-->

wtorek, 8 lipca 2025

Inwentarz Brzeski (1766)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 724-725.  
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.



Najprzód dworek o jednej izbie z dwiema oknami, z alkierzem o jednym oknie. Przy tej izbie druga izba o jednym oknie, z alkierzem także o jednym oknie.
W obudwóch izbach piece z gliny, sień, kuchnia i na drugiej stronie dwa kurniki przez drzwi. W tym dworku wszystkie drzwi na zawiasach. Dworek ten in parte pod gątami, in parte pod snopkami, cały stary, z gruntu zły, reparować go nie można. Ten do pomięszkania oddaje się Jmc Panu Janowi Umińskiemu.
W podwórzu do wprowadzenia koni oddaje się stajenka mała przy wrotach będąca z delików ciesanych zbudowana i ta oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. Stodoła o jednym gumnie od nowego spichlerza, w której żadnego zboża nie masz, także spichlerz stary, zły, idąc ode dwora, ku stodołom, po lewej stronie będący. I to się oddaje Jmc Panu Umińskiemu. W polu jednym ku Rojkowu role dwie, jedna Stankowizna, druga Frąckowizna, jako dawniejszą tradycją oddane, tak i teraz oddaje się Jmc Panu Umińskiemu, aże te role jarzyną nieobsiane, tylko na jednym stajaniu grochu składów cztery, więc z folwarku pańskiego podle tych ról idąc ode wsi Brzysk po lewej stronie za drogą będącego, grochu składów ode drogi piętnaście, za tym zaraz grochem ku wsi Brzyskom, na drugim stajaniu tegoż folwarku całe stajanie jęczmieniem zasiane. Te piętnaście składów grochu ode drogi i to całe stajanie jęczmienia oddaje się do sprzątnienia Jmc Panu Umińskiemu, po sprzątnieniu zaś zboża, rola do Jmc Pana dziedzica będzie należała, tylko role te dwie Frąckowizna i Stankowizna i ztemi czteroma składami grochu do Jmc Pana Umińskiego będą należały nade drogą idąc od wsi Brzysk do Grabi na prawej stronie za Cierniem działki dwa, aż do roli Olejnikowej ciągnące się do granic Sobiepańskich. Dalej idąc tą drogą ku Grabi, na lewej stronie działek Wrześna nazwany między choinami staj troje, żytem zasiany  tak przy tym działku dwie puste role, jedna staj troje żytem, a druga w staj dwoje żytem, trzecie staje pszenicą zasiane.
Reszta staj, aż do granic Grabskich odłogiem leży. Te działki i z temi dwiema pustemi rolami z żytem i pszenicą oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. W polu zaś ku Sobiepanom za wsią, prosto w dwór folwark poczynający się od rowu, aż do ról pustych wszerz  i przy nim role dwie puste, aż do miedzy na kłosy i  czernie i dwa dąbki stoją w dłuż trojgiem staj ciągnący się dwojgiem staj ten folwark i jedna pusta rola, także dwojgiem staj owsem zasiane, na drugiej zaś pustej roli chłopi na składowe posiali ten folwark i te dwie puste role z owsem /: oprócz zboża tego, co chłopi na jednej pustej roli posiali, które im się do sprzątnienia pozwala:/ oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. Łąka na Koniówkach, ta się oddaje Jmci Panu Umińskiemu. 
Poddaństwo Stanisław Żelazny, Mikołaj Żelazniak pułrolnicy robią po dni trzy w tydzień dwojgiem, dają po dwa kapłony i po mędelu jajec, mają po cztery woły, po jednej krowie, zasiewki, chałupy, stodołki i inne załogi, także Walek Żelazny komornik robi dni dwa w tydzień ręczną robotą, innej daniny nie daje, c i wszyscy oddają się Jmc Panu Umińskiemu. 

