżonkom Majerowiczom wieś Wierzchy obejmującą rozległości hub 47 mórg 21, prętów kwadr. 63 miary Magdeburskiej, lecz o tem wcale w Hypotece wzmianki nieuczyniono, jedynie o sprzedaży mórg 29 pr. 299 miary Chełmińskiej, i dla tego Komornik zastrzegł w akcie zajęcia dla Nowo-nabywcy odzyskanie ilości takowej, jednak bez zaręczenia z strony extrahenta.

W dobrach, tych jest okupna Hamernia, młyny wodne i wiatrak jeden,oraz papiernia.

W całych dobrach jest propinacya dominialna.

Włościan pańszczyznę robiących jest.

a) we wsi Wronowicach: półrolników 10; zagrodników 7, komorników 7,

b) we wsi Wiewiórczynie: półrolników 2, zagrodników 11, komorników 7,

c) w wsi Baryczy: półrolników 7, zagrodników 4, komorników 6,

d) w wsi Ostrowie: półrolników 5, zagrodników 10, komorników 6,

e) w woli Łaskiéj: półrolników 5, zagrodników 2, komorników 7,

f) w wsi Orchowie: półrolników 4, zagrodników 2, komorników 4,

g) w wsi Wesołce: komorników 10,

h) w wsi Janowicach: półrolników 3, zagrodników 15, komorników 8,

i) w wsi Krzuczu: półrolników 6, zagrodników 3, komorników 7,

k) w Poleszynie starym: półrolników 8, zagrodników 4, komorników 2, od których pańszczyzna, powinności, daniny i załoga w akcie zajęcia szczegółowo jest wyrażona.

Czynszownicy stali;

A. Na kolonii Maurycy.

1. Michał Czajkowski, 2. Szymon Wojtynek, 3. Józef Kazimierczak, 4. Wawrzyniec Stefańczyk, 5. Kazimierz Wojtynek, 6. Maciej Klos, 7. Stanisław Malinowski, 8. Marcin Hęciński 9, Antoni Grabarczyk, 10. Antoni Gabryończyk, 11. Józef Rogulski, 12. Leonard Kubicki, 13. Józef Golańczyk, 14 Walenty Łuzatka, 15. Piotr Pawelec, 16. Izydor Stefańczyk, 17. Wincenty Otocki 18. Marciu Pasternak, 19. Wawrzyniec Wójcik, 20. Tomasz Burszała, 21. Maryanna Kubicka, 22. Józef Skalski, 23. Tomasz Lawenda.

B. Na kollonii Teodory.

1. Maciej Bogacki, 2 Jan Szultz, 3. Wincenty Biegański, 4. Marcin Knal, 5. Józef Cieszka, 6. Jakób Grabski, 7. Stanisław Urbankowski, 8. Marcin Gajzler, 9. Michał Maciejewski, 10. Tomasz Sokołowski, 11. Bartło. Wierusiński, 12. Marcelli Garusiński, 13. Walenty Sulczewski, 14. Maciej Małecki, 15. Antoni Olejniczak, 16 Stanisław Urbankowski, 17. Łukasz Olejnik, 18. August Dymmel, 19. Walenty Brudzewski, 20. Paweł Trofalski, 21. Faustyn Janiszewski, 22. Kasper Urbankowski, 23. Gottfrid Gwis, 24. Gottlib Ginter, 25. Józef Olejnik, 26. Jan Chęciński, 27.Antoni Chęciński, 28. Bonawentura Maciejewski, 29. Wojciech Gajzler, 30. Andrzej Urbankowski, 31.Paweł Trofalski,32. Bogumił Dymmel, 33. Walenty Dwornik, 34. Jan Grocholiński, 35. Józef Płoski, 36. Floryan Gampe, 37. Franciszek Marcinkowski, 38. Franciszek Sztyngest.

C. Na kolonii Utrata:

1. Wiktor Jakóbowicz, 2. Habergrytz Jakób, 3. Arye Kratz, 4. Rajzler Rosler, 5. Aron Rapport, 6. Ludwik Nejman, 7. Franciszek Wesołowski, 8. Szymon Domański, 9. Felix Jabłoński, 10 Józef Różański, 11. Ludwika Krygerowa, 12. Lewek Senator, 13, Frydrych Bukowski, 14. Kazimierz Wolnicki, 15. Wilhelm Gazic, 16. Ejzyk Wojkowski, 17, Józef Nowakowski, 18. Jakób Pasternak, 19. Wincenty Karzydłowski, 20. Jante Wolfowa Szmulewicz, 21. Felicyan Karpiński, 22. Karol Mański, 23. Józef Koterski, 24. Mikołaj Brzustowski, 25. Salamon Markusfeld.

D. Na kolonii Anielin.

1. Jan Klim, 2. Jan Zieliński, 3. Frydrych Daitschman, 4. Samuel Klinicki stary, 5. Samuel Klinicki młody, 6. Wojciech Kirchen, 7. Bogumił Fechner, 8. Michał Guthertz, 9. Stanisław Jekel, 10. Józef Nowakowski, 11. Idzi Jańczyk, 12. Jakób Bielski, 13. Andrzej Solarski, 14. Franciszek Eberman, 15. Sobestyan Raczyński, 16. Mosiek Plewiński, 17. Mateusz Lewicz, 18 Jan Cieślewicz, 19. Karol Kokosiński, 20. Dorota Orlik, 21. Jan Wejchert, 22, Krystyan Dyderko, 23. Samuel Dyderko, 24. Wilhelm Szedler, 25. Marcelli Gorecki, 26. Ernest Kutzwege; 27. Gotfrid Dyderek, 28. Wojciech Bruk, 29. Samuel Bruk, 30. Rywe Habelok, 31. Mateusz Augustyniak, 32. Frydrych Delian, 33. Bogusław Bruk, 34. Michał Filipowicz, 35. Wilhelm Ulbrych, 36. Stanisław Zabłocki, 37. Michał Pietroski, 38. Walenty Michalak, 39. Jan Wolski, 40. Roch Zych, 41. Gottlib Klim, 42. Gottltib Greber, 43 . Samuel For, 44. Krystyan Zaif, 45. Bogumił Haneł, 46. Gottfrid Pusz, 47. Józef Joksz 43. Karol Wejchert, 49. Gottfrid Gaj, 50. Krystyan Frajer, 51. Stanisław Karczmarek, 52. Gottfrid Linke, 53. Piotr Raczyński, 54. Wojciech Fechner, 53. Krystyan Toć, 56. August Kurtzweg, 57. Gottfrid Kurtzweg, 58. Franciszek Grabski, 59. Karol Ulbrych; 60. Frydrych Wegner, 61. Tomasz Paliński, 62. Bogumił Bloch, 63. Jan Kamiński, 64. Józef Otuski, 65. August Hein, 66. Grzegorz Cerber, 67. Jan Soliński.

