Inwentarz Borki Lipki (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 419-20.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja dóbr Lipek i Borków z przyczyny przeciągu processu tak budynków, jakoliteż rowów, łąk i pól dla explikacji reparacji co rocznie nastąpionej przez urodzonych Jchmciów Panów Jerzego Borzęckiego, Tomasza Sieczyńskiego, tudzież opatrznego woźnego Antoniego Wróbla z dóbr Bełdrzychowa na to sprowadzonego dnia 16 maja roku 1769 na gruncie z rzeczy oczom podległej urzędownie uczyniona.

1mo. Widzieliśmy budynki dworskie w Lipkach, pomiędzy któremi pomieszkanie dawne stare na połowie ściany popruchniały belki, w ścianach owierkami pochwytane, także spruchniałe, posowa dziurawa popruchniała, drzwi i odrzwi od robaków podziurawione i pogryżone, ściany powyprężane, jako u izdebki pokleszczone, przyciesi pognieły. Zgoła ta połowa z gruntu stara zła, i jako ludzie świaczą dla starości kominów i budynku do dalszej konserwacji niesposobna, poniewasz ogień już po dwa, czyli trzy razy zakradał się. Druga zaś połowa także dawna postawiona bez okien, drzwi, posowy, od swego postawienia tak stojąca, spustoszona, przyciesi pognieły, ściany, węgły popruchniały, dach stary.

2do. Chlewy dla wpędzenia inwentarza dworowego stare, pogniełe, reparacji niewartujące, oprócz karmiczka małego i komoreczki malińkiej, na więzienie przez dawnych possesorów postawiony. 
Spichrzysko stare, ściany powklesczane, gdzie tylko kury i gęsi przed tym mieścieły się. Obory przez JPana Zalisławskiego przystawiane, spichrz i stodoły dobre przez Jmc Pana Zelsławskiego dawni postawione, dobre. 
Chałupy na wsi dwie przez tegoż Jmc Pana Zelisławskiego postawione, a trzy nowo przez WJmci Pana Skarbnika postawione, dobre dwie, zaś jedna kendy siedzi Garcarczyk, a druga gdzie siedzi Banaszka, stare, złe reparacji mocnej potrzebujące, a bardziej z nowa pobudowania, gdzie zaś siedzi Frączczak stara chałupa, ściany od ognia za dawnej possesji opalone. 
Kaczmy w tej wiosce żadnej nie ma, browarku żadnego, ozdu żadnego. 

3tio. Widzieliśmy młyn na stawie przez WJmc Pana Skarbnika wyszlamowanym, zastawionym, nowo wybudowanym, ze wszystkim gontami pobity, zrzódło wyszlamowane, ocembrowane, rowy od niego ubite, do stawu pogrodki ze wszystkim opatrzone. Rowy od tego stawu ciągnące się aż ku Businie dobre koło tych rowów, widzieliśmy łąki z dawności pozarastane, gdzie siana bardzo mało li[czyć?] można. Pola obsiane widzieliśmy, lecz urodzaje liche dla [...] pól, gdzie rowów potrzeba, także pastewniki z dawności zarosłe najentęmi ludźmi wycięte. 
W tej wiosce wody tak do kuchni, jakoli napojenia inwentarza około podwórza pańskiego nie masz. Oprócz trzech [...]luzów, gdzie przed tym kiedyś sadzawki bywały, które zalazłe, także się tylko wody trochę powierzchu znajdu[ją?] że zimy, pod tym wyschnie, a zimie wymarznie i nie masz gdzie poić inwentarza ani na potrzebę kuchenną uczerpać, ponieważ młyn ode wsi staj kilkoro. Jest jedna studnia stara, przy oborach, zaraz przez possesorów dawniejszych zrobiona, lecz ta ani do napoju, ani do kuchni nie zda [się?], bo wszystkie gnojówki ściągają się. 
Widzieliśmy także pola miejscami dołowate, gdzie rowy są potrzebne, ponieważ częstokroć dla mokrości kostrzewy rodzą się, chłopi przez to ubożeją dla nieurodzaju. 

