Zajączkowski:
Ostrów -pow. łaski 1) 1366 kop. z końca XVI w., Lib. priv. Lasc. f. 66-67: Ostrów - villa. W dok. dot. uposażenia kośc. w Łasku (v.) wym. jest O. jako wchodzący w skład parafii łaskiej. 2) XVI w. Ł. I, 447-448: Osstrow - villa, par. Łask, dek. szadkowski, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 192: Ostrow - par. jw., pow. szadkowski, woj. sieradzkie. 1552-1553 P. 238: Ostrow-jw. 4) XIX w. SG VII, 698: Ostrów-wś, folw. i dobra, par. i gm. Łask, pow. łaski.
Taryfa Podymnego 1775 r.
Ostrów, wieś, woj. sieradzkie, powiat
szadkowski, własność szlachecka, 15 dymów.
Czajkowski 1783-84 r.
Ostrow, parafia łask, dekanat
szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat
piotrkowski, własność: Załuscy.
Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.
Ostrów, województwo
Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Łask,
własność prywatna. Ilość domów 17, ludność 146, odległość
od miasta obwodowego 4.
Słownik Geograficzny:
Ostrów, w dok. Osstrów, wś, fol. i dobra, pow. łaski, gm. i par. Łask, odl. 3 w. od Łasku, przy drodze do Tuszyna, ma 30 dm., 242 mk., ziemi włośc. 188 mr. W 1827 r. było tu 17 dm., 146 mk. Według Lib. Ben. Łask. (I, 448), wś dawała dziesięcinę do Buczka, plebanowi zaś w Łasku po groszu z łanu na kolędę. Dobra O., w 1877 r. oddzielone od dóbr Łask, składają się z fow. O. i Barycz, rozl. mr. 2288: fol. O. gr. or. i ogr. mr. 433, łąk mr. 42, pastw. mr. 90, lasu mr. 818, nieuż. mr. 94, razem mr. 1477; bud. mur. 3, z drzewa 13; fol. Barycz gr. or. i ogr. mr. 131, łąk mr. 33, pastw. mr. 60, lasu mr. 568, nieuż. mr. 19, razem mr. 811; bud. z drzewa 4; las urządzony; młyn wodny.
Spis 1925:
Ostrów, wś i folw., pow. łaski, gm. Łask. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne wś 37, folw. 6. Ludność ogółem: wś 221, folw. 138. Mężczyzn wś 100, folw. 67, kobiet wś 121, folw. 71. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego wś 221, folw. 138. Podało narodowość: polską wś 221, folw. 137, francuską folw. 1.
Wikipedia:
Ostrów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. Położona w odległości ok. 3 km na wschód od Łasku. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1366 r. Od 1493 r. do drugiej wojny światowej wieś była częścią składową dóbr łaskich. Po wygaśnięciu rodu Łaskich w połowie XVII wieku dostaje się Nadolskim, później Wierzbowskim, w XVIII wieku - Załuskim, od 1798 r. - Wyganowskim, po nich Czołhańskim i Kręskim. W 1895 r. dobra łaskie, także Ostrów, nabywa od Edwarda Kręskiego za 1 milion i 400 tys. rubli Michał Szweycer herbu Zadora z Rzeczycy w Ziemi Rawskiej. Jego syn - Janusz objął ten majątek w posiadanie w 1911 r. i zamieszkał tu na stałe. Po wojnie istniał tu ośrodek wczasowy, a od 1959 r. mieszczą się szkoły ogrodnicze. Z Ostrowa 26 sierpnia 1863 r. rozpoczęła się pogoń za powstańczym oddziałem Bąkowskiego sotni kozaków rotmistrza von Grabbego, by w sąsiednich Sędziejowicach ponieść całkowitą klęskę. Janusz Szweycer, ostatni właściciel majątku, był ostoją dla legionistów i POW-iaków, którzy w 1917 r. odbywali tu ćwiczenia. We wsi zachował się eklektyczny dwór murowany zbudowany przez Janusza Szweycera w latach 1917-18 wg projektu Romualda Gutta (projektował m.in. budynek GUS w Warszawie), ustawiony frontem "według nieba i zwyczaju polskiego za pięć dwunasta". Na sosrębie widnieje napis: "Ci, co w tym domu bywają, co nam życzą, niechaj sami mają". Obok data: 1918. Był tu piękny zegar słoneczny z napisem" "Horas non numero nisi serenas" ( Licze tylko godziny szczęścia) i herbem. Otoczenie dworu zostało w czasach komunistycznych znacznie zniekształcone nie dopasowanymi do założenia dworskiego budynkami. Zachowały się resztki parku ze starannie utrzymanymi oczkami wodnymi.
Wikipedia:
Ostrów-Osiedle-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.
Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)
Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)
OSTRÓW par. Łask, p. łaski, wieś ma 30 domów, 242 mieszkańców i 188 mg ziemi. W 1877 roku oddzielone od dóbr łaskich, składają się z folwarków Ostrów i Barycz, dobra mają 228 mg ziemi w tym 818 mg lasu urządzonego. (SGKP t.7, s.698)
1992 r.
Gazeta Południowo-Pruska 1802
Do sprzedania.
Gdy dobra w wydziale Przświetney Regencyi Kaliskiey w powiatach
Szadkowskim i Luromirskim sytuowane, Urodz. Antoniemu Wyganowskiemu
należące, wolne szlacheckie, to iest: miasto Łask i do niego
należące wsie, iako: Ostrow, Barycz, Rokitnica, Wiewiorczyn,
Wierzchy, Wronowice, Orchow, Wesołka, Krzucz, Poleszyn, Stary
Niewolka czyli Poleszyn średni część C. Wola Łaska część A.
młyn Pułusznica i wieś Janowice, których wartość na summę
373,606 reis. tal.
I dr. gr. 6 fen. sądownie iest wyrachowana, ad instantiam fisci z
okazyi długu drogą subhastacyi publicznie plus offerenti
sprzedane bydź maią. A przeto maiący chęć kupienia ich i będący
zdolni do ich posiadania także będący w stanie ich zapłacenia,
tym pismem zapozywaią się, aby na terminach dnia 3. Marca, 3. Junii
i 3. Septembris 1802 zawsze o 10 godzinie rano przed konsyliarzem
Regencyi Matuszką stanęli i podanie swoie
oświadczyli, także spodziewali się, że na poźnieysze podanie po
terminie ostatnim zważano nie będzie. Taxę tych dóbr w
registraturze Regencyi tuteyszey i Regencyi Poznańskiey, tudzież w
Kreys Justyc Kommissyi Piotrkowskiey żądaiący przeyrzeć może. W
Kaliszu dnia 22. Septembris 1801.
Krolewska Południowo-
Pruska Regencya.
Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego
1842 nr 22
(N. D. 471) Rejent Powiatu
Szadkowskiego.
Stosownie do żądania W. Edwarda
Kręskiego Administratora majętności Łaskiej, przez notę do
siebie uczynioną zaniesionego, zawiadamia szanowną publiczność,
że w dniu 17 Lutego (1 Marca) r. b. w biurze moim w mieście
Powiatowem Szadku Obwodzie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej odbywać się
będzie publiczna licytacya na wydzierżawienie sześcioletnie,
zaczynając od S. Jana Chrzciciela r. b. dóbr z majętności Łaskiej
w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim: Gubernii Kaliskiej
położonych, mianowicie:
(…) 2. Folwarku Ostrowa z wsią tegoż
nazwiska, propinacyą i innemi dochodami, zaczynając od godziny l0 z
rana.
3. Folwarku Orchowa z wsią zarobną
tegoż nazwiska, zaczynając od godziny 12 z rana.
4. Propinacyi w wsi Orchowie,
zaczynając od godziny 2 z południa, zaś
5. Młyna i folusza Utrata zwanego, z
gruntami i zabudowaniami do tegoż należącemi, na lat trzy od S.
Wojciecha r. b. rachując, licytacya w dniu 13 (25) Lutego r. b.
odbywać się będzie. Chęć licytowania mający warunki do tych
dzierzaw w biurze moim i u Wójta gminy Łaskiej mają do
przejrzenia.
w Szadku dnia 14 (26) Stycznia 1842 r.
Kajetan Szczawiński.
Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego
1848 nr 118
(N. D. 2505) Uwiadamia publiczność,
że dobra ziemskie jako to:
1. Janowice z folwarkiem i wsią tegoż
nazwiska z wiatrakiem i propinacyą w kolonii Jesionna oraz Hucie
Janowskiéj z czynszami do kolonii tych przywiązanemi wydzierżawione
będą na lat trzy od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851
roku z zastrzeżeniem że czynsze z kolonii Wysieradz i Jesionna oraz
Huty Janowskiej, wrazie zniesienia kontraków na przeszkodzie
będących w dniu 8 (20) Czerwca r. b. w wrazie niezniesienia w temże
dniu 1849. Co zaś do wydzierżawienia dóbr i propinacyi w pierwszym
terminie.
2, Ostrów z folwarkiem i wsią tegoż
nazwiska i—
3, wola Łaska w dniu 8 (20) Czerwca r.
b.
4, folwark Łask z dworem z przychodami
w mieście Łasku z folwarkiem i wsią zarobną Barycz oraz
Wiewiorczyn z czynszami w kolonii Rokitnicy, Teodory, Utrata,
papierni Orchowskiéj, kolonii Anielin, Maurycy, dochodami z
cegielni, czynszami z młyna i Hamerni kolumna, przychodami targowego
i mostowego, od synagogi miasta Łasku, czynszem z olearni w
Wiewiórczynie, z wszystkich młynów wodnych w dobrach tych i
propinacyą w mieście Łasku i innych nomenklaturach wrazie
zniesienia kontraktów na przeszkodzie będących w dniu 8 (20)
Czerwca r. b. a wrazie zniesienia w temże dniu 1849 r.
5, folwark Wronowice z wsią zarobną
tegoż nazwiska z czynszami rybołóstwem na rzece w d. 9 (21)
Czerwca 1848 r.
6, dobra Orchów i Wesołka z wsiami i
folwarkami tegoż nazwiska w dniu 9 (21) Czerwca r. b. z rana o
godzinie 10 wszystko położone w Okręgu Szadkowskim Powiecie
Sieradzkim Gubernii Warszawskiej wydzierżawione zostaną na
satysfakcyą procentów za lat dwa zaległych i trzeciego bieżącego
w Kancellaryi Rejenta Okręgu Szadkowskiego Adama Łukaszewicza w
mieście Szadku, roczna cena dzierżawna dóbr zajętych wynosić
może a mianowicie dóbr ad 1, rs, 850; ad 2, rs. 750; ad 3, rs 800:
ad 4, 3750; ad 5, rs 2250: ad 6, rs. 1350.