E. Na kolonii Rokitnica:

1. Franciszek Edert, 2. Daniel Klich, 3. Teodor Malinowski, 4. Andrzej Bukowski, 5. Wojciech Srodka, 6. Franciszek Rzyskoski, 7. Łukasz Guzicki, 8. Krystyan Obst, 9. Gottfrid Fust, 10. Jan Dybka, 11. Frydrych Obst, 12. Karol Obst, 13. Jan Majzner, 14. Michał Fintz, 15. Krystyan Ginter, 16. Antoni Klich, 17. Michał Krajda, 18. Jakób Obst, 19. Michał Wał, 20. Wojciech Kuchler, 21. Franciszek Fintz, 22. Wojciech Kuchler, 23. Jan Pawelec, 24. Filip Pawelec, 25. Andrzej Walczak, 26. Wojciechu Dziedziczak

F. Na kolonii Jasionna:

1. Jan Medyński, 2. Jan Kosiński. 3. Józef Magnuski, 4. Marcin Gejsler, 5. Jan Piochtak, 6. Ignacy Nowicki, 7. Józef Wartalski, 8. Maciej Wartalski, 9. August Albrecht, 10. Józef Entrycht, 11. Andrzej Hennig, 12. Hennig Mergel, 13. Piotr Wajt, 14. Gotlob Mantaj, 15. Marcin Joksz, 16. Józef Langer, 17. Wilhelm Biler, 18. Bogumił Joksz, 19. Daniel Elhmann, 20. Krystyan Nejmann 21. Jan Friedenberger, 22. Krysztof Kaus, 23. Wojciech Biedak, 24. Antoni Nowicki, 25. Wojciech Nowicki, 26. Jan Gejzler, 27. Frydrych Frankowski, 28. Ludwik Wietzke, 29. Michał Grams, 30. Wojciech Cimmermann, 31. Stanisław Cimmermann, 32. Daniel Frankowski, 33. August Jeszke, 34. Daniel Binder, 35. Bogumił Rosiński, 36. Jakób Prokopiński, 37. Franciszek Sztyller, 38. Mateusz Wartalski, 39. Jakób Tuzikiewicz, 40. Andrzéj Sempolski.

Jak niemniéj: 1. Proczyński Jakób w Łęgu pod Łaskiem, 2. Synagoga miasta Łasku, 3. Wojciech Mański, 4. Wojciech Gedel w Baryczy, 5. Antoni Wasiwicz na osadzie Kolumna, 6. Andrzéj Krauze, 7. Paweł Więckowski i 8. Edward Kühn, 9. Ludwik Magnuski z Wronowic, 10. Aniela Bielawska z huty Janowskiéj i Wysieradz, 11. Jan Riter Michał Jeszke, 12. Adam Wesoły w Woli Łaskiéj.

Czynszownicy niestali:

1. Stanisław Grabski na folwarku Łask, 2. Karól Teraszkiewicz na folwarku Wronowice, 3. Jan Szultz w Wiewiórczynie, 4. Józef Krysztofowicz w Orchowie, 5. Ignacy Nawrocki w Janowicach, 6. Fryderyk Szulc w Wiewiórczynie, 7. Starozakonny Mosiek Szmulowicz w mieście Łasku, 8. Daniel Rygert w Janowicach, 9. Jan Sieciński w Ostrowie, 10. Bartłomiej Skonieczny w Woli Łaskiej, 11. Tomasz Jagodziński w Krzuczu 12. Stanisław Kowalczyk w Poleszynie starym, 13. Piotr Pochocki i Franciszek Maciejewski.

Dzierżawcy Dóbr są następni:

Dobra Janowice z przyległościami dzierżawi Walenty Kęszycki za summę rs. 921 kop. 2.

Dobra Ostrów z przyległościami i Orchów, Maciej Szulmirski za summę rs. 968.

Dobra Wolą Łaską, Mateusz Bardzki za summę rs. 391 kop. 50, którym kontrakty z d. 24 Czerwca 1847 r. exspirują, zaś

Miasto i folwark Łask, wieś Barycz, Wesołkę, Wronowice, Wiewiórczyn z przyległościami i propinacyą w mieście Łasku i na wszystkich koloniach prócz Jasionny i Wysieradza dzierżawi Tomasz Kanigowski za summę rs. 4805 k. 75, pod nieustąpieniem z dóbr z powodu należących mu się pretensyi kontraktami urzędowemi zastrzeżonych.

Dobra Krzuca zostają w zastawnej posessyi Ansperty z Badeńskich Rogolińskiej w procencie od summy złp. 45000, która też dobra poddzierżawiła na lat 6 do 24 Czerwca 1850 r. Wincentemu Zaborowskiemu, nakoniec.

Dobra Poleszyn stary są również w zastawnej possessyi Antoniego Kurczewskiego w procencie od summy 52000 złp.

Porządki gruntowe w gorzelni na folwarku Łaskim:

1) Garniec miedziany z pokrywą i szrubą obejmujący garncy 201, 2) wąż do niego ważący funt. 180.

W browarze: 3) kilsztok do chłodzenia piwa, 4) kocioł miedziany obejmujący garncy 200, 5) kadzie dwie z których każda ma po dwie obręcze żelazne.

W młynie na Utracie: 1) kosze 2, 2) kamienie 4, 3) skrzynie 2, 4) pułskrzynki 2, 5) łubia 2, 6) obręczy żelaznych na wale 6, 7) na drugim wale takimże obręczy 4, 8) na dwóch cewiach obręczy żelaznych 4, 9) pytli starych 5, 10) żuberki 2, 11) cwierci 2, 12) garniec żelazny 1, 13) copów 4.

W foluszu: 1) na wale obręczy żelaznych 6, 2) kocioł miedziany do warzenia wody 3) stęporów 10, 4) copów 2.

Porządki od piły z Kolumny w miejscu której dziś exystuje okupna Amernia:

1) Jedna piła żelazna duża, 2) korba żelazna z copem takimże, 3) dwa сору grube a drugie dwa mniejsze od wała, 4) kółka drewniane z cywiem, na którym dwie obręcze i korba żelazna, 5) pasów żelaznych sztuk 19, 6) klorenków* sztuk 3.

Na wiatraku w Janowicach: kamieni do mielenia gruntowych dwa.

Zabudowania dworskie i wiejskie w akcie zajęcia szczegółowo opisane jest kilka murowanych, a wreszcie z drzewa budowane; bardzo mało w średnim a więcej w złym stanie zostają.

Akt zajęcia zwyz z daty powołany, w jednej kopii Kasprowi Bieńkowskiemu jako ustanowionemu Dozorcy, w drugiej Karólowi Kranas Burmistrzowi miasta Łasku, na ręce Maxymiliana Mazurowskiego Ławnika Kassyera, a w trzeciej Janowi Toczkiewiczowi Wójtowi gminy Łask, w czwartej Xiędzu Józefowi Kamińskiemu Wójtowi gminy Probostwa Łaskiego, w piątej Fabianowi Uziembło Pisarzowi Sądu Pokoju Ogu Szadkowskiego w d. 13 (25) Listopada r. 1844 wręczony, następnie w Kancellaryi Ziemiańskiej b. Gubernii Kaliskiej w księdze wieczystej dóbr majętności Łask z przyległościami w d. 17 (29) Listopada 1844 r. podany, a w księdze zaregestrowań Trybunału tutejszego w d. 4 (16) Grudnia 1844 r. wpisany został.

Warunki licytacyi i sprzedaży dobr tych wraz zbiorem objaśnien w biurze Pisarza Trybunału i u popierającego przedaż Patrona Jana Gowarzewskiego każden z interessentów przejrzeć może, podług których sprzedaż dóbr tych odbywać się będzie na audyencyi publicznej Tryb. Cyw. I. Instan: Gub. Warszawskiej w m. Kaliszu.

Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyi i przedaży na audyencyi tegoż Trybunału w d. 16 (28) Lutego 1845 r. o godzinie 10 z rana nastąpiło, drugie w d. 2 (14) a trzecie w d. 16 (28) Marca t. r. 1845 odbyło się, gdzie popierający przedaż Edward Kręski za dobra Łask z wzelkiemi przyległościami złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 podał, poczem termin do temczasowego dóbr tych przysądzenia na d. 15 (27) Maja 1845 r. na godzinę 10 z rana na audyencyi Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu oznaczony został. Przed tym terminem temczasowego przysądzenia zapadł na skutek wniosku incydentalnego Maryanny z Czołchańskich Tadeusza Rudnickiego żony czyli małżonków Rudnickich, Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony czyli małż. Chmielińskich, Pelagii Heleny dwóch imion Domżalskiej i Zofii z Czołchańskich 1. voto Szautyrowej, 2. voto Leona Potockiego żony czyli małż. Potockich w Tryb. Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu w d. 12 (24) i 14 (26) Maja 1845 r. naprzeciw Extrahentowi subhastacyi wyrok, którym w samej sprawie zajęcie dóbr Łasku z przyległościami na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione a wywłaszczenie dóbr rzeczonych na celu mające zniesiono, i na skutek tego to wyroku nie przyszedł termin temczasowego przysądzenia na powyższy dzień oznaczony do skutku.