4to Byliśmy i widzieliśmy w wiosedce Borkach nazwanej chałupę do pomieszkania pod snopkami, gdzie w sieni piwo robiają.
Ta chałupa już na wpół przestarzana[?], deski ze starego drzewa w słupy postawione, stare. Stodoła stara zaklęsła, kilkanaście razy wypierana, ledwo co stoi. 
Chałup na wsi cztery, jedna nowa przez W Jmc Pana skarbnika postawiona, trzy stare popruchniałe poprawiane, lecz jeszcze coraz większej poprawy potrzebują. Kuźnia nowa, ozd mały nowy, kociałek mały, spichlerek mały, karczma ze stajnią więzną. Na tej wiosce nie utnie siana wozów więcej jak pięć, pole pozasiewane. 
W tych zaś chałupach, tak w Lipkach, jak w Borkach chłopów nie masz, tylko dziesięciu, sześciu półrolników, czterech zagrodników, do tych chałup mają stodołki. 
Widzieliśmy in super grunt pewien za młynem, który podlega kwestji granicznej, i z zakłócenia się z konwentem Sulejewskim leży odłogiem i zarasta krzewiną. Z drugi strony od Businej, przy granicach widzieliśmy stawisko zarosłe, stare i łąki Siedliska, także zarosłe, o które kłótnia z possesorem Businy. 
Co żeśmy rzetelnie widzieli, na to się rękami własnemi podpisujemy. Działo się dnia i roku jako wyżej. 
Jerzy Borzęcki ręką trzymaną 
Tomasz Sieczyński ręką trzymaną

Inwentarz Ochle (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 134-36.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Inwentarz wsi Ochel w poddaństwie, osiadłościach, budynkach dworskich i chłopskich, oraz rzeczach ruchomych, sprzętach domowych dnia 12 miesiąca maja 1769tego po śmierci Sp. Wielmożnych Jmc Państwa Piotra Wężyka Miecznika Dobrzeńskiego i Brygitty Bielawskiej małżonków pozostałych, przez Wielmożną Jmc Panne Marianne Wężykówne Miecznikówne Dobrzeńską córkę spisany.

Poddaństwo półrolnicy. 
1. Jan Wstepien, ma woły cztery, krowe jedne, zasiew ozimny i jary i wszystek zakładek dworskich. 
2. Grzegorz Cieślak, tenże sam zakładek dworski ma. 
3. Wawrzyniec Cieślak, podobnyż ma dworski zakładek.
4. Maciej Wołowy, takowyż ma zakładek dworski.
5. Roch wszystek ma dworski zakładek. 
6. Antoni Wylęga, równyż ma dworski zakładek. 
7. Matys Ślepy, tenże oprócz wołów zakładek dworski ma i krowę. 
8. Mikołaj Mielczarz, oprócz wołów zakładek wszystek dworski ma. 
9. Wojciech Sleżak, bez wołów ale zakładek dworski ma.
10. Marcin Ślepy, podobnie wołów dworskich nie ma, tylko zakładek. 
Ci wszyscy półrolnicy wkoło sześciu zprzezaniem dworskim, czterech zaś z swoim sprzężajem trzy dni w tydzień robią, jeżeli zaś pieszo sześć dni na tydzień. Owsa każdy z nich spudaje korzec jeden, żyta korzec jeden miary Widawskiej, kapłonów dwa, jaj trzydzieści, przędzy sztukę jedne, łokci dwanaście i chmielu wiertel jeden. 
Zagrodnicy 
1. Piotrek ma krowę jedną dworską.
2. Bartek ma krowę jednę dworską.
3. Jan Kilan[?] ma parę wołów i krowę dworską. 
4. Macin Czajka ma woła jednego dworskiego.
5. Krzysztof ma krowę dworską jedną.
6. Antoni Cieślaczek nie ma żadnego zakładu dworskiego. 
Ci wszyscy zagrodnicy robią pieszszo dni cztery [...] zprzężajem swoim w dni dwa, lnu nieodają tylko [po?] kapłonie jednym, każdy z nich jaj sztuk piętnaście, pr[zędą?] sztukę jedne, łokci dwanaście, chmielu nie dają. 