7, folwark Piotrowszczyzna z rudunkiem
Pieńki do dóbr głównych Bronowa należący, w Okręgu Wartskim
Powiecie Kaliskim Gubernii Warszawekiéj położony, rocznie około
rs. 300, ceny dzierżawnej przynosić mogący, na lat 3 poczynając
od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851 r. w Kancellaryi
Rejenta Okręgu Wartskiego Karola Trzaskowskiego w mieście Warcie w
dniu 7 (19) Czerwca r. b. z rana o godzinie 10 wydzierżawiony
zostanie.
J. Rojek Komor. Tryb. Kal.
Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego
1852 nr 111
(N. D. ...156*) Pisarz Trybunatu
Cywilnego I. Instancyi Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.
Stosownie do art. 682 Kodexu
Postępowania Sądowego, wiadomo czyni: iż na żądanie Edwarda
Kręskiego dziedzica dóbr Masłowic, dawniej w m. Łasku Ogu
Szadkowskim Gubernii Kaliskiej, a nateraz w dobrach Masłowicach Ogu
Wieluńskim Gubernii Warszawskiéj mieszkającego , zamieszkanie
prawne do tego interessu, w m. Kaliszu, u Jana Gowarzewskiego Patrona
przy Trybunale tutejszym obrane mającego, w poszukiwaniu summy rs.
14624 k. 50 z procentem i kosztami, wyrokiem Trybunału tutejszego w
d. 21 Maja (12 Czerwca) 1844 r. ocznie zapadłym, Edwardowi
Kręskiemu, od SS rów Piotra Czołchańskiego zasądzonéj, aktem
zajęcia przez Józefa Rojek Komornika Sądowego na gruncie dóbr
Łask w dniach 2j14, 3j15, 4j16, 5j17, 6j18, 7j19, 9j21, 10j22,
11j23, 12j24, 13j25, 14j26, 16j28, 18j30 Października 1844 r.
kontynuowanych, a w d. 2j14 Listopada t. r. ukończonym, zajęte
zostały na przymuszone wywłaszczenie dobra ziemskie miasto ŁASK,
składające się z miasta Łask, z folwarku Łask, oraz zabudowań
dominialnych w temże mieście będących jakoto:
a) kuźni z wiazdem, pod N. 164 i
ogródkiem obejmującym długości prętów 35, szerokości łokci
35, z placem pustym nu którym stajnia dawniej istniała,
zawierającym długości łokci 68, szerokości 21 w ulicy Kowalskiéj
Cyrk. 3 .
b) oberży pod Nr. 62 z stajnią
wjezdną w ulicy Kościelnej z podwórzem.
c) placu pustego niezabudowanego bez
numeru będącego w ulicy Piotrkowskiéj Cyrkule 3cim miasta Łasku
położonego, zawierającego długości łokci 201, szerokości łokci
31 miary Warszawskiéj.
Młynów dominialnych szczegółowo w
akcie zajęcia opisanych: z folwarku i wsi zarobnéj Woli Łaskiej, z
folwarku i wsi zarobnéj Barycz, z folwarku i wsi zarobnéj Ostrowa,
z folwarku i wsi zarobnéj Wiewiórczyna i pustkowia Anielin zwanego,
niemniéj karczmy z stajnią wjezdną, kuźnią i innemi
zabudowaniami w Kolumnie, z folwarku i wsi zarobnéj Wronowice, z
folwarku i wsi zarobnéj Poleszyna starego, z folwarku i wsi zarobnéj
Janowice, oraz wiatraka, z karczmy Oszczywilk i karczmy na Hucie
Janowskiéj Wysieradz zwanéj, z folwarku i wsi zarobnéj Krzucza z
folwarku i wsi zarobnéj Orchów, oraz z folwarku i wsi zarobnéj
Wesołka. Z koloniów: a) Maurycy, b) Teodory, c) Utrata, d) Anielin
e) Rokitnica i Jasionna z papierni Orchowskiéj, z młyna wodnego na
Utracie, z młyna przy mieście Łasku, z młyna nowego do
Wiewiórczyna należącego, z młyna w Baryczy i wiatraka w Woli
Łaskiéj, z folusza na rzece Grabówce z młyna wodnego na Łęgu
pod miastem Łask, oraz cegielni, z wszystkiemi przyległościami,
użytkami i dochodami bez żadnego wyłączenia jednę hypotekę
mające, w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim byłej Gubernii
Kaliskiéj położone, trzy gminy to jest: jednę miasto Łask, drugą
gmina Łask, i trzecię gminę Probostwo Łask stanowiące,
sukcessorów Piotra Czołchańskiego i ich praw Nabywców jako to:
1. Zofii z Czołchańskieh Szantyrowéj
wdowy, w wsi Orchowie.
2. Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza
Chmielińskiego żony, czyli obojga małżonków Chmielińskich w m.
Łasku.
3. Maryanny z Czołchańskieh Tadeusza
Rudnickiego żony, czyli raczej małżonków Rudnickich w Ogrodzimiu
Ogu Szadkowskim.
4. Ewy z Czołchańskich Józefa Szałas
małżonki, czyli raczej obojga małżonków Szałasów, w wsi
Sulikowie Okręgu Lelowskim b. Gubernii Kieleckiej mieszkających.
5. Maurycego Czołchańskiego żołnierza
wojsk Cesarko-Rossyłskich w m. Oremburgu Państwie Rossyjskim
konsystującego, z głowy Wincentego Czołchańskiego przychodzącego,
prawne i obrane zamieszkanie w m. Łasku mającego.
6. Józefy z Domżalskich Józefa
Szaniawskiego żony, czyli raczej obojga małżonków Szaniawskich w
Warszawie.
7. Józefa Szaniawskiego jako opiekuna
Pelagii nieletniej Domżalskiéj, w Warszawie mieszkającego.
8. Elżbiety z Czołchańskieh
Marcellego Brochockiego żony, czyli obojga małżonków Brochockich,
w m. Grajewie Ogu Biebrzańskim Gubernii Augustowskiej mieszkających.
9. Seweryny Domżalskiéj panny
doletniéj w Ujejscu Okręgu Lelowskim b. Guberni Kieleckiej
mieszkającej.
10. Jakóba Oknińskiego jako praw
nabywcy od Józefy z Czołchańskieh Kajetana Gzowskiego żony, czyli
obojga małżonków Gzowskich i od Elżbiety z Rüdygerów Adama
Kraszewskiego małżonki czyli obojga małżonków Kraszewskich we
wsi Zabłociu Okręgu Siedleckim b. Gubernii Podlaskiej mieszkającego
i zamieszkanie prawne obrane mającego.
11. Julii Czołchańskiéj panny
doletniéj w Warszawie pod Nr. 2449 mieszkającej.
12. Konstantego Rekowskiego we wsi
Żydowie Ogu kaliskim mieszkającego jako praw nabywcy od Władysława
Czołchańskiego z głowy Wincentego Czołchańskiege do spadku
przychodzącego. 13. Z głowy Tekli z Czołchańskich Rüdygerowéj,
jako to:
a) Józefy z Rüdygerów Mielickiéj
Augustyna Mielickiego żony, czyli obojga małżonków Mielickich, b)
Ludwika, c) Karoliny, d) Karola rodzeństwa Rüdygerów prawne i
obrane zamieszkanie, w m. Łasku i u Jana Szaniawskiego w Warszawie
mających, oraz: e) Tekli Rüdyger panny doletniéj w m. Łasku
zamieszkałej, a prawne zamieszkanie w Warszawie pod Nr. 2182 obrane
mającej, wszystkich z własnych funduszów utrzymujących się,
własne, obejmujące w sobie wedle pomiaru przez Geometrę
Polkowskiego w roku 1823 sporządzonego, a przez Geometrę Teodora
Krzyckiego sprawdzonego, włók 580, mórg 3 prętów 203 miary
Nowo-Warszawskiéj w co wchodzi kontrawers z strony dóbr Orpelowa
mórg 130 prętów kw. 96 zamujący, w szczególności zaś:
1. Miasto Łask z folwarkiem Łask, z
młynem i cegielnią zajmuje mórg 1203 pr. 203, 2. Wola Łaska z
kolonią, Teodory i Mauryców mórg 1465 pr. 244, 3. Orchów z
papiernią i karczmą mórg 810 pr. 71, 4. Ostrów mórg 1607 pr. 8,
5. Barycz z młynem mórg 990 pr 224, 6. Wesołka mórg 274 pr. 18,
7. Wiewiórczyn z młynem okupnym mórg 819 pr. 287, 8, Utrata mórg
108 pr. 237. 9. Janowice z kolonią Jasionną oraz hutą szklanną
Wysieradz zwaną i karczmą Oszczywilk mórg 3996 pr. 233, 10
Poleszyn stary mórg 1535 pr. 169, 11. Wronowice mórg 1467 prąt.
85, 12, Krucz z kolonią Anielin mórg 1921 pr. 126, 13. Holendry
Rokitnickie mórg 1111 pr. 9, 14. Karczma Kolumna z Amernią mórg
118 pr. 89. razem jak wyżej włók 580 mórg 3 pr. 203, w którą to
rozległość wchodzą bory i lasy, nieużytki oraz kontrowers powyż
rzeczony, niemniej wody, drogi i grunta okupników.
Grunta w dobrach tych należą do II,
III, IV, V, VI, i VII. klassy, łąki zaś są dwu i jednosieczne.
Oprócz téj rozległości, grunta do
Probostwa w Łasku należące, zajmują hub 3 mórg 15 prętów
kwadratowych 208 miary Nowo-Warszawskiej.
Nadmienia się, że z dóbr tych niegdy
Piotr Czołchańeki odprzedał małżonkom Majerowiczom wieś
Wierzchy obejmującą rozległości hub 47 mórg 21, prętów kwadr.
63 miary Magdeburskiej, lecz o tem wcale w Hypotece wzmianki
nieuczyniono, jedynie o sprzedaży mórg 29 pr. 299 miary
Chełmińskiej, i dla tego Komornik zastrzegł w akcie zajęcia dla
Nowo-nabywcy odzyskanie ilości takowej, jednak bez zaręczenia z
strony extrahenta.
W dobrach, tych jest okupna Hamernia,
młyny wodne i wiatrak jeden,oraz papiernia.
W całych dobrach jest propinacya
dominialna.