Młyn na rzece Widawce o dwóch kołach, ale na jedno koło nie myle dla niebędących kamieni. Izba u tego młyna stara, bardzo zła, nowego zbudowania potrzebuje i cały młyn stary, niedobry ten oddaje się Jmc Panu Umińskiemu.
Browarek w podwórzu, w którym jest garniec i kociełek oboje małe, więc w tym browarku od dnia dziejszego, w trzecim tygodniu i tak continus, trzeci tydzień należyć ma do Jmc Pana Umińskiego, do robienia piwa i palenia gorzałki. 
Ogród za stajenką, nade drogą i sad za dworkiem całe wydzielają się Jmc Panu Umińskiemu.
W rzece i w stawkach wolne ryb łowienie także w borach i lasach na opał i na budynek wolnie rąbanie, szynkowanie piwa i gorzałki w chałupie, albo w którym sposobniejszym miejscu, albo jeżeli sobie zbuduje karczmę, pastwisko wolne na wszelkim miejscu pozwala się Jmc Panu Umińskiemu, sól suchedniowa na też dobra Brzyski należąca wydziela się i oddaje temuż Jmci Panu Umińskiemu. 



czwartek, 3 lipca 2025

Inwentarz Wesółka (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 111-12.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.


Kopia wizji Włości Wesołka nazywającej się z spisania[?] 20 marca przy niżej na podpisach [...] szlachcie tudzież i Janie Kazmierczaku z Wólki Bałuckiej woźnym na gruncie dnia 20 marca roku 1769 uczyniona. 
W tej Wesołce jest folwark, dach słomą poszyty zły, bo ciecze wszędzie, ledwie nie jak przez przetak. Idąc do sieni jest mostek zły, zgniły, drzwi proste na biegunach drewnianych z klamerką i zaporą drewnianą. Z tej sieni jest izba, do której drzwi na zawiasach i [h]akach żelaznych, ale słabych z antabką do zamykania. W tej izbie jest kominek lepiony, piec z prostych kafli do dwóch izdeb zły, wierz zapadnięty, ławeczka przy nim na pniaczkach, szafa w rogu izby przy ścianie prosta. Okien dwoje z szkła okrongłego, prostego, w drewno oprawne, bez posadski, pułap cały. Z tej izby jest alkierzyk, do którego drzwi na zawiasach i hakach żelaznych, z wrzeciązem żelaznym, i takowemiż dwoma skoblami. W tym alkierzu okien dwoje, jedne dobre, a drugie stłuczone, tamże kominek lepiony, pułap stary. Z tego alkierzyku są drzwi do kuchenki alias do wielkiego komina na biegunach drewnianych z wrzeciązem i dwoma skoblami. Ten kumin jest zły, rynny pogniły, poociekał, potrzebuje reparacji albo inszy trzeba postawić. Z tejże kuchenki do sieni są drzwi na biegunach drewnianych, kołek z sznurkiem do zamykania. Z tej sieni jest stajenka, do której drzwi na biegunach. W tej stajence jest żłob, drabina zła, dylina porujnowana. W tejże stajence są drzwi dwoje, jedne do chlewika, jedne do chlewika, drugie na dwór, bez pułapu, ten cały budynek w jednym zrebie, ale całego pokrycia potrzebuje. 
Obora ze starego drzewa stawiana, zła, którą tylko podpory trzymają, połową poszyta, poszywka zła, połowa taż druga chojną pokryta i chojna z niej obleciała, pogniła. 
Spichlerzyk stary, zły, popodpierany, żeby nie podpory z boków to by się obalił na ziemie, ściany bowiem spróchniały i zgniły, poszywka na nim zła, drzwi na zawiasach i [h]akach żelaznych z wrzeciążem i skoblami. 
Stodoła z wrotami dwojga, obiemi nie dobremi z wrzeciążem i dwoma skoblami popodpierana i dach zły wszystek. Druga stodołka połową obalona i reszta się wywróci. 
Browarek z całek w słupy jak chlew postawiony, słupy w ziemi powgniwały i ten się obali. Ozdowienka zrujnowana, piec obalony, płota wkoło ogrodów ni masz kawałka dobrego. 
Na wsi budynki niedobre, bo się chałupa jedna obaliła, i druga potrzebuje reparacji, a chłopy nie dbali. Grad przez większą połowę stłuk tak na dworskim, jako i na chłopskim. Chłopy upadli, których trzeba ratować, do siewu, tak na oziminę, jako i na jarzyne. Woły założne u chłopów stare, mizerne, których było osiem, lecz z nich zdechło dwa, trzy zaś bardzo mizerne i mało co z nich roboty. Ugór opisany inwentarzem, że miał być podorany przed S. Janem, a w samej rzeczy i prawdzie mało co tknięty dopiero za zawarciem[?] i zabraniem possessji podorywać kazałem, z jakowej przyczyny i zatrudnienia około tejże podorywki uszkodzenie i detryment poniosłem znaczny w sianie, bo tak z racji ponujących częstych deszczów i niepogodów, jako i dla niesposobności wystarczenia zaciegem ludzi i w czas jeden zgromadzonej roboty i podorywki, też łąki wypasione były za possessji przeszłego dzierżawcy przez co jako uszkodzenie w łąkach tak i siana znaczne umniejszenie stało się, a stąd poszła i nastąpiła szkoda, że dla niedostatku i zabrakowania paszy osiemnaście sztuk zdechło bydła rogatego oprócz innego nie rogatego. 
Wołów na załogę krepiłem parę i klacz jedna. 
Młyn Orchowski przyłączony kontraktem do tejże Wesołki potrzebuje reparacji, to jest wybudowania stempnicy, która zdezelowała się i od kilku lat zaniechana, a jako jest potrzebna, tak byłaby wygodna i profit mogącaby uczynić prowentu i awantażu, to zaś bydz nie może bez wybudowania stempnicy, starej bowiem nie masz co reparować. Młynarz tejże potrzebnej budowi podjąć się nie chce, chyba za [...] bo i tak należącą summę ledwie wypłacać może, i to za usilnym wymożeniem. Tegoż pomienionego młyna groble dla gwałtownych częstokroć przypadających powodzi, często potrzebują tamowania i zawozu, czemu ciężko jest wystarczać. 
Ignacy Chabielski, 
Franciszek Bielski