Komornice
1. Katrzyna Tomkowa.
2. Małgorzata Burkowa.
3. Elżbieta Cieślakówna.
4. Tomasz Markowski. 
Że komornice [robią?] w tydzień trzy dni i nic więcej nie dają. Wszystko wyrażone[?] poddaństwo ma budynki, które są za nieboszczyka [wy?]stawiane, te są dobre, insze zaś dawniejsze jakoto [Matyza?] półrolnika, Antoniego Wylęgi[?] półrolnika, Maćka Półrolnika, Piotra zagrodnika, Burka[?] zagrodnika, Krzysztofa zagrodnika i Małgorzaty Burkowicy te są złe, reparacji albo znacznych postawienia budynków potrzebują. Elżbieta Cieślakówna komornica, ta tylko jedna izby nie ma. Drzewo [...]rę było obrobione na podwórzu leżące przed stodołami, [...] chałupa na wsi odemnie postawiona w tym roku nowa [...]ne drzewo obrobione leży za chałupą. Bloki[?] które [...] się od nowej chałupy. 

Dworskie budynki. 
Dwór stary dranicami pobity, zły. Dach wchodząc do sieni na zawiasach żelaznych z drewnianą zaporą do izby na zawiasach żelaznych i z zamkiem złym i chaczykiem, okna dwa w cztery kwatery na zawiaskach i chaczykami, komin i piec murowany z cegły. Z tej izby do sionki drzwi na zawiasach z zamkiem dobrym bez klucza. W tej sionce jest okno małe z okiennicą zasuwaną. W tej sionce są drzwi na zawiasach z żelaznemi klamrami. Drugie drzwi do pokoju na zawiasach żelaznych z skoblem i chaczykiem. Okno jedno w ołów oprawne z okiennicą. Na drugiej stronie izby jest kuchenka do której drzwi na zawiasach żelaznych. Komórka do której drzwi na zawiasach żelaznych. Drzwi wchodząc na górę na biegunach drewnianych, u których skobel żelazny. 
Folwark stary, zły, dranicami pobity. Do sieni drzwi na biegunach drewnianych. W tej sieni statki browarne od piwa kadzi dwie dużych, wanna jedna zła. Do izby drzwi na zawiasach żelaznych z chaczykiem żelaznym, okna dwa w drewno oprawne, piec i komin prosty. Z tej izby do komory na zawiasach z skoblem, z tej zaś komory są drzwi na zawiasach na dwór z drewnianą zaporą. Z sieni do gorzelni drzwi na biegunach z skoblem żelaznym, piec prosty. Chlewów pięć, karmnik [...], nowe drzwi na biegunach, wszystkie pod jednym snopkowym dachem, z skoblami. Stajni dwie z wozownią i chlewkiem, pod jednym dachem snopkowym, starym, złym, drzwi i wrota na biegunach z skoblami. Te stajnie tak złe, spróchniałe, pochylone, iż reperować ich nie można, ale nowe potrzeba by postawić. Obora długa pod snopkiem, nachylona, do której wrota na obie strony podwójne z drabinami i żłobami. Spichlerz pod snopkiem nowo poszyty, do którego drzwi na zawiasach z skoblem. Na dole sąsieków sześć przeforsztowanych, na górze sąsieków cztery, drzwi na zawiasach z skoblem. Stodoła o dwóch bojowiskach, sąsieków trzy, snopkiem poszyta. Tej stodoły reperować nie można, bo wcale spróchniała. Ogrodzenie dokoła dworu i podwórza nowe, wrót dwoje na biegunach. Sady poogradzane płotem nowym, około dwora cierniem narzuconym, na wierzch płotu. Stunia z skoblem bez żelaza. Karczma z snopkiem poszyta niedawno przez ojca S.P. pobudowana o jednych tylko wieznych wrotach. Z tej żyd daje haredy na rok złotych polskich trzysta piendziesiąt i swoim garcem robi. 