Włościan pańszczyznę robiących
jest.
a) we wsi Wronowicach: półrolników
10; zagrodników 7, komorników 7,
b) we wsi Wiewiórczynie: półrolników
2, zagrodników 11, komorników 7,
c) w wsi Baryczy: półrolników 7,
zagrodników 4, komorników 6,
d) w wsi Ostrowie: półrolników 5,
zagrodników 10, komorników 6,
e) w woli Łaskiéj: półrolników 5,
zagrodników 2, komorników 7,
f) w wsi Orchowie: półrolników 4,
zagrodników 2, komorników 4,
g) w wsi Wesołce: komorników 10,
h) w wsi Janowicach: półrolników 3,
zagrodników 15, komorników 8,
i) w wsi Krzuczu: półrolników 6,
zagrodników 3, komorników 7,
k) w Poleszynie starym: półrolników
8, zagrodników 4, komorników 2, od których pańszczyzna,
powinności, daniny i załoga w akcie zajęcia szczegółowo jest
wyrażona.
Czynszownicy stali;
A. Na kolonii Maurycy.
1. Michał Czajkowski, 2. Szymon
Wojtynek, 3. Józef Kazimierczak, 4. Wawrzyniec Stefańczyk, 5.
Kazimierz Wojtynek, 6. Maciej Klos, 7. Stanisław Malinowski, 8.
Marcin Hęciński 9, Antoni Grabarczyk, 10. Antoni Gabryończyk, 11.
Józef Rogulski, 12. Leonard Kubicki, 13. Józef Golańczyk, 14
Walenty Łuzatka, 15. Piotr Pawelec, 16. Izydor Stefańczyk, 17.
Wincenty Otocki 18. Marciu Pasternak, 19. Wawrzyniec Wójcik, 20.
Tomasz Burszała, 21. Maryanna Kubicka, 22. Józef Skalski, 23.
Tomasz Lawenda.
B. Na kollonii Teodory.
1. Maciej Bogacki, 2 Jan Szultz, 3.
Wincenty Biegański, 4. Marcin Knal, 5. Józef Cieszka, 6. Jakób
Grabski, 7. Stanisław Urbankowski, 8. Marcin Gajzler, 9. Michał
Maciejewski, 10. Tomasz Sokołowski, 11. Bartło. Wierusiński, 12.
Marcelli Garusiński, 13. Walenty Sulczewski, 14. Maciej Małecki,
15. Antoni Olejniczak, 16 Stanisław Urbankowski, 17. Łukasz
Olejnik, 18. August Dymmel, 19. Walenty Brudzewski, 20. Paweł
Trofalski, 21. Faustyn Janiszewski, 22. Kasper Urbankowski, 23.
Gottfrid Gwis, 24. Gottlib Ginter, 25. Józef Olejnik, 26. Jan
Chęciński, 27.Antoni Chęciński, 28. Bonawentura Maciejewski, 29.
Wojciech Gajzler, 30. Andrzej Urbankowski, 31.Paweł Trofalski,32.
Bogumił Dymmel, 33. Walenty Dwornik, 34. Jan Grocholiński, 35.
Józef Płoski, 36. Floryan Gampe, 37. Franciszek Marcinkowski, 38.
Franciszek Sztyngest.
C. Na kolonii Utrata:
1. Wiktor Jakóbowicz, 2. Habergrytz
Jakób, 3. Arye Kratz, 4. Rajzler Rosler, 5. Aron Rapport, 6. Ludwik
Nejman, 7. Franciszek Wesołowski, 8. Szymon Domański, 9. Felix
Jabłoński, 10 Józef Różański, 11. Ludwika Krygerowa, 12. Lewek
Senator, 13, Frydrych Bukowski, 14. Kazimierz Wolnicki, 15. Wilhelm
Gazic, 16. Ejzyk Wojkowski, 17, Józef Nowakowski, 18. Jakób
Pasternak, 19. Wincenty Karzydłowski, 20. Jante Wolfowa Szmulewicz,
21. Felicyan Karpiński, 22. Karol Mański, 23. Józef Koterski, 24.
Mikołaj Brzustowski, 25. Salamon Markusfeld.
D. Na kolonii Anielin.
1. Jan Klim, 2. Jan Zieliński, 3.
Frydrych Daitschman, 4. Samuel Klinicki stary, 5. Samuel Klinicki
młody, 6. Wojciech Kirchen, 7. Bogumił Fechner, 8. Michał
Guthertz, 9. Stanisław Jekel, 10. Józef Nowakowski, 11. Idzi
Jańczyk, 12. Jakób Bielski, 13. Andrzej Solarski, 14. Franciszek
Eberman, 15. Sobestyan Raczyński, 16. Mosiek Plewiński, 17. Mateusz
Lewicz, 18 Jan Cieślewicz, 19. Karol Kokosiński, 20. Dorota Orlik,
21. Jan Wejchert, 22, Krystyan Dyderko, 23. Samuel Dyderko, 24.
Wilhelm Szedler, 25. Marcelli Gorecki, 26. Ernest Kutzwege; 27.
Gotfrid Dyderek, 28. Wojciech Bruk, 29. Samuel Bruk, 30. Rywe
Habelok, 31. Mateusz Augustyniak, 32. Frydrych Delian, 33. Bogusław
Bruk, 34. Michał Filipowicz, 35. Wilhelm Ulbrych, 36. Stanisław
Zabłocki, 37. Michał Pietroski, 38. Walenty Michalak, 39. Jan
Wolski, 40. Roch Zych, 41. Gottlib Klim, 42. Gottltib Greber, 43 .
Samuel For, 44. Krystyan Zaif, 45. Bogumił Haneł, 46. Gottfrid
Pusz, 47. Józef Joksz 43. Karol Wejchert, 49. Gottfrid Gaj, 50.
Krystyan Frajer, 51. Stanisław Karczmarek, 52. Gottfrid Linke, 53.
Piotr Raczyński, 54. Wojciech Fechner, 53. Krystyan Toć, 56. August
Kurtzweg, 57. Gottfrid Kurtzweg, 58. Franciszek Grabski, 59. Karol
Ulbrych; 60. Frydrych Wegner, 61. Tomasz Paliński, 62. Bogumił
Bloch, 63. Jan Kamiński, 64. Józef Otuski, 65. August Hein, 66.
Grzegorz Cerber, 67. Jan Soliński.
E. Na kolonii Rokitnica:
1. Franciszek Edert, 2. Daniel Klich,
3. Teodor Malinowski, 4. Andrzej Bukowski, 5. Wojciech Srodka, 6.
Franciszek Rzyskoski, 7. Łukasz Guzicki, 8. Krystyan Obst, 9.
Gottfrid Fust, 10. Jan Dybka, 11. Frydrych Obst, 12. Karol Obst, 13.
Jan Majzner, 14. Michał Fintz, 15. Krystyan Ginter, 16. Antoni
Klich, 17. Michał Krajda, 18. Jakób Obst, 19. Michał Wał, 20.
Wojciech Kuchler, 21. Franciszek Fintz, 22. Wojciech Kuchler, 23. Jan
Pawelec, 24. Filip Pawelec, 25. Andrzej Walczak, 26. Wojciechu
Dziedziczak
F. Na kolonii Jasionna:
1. Jan Medyński, 2. Jan Kosiński. 3.
Józef Magnuski, 4. Marcin Gejsler, 5. Jan Piochtak, 6. Ignacy
Nowicki, 7. Józef Wartalski, 8. Maciej Wartalski, 9. August
Albrecht, 10. Józef Entrycht, 11. Andrzej Hennig, 12. Hennig Mergel,
13. Piotr Wajt, 14. Gotlob Mantaj, 15. Marcin Joksz, 16. Józef
Langer, 17. Wilhelm Biler, 18. Bogumił Joksz, 19. Daniel Elhmann,
20. Krystyan Nejmann 21. Jan Friedenberger, 22. Krysztof Kaus, 23.
Wojciech Biedak, 24. Antoni Nowicki, 25. Wojciech Nowicki, 26. Jan
Gejzler, 27. Frydrych Frankowski, 28. Ludwik Wietzke, 29. Michał
Grams, 30. Wojciech Cimmermann, 31. Stanisław Cimmermann, 32. Daniel
Frankowski, 33. August Jeszke, 34. Daniel Binder, 35. Bogumił
Rosiński, 36. Jakób Prokopiński, 37. Franciszek Sztyller, 38.
Mateusz Wartalski, 39. Jakób Tuzikiewicz, 40. Andrzéj Sempolski.
Jak niemniéj: 1. Proczyński Jakób w
Łęgu pod Łaskiem, 2. Synagoga miasta Łasku, 3. Wojciech Mański,
4. Wojciech Gedel w Baryczy, 5. Antoni Wasiwicz na osadzie Kolumna,
6. Andrzéj Krauze, 7. Paweł Więckowski i 8. Edward Kühn, 9.
Ludwik Magnuski z Wronowic, 10. Aniela Bielawska z huty Janowskiéj i
Wysieradz, 11. Jan Riter Michał Jeszke, 12. Adam Wesoły w Woli
Łaskiéj.
Czynszownicy niestali:
1. Stanisław Grabski na folwarku Łask,
2. Karól Teraszkiewicz na folwarku Wronowice, 3. Jan Szultz w
Wiewiórczynie, 4. Józef Krysztofowicz w Orchowie, 5. Ignacy
Nawrocki w Janowicach, 6. Fryderyk Szulc w Wiewiórczynie, 7.
Starozakonny Mosiek Szmulowicz w mieście Łasku, 8. Daniel Rygert w
Janowicach, 9. Jan Sieciński w Ostrowie, 10. Bartłomiej Skonieczny
w Woli Łaskiej, 11. Tomasz Jagodziński w Krzuczu 12. Stanisław
Kowalczyk w Poleszynie starym, 13. Piotr Pochocki i Franciszek
Maciejewski.
Dzierżawcy Dóbr są następni:
Dobra Janowice z przyległościami
dzierżawi Walenty Kęszycki za summę rs. 921 kop. 2.
Dobra Ostrów z przyległościami i
Orchów, Maciej Szulmirski za summę rs. 968.
Dobra Wolą Łaską, Mateusz Bardzki za
summę rs. 391 kop. 50, którym kontrakty z d. 24 Czerwca 1847 r.
exspirują, zaś
Miasto i folwark Łask, wieś Barycz,
Wesołkę, Wronowice, Wiewiórczyn z przyległościami i propinacyą
w mieście Łasku i na wszystkich koloniach prócz Jasionny i
Wysieradza dzierżawi Tomasz Kanigowski za summę rs. 4805 k. 75, pod
nieustąpieniem z dóbr z powodu należących mu się pretensyi
kontraktami urzędowemi zastrzeżonych.