wtorek, 1 lipca 2025

Inwentarz Szarów Pański (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 239-240.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja w dobrach Szarowie na połowie WJm Panów [..]lentego i Hiacentego Skotnickich braci między sobą [...] pominionego Szarowa połowy dziedziców przy prezencji Jmsciow szlachty Wojciecha Łosia, Jakuba Chlewskiego, tudzież Mateusza Matuszewskiego woźnego przysiężnego od Jmc Panów dziedziców tak budynków i zasiewów wszystkich [...] na gruncie czynione. 

Najprzód wchodząc w podwórze wrota, te ze wszystkim reparacji potrzebują. Z podwórza wchodząc do dwora drzwi do sieni na biegunach prostą robotą, drugie drzwi do izby pańskiej z tarcic na zawiasach przez zamknięcia. W tej izbie okna dwa w tafelki małe, w których szyb siedm potłuczone. Piec z prostych kafli[?] [...] drzwi do pokoiku na zawiasach z tarcic i podłoga w tymże pokoiku i w izbie okno z tafelków małych w drewno oprawne, w którym brakuje trzech tafelek, kominek dobry i w nim sabatnik, posowy na tychże izbach z tarcic, na przeciwko czeladnia[?] izba, do której drzwi na biegunie prostą robotą. W tej izbie okno jedno w szyby okrągłe, trzy części całe, a czwartej nie masz, kominek dobry, piec z kaflów prostych, ten reparacji potrzebuje, izba przez[?] podłogi, posowa z tarcic. Wchodząc do komory drzwi na biegunie, posowa z delików, cały dwór z drzewa rzniętego, drzwi dwoje w kuchni na biegunach, komin dobry, dachu potrzebuje pokrycia[?] i częścią poszycie na nim złe. Spichrz[?] z drzewa rzniętego, dobry, drzwi na zawiasach z szkoblem i wrzecądzem, w którym podłoga dobra, z posową dobrą. Na górę drzwi przez zawias i szkoblów, stajnia z podłogą dobra, obora[?] także dobra, między stajnią i oborą wołownia, a te budynki pod jednym dachem z drzewa kostkowego nowo postawione. Idąc dalej szopa z delików starych, jedna ściana nowa, w pół pokollona[?] i połacona[?], a w pół staremi snopkami poszyta. Stodoła z drzewa rzniętego o pięciu sochach, z jednym klepiskiem, ściana się jedna obala i socha jedna pochylona [...] podparta. Wedle tej stodoły obora stara, obala się, z gruntu reparacji potrzebuje. Ozd z drzewa rzniętego, drzwi na biegunach z tarcic, przez zamknięcia, dach miejscami poszycia po[trzebuje?]. [Stu?]dnia w podwórku nowo ocembrowana, płot od wrót [od je?]dnej izby idący płatami ogrodzony, który miejscami [...] potrzeba, drugi płot od dwora do spichrza płaciany i [...]łożenia[?]  potrzebuje, inne płoty około ogrodów chruściane, [wszy?]stkie niedobre tak około sadu i tesz[?] niedobre, [...] ale nie wypełzł[?] z drugiego. 
Chałupa pierwsza od dworu idąc [...] po lewej ręce, w której mieszka chłop Piłat, znacznej reparacji potrzebuje. Stodoła do tejże chałupy i ta reparacji potrzebuje, obora dobra. 
Druga chałupa, w której mieszka [...] i ta z grunta reparacji potrzebuje, stodoła do tej chałupy [...] z chlewami dobra. 
Trzecia chałupa, w której mieszka [...] Gręda, nowa ze rzniętego drzewa, drzwi na zawiasach [...], na niej poszycie miejscami potrzebuje poszywki. 
Czwarta chałupa, w której mieszka chłop Bolesta, dobra, drzwi na zawiasach z tarcić, stodoła do tej chałupy z chlewami dobra [...]. 
[Pią]ta chałupa, w której mieszka Sobek [...], dobra, z komorą i chlewami przez stodoły. 
[Szó]sty plac próżny, do którego stodoła, ta reparacji potrzebuje. 
Siódmy plac między Kałużnią i Grędą pusty. 
[Pomijam opis zasiewków]
Działo się w Szarowie na gruncie dnia pierwszego sierpnia roku 1769.
Jakub Chlewski ręką trzymaną, Mateusz Matuszewski