Na skutek założonej od wyroku tego appellacyi, zapadł znów w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego d. 16 (28) Lipca 1846 r. między wzmiankowanemi stronami wyrok, którym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu w dniach 12(24) 14 (26) Maja 1845 r. zapadły uchylono i dalszego popierania działań w drodze postępowania subhastacyi w przedmiocie sprzedaży dóbr Łasku dopuszczono, wyrok ten wydanym z stał z rygorem temczasowej exekucyi.

Nadmienić jednak wypada, że przy wprowadzeniu sprawy w Sądzie Appellacyjnym Obrońca Extrahenta Edwarda Kręskiego wieś Wierzchy z pod sprzedaży wyłączyć zadeklarował, po wręczeniu Owego ostatniego wyroku w Sądzie Appellacyjnym zapadłego a d. 8 (20) Sierpnia r. b . stronom interessowanym, wydał Tryb. Cyw. Gubernii Warszawskiej w Kaliszu na illacyą Edwarda Kręskiego w d. 13 (25) Sierpnia 1846 r. wyrok którym do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia termin na d. 1 (13) Października r. 1846 oznaczono.

W skutek więc tego wyroku Tryb: Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu z illacyi zapadłego, oznacza się niniejszem termin do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia na przedaż wystawionych na d. 1 (13) Października r. 1846 na godzinę 10 z rana na audyencyi Ps. Tryb. Cyw. I . Jnst. Gub. Warsz: w Kaliszu, w temze mieście Kaliszu w Pałacu Sądowym przy ulicy Józefina sytuowanym posiedzenie swe odbywającego, odbyć się mający.

Powtarza się że extrahent subhastacyi Edward Kręski podaje za te dobra złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 w List. Zast. z właściwemi kuponami. W końcu nadmienią się, że odtąd działać będzie w miejscu dotychczas popierającego postępowanie subhastacyjne Jana Gowarzewskiego, Karól Rózdejczer Patron przy Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu i że Extrachent subhastacyi Edward Kręski u tegoż Patrona Karola Rozdejczer w Kaliszu z Urzędu zamieszkałego obiera sobie zamieszkanie.

Nareszcie czyni się i ten dodatek, że extrachent subhastacyi Edward Kręski przestawszy być Administratorem dóbr Łasku na mocy wyroku w IX. Departamencie Rządzącego Senatu w dniach 3 (15) 4 (16) 7 (19) 8 (20) Maja 1846 zapadłego, przeniósł swe mieszkanie do dziedzicznych dóbr Masłowice w Ogu Wieluńskim położonych.

W terminie temczasowego przysądzenia dóbr Łask z przyległościami Karolowi Rozdejczer Patronowi za summę rs. 148573 w gotowiźnie temczasowie przysądzone zostały, a termin do ostatecznego przysądzenia onych na d. 14 (26) Listopada r.1846 godzinę 10 z rana na audyencyi Trybunału tutejszego oznaczono.

Termin powyższy do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku na d. 14 (26) Listopada 1846 r. oznaczony, niemógł przyjść do skutku dla następnych sporów:

1. Że wyrokiem Rządzącego Senatu d. 28 Września (10 Października) 1846 r. zapadłym odebranym został, wyrokowi Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydanemu rygor temczasowej exekucyi.

2. Że Rządzący Senat Wyrokiem dopiero w d. 25 i 27 Listopada (7 i 9 Grudnia) 1846 zapadłym wyrok Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydany w ten sposób zmienił, iż zajęcie nа przymuszone wywłaszczenie dóbr Łasku aktem Komornika Rojek w d. 2 (14) Października 1844 r. rozpoczęte, a w d. 2 (14) Listopada t. r. ukończone, na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione, jedynie co do wsi Wierzchy unieważnił, z resztą wyrok Sądu Appellacyjnego zatwierdził.

3. Że z powodu wniesionego przez Maryannę z Czołchańskich Rudnicką, Zofią z Czołchańskich Potocką, Wiktoryą z Czołchańskich Chmielińską i Pelagią Domżalską w terminie temczasowego przysądzenia sporu incydentalnego, który wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu przed samem odbyciem d. 1 (13) Października 1846 terminu temczasowego przysądzenia został oddalonym, Sąd Appellacyjny Królestwa Polskiego wyrokiem d. 29 Października (10 Listopada) 1846 r. zapadłym wyrok Trybunału Kaliskiego w terminie temczasowego przysądzenia wydany uchylił, a tem samem odbycie przygotowawczego przysądzenia dóbr Łasku za nieważne uznał i dalsze popieranie przymuszonego wywłaszczenia tychże dóbr aż do skutku skargi przez wyżej wzmiankowane SSorki niegdy Piotra Czołchańskiego od wyroku Sądu Appellacyjnego z d. 16 (28*) Lipca 1846 przed Rządzący Senat wyniesionej wstrzymał.

4. Że nareszcie dopiero Wyrokiem Rządzącego Senatu dnia 15 (27) Kwietnia 1847 r. wydanym uchylonym został Wyrok Sądu Appellacyjnego z d. 29 Października (10 Listopada,) 1846 r. a potwierdzonym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warsz, w Kaliszu z d. 1 (13) Paź. 1846 r. to jest odbycie terminu temczasowego przysądzenia w swej mocy utrzymanem.

Po takich tedy wyrokach i uprzątnięciu wszelkich przeszkód wyznaczony został wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu; dnia 15 (27) Maja 1847 r. z illacyi zapadłym terminu do ostatecznego przysądzenia na d. 27 Czerwca (9 Lipca) 1847 r.

W końcu czyni się wyraźna wzmianka, że Wierzchy, jako wyjęte z pod zajęcia, nie będą należały do licytować się mających przyległości dóbr Łasku; a prócz tego że w posiadaniu dzierżawnem folwarku Łask z dworem zwanym Zamek, folwarku Barycz i Wiewiorczyn, z czynszami daninami i osepami od samych włościan рrzуpadającemi z propinacyą w M. Łasku oberżą przed kościołem propinacyą na Kolumnie, Anielinie, Utracie, Rokitnicy, Teodorach i Maurycy, znajduje się na teraz Ludwik Lipowski z mocy kontratku d. 20 Czerwce (2 Lipca) 1844 r. między Józefem Szaniawskim w imieniu własném, jako opiekunem nieletnich Domżalskich i pełnomocnikiem niektórych sukcessorów po niegdy Piotrze Czołchańskim przed Rejntem Okręgu Szadkowskiego Szczawińskim zeznanym do Sgo Jana Chrzciciela 1847 r. prolongowanego, do Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. kontraktem między temiż osobami w d. 25 Listopada (…* Grudnia) 1844 r. przed Pisarzem Aktowym Królestwa Polskiego Tomaszem Rudnickim zeznanym, że nareszcie wyexmitowani z dobr Łasku łącznie z byłym administratorem Edwardem Kręskim w końcu miesiąca Lipca 1846 r. dzierżawcy Walenty Kęszycki, Maciej Sulmierski, Mateusz Bardzki i Tomasz Kanigowski dotąd służących im dzierżaw na powrót nie objęli.