Dobra Krzuca zostają w zastawnej
posessyi Ansperty z Badeńskich Rogolińskiej w procencie od summy
złp. 45000, która też dobra poddzierżawiła na lat 6 do 24
Czerwca 1850 r. Wincentemu Zaborowskiemu, nakoniec.
Dobra Poleszyn stary są również w
zastawnej possessyi Antoniego Kurczewskiego w procencie od summy
52000 złp.
Porządki gruntowe w gorzelni na
folwarku Łaskim:
1) Garniec miedziany z pokrywą i
szrubą obejmujący garncy 201, 2) wąż do niego ważący funt. 180.
W browarze: 3) kilsztok do chłodzenia
piwa, 4) kocioł miedziany obejmujący garncy 200, 5) kadzie dwie z
których każda ma po dwie obręcze żelazne.
W młynie na Utracie: 1) kosze 2, 2)
kamienie 4, 3) skrzynie 2, 4) pułskrzynki 2, 5) łubia 2, 6) obręczy
żelaznych na wale 6, 7) na drugim wale takimże obręczy 4, 8) na
dwóch cewiach obręczy żelaznych 4, 9) pytli starych 5, 10) żuberki
2, 11) cwierci 2, 12) garniec żelazny 1, 13) copów 4.
W foluszu: 1) na wale obręczy
żelaznych 6, 2) kocioł miedziany do warzenia wody 3) stęporów 10,
4) copów 2.
Porządki od piły z Kolumny w miejscu
której dziś exystuje okupna Amernia:
1) Jedna piła żelazna duża, 2) korba
żelazna z copem takimże, 3) dwa сору grube a drugie dwa
mniejsze od wała, 4) kółka drewniane z cywiem, na którym dwie
obręcze i korba żelazna, 5) pasów żelaznych sztuk 19, 6)
klorenków* sztuk 3.
Na wiatraku w Janowicach: kamieni do
mielenia gruntowych dwa.
Zabudowania dworskie i wiejskie w akcie
zajęcia szczegółowo opisane jest kilka murowanych, a wreszcie z
drzewa budowane; bardzo mało w średnim a więcej w złym stanie
zostają.
Akt zajęcia zwyz z daty powołany, w
jednej kopii Kasprowi Bieńkowskiemu jako ustanowionemu Dozorcy, w
drugiej Karólowi Kranas Burmistrzowi miasta Łasku, na ręce
Maxymiliana Mazurowskiego Ławnika Kassyera, a w trzeciej Janowi
Toczkiewiczowi Wójtowi gminy Łask, w czwartej Xiędzu Józefowi
Kamińskiemu Wójtowi gminy Probostwa Łaskiego, w piątej Fabianowi
Uziembło Pisarzowi Sądu Pokoju Ogu Szadkowskiego w d. 13 (25)
Listopada r. 1844 wręczony, następnie w Kancellaryi Ziemiańskiej
b. Gubernii Kaliskiej w księdze wieczystej dóbr majętności Łask
z przyległościami w d. 17 (29) Listopada 1844 r. podany, a w
księdze zaregestrowań Trybunału tutejszego w d. 4 (16) Grudnia
1844 r. wpisany został.
Warunki licytacyi i sprzedaży dobr
tych wraz zbiorem objaśnien w biurze Pisarza Trybunału i u
popierającego przedaż Patrona Jana Gowarzewskiego każden z
interessentów przejrzeć może, podług których sprzedaż dóbr
tych odbywać się będzie na audyencyi publicznej Tryb. Cyw. I.
Instan: Gub. Warszawskiej w m. Kaliszu.
Pierwsze ogłoszenie warunków
licytacyi i przedaży na audyencyi tegoż Trybunału w d. 16 (28)
Lutego 1845 r. o godzinie 10 z rana nastąpiło, drugie w d. 2 (14) a
trzecie w d. 16 (28) Marca t. r. 1845 odbyło się, gdzie popierający
przedaż Edward Kręski za dobra Łask z wzelkiemi przyległościami
złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 podał, poczem termin do
temczasowego dóbr tych przysądzenia na d. 15 (27) Maja 1845 r. na
godzinę 10 z rana na audyencyi Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w
Kaliszu oznaczony został. Przed tym terminem temczasowego
przysądzenia zapadł na skutek wniosku incydentalnego Maryanny z
Czołchańskich Tadeusza Rudnickiego żony czyli małżonków
Rudnickich, Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony
czyli małż. Chmielińskich, Pelagii Heleny dwóch imion Domżalskiej
i Zofii z Czołchańskich 1. voto Szautyrowej, 2. voto Leona
Potockiego żony czyli małż. Potockich w Tryb. Cyw. Gub. Warsz: w
Kaliszu w d. 12 (24) i 14 (26) Maja 1845 r. naprzeciw Extrahentowi
subhastacyi wyrok, którym w samej sprawie zajęcie dóbr Łasku z
przyległościami na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione a
wywłaszczenie dóbr rzeczonych na celu mające zniesiono, i na
skutek tego to wyroku nie przyszedł termin temczasowego przysądzenia
na powyższy dzień oznaczony do skutku.
Na skutek założonej od wyroku tego
appellacyi, zapadł znów w Sądzie Appellacyjnym Królestwa
Polskiego d. 16 (28) Lipca 1846 r. między wzmiankowanemi stronami
wyrok, którym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu w dniach
12(24) 14 (26) Maja 1845 r. zapadły uchylono i dalszego popierania
działań w drodze postępowania subhastacyi w przedmiocie sprzedaży
dóbr Łasku dopuszczono, wyrok ten wydanym z stał z rygorem
temczasowej exekucyi.
Nadmienić jednak wypada, że przy
wprowadzeniu sprawy w Sądzie Appellacyjnym Obrońca Extrahenta
Edwarda Kręskiego wieś Wierzchy z pod sprzedaży wyłączyć
zadeklarował, po wręczeniu Owego ostatniego wyroku w Sądzie
Appellacyjnym zapadłego a d. 8 (20) Sierpnia r. b . stronom
interessowanym, wydał Tryb. Cyw. Gubernii Warszawskiej w Kaliszu na
illacyą Edwarda Kręskiego w d. 13 (25) Sierpnia 1846 r. wyrok
którym do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze
przymuszonego wywłaszczenia termin na d. 1 (13) Października r.
1846 oznaczono.
W skutek więc tego wyroku Tryb: Cyw.
Gub. Warsz: w Kaliszu z illacyi zapadłego, oznacza się niniejszem
termin do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze
przymuszonego wywłaszczenia na przedaż wystawionych na d. 1 (13)
Października r. 1846 na godzinę 10 z rana na audyencyi Ps. Tryb.
Cyw. I . Jnst. Gub. Warsz: w Kaliszu, w temze mieście Kaliszu w
Pałacu Sądowym przy ulicy Józefina sytuowanym posiedzenie swe
odbywającego, odbyć się mający.
Powtarza się że extrahent
subhastacyi Edward Kręski podaje za te dobra złp. 990482 gr. 8,
czyli rs. 148572 k. 34 w List. Zast. z właściwemi kuponami. W końcu
nadmienią się, że odtąd działać będzie w miejscu dotychczas
popierającego postępowanie subhastacyjne Jana Gowarzewskiego, Karól
Rózdejczer Patron przy Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu i że
Extrachent subhastacyi Edward Kręski u tegoż Patrona Karola
Rozdejczer w Kaliszu z Urzędu zamieszkałego obiera sobie
zamieszkanie.
Nareszcie czyni się i ten dodatek, że
extrachent subhastacyi Edward Kręski przestawszy być
Administratorem dóbr Łasku na mocy wyroku w IX. Departamencie
Rządzącego Senatu w dniach 3 (15) 4 (16) 7 (19) 8 (20) Maja 1846
zapadłego, przeniósł swe mieszkanie do dziedzicznych dóbr
Masłowice w Ogu Wieluńskim położonych.
W terminie temczasowego przysądzenia
dóbr Łask z przyległościami Karolowi Rozdejczer Patronowi za
summę rs. 148573 w gotowiźnie temczasowie przysądzone zostały, a
termin do ostatecznego przysądzenia onych na d. 14 (26) Listopada
r.1846 godzinę 10 z rana na audyencyi Trybunału tutejszego
oznaczono.
Termin powyższy do ostatecznego
przysądzenia dóbr Łasku na d. 14 (26) Listopada 1846 r. oznaczony,
niemógł przyjść do skutku dla następnych sporów:
1. Że wyrokiem Rządzącego Senatu d.
28 Września (10 Października) 1846 r. zapadłym odebranym został,
wyrokowi Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydanemu rygor
temczasowej exekucyi.
2. Że Rządzący Senat Wyrokiem
dopiero w d. 25 i 27 Listopada (7 i 9 Grudnia) 1846 zapadłym wyrok
Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydany w ten sposób
zmienił, iż zajęcie nа przymuszone wywłaszczenie dóbr Łasku
aktem Komornika Rojek w d. 2 (14) Października 1844 r. rozpoczęte,
a w d. 2 (14) Listopada t. r. ukończone, na rzecz Edwarda Kręskiego
dopełnione, jedynie co do wsi Wierzchy unieważnił, z resztą wyrok
Sądu Appellacyjnego zatwierdził.
3. Że z powodu wniesionego przez
Maryannę z Czołchańskich Rudnicką, Zofią z Czołchańskich
Potocką, Wiktoryą z Czołchańskich Chmielińską i Pelagią
Domżalską w terminie temczasowego przysądzenia sporu
incydentalnego, który wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii
Warszawskiej w Kaliszu przed samem odbyciem d. 1 (13) Października
1846 terminu temczasowego przysądzenia został oddalonym, Sąd
Appellacyjny Królestwa Polskiego wyrokiem d. 29 Października (10
Listopada) 1846 r. zapadłym wyrok Trybunału Kaliskiego w terminie
temczasowego przysądzenia wydany uchylił, a tem samem odbycie
przygotowawczego przysądzenia dóbr Łasku za nieważne uznał i
dalsze popieranie przymuszonego wywłaszczenia tychże dóbr aż do
skutku skargi przez wyżej wzmiankowane SSorki niegdy Piotra
Czołchańskiego od wyroku Sądu Appellacyjnego z d. 16 (28*) Lipca
1846 przed Rządzący Senat wyniesionej wstrzymał.