piątek, 27 czerwca 2025

Inwentarz Siemiechów (1770)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 400-02.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.


Inwentarz dóbr Siemichowa między Wielo Jmc Pany Janem i Michałem bracią rodzonemi Grabieńskiemi stosujący się do kontraktu przedażnego 3tia junij 1770ku spisany. 

Najprzód wchodząc do dwora, dwór pod gontami złemi, przyciesi pod nim nadpróchniałe, powyprężane, tudziesz i ściany, wchodząc do sieni drzwi na zawiasach żelaznych z tarcic, okno nad drzwiami siennemi, żadnej w nim szyby nie masz, tylko ramy stare, w tej sieni drzwi po prawej ręce na górę zawiasami, skoblem i wrzecądzem i schodami, drzwi drugie do izby pustej na żelaznych zawiasach, skoblem i wrzecądzem, w której izbie ani komina, pieca, podłogi i polepy nie masz, z której izby pustej pokój, w którym ani podłogi, ani drzwi, okien i ramów nie masz, w tejże wielkiej samej sieni drzwi do kuchni także na żelaznych zawiasach, w tejże kuchni kotlina z kamieni, gliny jest ustawiona, po drugiej stronie z tej sieni idąc do pokoju także drzwi na zawiasach z haczykiem i wrzecądzem, w tymże pokoju komin dobry z cegły murowany, piec kafle szare dwa pokoje rozgrzewający potrzebuje reparacji, koło tegoż pieca ławek dwie, kredens do szkła dobry, zamek w górze zepsowany i klucza do niego nie masz, u tego kredensa sedes nadpsowany, stół na srzodku w tym pokoju okrągły do wstawienia piwa z drzwiczkami i zamknięciem. Obraz wielki Ukrzyżowanego P. Jezusa, mniejszych trzy na płótnie z ramami, obraz S. Antoniego na desce jeden.
W tym pokoju okien w drewno okienicami na zawiasach dwa, w każdym oknie po tafli sześć, ale dwie ze wszystkim stłuczone, z tego pokoju wchodząc do drugiego drzwi na zawiasach z wrzecądzem, z chaczykami dwiema i z skoblami, w tym pokoju obrazów większych dwa, mniejszych trzy na płótnie z ramkami, komin murowany dobry, okno w drzewo w czterech taflach, ale jednej nie masz, szafka mała prosta ze skobelkiem, szafeczka mała z dziesiąciu szufladkami, w niej jednej brakuje szufladki, w tym pokoju stołków z poręczami cztery, bez poręczy sześć, taborecik jeden, drugi skórzany stary, w tych pokojach posowy i podłogi z tarcic dobre, wychodząc do sianki z pokoju drzwi na zawiasach z haczykiem i skoblami, drzwi w tej siance do izbetki także na zawiasach z wrzecądzem, w tej izbie okno w małe szybki, połowa szyb brakuje, posowa ze starych tarcic bez podłogi, z niej drzwi do komory z desek na biegunach z wrzecądzem, takież drugie z komory na dwór, z izbetki wychodząc na róg dworu do piwnicy drzwi dwoje na zawiasach z wrzecądzami, wchodząc dotej piwnice szyja murowana, z gruntu zepsowana, w tej piwnicy okienko na wschód słońca wyprowadzone do szczętu zdezelowane, w którym kratka żelazna w cztery szyny. 
Przy tym dworze czeladnica ze starego dwora pod snopkami, drzwi tak do sieni, jako do izby na biegunach z wrzecądzami, okien cztery deskami zabite, tylko jedno jest i to dużo złe, ściany wniwecz spróchniałe upadają, tylko na podporach wiszą, piec i komin zgliny. 
Samboża z gruntu zdezelowana, schody zgniłe, drzwi z wrzecądzem i zamkiem starym bez klucza, balki trzy z gruntu zgniły w środku, okien dwa, których w ołów szyb całych tylko 15 dico piętnaście, w drewno dwadzieścia i pięć, insze deskami zabite, dach zły zewsząd ciecze i gnije, u komórki po prawej stronie ze dwora drzwi na zawiasach z wrzecądzem i zamkiem, po lewej stronie u komory drugiej drzwi z wrzecądzem na biegunach. Wrota na biegunach. Podwórze wdarte żerdzi wiertane. Browar stary zrujnowany. Drzwi troje w nim do sieni, izby i komory na biegunach, okien dwa, jedno całe, w drugim brakuje szyb piąciu. 

