Inwentarz Skalmierz (1868)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Skalmierz. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Sieradzu 839/1416. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się na gruncie dóbr Skalmierza Jana Polkowskiego własnych dnia dziewiątego / dwudziestego pierwszego sierpnia tysiącznego ośmsetnego sześćdziesiątego osmego roku."

Dobra ziemskie Skalmierz, składające się z wsi, folwarku i kolonii tegoż nazwiska, położone w Powiecie Kaliskim, Okręgu Wartskim, gminie Kalinowa i parafii Staw, należące do Jana Polkowskiego, zajęte zostały przez Komornika Wiktora Lipskiego na rzecz i na żądanie Karola Weigt na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sum rubli srebrem 4125 i 3000 z procentem.

1. Dwór z drzewa budowany, szkudłami kryty, o dwóch nad dach murowanych kominach, jedney sieni, trzech pokoi, jedney kuchni, z frontu i tyłu dworu są przystawki, w tym mieszka Jan Polkowski i z frontu dworu sztachety, długości arszynów 25, szerokości 14, wysokości 4.

2. Przed i za dworem jest ogród owocowy i warzywny, w tym drzew rodzajnych, jako to gruszek, jabłoni, śliwek, wiśni i t.p. około sztuk sto sześćdziesiąt dziewięć, drzew dzikich około sztuk ośmdziesiąt dziewięć, krzewów malin sztuk dziesięć.

3. Kloaka w ogrodzie o jednym przedziale, z drzewa budowana, deskami kryta, długości arszynów 1 1/2, szerokości 1 1/2, wysokości 4.

4. Pomnik przed dworem, z cegły budowany, cegłą kryty, długości arszynów 2, szerokości 2, wysokości 1 1/2.

5. Piwnica obok dworu, z cegły budowana, gontami kryta, długości arszynów 15, szerokości 9, wysokości 1 1/2.

Ogród wraz z dworem i powyższemi ogrodzony płotem z żerdzi łupanych, częścią otwarty.

6. Studnia balami ocembrowana w podwórzu, przy którey żuraw z wiadrem.

7. Stodoła o trzech klepiskach na podmurowaniu, z drzewa budowana, słomą kryta, długości arszynów 56, szerokości 17, wysokości 5.

8. Owczarnia, stajnia i obory pod jednym dachem, z cegły paloney budowane, słomą i gontami kryte, długości arszynów 72, szerokości 19, wysokości 6. W owczarni paśników cztery, las pięć.

9. Stodoła druga o dwóch klepiskach w słupy murowane, z drzewa budowana, słomą kryta, długości arszynów 62, szerokości 17, wysokości 6. Przy tey maszyny młockarnia i sieczkarnia z kieratem na zewnątrz.

10. Stodoła trzecia o dwóch klepiskach, z drzewa budowana, słomą w połowie kryta, brak drugiey połowy, długości arszynów 45, szerokości 15, wysokości 5 1/2.

11. Spichrz, z drzewa budowany, gontami kryty, długości arszynów 22, szerokości 14, wysokości 4.

12. Dom mieszkalny dla ludzi dworskich z kominem nad dach murowanym, z drzewa budowany, słomą kryty, długości arszynów 25, szerokości 9, wysokości 4.

13. Cegielnia bez pieca i szopy.

Oprócz powyższey cegielni w dobrach tych niemasz żadnych fabryk i zakładów.

Pałusznica rzeczka

Pałusznica rzeczka
Długość 12.85 km (pomiar własny). Źródło na wschód od wsi Wymysłów Francuski w gminie Dobroń. Płynie na południowy zachód, mija wieś Markówkę, zmierza  w kierunku południowym między wsiami Orpelów i Dobroń, przecina tory kolejowe Kalisz-Łódź, następnie drogę krajową E12, za Przygoniem zatacza łuk i skręca na zachód. Pod wsią Kolumną wpada ostatecznie do rzeki Grabi.

 

Urszulinka struga

Urszulinka struga
Długość 12.61 km. Źródło przy wsi Wola Pomianowa w gminie Pęczniew. Płynie na płd.-wsch. Skręca na płd.-zach. przy stawie w Woli Pomianowej, przecina drogę z Drużbina do Charchówka i skręca na południe, mija Dziadów, przepływa pod drogą z Rzechty Drużbińskiej do wsi Wierzchy. Za wsią Alfonsów skręca lekko na zachód, mija Hilarów, przecina drogę Zadzim-Pęczniew i po kilkuset metrach wygina się całkowicie w kierunku zachodnim. Po niecałych 2 kilometrach skręca na płd.-zach. Ostatecznie kieruje nurt na pn.-zach. i wpada do rzeki Pichny pod wsią Rudniki w gminie Pęczniew.

 

Brodnia / Brodnica struga

Brodnia (Brodnica) struga
Długość 12,91 km. Wypływa przy drodzę Poddębice-Porczyny, na wschód od wsi Truskawiec w gminie Poddębice. Zmierza w kierunku północno-zachodnim, przecina drogę Porczyny-Uniejów. Pod wsią Gibaszew zatacza łagodny łuk w kierunku południowym a następnie podąża w kierunku północno-zachodnim. Minąwszy wieś Borzewisko  płynie prosto na północ przez Łąki Wilczyńskie i w miejscu zwanym Hektary po uprzedniej zmianie kierunku na północny-wschód uchodzi do rzeki Warty.

 

Zalewek

Taryfa Podymnego 1775 r.
Zalew Folwark, wieś, woj. sieradzkie, powiat szadkowski, własność szlachecka, 2 dymów.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.
Zalewek, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Lutomiersk, własność prywatna. Ilość domów 3, ludność 37, odległość od miasta obwodowego 4.