4. Że nareszcie dopiero Wyrokiem
Rządzącego Senatu dnia 15 (27) Kwietnia 1847 r. wydanym uchylonym
został Wyrok Sądu Appellacyjnego z d. 29 Października (10
Listopada,) 1846 r. a potwierdzonym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warsz, w
Kaliszu z d. 1 (13) Paź. 1846 r. to jest odbycie terminu
temczasowego przysądzenia w swej mocy utrzymanem.
Po takich tedy wyrokach i uprzątnięciu
wszelkich przeszkód wyznaczony został wyrokiem Trybunału Cywilnego
Gubernii Warszawskiej w Kaliszu; dnia 15 (27) Maja 1847 r. z illacyi
zapadłym terminu do ostatecznego przysądzenia na d. 27 Czerwca (9
Lipca) 1847 r.
W końcu czyni się wyraźna wzmianka,
że Wierzchy, jako wyjęte z pod zajęcia, nie będą należały do
licytować się mających przyległości dóbr Łasku; a prócz tego
że w posiadaniu dzierżawnem folwarku Łask z dworem zwanym Zamek,
folwarku Barycz i Wiewiorczyn, z czynszami daninami i osepami od
samych włościan рrzуpadającemi z propinacyą w M. Łasku oberżą
przed kościołem propinacyą na Kolumnie, Anielinie, Utracie,
Rokitnicy, Teodorach i Maurycy, znajduje się na teraz Ludwik
Lipowski z mocy kontratku d. 20 Czerwce (2 Lipca) 1844 r. między
Józefem Szaniawskim w imieniu własném, jako opiekunem nieletnich
Domżalskich i pełnomocnikiem niektórych sukcessorów po niegdy
Piotrze Czołchańskim przed Rejntem Okręgu Szadkowskiego
Szczawińskim zeznanym do Sgo Jana Chrzciciela 1847 r.
prolongowanego, do Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. kontraktem między
temiż osobami w d. 25 Listopada (…* Grudnia) 1844 r. przed
Pisarzem Aktowym Królestwa Polskiego Tomaszem Rudnickim zeznanym, że
nareszcie wyexmitowani z dobr Łasku łącznie z byłym
administratorem Edwardem Kręskim w końcu miesiąca Lipca 1846 r.
dzierżawcy Walenty Kęszycki, Maciej Sulmierski, Mateusz Bardzki i
Tomasz Kanigowski dotąd służących im dzierżaw na powrót nie
objęli.
Licytacya rozpocznie się od summy rs.
148673.
Dnia 21 Сzerwca (9 Lipca) 1847 r. nie
przyszedł termin ostatecznego przysądzenia do skutku z przyczyny,
że wyrokiem d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1847 r. w Sądzie Appellacyjnym
Królestwa Polskiego zapadłym, nakazano sporządzenie taksy dóbr
Łasku. Wyrok ów Sądu Appellacyjnego takiej tylko uległ zmianie,
iż wyrokiem IX. Departamentu Radzącego Senatu z d. 13 (25)
Października 1847 r. relacyą biegłych na to naznaczono ,,czy
rewizja taksy w r. 1824 sporządzona, odpowiada obecnemu stanowi
rzeczy i czy wartość dóbr w tej rewizyi wynaleziona jest obecnie
wyższą?” .
Podług relacyi tej przez biegłych
Franciszka Kosińskiego, Тоmaszа Borzędzkiego i Władysława
Suchorskiego, w r. 1849 wygotowanej i do biura Pisarza Tryb. Cyw.
Gub. Warszawskiej w Kaliszu złożonej, wynosi wartość dóbr Łasku
z przyległościami z wyłączeniem wsi Wierzchów rs. 230006 k. 18
rozpocznie się więc licytacya od summy rs. 153337 czyli złotych
polskich 1,022246 groszy 20.
Od Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. do Sgo
Jana Chrzciciela 1852 r. wydzierżawione zostały dobra Łask z
przyległościami przez Towarzystwo Kredytowe Waleryanowi
Zagrodzkiemu, a ten poddzierżawił je w oddziałach różnym osobom.
Wyrokiem dnia 11 (23) Maja 1850 r. w
Trybunale Cywilnym Gubernii Warszawskiej w Kaliszu z illacyi
zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia na
d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. o godzinie 10 z rana w miejscu
zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w
Kaliszu.
Przed terminem do ostatecznego
przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. naznaczonym,
wystąpili małżon. Rudniccy Potoccy, małż. Chmielińscy i Pelagia
Domżalska na przeciw Edwardowi Kręskiemu z dwoma sporami
incydentalnemi, a mianowicie z pierwszym o unieważnienie
postępowania subhastacyjnego, po terminie temczasowego przysądzenia
dokonanego, tudzież o uchylenie sporządzonej taxy i nakazanie
nowej, zaś z drugim o wstrzymanie odbycia terminu ostatecznego
przysądzenia aż do prawomocnego rozsądzenia sporów o taxę
zachodzących.
Co do pierwszego oddaleni zostali w
zupełności Incydentalnie skarżący wyrokami trybunału Kaliskiego
daty 7 (19) 8 (20) Сzerwcа 1850 r. Sądu Appellacyjnego daty 14
(26) 16 (28) Czerwca 1851 r. i Rządzącego Senatu Departamentu IX.
daty 29 Stycznia (10 Lutego) 30 Stycznia (11 Lutego) 1852 r. tak iż
obecnie pod względem zasady do odbycia licytacyi w terminie
ostatecznego przy sądzenia rzecz stanowczo i ostatecznie jest
rozstrzygniętą, a co do drugiego oddalono w prawdzie również
incydentalnie skarżących wyrokiem Trybunału Kaliskiego daty 23
Czerwca (5 Lipca) 1850 r. lecz wyrokiem Sądu Appellacyjnego daty 15
(27) Czerwca 1881 r. uchylono ów wyrok Trybunału Kaliskiego i
postanowiono, że ostateczne przysądzenie dóbr Łasku przed
rozsądzeniem sprawy o detaxacyą dóbr miejsca mieć niemoże.
Lubo więc Edwardowi Kręskiemu
służyłoby jeszcze prawo odwołania się do wyroku Sądu
Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca r. 1851 do Rządzącego Senatu i
domaganie się aby wyrok Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5
Lipca) 1850 r. zasądzający mu dobra Łask z wszelkiemi
przyległościami za summę 166000 rs. ostatecznie na własność w
swej mocy był utrzymanym: przecież postanowił Edward Kręski
poprzestać na owym wyroku Sądu Appellacyjnego i postarać się o
nowу termin do odbycia ostatecznego przysądzenia. Wyrokiem tedy
dnia 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r. w Trybunale Kaliskim z illacyi
zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia
dóbr Łasku z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na
d. 18 (30) Czerwca 1852 r: o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych
posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.
Kalisz d. 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r.
Wojciech Śliwiński.
*nieczytelne
Kurjer Warszawski 1871 nr 157
(Art. nad.) We wsi Ostrów własności
p. Wojciecha Wolskiego, o 14 wiorst od Piotrkowa Tryb. przy szose do
m. Łaska, pod samą Grabicą, parobek orząc w ugorze zawadził
pługiem o przedmiot który się nie dał podważyć. A w porządnych
gospodarstwach takie miejsca naznaczają się celem wykopania
kamienia, więc gdy do tego przystąpiono, odkryto najpierw wielką
płytę z kamienia która się okazała wiekiem grobu również
kamiennego.— W grobie były urny. Znajdując się w sąsiedztwie,
widziałem kawał urny rozbitej, grubości pół cala. Kiedym to
miejsce oglądał
było tam już zasiane żyto, zdaje się
że musi tam być cały cmentarz, gdyż miejsce to nie ma kształtu
kurhanów. Miejscowi ludzie mówili że nie jeden grób tam
odkopano;—ręczyć jednak za to niemogę. Ig. Ł
Dziennik Warszawski 1872 nr 56
Wiadomości krajowe.
Wypadki w kraju tutejszym w drugiej
połowie stycznia 1872 r. — (Dokończenie ).
Zabójstwa: W wsi Ostrowie w powiecie
łaskim w gubernji petrokowskiej, włościanin Maciej Strachowski, w
przystępie pomięszania zmysłów, zabił siekierą 4-letniego swego
syna Wojciecha.
Goniec Łódzki 1902 nr 198
Zabójstwo. We wsi Ostrów pod Łaskiem zabito wartownika nocnego, Michała Mruczkowskiego. Podejrzenie o zabójstwo padło na drugiego wartownika A, S., którego też aresztowano. Śledztwo w toku.
Godzina Polski 1916 nr 169
Z Łasku.
Korospondencya własna "Godz. Pol.".
(...) Skoro mowa o gminie, to należy podkreślić, że ta energicznie zajęła się kwestą. Zasługa to pp.: wójta Czajkowskiego (oby więcej takich wójtów było!), Papiewskiego i Nowaka. Oprócz kwesty odbyły się tu przedstawienia włościańskie w Wiewiórczynie i Ostrowie, zorganizowane przez p. Drążkiewiczową i p. Wagnerównę. Odbyły się przy napełnionych salach i to powinno pobudzić panie te do dalszej tak wdzięcznej pracy na tem polu, a innych do niej zachęcić, boć wszak tu rozchodzi się o lud nasz, który musi się poczuć jaknajprędzej obywatelem da Bóg wolnej niedługo Polski.
Wig.
Zorza 1917 nr 19
Z Buczka (pow. Łaski, z. Piotrkowska).
Parafja nasza leży w powiecie Łaskim
ziemi Piotrkowskiej. Choć czytam „Zorzę” od lat dziecięcych i
wyczytywałem w niej wiadomości z różnych stron, z naszej okolicy
spotkałem zaledwie jeden list napisany przez naszego księdza. Wcale
się temu nie dziwię. Nikt nie pisał, bo też nie miał o czem.
Gospodarka oświatowa, społeczna i rolna stała u nas dotąd na
nizkim poziomie. Co mogą zrobić ludzie nieświadomi, niewiedzący,
co się dzieje na świecie? Szkołę mieliśmy w parafji jedną
tylko, a zapewne każdy z czytelników wie, jak szło szkolnictwo w
Polsce za czasów moskiewskich. Gdy dziecko trzy zimy do szkoły
chodziło — nauczyło się zaledwie bez błędu podpisywać.
Mieliśmy założone też i Kółko rolnicze, ale praca w nim szła
bardzo opornie. Trochę jednak robiono, dzięki Kółku sprowadzano
przynajmniej nawozy sztuczne.