Statki browarne. 
Przycierów starych pięć. Garniec do palenia wódki mały jeden, który na nic się nie zda. Chlewików cztery, piąty ku karmikowi, ściany i przyciesi zgniły. Dach pod snopkami z gruntu potrzebuje poszycia. Karmik na piąciu wieprzów dachu potrzebuje.
Za karmikiem stajnia bez podłogi, wozownia i stajenka mała pod gontami, drzwi u stajni na biegunach, u wozowni wrota na biegunach, ale szpągi zrujnowane i progi zgniłe, u stajenki drzwi z wrzecądzem, u drugich na tył ściana wypadła, od stajni do spiklerza płot w żerdzi darte wiercony u spikrza wierzch pobicia potrzebuje wielkiego, drzwi z wrzecądzem, zawiasami, szynalami, na górę drzwi na zawiasach także z wrzecądzem, schody dobre. 
Stodoły w trzy sąsieki, w pierwszej od owczarni wrót dwoje, kuny dwie ze szkoblami, u drugiego gumna wrota także z kunami dwiema, w obudwóch progi zgniłe, u sieczkarni przy stodołach drzwi na biegunie z wrzecądzem. Te stodoły wraz i z sieczkarnią nowego potrzebują poszycia, u tych zaś stodół dla podparcia ich jest podpór danych dziesięć, które tylko też stodoły wspierają.
Owczarnia o przęsłach trzech, ale podpór od rzeki trzy, w której owczarni o jednym przęśle przez złe poszycie cztery bale zgnieły i poszywki całej potrzebuje. Wrota na biegunach, u wrotek wrzecądz.
Obory okolite, w tych oborach chlewików większych dwa, mniejszych dla cieląt dwa, wrota i drzwi wszystkie na biegunach. Te obory nadpróchniałe, w środku w okole przyciesi i ściany już powypadały, kozły trzy złamane, na których dach pochylił się,  reparacji znaczniej i poszycia potrzebują. 
Browar nowo zbudowany pod deskami na pastwisku na miejscu dla mokrości do mieszkania niezdatny. Sień, izba, komora, posowa jest i suszenie na górze, u sieni i komory drzwi na biegunach, u komory drzwi drugich i u izby nie masz, także kumina celuści i pieca nie masz. Kumin wywiedziony, tego trzy części stoją, czwarta z gliną i tyczkami opadła na ziemię. Kocioł wlepiony, żelazny w sieni.
Sadzawek zarosłych dwie, u których groble poroziezdzane[?] do gruntów i żadnego mnicha nie masz. 

