Lach

Lach, dawniej pustkowie w obecnej gminie Pątnów. Osada leżała przy strudzę Mątewna, na wschód od osady Mątewki. Nazwa znaleziona na mapie Piotra Łużeckiego z 1832 r. (PLAN Wsi Rządowey Kamionka w Ekonomii Wielunskiey Woiewodztwie Kaliskiem Obwodzie Wieluńskim położoney.)

Lachowskie

Lachowskie, dawniej pustkowie w obecnej gminie Pątnów. Osada leżała przy strudzę Mątewna, na wschód od osady Mątewki. Nazwa znaleziona na mapie Piotra Łużeckiego z 1832 r. (PLAN Wsi Rządowey Kamionka w Ekonomii Wielunskiey Woiewodztwie Kaliskiem Obwodzie Wieluńskim położoney.)

Gagatek

Gagatek, dawniej pustkowie w obecnej gminie Pątnów. Osada leżała przy strudzę Mątewna, na wschód od osady Mątewki. Nazwa znaleziona na mapie Piotra Łużeckiego z 1832 r. (PLAN Wsi Rządowey Kamionka w Ekonomii Wielunskiey Woiewodztwie Kaliskiem Obwodzie Wieluńskim położoney.)

Kamionka / Mątewna struga

Kamionka struga 

Współczesna nazwa (Kamionka) zastąpiła dawniejszą, prawidłową nazwę strugi, która nazywała się Mątewna (taką nazwę podaje Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich). Na tzw. Mapie Czajkowskiego struga ma zniekształconą formę Montowna. Inne źródła podają już nieprawidłowe nazwy. Elektroniczny słownik hydronimów Polski nazwę Pustkowien występującą na mapie Reymann’a uznaję za nazwę strugi, mimo że jest to określenie występujących tu licznie małych osad (Pustkowia: Salamony, Gagatek, Lach, Lachoskie). Inne błędne nazwy pojawiające się w literaturze to: Struga, Pątnówka a nawet Pisula (dawniej nazwa stawu pomiędzy Łaszewem a Mierzycami).

Mątewna ma źródło na polach pod wsią Kamionka w gminie Pątnów, na zachód od drogi krajowej 43 (wcześniej występowała pod numerem 489 i 236). Struga płynie na wschód przecinając wspomnianą drogę krajową. Następnie przepływa na południe od kompleksu leśnego mijając Mątewki, Salamonówkę i Strugi Pątnowskie. Za Strugami Pątnowskimi wpływa do gminy Wierzchlas. Skręca lekko na południe i pod Mierzycami spływa w kierunku południowym. Mija Edwardów (część wsi Łaszew), przepływa Nad Strugą (część wsi Mierzyce), wąwóz Drobowe Doły i wpływa do rzeki Warty przy miejscowości Pustkowie (część wsi Łaszew Rządowy). Długość strugi wynosi 10.78 km. (pomiar własny)

Słownik Geograficzny:
Mątewna, strumień przepływający przez wieś Mątewna.

 

 

 

Inwentarz Wydrzyn (1868)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Aleksandrów. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Sieradzu 839/1740. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

Na mocy najwyższego ukazu z dnia 25go kwietnia 1868 roku nadano jako majorat o nazwie Aleksandrów dla jenerał-majora barona Płatona Frederyksa folwarki: Mazew, Janków i Wichrów, w powiecie łęczyckim, Wydrzyn w powiecie wieluńskim i Grójec Wielki w powiecie sieradzkim, w gubernji kaliskiej, oraz część lasu z leśnictwa klonowskiego, z dochodem rs. 1,500. Sporządzono przy tym szczegółowy opis granic, zabudowań, mostów, ogrodzeń i płotów, drzew owocowych i dzikich, rowów i zasiewów. Przy czynności tej obecna była wdowa po dzierżawcy dóbr Wydrzyn Helena Stawowska.

Wykaz zabudowań mieszkalnych i gospodarskich znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

Folwark Wydrzyn

1. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Dom mieszkalny czyli dwór, z drzewa tartego w węgieł na podmurowaniu, dach słomą pokryty, ściany zewnątrz i wewnątrz gliną wyrzucone, komin z cegły murowany nad dach wyprowadzony, podłogi z bali sosnowych, pułapy z desek na belkach położonych, na których polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 30 1/2, szerokość 15, wysokość 5. Stan Budowli: Z powodu starości budynku drzewo po większej części spruchniałe, stan średni. Wartość podług ubezpieczenia 450.

2. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Lodownia czyli piwnica, w ziemi z małą wystawką i drzwiami prowadzącemi do środka, dach słomą pokryty. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 6, szerokość 4, wysokość 2. Stan Budowli: W stanie dobrym. Wartość podług ubezpieczenia -.

3. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Piwnica murowana z cegły surowej nad ziemią wyprowadzona, dach słomą pokryty. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 12, szerokość 9, wysokość 2 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 10. Uwagi: nieubespieczona.

4. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o dwóch klepiskach z drzewa rzniętego na przyciesiach i podmurowaniu z kamienia w słupy, dach stolcowy słomą pokryty, wewnątrz prowadzą dwoje drzwi podwójnych, każde na czterech zawiasach żelaznych, klepiska gliną wyrzucone. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 42, szerokość 17 3/4, wysokość 6. Stan Budowli: W stanie dobrym. Wartość podług ubezpieczenia 300.

5. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Studnia przy dworze drzewem cembrowana bez żurawia, jest tylko kulka do ciągnięcia wody. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 2, szerokość 2, wysokość 6. Stan Budowli: Znajduje się w stanie użytecznym. Wartość podług ubezpieczenia -.

6. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Owczarnia z drzewa tartego na przyciesiach i podmurowaniu w węgieł wystawiona, dach w części gontami a reszta słomą pokryta, pułap z desek na belkach ułożonych, wewnątrz prowadzi dwoje wrot dwuskrzydłowych i z boku dwoje drzwi pojedyńczych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 48 1/2, szerokość 15, wysokość 4 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim, jednak skutkiem starości drzwi tak w przyciesiach jak i ścianach poczęścispruchniałe. Wartość podług ubezpieczenia 450.

7. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stajnia ze śpichlerzem, w słupy murowane, ściany z bali sosnowych, dach z desek na zakład, do wnętrza prowadzi troje drzwi pojedyńczych, z których jedne do śpichrza, a dwoje do stajni, wszystkie z desek na zawiasach żelaznych, w śpichrzu przegrody z bali, podłoga z desek, na górę prowadzą schody, pokład z desek na fugi, szczyty z desek w których są drzwiczki. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 33, szerokość 18, wysokość 4. Stan Budowli: W stanie średnim, oprócz dachu, któren z powodu starości mocno popsuty. Wartość podług ubezpieczenia 400.

8. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Obora z drzewa kostkowego w węgieł i słupy na podmurowaniu, dach z desek na zakład, z tyłu dwoje wrót podwójnych, od frontu dwoje drzwi pojedyńczych, pod belkami jest podciąg na pięciu podmurowanych słupach, pokład z tarcic, stolec również na pięciu słupach, w dachu dymnik z drzwiami, półszczyty dachu tarcicami obite. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 32, szerokość 10, wysokość 4. Stan Budowli: Z powodu starości budynku drzewo w przyciesiach i ścianach mocno uszkodzone, jednak jest w stanie użytecznym, stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 90.

9. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o jednym klepisku z drzewa kostkowego w słupy na podmurowaniu, dach słomą pokryty, znajduje się przy niej dwoje wrót dwuskrzydłowych, klepisko z gliny ubite, obok którego ściany zasiekane z drzewa kostkowego wyłożone. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 60, szerokość 20, wysokość 7. Stan Budowli: W stanie średnim, chociaż drzewo skutkiem starości w części spruchniało. Wartość podług ubezpieczenia 450.

10. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Studnia balami rzniętemi cembrowana na powierzchnię 1 3/4 łokcia wzniesiona, z żurawiem na sosze drewnianej i wiadrem, żelaznemi obrączkami obitem. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 3 1/2, szerokość 3 1/2, wysokość 7 1/2. Stan Budowli: Drzewo w cembrzynie w części uszkodzone przez czas. Wartość podług ubezpieczenia -.

11. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Szopa na siano w słupy na przyciesiach i podmurowaniu, ściany z desek na sztorc poprzybijane drewnianemi kołami, dach słomą pokryty, jedne wrota dwuskrzydłowe na biegunach drewnianych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 19 1/2, szerokość 13 1/2, wysokość 5. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 30. Uwagi: nieubespieczona.

12. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o jednem klepisku na przyciesiach i podmurowaniu z drzewa kostkowego w słupy, dach słomą pokryty, przy niej dwoje wrót podwójnych na biegunach drewnianych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 36, szerokość 14, wysokość 5. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 150.

13. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Czworak czyli dom dla czeladzi z bali rzniętych na podmurowaniu w węgieł i słupy, dach słomą kryty, kominy dwa, jeden stagowy a drugi murowany z cegły surowej, oba nad dach wyprowadzone, podłoga z gliny, pułapy nad całym budynkiem z desek, a na takowych polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 20, szerokość 12, wysokość 4 1/2. Stan Budowli: W całym budynku drzewo skutkiem starości mocno spruchniałe. Wartość podług ubezpieczenia -. Uwagi: nieubespieczony.

14. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Dom dla czeladzi z drzewa tartego na węgieł i słupy na przyciesiach, dach słomą kryty, podłoga z gliny, pułapy z desek na których polepa z gliny, komin stagowy nad dach wyprowadzony. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 12 1/2, szerokość 11, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: W zupełnie zły. Wartość podług ubezpieczenia 60. Uwagi: Oboczny domek po kolonjalnem urządzeniu kupiony był przez dzierżawcę, obecnie z powodu drzewa zupełnie spruchniałego zakwalifikowany zostaje do rozebrania i sprzedania materjału.

15. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Drugi dom dla czeladzi z drzewa tartego w węgieł i słupy na podmurowaniu nad dach wyprowadzony, podłoga z gliny, pułap z żerdzi dartych, a na takowych polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 16, szerokość 16, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: Z powodu starości drzewo w całym budynku spruchniałe, stan zły. Wartość podług ubezpieczenia 70.

16. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Kloaka z desek pod słomą. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 2 1/2, szerokość 2 1/2, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia -.

Wykaz mostów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na sześciu palach na których położone dwa legary i na nich ułożony pomost z dylów i z rzynów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 3, szerokość 6, wysokość 1 1/2. Przy jakim trakcie: Na drodze do dóbr Opojewice. Stan obecny: W stanie średnim.

2. Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na czterech palach na których położone dwa legary i na nich ułożony pomost z dylów i z rzynów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 3, szerokość 6, wysokość 1 1/2. Przy jakim trakcie: Na drodze do dóbr Opojewice. Stan obecny: W stanie średnim.

Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na trzech legarach wspartych na grobli, na których położony pomost z dylów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 5, szerokość 6, wysokość 2. Przy jakim trakcie: Na trakcie do dóbr Staw. Stan obecny: W stanie średnim.

Wykaz ogrodzeń i płotów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Naokoło ogrodu owocowego przy mieszkaniu folwarcznem z żerdzi dartych w koło, do których żerdzie kołkami drewnianemi poprzytwierdzane.

2. W około ogrodu warzywnego przy stodole w koły z żerdzi dartych poprzytwierdzanych drewnianemi kołkami.

3. Ogród warzywny między budowlami z żerdzi dartych w koły, do których poprzytwierdzane kołkami drewnianemi.

4. Między budynkami gospodarczemi z żerdzi dartych w koły do których poprzytwierdzane kołkami drewnianemi żerdzie.

Wykaz drzew owocowych i dzikich znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

W ogrodzie owocowym na przeciw domu mieszkalnego oraz na około tegoż ogrodu wkoło płota, drzewa owocowe: wiśni 78, jabłka 40, gruszki 50, śliwki węgierki 72, drzewa dzikie: topole włoskie 42, wierzby 62, jarzębina 20, akacje 10, brzozy 13.

W ogrodzie warzywnym i przy płocie około tegoż, drzewa owocowe: wiśni 6, gruszki 4, śliwki węgierki 5, drzewa dzikie: topole włoskie 10, wierzby 20.

W podwórzu przy zabudowaniach folwarcznych, drzewa dzikie: topole włoskie 5, wierzby 121.

Przy drodze od folwarku do dóbr prywatnych Staw, drzewa dzikie: wierzby 283.