Słownik Geograficzny:
Zalew al. Zalewo, w XVI w. Zolew, wś i fol., pow. łaski, gm. Lutomiersk, par. Mikołajewice. Wś ma 5 dm., 98 mk., 56 mr.; fol. 2 dm., 31 mk., 532 mr. W 1827 r. Z. miał 15 dm., 88 mk., Zalewek miał 3 dm., 37 mk. Na początku XVI w. we wsi „Zalewo triplex" dawano dziesięcinę ze wszystkich ról pleb. w Mikołajewicach (Łaski, L. B., I, 382). W r. 1552 we wsi „Zoliew" Stan. Luto (mierski) płacił od 2 osad. a część Zoliew Myczkow miała 4 osad. (Pawiń., Wielkop., II, 237). 

Zalewek, dawniej folwark w gminie Lutomiersk.

 

Vw. Zalew czyli Zalewek

1792*

 

Niżej podpisami, wezwani na grunt do dziedziny należące wsi Prusinowic Wielkich, prawom Wiel. Imć Pana Ignacego Daukszy Podstolego Buskiego podległej, wraz z przytomnym autentycznym Woźnem Tomaszem Woźniakiem z wsi Mikołajewic. Widzieliśmy najprzód jako na własnym gruncie, tychżę Prusinowic ludzie poddani Wiel. Imć Pana Kajetana Otockiego wycieni kilka sosien i jak słyszeliśmy, drwa z tychże sosien w stosy poukładawszy i do innych sąsieckich wsi przedawali, czyli darowali, tamże łąki Stawiska zwane powysiękali i siano zabrali, a co większa wał znaczący granicę widzieliśmy poorany. Powtórę na folwarku Zalewek zwanym także do Prusinowic należącym widzieliśmy oczywiście kopiec naokoło oborany, graniczny, przez tychże ludzi Wiel. Wna Otockiego poddanych, tak dalece, że tylko środek tegoż kopca został, dla niemożności oraz jak [...] worany. Po trzecie widzieliśmy tamże bór przez wspomnionego Wiel. Otockiego wytępiony, wycięty, i na pola, czyli niwy grunt tegoż boru poczęści obrócony i przywłaszczony.
Nareszcie widzieliśmy tamże na skład lub troszkę mniej granicy folwarku Zalewka poorany i drugi, który także oznacza granicę miejscami przyorany, zgoła wiele naprzykszeń i uszkodzenia w granicach uznaliśmy. Co dla lepszej wiary rękami własnemi podpisujemy, i każdego czasu osobiście, gdyby tego potrzeba była potwierdzić przyrzekamy. Działo się na gruncie Prusinowic dnia 19 miesiąca września roku pańskiego 1792.
Roch Połczyński
Józef Lipowski
Tomasz Woźniak z wsi Mikołajewic Woźny piórem trzymanym.

*Agad, Zespół: 56 / Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie
Jednostka: 235 / Protokóły ziemiańskie Szadkowskie wieczystych tranzakcji, plenipotencji, relacji, wizyt, wyroków zjazdowych i oblat
Lata: 1792, karta 217

Inwentarz Zalew (1825)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wincentego Kobyłeckiego z Szadku z roku 1825b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, akt nr. 404)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Zabudowania Dworskie w Zalewku.

1. Dom dworski folwark zwany z drzewa bardzo starego przeżynanego, wewnątrz sień, dwie izby i komora, komin lepiony nadmurowany, dach słomiany, przyciesi zgniły. Budynek ten iest w złym stanie, komin grozi zawaleniem, dł. 27, s. 12, w. 3.

2. Dom dworski stary z bali pod słomą, dwie izby wewnątrz i sień, komin lepiony nadmurowany, długi 18, szer. 7, w. 3.

3. Chałupa z drzewa starego, przyciesi zgniłe, dach zły słomiany, wewnątrz dwie izby i sień, komin lepiony, długi łok. 18, s. 9, w. 3.

4. Gorzelnia spustoszała zupełnie zdezelowana i niemieszkalna z drzewa kostkowego spruchniałego do przestawienia, na inny budynek niezdatna.

5. Szopa z rzniętego w słupy, dach słomiany, zły, dług. 24, szero. 13, wy. 3, potrzebuie nowych przyciesi i zreperowania wrotni i dachu.

6. Stodoła o dwóch boiowiskach w węgły, z iedney strony a z drugiey w słupy, dach słomianny, zły, wrotni czworo podwóychnych na biegunach z szkoblami i wrzecundzami, długa łokci 67, szeroka 15, wysoka 4 łokcie. 

Zalewka / Nyrzec / Nerzec/ Czarny Strumień rzeczka

Słownik Geograficzny:  

Nerce,  rzeczka w pow. łaskim, bierze początek pod Wolą Zytową, płynie ku płn. przez Prusinowice, Prusinowiczki, i pod Lutomierskiem wpada z lew. brz. do Neru. Długa 5 wiorst. J. Bliz.

Zalewka rzeka
Długość 11,88 km. (pomiar własny). Źródło na północ od wsi Petrykozy w gminie Pabianice. Płynie pod Świątnikami i Porszewicami. Na południe od wsi Prusinowice wkracza na teren gminy Lutomiersk. Tu przepływa przez Prusinowicę i Wrzącą. W Lutomiersku wpływa do rzeki Ner. Dawniej pojawiała się pod nazwami Czarny Strumień, Nyrzec vel Nerzec.

Rzeczkę można przepłynąć kajakiem od miejscowości Świątniki Duże do końca jej biegu w Lutomiersku.

Niebieskim kolorem oznaczyłem spływny odcinek Zalewki