Sprzęty. 
Stolików pomniejszych dwa, trzeci większy z szuflatką, szafka dębowa jedna na zawiaskach z zamkiem złym, stół dębowy z toczonemi nogami zły, fass dwie, fasek dwanaście beczek. 

Rzeczy i suknie. 
Obrazów sześć, to jest Pana Jezusa z rumami[?] prostemi, drugi Matki Boski Częstochowski z zaśktem[?] na płótnie z rumami, trzeci także Matki B. bez rumów, czwarty także z rumami Matki Boski S. S. Barbary, S. Świętej Barbary, S. Doroty z rumami prostemi, S. S. Piotra. 
Obicie perskie złe, cyny półmisków 6 i misa z obrzecą [?], panew jedna zła, miedziana, rożen jeden, rost jeden, moździerz żelazny bez tłuczka, wilk żelazny do kuchni, kocieł jeden, alembik z pokrywką i rułkami stary, pieła cieszelska i tyblowy [...]der, to oboje wziął Jmc Pan Chrzanowski, węgielnica, andr[...]we żelazo, fuzja jedna zła, tłomoków dwa, jeden skórzany, a drugi sukienny podwójny, biały, oba stare. Obruz jeden, noży po trzy w słoniową kość oprawnę, łyżek blaszanych sześć, pierzni[...] sześć, to jest 3 płócienne, dwa cwelichowę, a szósty barchanowy.
Mój własny dany Jmc X. Franciszkowi z Bełkatowa. Koc [w?] łóżku jeden zły, kobierzec na stół jeden zły, pierzynek trzy z[...]kami płóciennemi, na jednej tylko kitajka kafowa[?], a na drugiej płoto w pasy czerwonę. Poduszek cztery dwadzieścia z tuziną[?] jest kitajkowych ztych 2 musałbasowych, z których 6 złych i płócienna jedna dla Józefki, koszul 4, fartuchów 2, po niebożce matce[?] sukien par dwie zostało się, jedna para szust[?] i sponnica, kawtanik za moje piniądze sprawione, ten dała na przedaj do Łasku.
Druga para sponnica ramletowa, ta poszła na obicie truny dla nieboszczki matki, kamizelkę dałam PPani Woroński[?], która dawniejszemi czasy służeła u nieboszczki matki. Spodnica kamletowa, czarna, ta jest. Kuczbajek dwie starych, jednem dała zapłota[?] JmcP Zalewski, której się należało od niebozki matki. Skrzynia jedna dembowa z zawiasami i zamkiem dobrym, druga z papierami zamkiem i zawiasami, trzecia z papierami i zawiasami i z skoblem, kłódką zamknięta 4. sosnowa malowana czarna zła z zamkiem i zawiaskami. 5. Skrzynka mała sosnowa z zamkiem i zawi[askami] 6. Zkrzynka zamkiem i zawiasami czerwona, kuferek gdański bez zamka drugi, zły, skórą carną obity z skoblem, skrzynka u Józefki z zamkiem sosnowa, biała, prosta, krosna[?] 1, krów 14, z nich dwie dorżnięto i ubogim dano, stadnik jeden, cielców dwa, w piątym roku trzy, w drugim roku jałówek dwa, w czwartym roku cieląt roczniaków 4[?], tegorocznych 8, jedno dane ubogim. Wół jeden stary OO Bernardynom dany do Widawy, klacz gniada 1, zrzebięciów, które zdechło na zełze, zdrzebica[?] wilczuł[?] jedna, koń płowy jeden, kupiony za dwa, gęsi starych trzy i gęsiąt 20, w tym roku 21, świni 6 starych, prosiąt 4. 
Marianna Wężykówna, Wojciech z Mycielina Mycielski jako assistent. 

Inwentarz Marzenin (1770)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 416-17.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja wsi Marzenina budynków dworskich i zasiewów odebranych po possessorze JmPanu Szymonie Kamińskim, d. 31 julij 1770 przez WJmc Panów Jana Ziółkowskiego, Wojciecha Rajskiego, w przytomności pracowitego Łukasza Gajszowicza[?], opatrznego i przysięgłego woźnego ze wsi [...]. 