Przy drodze od folwarku do Opojewic, drzewa owocowe: wiśni 15, drzewa dzikie: wierzby 177.

Wykaz rowów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Od drogi z folwarku do dóbr prywatnych Staw jest rów wyprowadzony dla osuszenia łąk i pól do granicy probostwa, długość prętów 140, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

2. Środkiem pola od strony gruntów probostwa, długość prętów 200, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

3. Środkiem pola od strony gruntów probostwa do drogi do dóbr prywatnych Staw, długość prętów 100, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

4. Pomiędzy polami płodozmianu od strony granicy dóbr Opojewice rowów 4, długość prętów 240, szerokość łokci warszawskich u góry 1 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1 1/2, głębokość łokci warszawskich 1 1/2.

5. Oprócz tego po obydwóch stronach drogi od folwarku do granicy dóbr prywatnych Staw.

 

Inwentarz Teklina (1875)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Teklin. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Wieluniu 824/27b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

"Działo się na gruncie dóbr Teklin, Powiecie Wieluńskim dnia dwudziestego osmego stycznia/dziewiątego lutego tysiąc ośmset siedmdziesiątego piątego roku."

Dobra ziemskie Teklin z osadą Klapka, składające się z jednego dominialnego folwarku Teklin, osady karczemnej Klapka oraz karczmy w Łagiewnikach, dawniej z dobrami Platon i Łagiewniki jedną hipotekę mającego, obecnie oddzielonego, leżące Powiecie Wieluńskim, Gubernii Kaliskiej, gminie Wydrzyn, parafii Łagiewniki czyli Raczyn, należące do Ignacego Szaniawskiego, zajęte zostały przez Komornika Romualda Pinowskiego na rzecz i na żądanie Stanisława Krzewskiego [vel Krzeskiego], (który nabył te prawa w drodze cesji od Filipa Batkowskiego w 1874 roku) na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sumy rubli srebrem 1060 z procentem i kosztami egzekucyjnymi. Dobra były dzierżawione przez Jana Szaniawskiego od 1874 do 1880 roku.

Zabudowania dworskie folwarku Teklin.

1. Dwór mieszkalny massiv murowany, gontami kryty, o trzech kominach murowanych.

2. Dom dwojak w prostej linii powyższego dworu, z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie murowanym.

3. Kloaka od tyłu powyższego dworu z drzewa zbudowana, gontami kryta.

4. Dom czworak również w prostej linii powyższego dworu i rzeczonego domu dwojaka podobnież z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty o jednym kominie murowanym.

5. Stodoła w poprzek powyższych zabudowań, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta, o jednym klepisku i jednych na przestrzał wrotniach.

W poprzek powyższej stodoły a czołem na zabudowania pod pozycją 1-2-3. opisane są.

6. Stajnie i obory pod jednym dachem murowane, łącznie z owczarnią, słomą kryte.

7. Stodoła murowana, gontami kryta, o dwóch klepiskach i dwóch na przestrzał, dwóchskrzydłowych wrotniach.

8. Ogród owocowy, częścią warzywny, pomiędzy powyżej pod pozycją 6 i 7 opisanemi zabudowaniami położony.

9. Studnia balami ocembrowana z żurawiem i wiadrem okutym do wydobywania wody, wśród podwórza, które powyżej opisane zabudowania okalają położona, przy której jest koryto do pojenia inwentarza.

10. Sklep wśród powyższego podwórza, z drzewa w ziemi urządzony, z wierzchu ziemią kryty.

Wyszedłszy ze dworu ad 1 opisanego i z podwórza folwarcznego na prawo w niedalekiej odległości jest jeszcze:

11. Stodoła o jednym klepisku, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta.

Dalej przy trakcie z Wielunia do dawnego miasta obecnie osady Wieruszów prowadzącym przy wsi Klapka jest:

12. Karczma wraz z stajnią zajezdną, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą i w częścią gontami kryta, o jednym kominie murowanym.

W końcu wśród wsi Łagiewniki przy trakcie z tejże wsi do zajmującego się folwarku Teklin prowadzącym jest:

13. Dom karczma numerem tablicy 44 oznaczony, wraz z stajnią zajezdną, z drzewa zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie sztangowym, dom ten jest opustoszały, a na stajni dach zupełnie załamany.