Licytacya rozpocznie się od summy rs. 148673.

Dnia 21 Сzerwca (9 Lipca) 1847 r. nie przyszedł termin ostatecznego przysądzenia do skutku z przyczyny, że wyrokiem d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1847 r. w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego zapadłym, nakazano sporządzenie taksy dóbr Łasku. Wyrok ów Sądu Appellacyjnego takiej tylko uległ zmianie, iż wyrokiem IX. Departamentu Radzącego Senatu z d. 13 (25) Października 1847 r. relacyą biegłych na to naznaczono ,,czy rewizja taksy w r. 1824 sporządzona, odpowiada obecnemu stanowi rzeczy i czy wartość dóbr w tej rewizyi wynaleziona jest obecnie wyższą?” .

Podług relacyi tej przez biegłych Franciszka Kosińskiego, Тоmaszа Borzędzkiego i Władysława Suchorskiego, w r. 1849 wygotowanej i do biura Pisarza Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu złożonej, wynosi wartość dóbr Łasku z przyległościami z wyłączeniem wsi Wierzchów rs. 230006 k. 18 rozpocznie się więc licytacya od summy rs. 153337 czyli złotych polskich 1,022246 groszy 20.

Od Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. do Sgo Jana Chrzciciela 1852 r. wydzierżawione zostały dobra Łask z przyległościami przez Towarzystwo Kredytowe Waleryanowi Zagrodzkiemu, a ten poddzierżawił je w oddziałach różnym osobom.

Wyrokiem dnia 11 (23) Maja 1850 r. w Trybunale Cywilnym Gubernii Warszawskiej w Kaliszu z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Przed terminem do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. naznaczonym, wystąpili małżon. Rudniccy Potoccy, małż. Chmielińscy i Pelagia Domżalska na przeciw Edwardowi Kręskiemu z dwoma sporami incydentalnemi, a mianowicie z pierwszym o unieważnienie postępowania subhastacyjnego, po terminie temczasowego przysądzenia dokonanego, tudzież o uchylenie sporządzonej taxy i nakazanie nowej, zaś z drugim o wstrzymanie odbycia terminu ostatecznego przysądzenia aż do prawomocnego rozsądzenia sporów o taxę zachodzących.

Co do pierwszego oddaleni zostali w zupełności Incydentalnie skarżący wyrokami trybunału Kaliskiego daty 7 (19) 8 (20) Сzerwcа 1850 r. Sądu Appellacyjnego daty 14 (26) 16 (28) Czerwca 1851 r. i Rządzącego Senatu Departamentu IX. daty 29 Stycznia (10 Lutego) 30 Stycznia (11 Lutego) 1852 r. tak iż obecnie pod względem zasady do odbycia licytacyi w terminie ostatecznego przy sądzenia rzecz stanowczo i ostatecznie jest rozstrzygniętą, a co do drugiego oddalono w prawdzie również incydentalnie skarżących wyrokiem Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. lecz wyrokiem Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca 1881 r. uchylono ów wyrok Trybunału Kaliskiego i postanowiono, że ostateczne przysądzenie dóbr Łasku przed rozsądzeniem sprawy o detaxacyą dóbr miejsca mieć niemoże.

Lubo więc Edwardowi Kręskiemu służyłoby jeszcze prawo odwołania się do wyroku Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca r. 1851 do Rządzącego Senatu i domaganie się aby wyrok Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. zasądzający mu dobra Łask z wszelkiemi przyległościami za summę 166000 rs. ostatecznie na własność w swej mocy był utrzymanym: przecież postanowił Edward Kręski poprzestać na owym wyroku Sądu Appellacyjnego i postarać się o nowу termin do odbycia ostatecznego przysądzenia. Wyrokiem tedy dnia 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r. w Trybunale Kaliskim z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na d. 18 (30) Czerwca 1852 r: o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Kalisz d. 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r.

Wojciech Śliwiński.

*nieczytelne

Kurjer Warszawski 1871 nr 157

(Art. nad.) We wsi Ostrów własności p. Wojciecha Wolskiego, o 14 wiorst od Piotrkowa Tryb. przy szose do m. Łaska, pod samą Grabicą, parobek orząc w ugorze zawadził pługiem o przedmiot który się nie dał podważyć. A w porządnych gospodarstwach takie miejsca naznaczają się celem wykopania kamienia, więc gdy do tego przystąpiono, odkryto najpierw wielką płytę z kamienia która się okazała wiekiem grobu również kamiennego.— W grobie były urny. Znajdując się w sąsiedztwie, widziałem kawał urny rozbitej, grubości pół cala. Kiedym to miejsce oglądał

było tam już zasiane żyto, zdaje się że musi tam być cały cmentarz, gdyż miejsce to nie ma kształtu kurhanów. Miejscowi ludzie mówili że nie jeden grób tam odkopano;—ręczyć jednak za to niemogę. Ig. Ł  

Dziennik Warszawski 1872 nr 56

Wiadomości krajowe.

Wypadki w kraju tutejszym w drugiej połowie stycznia 1872 r. — (Dokończenie ).

Zabójstwa: W wsi Ostrowie w powiecie łaskim w gubernji petrokowskiej, włościanin Maciej Strachowski, w przystępie pomięszania zmysłów, zabił siekierą 4-letniego swego syna Wojciecha.

Goniec Łódzki 1902 nr 198

Zabójstwo. We wsi Ostrów pod Łaskiem zabito wartownika nocnego, Michała Mruczkowskiego. Podejrzenie o zabójstwo padło na drugiego wartownika A, S., którego też aresztowano. Śledztwo w toku.

Godzina Polski 1916 nr 169

Z Łasku.

Korospondencya własna "Godz. Pol.".

(...) Skoro mowa o gminie, to należy podkreślić, że ta energicznie zajęła się kwestą. Zasługa to pp.: wójta Czajkowskiego (oby więcej takich wójtów było!), Papiewskiego i Nowaka. Oprócz kwesty odbyły się tu przedstawienia włościańskie w Wiewiórczynie i Ostrowie, zorganizowane przez p. Drążkiewiczową i p. Wagnerównę. Odbyły się przy napełnionych salach i to powinno pobudzić panie te do dalszej tak wdzięcznej pracy na tem polu, a innych do niej zachęcić, boć wszak tu rozchodzi się o lud nasz, który musi się poczuć jaknajprędzej obywatelem da Bóg wolnej niedługo Polski.

Wig.

Zorza 1917 nr 19

Z Buczka (pow. Łaski, z. Piotrkowska).

Parafja nasza leży w powiecie Łaskim ziemi Piotrkowskiej. Choć czytam „Zorzę” od lat dziecięcych i wyczytywałem w niej wiadomości z różnych stron, z naszej okolicy spotkałem zaledwie jeden list napisany przez naszego księdza. Wcale się temu nie dziwię. Nikt nie pisał, bo też nie miał o czem. Gospodarka oświatowa, społeczna i rolna stała u nas dotąd na nizkim poziomie. Co mogą zrobić ludzie nieświadomi, niewiedzący, co się dzieje na świecie? Szkołę mieliśmy w parafji jedną tylko, a zapewne każdy z czytelników wie, jak szło szkolnictwo w Polsce za czasów moskiewskich. Gdy dziecko trzy zimy do szkoły chodziło — nauczyło się zaledwie bez błędu podpisywać. Mieliśmy założone też i Kółko rolnicze, ale praca w nim szła bardzo opornie. Trochę jednak robiono, dzięki Kółku sprowadzano przynajmniej nawozy sztuczne.