Wieś i inwentarz wiejski.
Pierwsza chałupa kmiecia Grzeli spustoszała, od której troje drzewa ze ściany od izby, kumin, pułap, dach z srzodkiem zawalony, z sieni się tylko drzewa kilkoro zdać może. Komora rozebrana, w której nikt nie mieszka. 
Druga chałupa Owcarzowa, malutka, bez komory o sieni, stodołka też przy niej, ten Owcarz niepoddany.
Trzecia chałupa nowa tegoż kmiecia Grzeli z sienią i izbą. Stodoła o dwóch sąsiekach, ale słupy pouchodziły. Tenże kmiec ma wołów cztery, koni parę, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierpów dwa. 
Czwarta kmiecia Pawła, w której ściany w ziemię powchodziły i pougniewały, dachu potrzebuje, komora przystawiona do tej chałupy. Stodoła o dwóch sąsiekach, w którym sąsieku komórka, u tej stodoły węgły pougniewały już wpadły w ziemię, pokrywka zła. Ten kmiec ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierpów dwa. 
Piąta Kacprowej komornice o sieni, izbie i komorze, poszycie mizerne, ściany w ziemię wpadły. Stodołka o dwóch sąsiekach.
Szósta chałupa Banacha Tasarza półrolnika z izbą, sienią i komorą, niedawno zbudowana. Stodołka o dwóch sąsiekach w słupy, nachylona. Ten półrolnik ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorkę, pług, redło, siekierę, kosę, sierp jeden.
Siódma Błacha zagrodnika, izba z sianką bez komory, nowa. Stodołka o jednym sąsiedzku. Ten zagrodnik z zasiewkiem, wołów niemający, tylko kosę, sierp, siekierę. 
Ósma Klimka półrolnika Górala niepoddanego, z sienią, izba, i komora. Stodołka o jednym sąsieku, mizerna. Ten półrolnik ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierp jeden. 
Dziewiąta Piotra Mielczarka, dwóchdniowego, z sienią, izbą i komorą, dobra, i stodołka o jednym sąsieku, i ten inwentarza pańskiego niema. 
Dziesiąta Urbana zagrodnika trzechdniowego, z izbą, sienią i komorą. Stodołka o dwóch sąsiekach mała. Ten ma wołów parę, krowę, wóz, maciorę, pług, siekierę, kosę, sierp.
Jedenasta Wojciecha Janioka, chałubnika o sieni, izbie i komorze, nad komorą poszywka zła. Stodołka o jednym sąsieku, w której węgły pougniewały i przyciesi.
Dwunasta Balcera zagrodnika z sienią, izbą i komorą, mizerna. Stodołka o jednym sąsieku i przystawku. Ten zagrodnik trzejdniowy ma zasiewki dworskie.
Chałupa Grzeli Deski zagrodnika z sienią, izbą i komorą, przy chlewie gumienko bez sąsieków, tylko się w Kacprowej stodole mieści. Ten chłop trzejdniowy niepoddany, bez zasiewków, bez inwentarzy dworskich.
Młyn na Warcie o dwóch kołach. Młynarz ma wołów parę dworskich z zasiewkami dworskiemi. Młynica ze wszystkim wyporządzona. Izba dobra z komorą starą. Stodoła ze starego drzewa o dwóch sąsiekach, ale zdrowa. Karmik nowy. Sadzawki dworskie dwie za dworem zarosłe. Mnichów nie masz ani znać upustów, groble do szczętu poroziezdzane. 
Kaplicy tylko znak został i przyciesi trzy.
Tarnia z rzniętego drzewa, pod którą przyciesi zgniłe i dachu nowego brakuje, w tej pułap w kilku miejscach wypadł. 
Jan z Grabna Grabiński
Michał z Grabna Grabiński

poniedziałek, 23 czerwca 2025

Szkolnictwo gmina Sędziejowice

Pan Adam Czechowski przejrzał znajdujące się w Archiwum Państwowym w Sieradzu dokumenty: 
Inspektorat Szkolny powiatu Łaskiego w Pabianicach
Akta Publicznej Szkoły Powszechnej w Przymiłowie.
rok/lata: 1931-1936 
sygnatura: 41/567/0/-/148 