Z bólem w sercu piszę, że pomału
posuwaliśmy się naprzód za innemi gminami i parafjami —
spaliśmy. Wreszcie jednak i Buczek zdobył się na wielki postęp
tak, że można o nim do gazety napisać. Choć wojna wszechświatowa
wre, ludziom z niechęci ręce opadają, u nas jednak praca nie
ustaje. Gdy ksiądz proboszcz na jednym odczycie przemówił do
parafjan o potrzebie otwarcia sklepu spółkowego, wielu znalazło
się chętnych, którzy poparli słowa kapłana i zaraz zaczęli się
zapisywać. W dzień św. Józefa odbyło sią poświęcenie sklepu.
Uczestniczył ksiądz Stanisław Sobikowski proboszcz z Marzenina,
ks. Leon Ościk ze Sędziejowic, z obywateli zaś okolicznych był
obecny p. Janusz Szwejcar z Ostrowa.
W tym roku mamy budować dom ludowy,
plany domu otrzymaliśmy z Rady Okręgowej Łódzkiej. Kosztorys domu
wynosi 12.000 rb. Plac pod dom zapisał rejentalnie p. Stanisław
Lorenc, dziedzic z Buczka. Okoliczni obywatele ofiarowali drzewo: p.
Tadeusz Walicki z Krześlowa 500 kubików, p. Janusz Szwejcar z
Ostrowa 300 kubików inni po parę sztuk. Najtrudniej idzie zwózka
cegły. Są gospodarze, którzy zwieźli po 1000 sztuk, a są tacy,
którzy nic nie przywieźli, jeszcze drugich burzą; ale tych coraz
mniej słuchają. Na pochwałę zasługują gospodarze wsi i folwarku
Czestkowa, Woli Buczkowskiej, Bachorzyna, Brodni jednej i drugiej i
Wilkowy. Inne dotychczas śpią, ale się budzić poczynają.
Po wojnie mamy budować nowy kościół.
Plany kościoła wędrują gdzieś po Rosji, zabrane bowiem zostały
przez rząd rosyjski z gubernji.
Mamy też kasę
pożyczkowo-oszczędnościową i bibljotekę, składającą się z
1000 książek. Gospodarze sprowadzają 43 egzemplarze pism ludowych
(„Zorzy” i „Gazety Świątecznej”). Gazety nie dochodzą
akuratnie, ztąd jest pewne rozgoryczenie do administracji owych
tygodników. (Redakcja „Zorzy” w tym miejscu dodaje od siebie, że
gazeta jest wysyłana z największą dokładnością i prosi, aby
Czytelnicy upominali się na poczcie, żądając akuratnego wydawania
gazety).
Dzieci parafji buczkowskiej chodzą
teraz nie do jednej szkoły — szkół mamy osiem i dwie ochrony.
Dorosła młodzież wyjeżdża na kursy rolnicze. Mamy w parafji
siedmiu mieczysławowiaków, cztery mirosławianki i jednego
liskowiaka. Obecnie dwie córki gospodarskie są w Kionczynie i jeden
syn gospodarski w Liskowie.
Zaszło więc u nas wiele zmian i to w
niedługim czasie. Zawdzięczamy zaś to wszystko naszemu czcigodnemu
proboszczowi, ks. Stanisławowi Drzymale. Nie piszę tego listu, aby
parafję Buczek chwalić, lecz aby zachęcić ludzi dobrej woli do
pracy społecznej. Nie zważajmy na wojny, a pracujmy w swych
wioskach nad podniesieniem oświaty i dobrobytu. Budujmy domy ludowe,
zakładajmy kasy pożyczkowe, organizujmy sklepy spółkowe — tą
drogą polepszy się dola drobnego rolnika. My włościanie, rękami
i nogami powinniśmy się trzymać spółek, jak to czynią drobni
rolnicy w krajach oświeconych Danji, Holandji, Czechach. Tam kobieta
nawet jaj nie sprzeda bez sklepu spółkowego. W tych krajach
gospodarz dziesięciomorgowy lepiej wygląda jak u nas na 30 morgach.
Ma on pod ręką kasy, sklepy, spółki. Ma on króla-ojca, który
dba o dobro swych poddanych. My także mieliśmy niby w Rosji takiego
ojca, ale ten był tylko od zbierania podatków i od jurzenia jednych
przeciwko drugim. Da Pan Bóg, iż po tej wojnie będziemy mieć
własnego króla, dbającego o dobro kraju. Wtenczas krzykniemy
wszyscy: Niech żyje wolna i niepodległa Polska, niech żyje polski
Rząd, niech żyje Król!
Liskowiak Badziak.
Godzina Polski 1918 nr 98
Janusz Szwejcer*.
(wybrany przez Sejmik
powiatowy)
Janusz Szwejcer,
właściciel dóbr Łask, urodził się w roku 1876 w Rzeczycy w pow.
rawskim, jest synem Michała Szwejcera i Eufemji z Suskich. Gimnazjum
ukończył w Częstochowie i w r. 1896 wstąpił na uniwersytet
warszawski, z którego po dwóch latach został przez władze
relegowany za udział w proteście przeciwko wysłaniu depeszy przez
ówczesnego rektora osławionego Ziłowa na otwarcie pomnika
Murawiewa w Wilnie.— Udał się wtedy dla dalszych studjów
zagranice, naprzód do Monachjum, gdzie studiował nauki społeczne,
w końcu do Berlina na studja rolnicze. Po powrocie do kraju osiadł
na roli w rawskiem, gdzie prowadził gospodarstwo w Rzeczycy. Za
działalność polityczną w roku 1905, wprowadzenie jezyka polskiego
do gmin, zorganizowanie pochodu narodowego w Tomaszowie Rawskim,
został skazany przez władze administracyjne na więzienie; w roku
1908 został wybranym przez stowarzyszonych ziemian w Tow. kredytowem
ziemskiem na radcę Dyrekcji Głównej w Warszawie, z którego to
stanowiska ustąpić był zmuszony po sześciu latach objąwszy
zarząd obszernych dóbr Łask pod Łodzią. Czas wolny od pracy
zawodowej poświęcał stowarzyszeniom rolniczym tak większej, jak
małej własności, będąc przez lat pare członkiem Zarządu
Głównego kółek rolniczych; obecnie jest prezesem Związku
okręgowego kółek rolniczych przy łasko-szadkowskiem Towarzystwie
rolniczem.
Co do kierunku
politycznego, to jest zwolennikiem aktywijzmu, jaki reprezentuje u
nas „Związek Budowy Państwa Polskiego", w którym jest
członkiem „Rady Naczelnej".
*właściciel dóbr
Łask, związany z pobliskim Ostrowem.
Przypis autora bloga.
Rozwój 1919 nr 69
"Mężowie zaufania".
Komisarz ludowy powiatu łódzkiego przesłał do komisarza ludowego w Łasku, korespondencję, dotyczącą „mężów zaufania".
Z aktów, znalezionych po cesarsko-niemieckiem prezydjum policji w Łodzi, (okólnik „urzędu opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce do naczelników powiatowych Nr. 115)" wynika, że przy generał-gubernatorstwie warszawskim istniał t. zw. „urząd opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce". Urząd ten przy pomocy szpiegów, zwanych oficjalnie, „mężami zaufania", dowiadywał się o każdym zamiarze sprzedaży polakowi ziemi, należącej przedtem do kolonisty niemieckiego i wszelkimi możliwymi środkami przeciwdziałał temu.
Urząd ten odgrywał więc ......* rolę osławionego poznańskiego "Ostmarkenvereinu".
(...) Z innych aktów wynika, że „mężami zaufania" na powiat łaski byli: Otton Hening, zamieszkały w Karniszewicach, gm. Górka Pabjanicka; Artur Kayser, właściciel majątku w Slądkowicach, gm. Dłutów i Henryk Gran, zamieszkały we wsi Okup, gm. Pruszków.
Do korespondencji załączone zostały odpisy z niemieckiego, znalezione w archiwum b. cesarsko-niemieckiego prezydjum policji w Łodzi. (...)
Odpis z niemieckiego. Pabianice 7-go maja 1916 r. 5 brygada żandarmerji gener.-gub. warszawskiego, obwód ofic.: Łódź, obszar dojazdowy: Łask. Właściciel ziemski Artur Kayser ze Slądowic dowiedział się z pewnego źródła, że w lasach Szwajcera w Ostrowiu odbywają się pod kierownictwem pewnego młynarza ćwiczenia synów chłopskich, którzy mają brać udział w powstaniu. Kayser sądzi, że dowie się od osoby na którą się powołuje o dalszych szczegółach, a przeto woli chwilowo nie wyjawiać jej nazwiska. (Podpis nieczytelny) podoficer żandarmerji.
*nieczytelne, przypis autora bloga
Rozwój 1920 nr 1
Lista ziemian — ofiarodawców na Koło Bałuckie P. M. S. na ręce sekcji "Serce Polskie" (Doraźna Pomoc dla dziatwy szkolnej) złożyli w darze na głodne dzieci Bałut.
1) p. p. Szwejcerowa z Ostrowa 2 kor. żyta, 3) J. Łaziński z Góry Bałdrzychowskiej — 2 korce żyta, 4) Cielecki z Zygier 2 korce żyta, (...).
Rozwój 1921 nr 307
Pokaz rolniczy w Łasku.
Z inicjatywy Prezesa Okręgowego Towarzystwa Rolniczego p. Makarczyka, a pod kierownictwem przewodniczącego sekcji hodowlanej p. A. Kosińskiego urządzony został w Łasku jednodniowy pokaz rolny. Otwarcia pokazu dokonała p. Szwejcerowa, przecinając taśmę w bramie wejściowej. Po przemówieniah p. Makarczyka i Księdza prałata Augustynika, poszczególne Komisje przystąpiły do oceny okazów. Najliczniej był reprezentowany dział koni i to przeważnie włościjańskich. Nagród w narzędziach rolniczych za konie włościańskie przyznano trzynaście i prócz tego dwa listy pochwalne od C. T. R. Wyróżnieni i nagrodzeni zostali: Jan Stasiak z Borszewic p. Walenty Chmielecki z Woli Stryjowskiej, p. Tomasz Gruszczyński z Kopyści, p. Józef Nowaczyński ze Starej Poczty, p. Antoni Kubiak ze Starej Poczty, p. Wawrzyniec Ratajczyk z Brodni, p. Wawrzyniec Posieł z Borszewic, p. Walenty Jaśkiewicz z .......*, p. Stanisław Wałęska* z Woli Łaskiej, p. Antoni Zelewicz* z Ogrodzima.