Z bólem w sercu piszę, że pomału posuwaliśmy się naprzód za innemi gminami i parafjami — spaliśmy. Wreszcie jednak i Buczek zdobył się na wielki postęp tak, że można o nim do gazety napisać. Choć wojna wszechświatowa wre, ludziom z niechęci ręce opadają, u nas jednak praca nie ustaje. Gdy ksiądz proboszcz na jednym odczycie przemówił do parafjan o potrzebie otwarcia sklepu spółkowego, wielu znalazło się chętnych, którzy poparli słowa kapłana i zaraz zaczęli się zapisywać. W dzień św. Józefa odbyło sią poświęcenie sklepu. Uczestniczył ksiądz Stanisław Sobikowski proboszcz z Marzenina, ks. Leon Ościk ze Sędziejowic, z obywateli zaś okolicznych był obecny p. Janusz Szwejcar z Ostrowa.

W tym roku mamy budować dom ludowy, plany domu otrzymaliśmy z Rady Okręgowej Łódzkiej. Kosztorys domu wynosi 12.000 rb. Plac pod dom zapisał rejentalnie p. Stanisław Lorenc, dziedzic z Buczka. Okoliczni obywatele ofiarowali drzewo: p. Tadeusz Walicki z Krześlowa 500 kubików, p. Janusz Szwejcar z Ostrowa 300 kubików inni po parę sztuk. Najtrudniej idzie zwózka cegły. Są gospodarze, którzy zwieźli po 1000 sztuk, a są tacy, którzy nic nie przywieźli, jeszcze drugich burzą; ale tych coraz mniej słuchają. Na pochwałę zasługują gospodarze wsi i folwarku Czestkowa, Woli Buczkowskiej, Bachorzyna, Brodni jednej i drugiej i Wilkowy. Inne dotychczas śpią, ale się budzić poczynają.

Po wojnie mamy budować nowy kościół. Plany kościoła wędrują gdzieś po Rosji, zabrane bowiem zostały przez rząd rosyjski z gubernji.

Mamy też kasę pożyczkowo-oszczędnościową i bibljotekę, składającą się z 1000 książek. Gospodarze sprowadzają 43 egzemplarze pism ludowych („Zorzy” i „Gazety Świątecznej”). Gazety nie dochodzą akuratnie, ztąd jest pewne rozgoryczenie do administracji owych tygodników. (Redakcja „Zorzy” w tym miejscu dodaje od siebie, że gazeta jest wysyłana z największą dokładnością i prosi, aby Czytelnicy upominali się na poczcie, żądając akuratnego wydawania gazety).

Dzieci parafji buczkowskiej chodzą teraz nie do jednej szkoły — szkół mamy osiem i dwie ochrony. Dorosła młodzież wyjeżdża na kursy rolnicze. Mamy w parafji siedmiu mieczysławowiaków, cztery mirosławianki i jednego liskowiaka. Obecnie dwie córki gospodarskie są w Kionczynie i jeden syn gospodarski w Liskowie.

Zaszło więc u nas wiele zmian i to w niedługim czasie. Zawdzięczamy zaś to wszystko naszemu czcigodnemu proboszczowi, ks. Stanisławowi Drzymale. Nie piszę tego listu, aby parafję Buczek chwalić, lecz aby zachęcić ludzi dobrej woli do pracy społecznej. Nie zważajmy na wojny, a pracujmy w swych wioskach nad podniesieniem oświaty i dobrobytu. Budujmy domy ludowe, zakładajmy kasy pożyczkowe, organizujmy sklepy spółkowe — tą drogą polepszy się dola drobnego rolnika. My włościanie, rękami i nogami powinniśmy się trzymać spółek, jak to czynią drobni rolnicy w krajach oświeconych Danji, Holandji, Czechach. Tam kobieta nawet jaj nie sprzeda bez sklepu spółkowego. W tych krajach gospodarz dziesięciomorgowy lepiej wygląda jak u nas na 30 morgach. Ma on pod ręką kasy, sklepy, spółki. Ma on króla-ojca, który dba o dobro swych poddanych. My także mieliśmy niby w Rosji takiego ojca, ale ten był tylko od zbierania podatków i od jurzenia jednych przeciwko drugim. Da Pan Bóg, iż po tej wojnie będziemy mieć własnego króla, dbającego o dobro kraju. Wtenczas krzykniemy wszyscy: Niech żyje wolna i niepodległa Polska, niech żyje polski Rząd, niech żyje Król!

Liskowiak Badziak.

Godzina Polski 1918 nr 98

Janusz Szwejcer*.

(wybrany przez Sejmik powiatowy)

Janusz Szwejcer, właściciel dóbr Łask, urodził się w roku 1876 w Rzeczycy w pow. rawskim, jest synem Michała Szwejcera i Eufemji z Suskich. Gimnazjum ukończył w Częstochowie i w r. 1896 wstąpił na uniwersytet warszawski, z którego po dwóch latach został przez władze relegowany za udział w proteście przeciwko wysłaniu depeszy przez ówczesnego rektora osławionego Ziłowa na otwarcie pomnika Murawiewa w Wilnie.— Udał się wtedy dla dalszych studjów zagranice, naprzód do Monachjum, gdzie studiował nauki społeczne, w końcu do Berlina na studja rolnicze. Po powrocie do kraju osiadł na roli w rawskiem, gdzie prowadził gospodarstwo w Rzeczycy. Za działalność polityczną w roku 1905, wprowadzenie jezyka polskiego do gmin, zorganizowanie pochodu narodowego w Tomaszowie Rawskim, został skazany przez władze administracyjne na więzienie; w roku 1908 został wybranym przez stowarzyszonych ziemian w Tow. kredytowem ziemskiem na radcę Dyrekcji Głównej w Warszawie, z którego to stanowiska ustąpić był zmuszony po sześciu latach objąwszy zarząd obszernych dóbr Łask pod Łodzią. Czas wolny od pracy zawodowej poświęcał stowarzyszeniom rolniczym tak większej, jak małej własności, będąc przez lat pare członkiem Zarządu Głównego kółek rolniczych; obecnie jest prezesem Związku okręgowego kółek rolniczych przy łasko-szadkowskiem Towarzystwie rolniczem.

Co do kierunku politycznego, to jest zwolennikiem aktywijzmu, jaki reprezentuje u nas „Związek Budowy Państwa Polskiego", w którym jest członkiem „Rady Naczelnej".

*właściciel dóbr Łask, związany z pobliskim Ostrowem. Przypis autora bloga.

Rozwój 1919 nr 69

"Mężowie zaufania".

Komisarz ludowy powiatu łódzkiego przesłał do komisarza ludowego w Łasku, korespondencję, dotyczącą „mężów zaufania".

Z aktów, znalezionych po cesarsko-niemieckiem prezydjum policji w Łodzi, (okólnik „urzędu opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce do naczelników powiatowych Nr. 115)" wynika, że przy generał-gubernatorstwie warszawskim istniał t. zw. „urząd opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce". Urząd ten przy pomocy szpiegów, zwanych oficjalnie, „mężami zaufania", dowiadywał się o każdym zamiarze sprzedaży polakowi ziemi, należącej przedtem do kolonisty niemieckiego i wszelkimi możliwymi środkami przeciwdziałał temu.

Urząd ten odgrywał więc ......* rolę osławionego poznańskiego "Ostmarkenvereinu".

(...) Z innych aktów wynika, że „mężami zaufania" na powiat łaski byli: Otton Hening, zamieszkały w Karniszewicach, gm. Górka Pabjanicka; Artur Kayser, właściciel majątku w Slądkowicach, gm. Dłutów i Henryk Gran, zamieszkały we wsi Okup, gm. Pruszków.

Do korespondencji załączone zostały odpisy z niemieckiego, znalezione w archiwum b. cesarsko-niemieckiego prezydjum policji w Łodzi. (...)