1mo Widzieliśmy dwór stary, ze wszystkim zrujnowany, którego żadnym sposobem poprawić nie można.
2do Browar, w którym komin, a bardzi stolec pod nim reparacji znacznej potrzebuje. Garniec od palenia gorzałki i ten reparacji potrzebuje. 
3tio Stodoła o dwóch klepiskach w poszyciu jako i w ścianach reparacji potrzebuje.
4to Stajenka, na której poszycie z gruntu złe. 
5to Obora jedna dobra i żadnej reparacji nie potrzebuje. Druga przy niej ze wszystkim zła.
6to Spichlerzyk malińki i bardzo szczupły. Ten żadnej reparacji nie potrzebuje. 
7mo Płoty około podwórza, częścią dobre, częścią złe.
8vo Widzieliśmy w podwórzu drzewo rznięte na trzech miejscach leżące, którego w liczbie znajduje się sztuk balów 86. To zaś drzewo już nadbolałe[?] złe[?] że przez czas niemały bez pokrycia leży i te bale bardzo szczupłe, więcej jeden nie wart nad groszy polskich 18 dico osiemnaście.
9no Ozdownia, w której ściana tylna zgnieła, poszycie ledwo, pieca ani skrzyni do suszenia słodu nie masz.
10mo Kociołek do piwa robienia mały i reparacji potrzebuje. Katki dwie małe, beczki do piwa żadnej nie masz. 

W polu zasiewy tak ozimę jako jarę widzieliśmy. 
[pomijam opis zasiewów]
Co wszystko jako rzetelnie widzieliśmy w obecności wyżej przerzeczonego woźnego tak podpisem rąk naszych stwierdzamy i świadectwem, gdy tego będzie potrzeba stwierdzić przyrzekamy. 
Jan Korczak  Ziółkowski 
Wojciech Rajski

Inwentarz Kiki (1766)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 791-92. 
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Opisanie pobudynków dworskich i wiejskich gromady, tudziesz i zasiewków, jakie ad prasens są w dobrach Kikach [...]. 
Wjeżdżając na podwórze do dwora ze wsi, słupy nachylone bez wrót, przy których płot żyrdziany, z jednej strony dobry, z drugiej zły.
Pół dworka z kostkowego drzewa, która połowa gątami pobita, do którego dworka wchodząc drzwi na zawiasach żelaznych, bez zamknięcia żelaznego, z sieni do izby drzwi na zawiasach żelaznych z klamką, zkoblem, wrzeciądzem i chaczykiem. W tej izbie komin z gliny wylepiony, piec ceglany, u którego wierzch z kafli prostych, przy tym piecu sabatnik z cegły, okien dwa prostych w drewno oprawnych, w których brakuje szyb trzech. Na tej izbie pułap z dartych deli. Z tej izby idąc do komory drzwi na zawiasach żelaznych, z szkoblem, wrzeciądzem, rękowieścią żelaznemi. W tej komorze okienko o sześciu szybach prostych, w tej komorze i izbie nie masz żadnej podłogi. Z sieni wchodząc do kuchenki drzwi na biegunach drewnianych, z szkoblem żelaznym. W tej kuchence ognisko na czterech słupach. Z tej kuchni wychodząc drzwi bez biegunów i zamkniencia wszelkiego, na drugą połowę tego dworku przyciesi założone, które zgnieły, od której połowy poszycie bardzo złe.
Browar ze wszystkiem zły, którego się nie opisuje, ponieważ zrujnowany, a przy tym browarze chlewików trzy ze wszystkim złe. 
Chałupka w podwórzu, do której wchodząc drzwi na biegunach drewnianych, z szkoblem i wrzeciądzem żelaznym, z sieni idąc do izby drzwi na biegunach drewnianych bez wszelkiego żelaza. W tej izbie komin i piec z gliny wylepione, okno proste w drewno oprawne. Ta chałupka z kostkowego drzewa, stara, poszycie potrzebuje poprawy. 
Oborka, w której chlewików trzy, ze wszystkim zła, obala się, przy tej obórce stodoła o jednym gumnie, stara, nachylona, z kostkowego drzewa, na niej poszycie miejscami potrzebuje poprawy, do której wchodząc wrota na biegunach drewnianych z szkoblem i wrzeciądzem żelaznym. W tej stodole spichlerz, także nachylony, do którego drzwi na biegunach drewnianych, z zamkiem żelaznym, szkoblem i wrzeciądzem. W tej stodole wrota drugie na biegunach drewnianych, z kuną żelazną.
Stodółka druga, mała, z paryżałów, do której wchodząc wrota na biegunach drewnianych z kuną żelazną. Wrota drugie na biegunach drewnianych bez wszelkiego żelaza, poszywka miejscami potrzebuje poprawy. 
Stajenka z kostkowego drzewa, stara, bez podłogi, żłobu, pułapu i poszycia.
Płoty koło tych dworskich pobudynków żerdziane, miejscami dobre, miejscami złe. 