Większej własności przyznano trzy listy pochwalne od C.T.R., a mianowicie: p. W. Makarczykowi, p. A. Nehringowi za grupę z trzech klaczy i p. J. Jakubowskiemu za klacz półkrwi własnego chowu.
Skromniej przedstawiał się dział bydła. Reprezentowane były obory p. A. Chmieleckiego z Łęk holenderska, p. Janusza Szwajcara z Ostrowa Czerwona polska, p. W. Kucharskiego z Dobronia nizinna czarno skokata, oraz po parę sztuk z folwarków Paprotnia, Kiki i Gorczyna. Panom Chmieleckiemu i Szwajcerowi przyznano listy pochwalne od C.T.R., a pozostałym listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego. Włościanin z Dobronia p. Kabza za krowę podrasowaną otrzymał bronę sprężynową oraz 5000 mk. od Centralnego Towarzystwa Rolniczego.
W dziale nasio i warzyw przyznano 12 nagród.
Dział ten do przeniesienia był obesłany bardzo okazale, wystawione warzywa dosięgały wprost niebywałej wielkości.
W dziale drobiu przyznano listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego p. Walickiej z Przeczni za indyki, p. Kaczyńskiej za kury jajanośne własnej selekcii.
W dziale pracy kobiet obdarzone zostały nagrodami pod postacią naczyń kuchennych włościanki: A. Minjasowa i B. Grabarzowa za śliczne wełniaki i zapaski, M. Rymkiewiczowa i Z. Kobzowa za płótno, K. Grabarzowa za len, K. Łubyszowa za rękawiczki i M. Bojarowa za przędzenie na wrzecionie.
W dziale ogrodniczym p. Janusz Szwajcer został nagrodzony listem pochwalnym od C.T.R. za wzorowo prowadzoną szkółkę owocową.
Spółdzielcza mleczarnia w Kurówku za Wyrób masła otrzymała list pochwalny.
W dziale maszyn rolniczych okazale wystąpił* syndykat Rolniczy w Łodzi Oddział w Łasku. Nie szczędząc pracy i kosztów zaprezentował wszelkiego rodzaju narzędzia i maszyny, to też zasłużenie cieszył się ogólnem z uznaniem, a pawilon Syndykatu Rolniczego był wprost oblegany przez zaciekawionych włościan.
Podczas wystawy ze specjalnie wystawionej trybunki wygłoszone były prelakcje ks. Cesarza proboszcza z Dobronia mówił o kulturze i poszanowaniu cudzego dobra.
Zawdzięczając energii przewodniczącego Wydziału Hodowlanego p. Antoniego Kosińskiego i Komitetu Wykonawczego w składzie p.p. Cetnarowicza Referenta Rolnego Łasku, Szymańskiego, zarządzającego Syndykatem, Janusza Szwajcera, Jana Sznajdra z Karszewa i Boguckiego sekretarzaf Okr. Tow. Rolniczego.
*nieczytelne, przypis autora bloga
Obwieszczenia Publiczne 1925 nr 86
Do rejestru handlowego, Działu A, sądu okręgowego w Łodzi wniesiono następujące wpisy pod NrNr:
9811. „Dominium Łask, Janusz Szwajcer". Tartak, gorzelnia i młyn wodny. Tartak we wsi Kolumna, młyn w miejscowości Utrata, gorzelnia w miejscowości Wronowice, gm. Łask, st. łaskie. Właśc. Janusz Szwajcer, majątek Ostrów, gm. Łask, st. łaskie.
Łódzki Dziennik Urzędowy 1929 nr 4
WYKAZ STOWARZYSZEŃ I ZWIĄZKÓW zarejestrowanych przez Wojewodę Łódzkiego.
L. p. 2054 d. 13.
XII. 1928 r. L. II Zw. 9045
Straż Pożarna w Ostrowie, pow. Łaski.
W ciągu dwóch tygodni od chwili ogłoszenia listy kolejności w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim osoby zainteresowane mogą wnosić do Starostwa Powiatowego Łaskiego uzasadnione reklamacje, w razie uwzględnienia której poprawiona zostanie odpowiednio lista kolejności, co jednak nie wstrzymuje wejścia w życie tejże listy kolejności z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.
Łódzki Dziennik Urzędowy 1931 nr 7
OBWIESZCZENIE STAROSTY POWIATOWEGO ŁASKIEGO
z dnia 28. II. 1931 r. L. APH. 13
o kolejności osób obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli.
Na podstawie §§ 4 i 8 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Wojskowych z dnia 29.VII. 1930 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami Skarbu i Robót Publicznych o obowiązku dostarczenia jako środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju samochodów, motocykli i rowerów (Dz. Ust. R. P. Nr. 58, poz. 470), podaję poniżej do powszechnej wiadomości, celem zapewnienia kolejności i równomierności przy powoływaniu do świadczeń listę kolejności osób powiatu łaskiego, obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli w roku 1931.
62. Szwejcer Janusz, m. zam. i postoju pojazdu: maj. Ostrów, gm. Łask, samochód osob., 6 osob., ŁD. 82480. Nr. ewid. 154,W ciągu dwóch tygodni od chwili ogłoszenia listy kolejności w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim osoby zainteresowane mogą wnosić do Starostwa Powiatowego Łaskiego uzasadnione reklamacje, w razie uwzględnienia której poprawiona zostanie odpowiednio lista kolejności, co jednak nie wstrzymuje wejścia w życie tejże listy kolejności z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.
Starosta Powiatowy:
(-) Wallas Jan.
Obwieszczenia Publiczne 1931 nr 38
Wydział cywilny
sądu okręgowego w Łodzi, na zasadzie art 1777-3 U. P. C., oraz
zgodnie z decyzją z dnia 26 marca 1931 r., obwieszcza, że na skutek
podania Wiktorji Brożyna, zam. w Pabjanicach, przy ul. Narutowicza
Nr. 52, wdrożone zostało postępowanie, celem uznania Władysława
Karolczaka za zmarłego i, z mocy art. 1777-8 U. P. C., wzywa tegoż
Władysława Karolczaka, brata petentki, syna Jakóba i Katarzyny,
urodz. Zdobysz, urodzonego we wsi Ostrów, gm.
Łask w dniu 19 sierpnia 1890 roku,
ostatnio zamieszkałego we wsi Ostrów, gm.
Łask, obecnie, po powołaniu w r. 1911 do
wojska rosyjskiego, niewiadomego z miejsca pobytu, aby w terminie
6-miesięcznym, od daty opublikowania niniejszego stawił się w
kancelarji wydziału cywilnego sądu okręgowego w Łodzi, przy ul
PI. Dąbrowskiego Nr. 5, albowiem po tym czasie nastąpi uznanie
go za zmarłego.
Nadto wydział cywilny
sądu okręgowego w Łodzi wzywa wszystkich, którzy o życiu
lub śmierci pomienionego Władysława Karolczaka posiadają
wiadomości, by o znanych sobie faktach zawiadomili sąd najpóźniej
w oznaczonym wyżej terminie do sprawy Z. 1899/30.
Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 20
z dnia 28 września 1933 r. L. SA. II. 12/13/33.
Po wysłuchaniu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:
§ 1.
10. Ostrów, obejmującą: wieś Ostrów, folwark Ostrów.
§ 2.
Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Łaskiemu.
§ 3.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.
(—) Hauke-Nowak
Wojewoda.
Wojewoda.
Dziennik Łódzki 1945 nr 8
27 kilometrów za Łodzią,
w kierunku Łasku, leży Ostrów. Od pięknej szosy pełznie lasem
senna, piaszczysta droga od Kolumny do byłego dworu.
Za bramą żwirowany
zajazd, stare lipy, jasne kolumny portalu, dzikie wina, draceny,
tarasy i kwiaty... kwiaty...
Liceum ogrodnicze. Szkoła
w pałacu. Urealnione marzenia Żeromskiego. Tylko zamiast ponurego
zamczyska z łaski „jaśnie oświeconej" — pogodne domostwo
bez obciążeń, które na pstrym koniu jeżdżą.
W siedzibie bogacza
Szwejcera uczą się chłopskie dzieci. Uczą się
gospodarowania na nowych podstawach, by w
przyszłości wznieść zręby lepszego chłopskiego życia.
Stary dziedzic, zwiedzając
wnętrze swego domu, padłby rażony zdumieniem. W dawnym gabinecie —
jasne sosnowe stoły i ławki. Trzydziestu wyrostków płci obojga
pochylonych nad zeszytami. A w nich notatki: Bolesław Chrobry i
Babilon; cechy przystawania trójkątów i Mikołaj Rey; Moskwa,
Paryż, Rzym i łacińskie nazwy ziół i kwiatów.
Obok sali wykładowej —
świetlica. Stoły z pismami, gry towarzyskie i szafa biblioteczna.
Na górze ciche, czyste sypialnie...
— To jest kurs
przygotowawczy — objaśnia dyrektor dr Henryk Sikorski. Pracujemy z
młodzieżą od połowy maja. Od września rozpocznie się nauka na
poziomie licealnym. Uczniów niewielu jeszcze, choć nauka bezpłatna.
Nic wiedzą, o naszej szkole...
Wielkie, folwarczne
podwórze. Bloki budynków gospodarczych. Holenderskie krowy, rasowe
konie, nierogacizna. Maszyny rolnicze z traktorem na czele, wozy i
bryki, szopy pełne opału, śpiżarnie z „weckami" owoców i
jarzyn.
— W lutym tu była
zupełna pustka. Wiele dobra Niemcy wywieźli, okoliczna ludność
wywlokła meble. Zabiegamy o wszystko od nowa. Władze nam
pomagają. I tak gospodarstwo się kompletuje. Mamy być w
przyszłości samowystarczalni. Możliwe, że to się uda. Nasza
resztówka liczy 50 ha. Ziemia średnia. Ale twardą pracą da się
wiele wycisnąć. Narazie potrzeba jeszcze pieniędzy... pieniędzy...
A Ministerstwo Rolnictwa daje tak niewiele.
W ogrodzie pyszni się
bogactwo kwiatów. Skrzą się oślepiająco pod słońcem szyby
inspektów i oranżerii. We wnętrzu tych szklanych domów — upał
tropikalny. W gorącu pławią się ogórki i tysiące krzewów
pomidorowych. Półnadzy uczniowie krążą wśród zieleni, obrywając
boczne pędy. Brązowa skóra chłopców lśni od kropelek potu.
W głębi ogrodu
sinieje kapusta i niezliczone grzędy cebuli. Spieczone od gorąca
usta orzeźwia sok porzeczek i malin zrywanych wprost z krzewów.