Odpis z niemieckiego. Pabianice 7-go maja 1916 r. 5 brygada żandarmerji gener.-gub. warszawskiego, obwód ofic.: Łódź, obszar dojazdowy: Łask. Właściciel ziemski Artur Kayser ze Slądowic dowiedział się z pewnego źródła, że w lasach Szwajcera w Ostrowiu odbywają się pod kierownictwem pewnego młynarza ćwiczenia synów chłopskich, którzy mają brać udział w powstaniu. Kayser sądzi, że dowie się od osoby na którą się powołuje o dalszych szczegółach, a przeto woli chwilowo nie wyjawiać jej nazwiska. (Podpis nieczytelny) podoficer żandarmerji.

*nieczytelne, przypis autora bloga

Rozwój 1920 nr 1

Lista ziemian — ofiarodawców.

Lista ziemian — ofiarodawców na Koło Bałuckie P. M. S. na ręce sekcji "Serce Polskie" (Doraźna Pomoc dla dziatwy szkolnej) złożyli w darze na głodne dzieci Bałut.

1) p. p. Szwejcerowa z Ostrowa 2 kor. żyta, 3) J. Łaziński z Góry Bałdrzychowskiej — 2 korce żyta, 4) Cielecki z Zygier 2 korce żyta, (...).

Rozwój 1921 nr 307

Pokaz rolniczy w Łasku.

Z inicjatywy Prezesa Okręgowego Towarzystwa Rolniczego p. Makarczyka, a pod kierownictwem przewodniczącego sekcji hodowlanej p. A. Kosińskiego urządzony został w Łasku jednodniowy pokaz rolny. Otwarcia pokazu dokonała p. Szwejcerowa, przecinając taśmę w bramie wejściowej. Po przemówieniah p. Makarczyka i Księdza prałata Augustynika, poszczególne Komisje przystąpiły do oceny okazów. Najliczniej był reprezentowany dział koni i to przeważnie włościjańskich. Nagród w narzędziach rolniczych za konie włościańskie przyznano trzynaście i prócz tego dwa listy pochwalne od C. T. R. Wyróżnieni i nagrodzeni zostali: Jan Stasiak z Borszewic p. Walenty Chmielecki z Woli Stryjowskiej, p. Tomasz Gruszczyński z Kopyści, p. Józef Nowaczyński ze Starej Poczty, p. Antoni Kubiak ze Starej Poczty, p. Wawrzyniec Ratajczyk z Brodni, p. Wawrzyniec Posieł z Borszewic, p. Walenty Jaśkiewicz z .......*, p. Stanisław Wałęska* z Woli Łaskiej, p. Antoni Zelewicz* z Ogrodzima.

Większej własności przyznano trzy listy pochwalne od C.T.R., a mianowicie: p. W. Makarczykowi, p. A. Nehringowi za grupę z trzech klaczy i p. J. Jakubowskiemu za klacz półkrwi własnego chowu.

Skromniej przedstawiał się dział bydła. Reprezentowane były obory p. A. Chmieleckiego z Łęk holenderska, p. Janusza Szwajcara z Ostrowa Czerwona polska, p. W. Kucharskiego z Dobronia nizinna czarno skokata, oraz po parę sztuk z folwarków Paprotnia, Kiki i Gorczyna. Panom Chmieleckiemu i Szwajcerowi przyznano listy pochwalne od C.T.R., a pozostałym listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego. Włościanin z Dobronia p. Kabza za krowę podrasowaną otrzymał bronę sprężynową oraz 5000 mk. od Centralnego Towarzystwa Rolniczego.

W dziale nasio i warzyw przyznano 12 nagród.

Dział ten do przeniesienia był obesłany bardzo okazale, wystawione warzywa dosięgały wprost niebywałej wielkości.

W dziale drobiu przyznano listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego p. Walickiej z Przeczni za indyki, p. Kaczyńskiej za kury jajanośne własnej selekcii.

W dziale pracy kobiet obdarzone zostały nagrodami pod postacią naczyń kuchennych włościanki: A. Minjasowa i B. Grabarzowa za śliczne wełniaki i zapaski, M. Rymkiewiczowa i Z. Kobzowa za płótno, K. Grabarzowa za len, K. Łubyszowa za rękawiczki i M. Bojarowa za przędzenie na wrzecionie.

W dziale ogrodniczym p. Janusz Szwajcer został nagrodzony listem pochwalnym od C.T.R. za wzorowo prowadzoną szkółkę owocową.

Spółdzielcza mleczarnia w Kurówku za Wyrób masła otrzymała list pochwalny.

W dziale maszyn rolniczych okazale wystąpił* syndykat Rolniczy w Łodzi Oddział w Łasku. Nie szczędząc pracy i kosztów zaprezentował wszelkiego rodzaju narzędzia i maszyny, to też zasłużenie cieszył się ogólnem z uznaniem, a pawilon Syndykatu Rolniczego był wprost oblegany przez zaciekawionych włościan.

Podczas wystawy ze specjalnie wystawionej trybunki wygłoszone były prelakcje ks. Cesarza proboszcza z Dobronia mówił o kulturze i poszanowaniu cudzego dobra.

Zawdzięczając energii przewodniczącego Wydziału Hodowlanego p. Antoniego Kosińskiego i Komitetu Wykonawczego w składzie p.p. Cetnarowicza Referenta Rolnego Łasku, Szymańskiego, zarządzającego Syndykatem, Janusza Szwajcera, Jana Sznajdra z Karszewa i Boguckiego sekretarzaf Okr. Tow. Rolniczego.

*nieczytelne, przypis autora bloga

Obwieszczenia Publiczne 1925 nr 86

Do rejestru handlowego, Działu A, sądu okręgowego w Łodzi wniesio­no następujące wpisy pod NrNr:

9811. „Dominium Łask, Janusz Szwajcer". Tartak, gorzelnia i młyn wodny. Tartak we wsi Kolumna, młyn w miejscowości Utrata, gorzelnia w miejscowości Wronowice, gm. Łask, st. łaskie. Właśc. Janusz Szwajcer, majątek Ostrów, gm. Łask, st. łaskie.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1929 nr 4

WYKAZ STOWARZYSZEŃ I ZWIĄZKÓW zarejestrowanych przez Wojewodę Łódzkiego.

L. p. 2054 d. 13. XII. 1928 r. L. II Zw. 9045 Straż Pożarna w Ostrowie, pow. Łaski.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1931 nr 7

OBWIESZCZENIE STAROSTY POWIATOWEGO ŁASKIEGO

z dnia 28. II. 1931 r. L. APH. 13

o kolejności osób obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli.

Na podstawie §§ 4 i 8 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Wojskowych z dnia 29.VII. 1930 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami Skarbu i Robót Publicznych o obowiązku dostarczenia jako środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju samochodów, motocykli i rowerów (Dz. Ust. R. P. Nr. 58, poz. 470), podaję poniżej do powszechnej wiadomości, celem zapewnienia kolejności i równomierności przy powoływaniu do świadczeń listę kolejności osób powiatu łaskiego, obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli w roku 1931.

62. Szwejcer Janusz, m. zam. i postoju pojazdu: maj. Ostrów, gm. Łask, samochód osob., 6 osob., ŁD. 82480. Nr. ewid. 154,
W ciągu dwóch tygodni od chwili ogłoszenia listy kolejności w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim osoby zainteresowane mogą wnosić do Starostwa Powiatowego Łaskiego uzasadnione reklamacje, w razie uwzględnienia której poprawiona zostanie odpowiednio lista kolejności, co jednak nie wstrzymuje wejścia w życie tejże listy kolejności z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

Starosta Powiatowy:

(-) Wallas Jan.