Acta Inspektoratu Szkolnego obwodu Łaskiego. 
Sprawozdanie Roczne za rok szkolny 1931/32,  
3-klasowej publicznej szkoły powszechnej w Siedlcach gmina Sędziejowice powiat łaski.
Sygnatura 41/577/0/-/161

Pan Adam wykonał zdjęcia, opisał zawartość teczek i przepisał co ciekawsze dokumenty umożliwiając zapoznanie się z ich treścią.
W imieniu swoim i czytelników dziękuję za udostępnienie wyników  pracy osobom odwiedzającym niniejszą stronę.

środa, 18 czerwca 2025

Inwentarz Baszków (1768)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-142, karty 458-60 .
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.



Najprzód oddają się pobudynki dworskie w dobrach Baszkowie Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu, jako to mielcuch już nad sta[ry?], w którym drzewo spruchniałe i dach snopkami poszyty reparacji potrzebuje, do tego mielcucha wchodząc drzwi do sieni na zawiasach żelaznych i z wrzecądzem do zamknięcia. W tej sieni kocieł do robienia piwa z kadziami dwiema i innemi statkami należącymi, z której to sieni wchodząc do izby drzwi na zawiasach z chaczykiem i klamką drewnianą. W izbie zaś podłogi nie ma, lecz tylko cegła miejscami wysadzona, piec, komin prostą robotą reparacji potrzebuje, okien dwa w szyby proste. W tym mielcuchu mięszkanie i possessja JmPanu Tokarskiemu pozwala się.
Za tym mielcuchem gorzelnia już nadpustoszała o sieni i izbie, w której znajduje się garce dwa, jeden o trzech rurach i z pokrywą, ten JmPanu Tokarskiemu oddaje się drugi zaś o dwóch rurach, który WJmPanu Biernackiemu zostawia się, jednakże na inne miejsce z gorzelni przeniesiony bydz powinien, także przykadków dwa i z innemi do garca należytościami JPan Tokarski trzymać ma także do tej gorzelni i mielcucha studnia z wiadrem i rynnami należyć będzie. 
Ozd jako w sobie jest z korytem do zalewu i suszarnią. Stodoła nowa o bojowisku jednym, o dwóch sąmsiekach i wrotach dwojgu na biegunach z żelaznym zamknięciem przy spichrzu będąca. Drugiej stodoły starej połowa od spichrza o jednym bojowisku i wrotach dwojgu, także z żelaznym zamknięciem.
Spichrz o górnym i dolnym schowaniu, w tym spichrzu dolne schowanie Jm Panu Tokarskiemu, do którego drzwi na zawiasach i z zamkiem także z wrzecądzem, górne zaś schowanie WJmPanu Biernackiemu zostawuje się. Stajni połowa od mielcucha i sadzawki będąca z komórką w tej stajni, dylewanie przez połowę tylko, o żłobach dwóch, drzwi do niej na biegunach bez żadnego żelaznego zamknięcia. Obory nowej połowa, gdzie przed tym owce i konie stawały, od stodoły nowej i spichrza będąca, do tej wchodząc wrota na biegunach, komórka do schowania z przegrodą na rogu idąc do mielcucha po lewej ręce będąca także i gęśnik przy tej komórce jeden. Chlew przy gorzelni i mielcuchu jusz napustoszały, piwnicy połowa jako jest przegrodzona od [po?]dworza będącej do tej drzwi na zawiasach z wrzecądzem żelaznym. Te pobudynki jako są opisane ze wszystkim Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu w possessję oddaje się. Także na potrzebę gruntową krów sześć, koni fornalskich cztery, wóz jeden, u którego koła szybowane, lecz mocno wyjeżdżone i nadpustoszałe Jm Panu Tokarskiemu zostawuje się. 


