Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1817. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.
1793 r.
Po dokonaniu spisu pozostałości po
zmarłym Józefie z Głogowy Kossowskim w jego dobrach pryncypalnych
Rudnikach, i przyległych Pęczniewie, Przywidzu i Osowcu, Luboli i
Zagórkach pisarz aktowy powiatu wartskiego Jan Strachowski przybywa
w dniu 22 maja roku 1817 do wsi Dybowa i dokonuje opisu dóbr wsi
Dybowa i Suchorzyna.
Opis stanu dóbr Dybowa i Suchorzyna.
Dworu w tey wsi niemasz, gdyż takowy
ieszcze za życia niegdy JWo Kossowskiego spalonym przez przypadek
został, gorzelnia także stara, która w tey wsi była a w którey
teraźnieyszy possessor dzierżawny urodzony Ignacy Podczaski
mieszkał spaliła się.
Stodoła frontem na północ postawiona
z bali zupełnie zdezelowana, reperacyi potrzebuiąca w niey wrot
podwoynych dwoie pierwsze frontowe z pręgłami y kuną oraz
szkoblami żelaznemi drugie tylne zasuwą, dylowanie u sąsieków z
dylów zrobione boiowisko dobre stary dach słomą pokryty reperacyi
potrzebuiący.
Stodoła obok powyższey stoj druga
stodoła frontem na wschód słońca postawiona w tym samym stanie co
pierwsza będąca y konieczney reperacyi czyli przestawienia
potrzebuiąca.
Spichlerz. Obok niey od północy iest
postawiony z bali frontem na wschod słońca dobry, drzwi do niego na
zawiasach z zamkiem, kluczem oraz szkoblem y wrzeciądzami, wewnątrz
iest podłoga z bali, przegrody z bali schody na górę dobre, na
górze posowa dobra, dach na tym spichlerzu iest słomą poszyty.
Obora, staynie i owczarnia. Obok tego
spichlerza są postawione obory, staynie oraz owczarnia, w klamrę
cały ten pobudynek iest z bali wystawiony z wszelkiem oporządzeniem
potrzebnem dobry. Dach na nim słomiany, stary lecz dosyć dobry.
Osiadłość włościan, ich załogi y
powinności.
Zagrodnicy.
1. Łukasz Kornacki ma chałupę,
oborę, stodołę, pare wołów, pług, radło, siekierę, kossę
trawną, wóz, na załogę od dworu dane który arykułów taxa
znayduie się w inwentarzu mieyscowym.
2. Tomasz ......... (1)ma
to wszystko co powyższy.
3. Jan Ratayczyk ma to wszystko co
powyższy.
4. Antoni Kornacki ma to wszystko co
powyższy.
5. Tomasz Borgiasz ma to wszystko co
powyższy.
6. Stanisław Sobanda ma to wszystko co
powyższy.
7. Filip Ratayczyk ma to wszystko co
powyższy.
8. Jędrzey Sikorski ma to wszystko co
powyższy.
Ci powyżsi wyraźnie zagrodnicy robią
w każdym tygodniu dni trzy czyli co tydzień czyli ręczno od So
Jakoba do So Marcina robią czwarty dzień tłoki w każdym tygodniu.
Darmochy odbywaią iako to: kartofli sadzenie, okopowanie około
kapusty y przędziwa moczenia, rwania y wytarcia, pelenia ogrodów y
pszenicy oraz lnu wybierania konopi płokania y strzyzy owiec
gruntowych lub innych w folwarku będących bez żadnego zaciągu
kapłonów dwa y jay ośm na Sy Marcin roku każdego dają po sztuce
czyli łokci dwanaście przędą y obrabiają oddając ze sztuki
zgrzebnego płotna łokci ośmnaście, pacześniego łokci
piętnaście.
Komornicy
1. Franciszek
Bolka (2)
2. Franciszek Glabski.
3. Antoni Piętala.
Ci mieszkając w pobudynkach pańskich
i mając zamiast komornego snopowego role odrabiają w ciągu roku w
każdym tygodniu dni dwa, darmochy y tłokę odrabiają porówno z
zagrodnikami.
Oprócz tych powyżey wyrażonych są
ieszcze inni czterech Szymon Bolka, Woyciech Ignaczak, Kazimierz
Ratayczyk y Jan Ratayczyk, którzy tylko posługę do siewu y inne
robią.
Po opisaniu stanu dóbr wsi Dybowa udał
się pisarz aktowy dnia tegoż iako wyżey do wsi Suchorzyna w
bliskości obok wsi Dybowa połozoney, gdzie tak folwarku nie zastał
gdyż ten iest spalonym iak tylko okazana mu była stodoła z bali
pobudowana u którey są wrota dobre z kuną, boiowiska dobre
dylowanie u sąsieków y dach słomą poszyty dobry. Stodoła ta iest
iuż kosztem JWy pozostałey wdowy wyreperowana.
Owczarnia. Obok tey stodoły o
kilkadziesiąt kroków stoj owczarnia nowo postawiona y niedoposzyta
kosztem JWey dożywotniey pani pobudowana oprócz tych żadne inne
dworskie pobudynki się nie znayduią.
Osiadłości włościan y ich
powinności oraz załogi.
Zagrodnicy.
1. Jan Sobanda ma pare wołów,
chałupę, stodołę, oborę, wóz, pług, radło, siekierę, kosę
trawną od dworu na załogę dane.
2. Jan Ratayczyk ma to wszystko co
powyższy y krowę.
4. Jan Ratayczyk ma tylko to co
pierwszy.
Zagrodnicy ci robią tęż samę
powinności iak zagrodnicy w Dybowie y toż samo uiszczają y
odbywają.
Komornicy.
1. Tekla Kornacka.
2. Gabryionka.
Robią po dwa dni w tydzień y tłokę
iak komornicy w Dybowie y biorą na to po dwa składy żyta y dwa
składy jęczmienia w czasie żniw.
Karczma w wsi tey iest nad traktem do
przewozu na Miłkowicach będącego idącym nowo z bali frontem na
południe przez JWą pozostałą wdowę jey własnym kosztem
postawiona. Karczma ta iest z wszelkiem oporządzeniem y kominem
murowanym, lecz stayni wiezdney przy niey dotychczas niemasz.
Płoty tak w Dybowie iak w Suchorzynie
gdzie takowych potrzeba są poobgradzane.
Obsiewy tych wsiów , tak Dybowa iak
Suchorzyna nieopisuią się gdyż te wsie tak za życia JWo
Kossowskiego iakoli też dotychczas w dzierżawie zostają przeto
zasiewy iakie dzierżawcy przy oddawaniu w dzierżawę oddane zostały
takie przy wyjściu czyli expiracyi kontraktu według sporządzonego
na ten koniec inwentarza mieyscowego oddac iest obowiązany co się
też do łąk y ogrodów sciąga.
Słowa nieczytelne:
(1) 
(2) 