Obwieszczenia Publiczne 1931 nr 38

Wydział cywilny sądu okręgowego w Łodzi, na zasadzie art 1777-3 U. P. C., oraz zgodnie z decyzją z dnia 26 marca 1931 r., obwieszcza, że na skutek podania Wiktorji Brożyna, zam. w Pabjanicach, przy ul. Narutowicza Nr. 52, wdrożone zostało postępowanie, celem uznania Władysława Karolczaka za zmarłego i, z mocy art. 1777-8 U. P. C., wzywa tegoż Władysława Karolczaka, brata petentki, syna Jakóba i Katarzyny, urodz. Zdobysz, urodzonego we wsi Ostrów, gm. Łask w dniu 19 sierpnia 1890 roku, ostatnio zamieszkałego we wsi Ostrów, gm. Łask, obecnie, po powołaniu w r. 1911 do wojska rosyjskiego, niewiadomego z miejsca pobytu, aby w terminie 6-miesięcznym, od daty opublikowania niniej­szego stawił się w kancelarji wydziału cywilnego sądu okręgowego w Łodzi, przy ul PI. Dąbrowskiego Nr. 5, albowiem po tym czasie na­stąpi uznanie go za zmarłego.

Nadto wydział cywilny sądu okręgowego w Łodzi wzywa wszyst­kich, którzy o życiu lub śmierci pomienionego Władysława Karolczaka posiadają wiadomości, by o znanych sobie faktach zawiadomili sąd naj­później w oznaczonym wyżej terminie do sprawy Z. 1899/30.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 20

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dnia 28 września 1933 r. L. SA. II. 12/13/33.

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu łaskiego na gromady.

Po wysłuchaniu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.

IX. Obszar gminy wiejskiej Łask dzieli się na gromady:

10. Ostrów, obejmującą: wieś Ostrów, folwark Ostrów.

§ 2.

Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Łaskiemu.

§ 3.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

(—) Hauke-Nowak
Wojewoda.

Dziennik Łódzki 1945 nr 8

Liceum ogrodnicze w Ostrowiu.

27 kilometrów za Łodzią, w kierunku Łasku, leży Ostrów. Od pięknej szosy pełznie lasem senna, piaszczysta droga od Kolumny do byłego dworu.

Za bramą żwirowany zajazd, stare lipy, jasne kolumny portalu, dzikie wina, draceny, tarasy i kwiaty... kwiaty...

Liceum ogrodnicze. Szkoła w pałacu. Urealnione marzenia Żeromskiego. Tylko zamiast ponurego zamczyska z łaski „jaśnie oświeconej" — pogodne domostwo bez obciążeń, które na pstrym koniu jeżdżą.

W siedzibie bogacza Szwejcera uczą się chłopskie dzieci. Uczą się gospodarowania na nowych podstawach, by w przyszłości wznieść zręby lepszego chłopskiego życia.

Stary dziedzic, zwiedzając wnętrze swego domu, padłby rażony zdumieniem. W dawnym gabinecie — jasne sosnowe stoły i ławki. Trzydziestu wyrostków płci obojga pochylonych nad zeszytami. A w nich notatki: Bolesław Chrobry i Babilon; cechy przystawania trójkątów i Mikołaj Rey; Moskwa, Paryż, Rzym i łacińskie nazwy ziół i kwiatów.

Obok sali wykładowej — świetlica. Stoły z pismami, gry towarzyskie i szafa biblioteczna. Na górze ciche, czyste sypialnie...

— To jest kurs przygotowawczy — objaśnia dyrektor dr Henryk Sikorski. Pracujemy z młodzieżą od połowy maja. Od września rozpocznie się nauka na poziomie licealnym. Uczniów niewielu jeszcze, choć nauka bezpłatna. Nic wiedzą, o naszej szkole...

Wielkie, folwarczne podwórze. Bloki budynków gospodarczych. Holenderskie krowy, rasowe konie, nierogacizna. Maszyny rolnicze z traktorem na czele, wozy i bryki, szopy pełne opału, śpiżarnie z „weckami" owoców i jarzyn.

— W lutym tu była zupełna pustka. Wiele dobra Niemcy wywieźli, okoliczna ludność wywlokła meble. Zabiegamy o wszystko od nowa. Władze nam pomagają. I tak gospodarstwo się kompletuje. Mamy być w przyszłości samowystarczalni. Możliwe, że to się uda. Nasza resztówka liczy 50 ha. Ziemia średnia. Ale twardą pracą da się wiele wycisnąć. Narazie potrzeba jeszcze pieniędzy... pieniędzy... A Ministerstwo Rolnictwa daje tak niewiele.

W ogrodzie pyszni się bogactwo kwiatów. Skrzą się oślepiająco pod słońcem szyby inspektów i oranżerii. We wnętrzu tych szklanych domów — upał tropikalny. W gorącu pławią się ogórki i tysiące krzewów pomidorowych. Półnadzy uczniowie krążą wśród zieleni, obrywając boczne pędy. Brązowa skóra chłopców lśni od kropelek potu.

W głębi ogrodu sinieje kapusta i niezliczone grzędy cebuli. Spieczone od gorąca usta orzeźwia sok porzeczek i malin zrywanych wprost z krzewów.

— Sądzicie, dyrektorze, że się wam ten eksperyment uda?

— Ależ to nie eksperyment. To realnie pomyślana akcja. Obejmuje ona całe województwo.

— Według takiego planu?

— Plan prosty. W każdej gminie jednoroczna szkoła gminna. Dalej — trzyletnie powiatowe. Licea i uniwersytety ludowe...

— Czy uniwersytety są dopiero zaprojektowane?

— Nie. Już pracują ludzie na takim uniwersytecie w Suchodębiu w powiecie kutnowskim, a seminarium nauczycielskie w Bratoszewicach przygotowuje siły fachowe. Warto zobaczyć ich robotę. Zapał duży. Motorem ich działania jest chęć postawienia wsi polskiej na poziomie kultury, jaką widzimy w innych państwach Europy. Szkoły średnie i zawodowo - rzemieślnicze kształcą element dla wsi stracony. Tamci zostaną w mieście, które ich wchłonie. A wieś potrzebuje ludzi światłych, przodowników. Nasi wychowankowie nimi zostaną.

— Z jakimi trudnościami walczycie w waszym liceum?

— Pokaźne braki materialne. A przede wszystkim — podręczniki. Nie ma ich wcale. Czekamy, jak zmiłowania, na akcje spółdzielni wydawniczych. Niech drukują książki, moc książek szkolnych. Bez tego praca staje się beznadziejnie trudna.

Z placyku przed domem dolatuje donośna komenda. To ćwiczy się hufiec PW. Trojga imion: dyrektor, dr i kapitan kształci z pomocą wychowawcy męską młodzież w sztuce wojskowej.

Słońce zachodzi. Wóz na gumach miękko toczy się po piaszczystej drodze. W łanach zbóż tkwią paliki. To ślady niedawno przeprowadzonej reformy rolnej.

A w lesie leżą już głębokie cienie i mocno pachną olszyny. czys

Dziennik Łódzki 1946 nr 296

Łask

Szkolnictwo rolnicze

Na terenie powiatu łaskiego czynnych jest 16 szkół rolniczych, w tej liczbie 1 liceum w Widzewie, dwa gimnazja w Ostrowie i Sędziejowicach.

Dziennik Łódzki 1950 nr 221

Droga została otwarta

Nowe dzieje pałacu w Ostrowiu pod Łaskiem.

Bajeczna droga przez las. Łask pozostaje coraz dalej za nami, wreszcie wśród zieleni wiekowych drzew wyłania się czerwona plama dachów. Wjeżdżamy w bramę, zataczamy krąg dokoła klombu. Oto i cel naszej podróży. Przed nami pałac w Ostrowiu.