Krescencja zbóż. 
Najprzód żyta za stodołami Baszkowskiemi między Smugiem a drogą z Baszkowa do Jakubic idącą po prawej stronie przy rowie staj dwojgiem zagonów osiemdziesiąt cztery, tak[że?] przy tym zaraz poprzecznim stajem jednym zagonu pięćdziesiąt siedem. Item wedle figury na de drogą od Warty ku Kościerzynu idącą stajem jednym zagonu sto trzydzieści. Za tym żytem ku Jakubicom staj czworgiem zagonów osiemdziesiąt cztery. Przytymże za wsią pod Jakubicami staj trojgiem zagonów czterdzieści. Eficit żyta wszystkiego zagonów siedmset siedemdziesiąt i jeden. 
Jęczmienia między tym żytem najprzód nade drogą przy rowie staj dwojgiem zagonów dwieście. Item za tym ku Jakubicom stajem jednym zagonów sto dwadzieścia także od Pasieki, czyli granic Bartochowskich stajem jednym zagonów pięćdziesiąt i klinów siedm. Przytymże zaraz stajem jednym zagonów czterdzieści trzy, także przy tym stajem jednym zagonów pięćdziesiąt i dwa. Wynosi jęczmienia wszystkiego zagonów sześćset sześćdziesiąt pięć i klinów siedm. Jarki pod Jakubicami zganek osiem. Tatarki przy życie i jęczmienia pod Jakubicami składów sto dwa. Ugór ku Tubędzinu, także i rola na rzepę podorana, zgoła cały folwark ku Bartochowu ciągnący się idąc od Baszkowa do Jakubic po prawej ręce będący Jm Panu Tokarskiemu oddaje się oprócz działku jednego nad drogą z Jakubic do Tubędzina idącą będącego, który żytem zasiany w zagonów siedmdziesiąt i sześć, który WJm Panu Biernackiemu zostawuje się. Także z drugiej strony drogi idąc z Baszkowa do Jakubic po lewej ręce pszenicy nade drogą od Warty do Kościerzyna idącą stajem jednym zagonów osiemdziesiąt cztery i tym przy tejże zaraz zagonów piętnaście wynosi wszystkiej pszenicy dziewięćdziesiąt dziewięć. Owsa nad tąsz drogą ku Kościerzynu idącą przy rowie do Jakubic ciągnącym się stajem jednym zagonów osiemdziesiąt. Item wedle tegoż zaraz staj dwojgiem zagonów sto piętnaście, wynosi owsa wszystkiego zagonów trzysta jedenaście. Za tym owsem grochu pod Jakubicami stajem jednym zganek trzydzieści pięć. Item przy granicach Bartochowskich zganek siedemnaście efficit zganek pięćdziesiąt i dwie. Prosa wedle grobli nad stawem kawałków trzydzieści. Rzepniku przy przenicy zagonów dwadzieścia. Ogród ze stajniami i sadzawką w Baszkowie będący warzywem zasiany, łąki ode drogi do Warty idącej pod sam młyn ciągnące się to jest pod rzeczke bez wszelkiej excepcji te wszystkie grunta i zboża Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu oddaje się, ryb wolne łowienie w rzece i po ustępach JPu Tokarskiemu także i wolne pastwisko w Łęgu tudzierz i mlewidło bez miarki we Młynie Baszkowskim pozwala się. 


Poddani kmiece. 
Grzela, Sobik, Łuka. Zagrodnicy Kuba Miszczak, Kazmierz Walaszczyk, Janek Sobik, Błażek Miszczak, Kaczmarz Jakubski. Komornicy, Domzał, Jędrzy Lubolski, Józef Gajda, Szymek Ziętorek, Matus, Wojtek, Molterus, Urban Stary Włodarz. Komornicy. Zowka Grobelnicka, Jachym [...] Włodarka Baszkowa, ci wszyscy kmiecie, zagrodnicy, komornicy i komornice jako zaciąg i wszelkie powinności odprawiali, tudzierz podatki i czynsze dawali do Jm Pana Tokarskiego ze wszystkim należyć powinni na usługę także dworską, Sobikówna, Jagienka, Mikołaj, syn Pastuchy, także i Kaczmarek Baszkoski Jm Panu Tokarskiemu dostają się.


Kaczma w Jakubicach Jm Panu Tokarskiemu oddaje się, do której wolne dawanie trunków na wyszynk pomienionemu Jm Panu Tokarskiemu pozwala się. Kwarte i inne podatki do Skarbu Rzeczypospolitej należące do Jm Pana Biernackiego należyć powinny, i JP Tokarski tych wyp[ła?]cać nie ma. Suma zaś ewikcji podległa [...?] u tegoż WJm Pana Biernackiego zostawuje się [...].