— Sądzicie,
dyrektorze, że się wam ten eksperyment uda?
— Ależ to nie
eksperyment. To realnie pomyślana akcja. Obejmuje ona całe
województwo.
— Według takiego
planu?
— Plan prosty. W każdej
gminie jednoroczna szkoła gminna. Dalej — trzyletnie powiatowe.
Licea i uniwersytety ludowe...
— Czy
uniwersytety są dopiero zaprojektowane?
— Nie. Już
pracują ludzie na takim uniwersytecie w Suchodębiu w powiecie
kutnowskim, a seminarium nauczycielskie w Bratoszewicach
przygotowuje siły fachowe. Warto
zobaczyć ich robotę. Zapał
duży. Motorem ich działania jest chęć postawienia wsi polskiej
na poziomie kultury, jaką widzimy w innych państwach Europy.
Szkoły średnie i zawodowo - rzemieślnicze kształcą element dla
wsi stracony. Tamci zostaną w mieście, które ich wchłonie. A
wieś potrzebuje ludzi światłych, przodowników. Nasi
wychowankowie nimi zostaną.
— Z jakimi trudnościami
walczycie w waszym liceum?
— Pokaźne braki
materialne. A przede wszystkim —
podręczniki. Nie ma ich wcale. Czekamy,
jak zmiłowania, na akcje spółdzielni
wydawniczych. Niech drukują książki, moc książek szkolnych. Bez
tego praca staje się beznadziejnie trudna.
Z placyku przed
domem dolatuje donośna komenda. To ćwiczy się
hufiec PW. Trojga imion: dyrektor, dr i
kapitan kształci z pomocą wychowawcy męską młodzież w sztuce
wojskowej.
Słońce zachodzi.
Wóz na gumach miękko toczy się
po piaszczystej
drodze. W łanach zbóż tkwią paliki. To
ślady niedawno przeprowadzonej reformy rolnej.
A w lesie leżą już
głębokie cienie i mocno pachną olszyny. czys
Dziennik Łódzki 1946 nr
296
Na terenie powiatu
łaskiego czynnych jest 16 szkół rolniczych, w tej liczbie 1 liceum
w Widzewie, dwa gimnazja w Ostrowie i Sędziejowicach.
Dziennik Łódzki 1950 nr
221
Droga została otwarta
Nowe dzieje pałacu
w Ostrowiu pod Łaskiem.
Bajeczna droga przez las.
Łask pozostaje coraz dalej za nami, wreszcie wśród zieleni
wiekowych drzew wyłania się czerwona plama dachów. Wjeżdżamy w
bramę, zataczamy krąg dokoła klombu. Oto i cel naszej podróży.
Przed nami pałac w Ostrowiu.
Do wojny mieszkał tu
dziedzic — pan całego klucza majątków w Łasku, Dobroniu,
Kolumnie i jeszcze gdzieś tam w okolicy. Przyszedł czas, kiedy
dziedzic dobra opuścił, a jego miejsce zajęła młodzież,
kształcąca się w ośrodku szkoleniowym Min. Rolnictwa.
Obecnie jest tu
ogólnopolski kurs dla pomocników pomiarowo-urządzeniowych,
zorganizowany przez departament szkolenia kadr.
Malowniczo wygląda na
tarasie grupa chłopców pochylonych nad deskami kreślarskimi.
Promienie słońca padają na czarne linie znaczące drogę
grafionów. Leciutki wietrzyk rozwiewa płowe i czarne czupryny. Oczy
śledzą z uwagą coraz pełniejszy rysunek planu.
Sala wykładowa
wystarczająca podczas innych lekcji, przy kreśleniach, kiedy każdy
musi wygodnie się rozłożyć, jest nieco za ciasna, dlatego
prowadzący lekcję dyr. Essel przeniósł
część kursantów na taras. Chodzi teraz między stolikami, ogląda
prace uczniów, radzi, poprawia. — Dziś przecież pierwszy raz
chłopcy kreślą grafionami.
Twarde, spracowane dłonie,
nawykłe bardziej do trzymania kosy lub pługa, kreślą coraz
pewniejsze linie. Delikatny, czuły na każdy ruch grafion, coraz
lepiej w tych dłoniach „leży".
— Najtrudniej
przychodzi nam ekonomia — mówi wysoki chłopak w czerwonym
krawacie. Jest przewodniczącym koła ZMP, nazywa się Stanisław
Winiarski. — Trudności mamy też z matematyką. Cóż, niektórzy
z nas mają ledwie małą maturę, inni ukończyli tylko szkołę
podstawową i to gdzieś 10 lat temu
(bo u nas są chłopcy od
18 do 25 lat), tym nauka idzie trudniej. Ale radzimy sobie.
Zorganizowaliśmy koła samokształceniowe i silniejsi pomagają
słabszym. Podciągniemy wszystkich. Wstyd by nam było, gdyby ktoś
odpadł, i nie zdał egzaminów. Bo my tu jesteśmy
wytypowani przez „SP" z
całej Polski, z najbiedniejszych rodzin. Ja np. jestem z
rzeszowskiego, ze wsi Turuszówka. Ziemi prawie nie mamy, ojciec
pracuje w kopalni. Sam nie mógłbym się kształcić. A tu mam nie
tylko naukę i pomoce naukowe bezpłatnie, ale i bursę i jedzenie, i
pranie — wszystko za darmo. Jeszcze po 1000 zł miesięcznie
dostajemy na drobne wydatki. Po 9 miesiącach nauki będę
pomocnikiem mierniczego. Będę miał fach, dobry, popłatny fach.
Jasne, że wstyd by mi było nie zdać egzaminu, zaprzepaścić
możliwość awansu społecznego. Tak samo myślą wszyscy koledzy.
— Więc z nauką
dajecie sobie radę. No, a jak tu się mieszka?
— To już powie
kol. Bloch przewodniczący samorządu — Gabriel, chodź no tutaj!
— Jak się
mieszka? — Doskonale. Nasze pokoje widzieliście, prawda? Mieszkamy
często lepiej, niż w domu, bo to wiecie u mnie np. — jestem ze
wsi Śmiałowo w poznańskim, — siedmioro nas u rodziców, to o
jakiejś wygodzie mowy nie ma, a tutaj nawet łazienkę mamy.
Tylko... świetlica nie jest taka, jakby trzeba było. Nawet krzeseł
nie mamy, ani gier. Książki, prawda, są, gazety też, ale kiedy
człowiek 8 godzin siedzi na wykładach, po tym 2 godziny ma
samokształcenia i jeszcze z godzinkę się pouczy, przydałaby się
jakaś rozrywka.
Teraz, to jeszcze można w
piłkę na dworze pograć, ale jak zaczną się deszcze i zimna...
Ot, przydałby się ping-pong, jakieś szachy czy coś takiego no i
radio.
— Mamy nawet radio
— wtrąca któryś z chłopców — ale bez baterii.
— Tak, a prąd
elektryczny dostarczany przez naszą „elektrownię" —
zwyczajne dynamo, nie nadaje się dla radia.
To właśnie, że ośrodek
szkoleniowy w Ostrowiu nie jest włączony do sieci elektrycznej,
jest największą bolączką — tego zdania są i uczniowie i
kierownik ob. Patora. Sprawą tą zapewne interesują się właściwe
czynniki i tego tak odrazu rozwiązać się nie da. Ale o baterię do
radia jest przecież znacznie łatwiej. Trzeba by się o nią
postarać.
— Ale nie piszcie
o tym, bo przecież to tylko drobiazg — proszą kursanci przy
pożegnaniu. — Ważne jest to, że mamy możność w warunkach, o jakich się nam
nawet nie śniło, zdobywać wiedzę, zdobywać fach i możność
dalszego awansu.
— Możność
awansu. Tych oto pięćdziesięciu młodych ludzi, wywodzących się
z najuboższych rodzin z całej Polski, wśród których są chłopcy
i z Domu Dziecka, jest sierota przygarnięty przez jednego z dozorców
łódzkich, za parę miesięcy u boku mierniczych sporządzać będzie
plany PGR-ów, wsi, spółdzielni produkcyjnych. Po nich przyjdą do
pałacu inni chłopcy. I ci znów będą się uczyć. Coraz szybciej
powstające spółdzielnie produkcyjne potrzebują licznych zastępów
mierniczych. Tych dostarczy im szkoła w Ostrowiu.
A ci najzdolniejsi z tych,
którzy są obecnie w Ostrowiu może będą już wówczas na innych,
wyższych kursach, może na politechnice. Kiedyś, po kilku latach
może któryś z nich dołączy do świadectwa ukończenia kursu w
Ostrowiu dyplom inżyniera. Droga została otwarta. (ibk)
Dziennik Łódzki 1951 nr
128
Roczny kurs
Nasza przebudowująca się
gospodarka rolna ciągle potrzebuje nowych kadr agronomów,
mierniczych, księgowych, traktorzystów. Młodzież chłopska i
robotnicza, pragnąca poświęcić się pracy w rolnictwie, ma więc
i w tej dziedzinie szeroko otwartą drogę do awansu społecznego.
Trzeba tylko chcieć się uczyć.
Np. Ośrodek
Szkolenia Kadr Rolniczych w Ostrowiu, koło Kolumny (pow. łaski)
przyjmuje obecnie kandydatów i kandydatki na roczny techniczny kurs
mierniczy. Nauka wraz całkowitym utrzymaniem w internacie jest
bezpłatna.
Na kurs jest przyjmowana
młodzież w wieku od 17 do 19 lat oraz mężczyźni do lat 26, jeśli
mają uregulowany stosunek
do służby wojskowej. Należy jednak przedłożyć w OSKR świadectwo
ukończenia 7 oddziałów szkoły podstawowej oraz zdać egzamin z
matematyki, odręcznego rysunku, z zagadnień o Polsce
i świecie współczesnym.
Termin zgłoszeń upływa
z dniem 15 maja br.
Na zakończenie dodajemy,
że po rocznej nauce z wynikiem dodatnim absolwenci otrzymają
natychmiast zatrudnienie płatne, jako pracownicy Min. Rolnictwa i
Reform Rolnych.
Dziennik Łódzki 1971 nr
81
W szkole ogrodniczej
w Ostrowie, pow. Łask 17-letni uczeń II klasy, Remigiusz P.
manipulując bliżej nieznanym ładunkiem wybuchowym spowodował
eksplozję. Chłopiec doznał bardzo poważnych obrażeń i przebywa
w szpitalu.
Na Sieradzkich Szlakach 1989/2
Brak komentarzy:
Publikowanie komentarza