Do wojny mieszkał tu dziedzic — pan całego klucza majątków w Łasku, Dobroniu, Kolumnie i jeszcze gdzieś tam w okolicy. Przyszedł czas, kiedy dziedzic dobra opuścił, a jego miejsce zajęła młodzież, kształcąca się w ośrodku szkoleniowym Min. Rolnictwa.

Obecnie jest tu ogólnopolski kurs dla pomocników pomiarowo-urządzeniowych, zorganizowany przez departament szkolenia kadr.

Malowniczo wygląda na tarasie grupa chłopców pochylonych nad deskami kreślarskimi. Promienie słońca padają na czarne linie znaczące drogę grafionów. Leciutki wietrzyk rozwiewa płowe i czarne czupryny. Oczy śledzą z uwagą coraz pełniejszy rysunek planu.

Sala wykładowa wystarczająca podczas innych lekcji, przy kreśleniach, kiedy każdy musi wygodnie się rozłożyć, jest nieco za ciasna, dlatego prowadzący lekcję dyr. Essel przeniósł część kursantów na taras. Chodzi teraz między stolikami, ogląda prace uczniów, radzi, poprawia. — Dziś przecież pierwszy raz chłopcy kreślą grafionami.

Twarde, spracowane dłonie, nawykłe bardziej do trzymania kosy lub pługa, kreślą coraz pewniejsze linie. Delikatny, czuły na każdy ruch grafion, coraz lepiej w tych dłoniach „leży".

— Najtrudniej przychodzi nam ekonomia — mówi wysoki chłopak w czerwonym krawacie. Jest przewodniczącym koła ZMP, nazywa się Stanisław Winiarski. — Trudności mamy też z matematyką. Cóż, niektórzy z nas mają ledwie małą maturę, inni ukończyli tylko szkołę podstawową i to gdzieś 10 lat temu

(bo u nas są chłopcy od 18 do 25 lat), tym nauka idzie trudniej. Ale radzimy sobie. Zorganizowaliśmy koła samokształceniowe i silniejsi pomagają słabszym. Podciągniemy wszystkich. Wstyd by nam było, gdyby ktoś odpadł, i nie zdał egzaminów. Bo my tu jesteśmy wytypowani przez „SP" z całej Polski, z najbiedniejszych rodzin. Ja np. jestem z rzeszowskiego, ze wsi Turuszówka. Ziemi prawie nie mamy, ojciec pracuje w kopalni. Sam nie mógłbym się kształcić. A tu mam nie tylko naukę i pomoce naukowe bezpłatnie, ale i bursę i jedzenie, i pranie — wszystko za darmo. Jeszcze po 1000 zł miesięcznie dostajemy na drobne wydatki. Po 9 miesiącach nauki będę pomocnikiem mierniczego. Będę miał fach, dobry, popłatny fach. Jasne, że wstyd by mi było nie zdać egzaminu, zaprzepaścić możliwość awansu społecznego. Tak samo myślą wszyscy koledzy.

— Więc z nauką dajecie sobie radę. No, a jak tu się mieszka?

— To już powie kol. Bloch przewodniczący samorządu — Gabriel, chodź no tutaj!

— Jak się mieszka? — Doskonale. Nasze pokoje widzieliście, prawda? Mieszkamy często lepiej, niż w domu, bo to wiecie u mnie np. — jestem ze wsi Śmiałowo w poznańskim, — siedmioro nas u rodziców, to o jakiejś wygodzie mowy nie ma, a tutaj nawet łazienkę mamy. Tylko... świetlica nie jest taka, jakby trzeba było. Nawet krzeseł nie mamy, ani gier. Książki, prawda, są, gazety też, ale kiedy człowiek 8 godzin siedzi na wykładach, po tym 2 godziny ma samokształcenia i jeszcze z godzinkę się pouczy, przydałaby się jakaś rozrywka.

Teraz, to jeszcze można w piłkę na dworze pograć, ale jak zaczną się deszcze i zimna... Ot, przydałby się ping-pong, jakieś szachy czy coś takiego no i radio.

— Mamy nawet radio — wtrąca któryś z chłopców — ale bez baterii.

— Tak, a prąd elektryczny dostarczany przez naszą „elektrownię" — zwyczajne dynamo, nie nadaje się dla radia.

To właśnie, że ośrodek szkoleniowy w Ostrowiu nie jest włączony do sieci elektrycznej, jest największą bolączką — tego zdania są i uczniowie i kierownik ob. Patora. Sprawą tą zapewne interesują się właściwe czynniki i tego tak odrazu rozwiązać się nie da. Ale o baterię do radia jest przecież znacznie łatwiej. Trzeba by się o nią postarać.

— Ale nie piszcie o tym, bo przecież to tylko drobiazg — proszą kursanci przy pożegnaniu. — Ważne jest to, że mamy możność w warunkach, o jakich się nam nawet nie śniło, zdobywać wiedzę, zdobywać fach i możność dalszego awansu.

— Możność awansu. Tych oto pięćdziesięciu młodych ludzi, wywodzących się z najuboższych rodzin z całej Polski, wśród których są chłopcy i z Domu Dziecka, jest sierota przygarnięty przez jednego z dozorców łódzkich, za parę miesięcy u boku mierniczych sporządzać będzie plany PGR-ów, wsi, spółdzielni produkcyjnych. Po nich przyjdą do pałacu inni chłopcy. I ci znów będą się uczyć. Coraz szybciej powstające spółdzielnie produkcyjne potrzebują licznych zastępów mierniczych. Tych dostarczy im szkoła w Ostrowiu.

A ci najzdolniejsi z tych, którzy są obecnie w Ostrowiu może będą już wówczas na innych, wyższych kursach, może na politechnice. Kiedyś, po kilku latach może któryś z nich dołączy do świadectwa ukończenia kursu w Ostrowiu dyplom inżyniera. Droga została otwarta. (ibk)

Dziennik Łódzki 1951 nr 128

Roczny kurs

mierniczy

w Ostrowiu

Nasza przebudowująca się gospodarka rolna ciągle potrzebuje nowych kadr agronomów, mierniczych, księgowych, traktorzystów. Młodzież chłopska i robotnicza, pragnąca poświęcić się pracy w rolnictwie, ma więc i w tej dziedzinie szeroko otwartą drogę do awansu społecznego. Trzeba tylko chcieć się uczyć.

Np. Ośrodek Szkolenia Kadr Rolniczych w Ostrowiu, koło Kolumny (pow. łaski) przyjmuje obecnie kandydatów i kandydatki na roczny techniczny kurs mierniczy. Nauka wraz całkowitym utrzymaniem w internacie jest bezpłatna.

Na kurs jest przyjmowana młodzież w wieku od 17 do 19 lat oraz mężczyźni do lat 26, jeśli mają uregulowany stosunek do służby wojskowej. Należy jednak przedłożyć w OSKR świadectwo ukończenia 7 oddziałów szkoły podstawowej oraz zdać egzamin z matematyki, odręcznego rysunku, z zagadnień o Polsce i świecie współczesnym.

Termin zgłoszeń upływa z dniem 15 maja br.

Na zakończenie dodajemy, że po rocznej nauce z wynikiem dodatnim absolwenci otrzymają natychmiast zatrudnienie płatne, jako pracownicy Min. Rolnictwa i Reform Rolnych.

Dziennik Łódzki 1971 nr 81

W szkole ogrodniczej w Ostrowie, pow. Łask 17-letni uczeń II klasy, Remigiusz P. manipulując bliżej nieznanym ładunkiem wybuchowym spowodował eksplozję. Chłopiec doznał bardzo poważnych obrażeń i przebywa w szpitalu.

Na Sieradzkich Szlakach 1989/2