Wiejskie pobudynki i osiadłość. 

1mus Idzi Luski[?] z żoną ma dwóch synów, dwie córki, którego chałupa sienia i izbą mała.
Ta chałupa potrzebuje reparacji, w której ściany wyprężone. 
2dus Bernad Iszew[?] na części przez Jmci Kałdowskiego wytradowany z żoną, który ma córek dwie, tego chałupa dobra z kostkowego drzewa. 
3tius Jędrzej Matusiak, z żoną ma córkę jednę, tego chałupa ze wszystkim zła wali się.
Chałupka w której siedzi JmP Trzepiński z kostkowego drzewa stara, z sienią i izbą, do tej  chałupki chlewiki puste, stodołka zła. 
Chałupa pusta, do której izba przystawiona, z kostkowego drzewa, jeszcze nieskończona, tylko zrąb połacony, nad sienią nowo poszyta,  ta in parte wali się.
4tus Pietr Pawlikowicz, z żoną ma syna jednego, córkę jednę, przez Jmci F. Kałdowskiego wytradowany, którego chałupa ze wszystkim zła. 
5tus Antoni Szpyrka, z żoną ma synów czterech, córek dwie, którego chałupa ze wszystkim zła. 
6tus Tomek Walczak, nieżeniaty, u którego chałupka z sienią i izbą, z opalonego drzewa.
7mus Franciszek Komornik 
8vus Stefan syn Bernata, na komornym. 
Ci chałup nie mają. 
Staw na którym młyn był, teraz ze wszystkim zrujnowany, tylko znak jest, gdzie był młyn, upust spustoszony, tamy żadnej nie masz, staw zaś sam zalaz i zarósł krzakami, grobla zrujnowana, łąki i pola pozarastałe. 
Na podwórzu pańskim zostaje się drzewa w kostkę obrobionego sztuk 40[?].
Zasiewki wszelkie, tak o zimę, jako jare. 
Żyta składów 143 
jarki składów 45
pszenicy jary składów 19
jęczmienia składów 112
owsa składów 117
prosa zagonów składów 23
tatarki składów14
grochu składów 18 
Ogrody 
Pod stodołami pasternaku leszek 12 
Za drogą na ogrodzie lnu lech 8 
Konopi kawałków 4 
Marchwi lech 14
Kapusty lech 10 
Prosa kawałków 8
Sigumundus Kiedroski

Inwentarz Kamostek (1770)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 417-18.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja dóbr Kamionomostku WJmc Pana Walętego Zdzenickiego Skarbnika Czerniechowskiego dziedzicznych po śmierci S.P. Jmc Pana Jakuba Kamińskiego Komornika Wieluńskiego zastawnego z tymże WJmc Panem Zdzenickim według kontraktu, a zaś Jmc Pana Józefa Wielgorskiego z tymże S. P. Panem Kamińskim arędownego tychże dóbr possesorów, budynków tako dworskich, jako i wiejskich, zasiewów tak ozimych, jako i jarych przez tegoż WJmc Pana Walętego Zdzenickiego odebranych i na rekwizycją jego przez Jchmc niżej podpisanych przy opatrznym Kazimierzu Gaworce z dóbr Kamionomostku przysięgłym woźnym dnia pierwszego miesiąca sierpnia roku pańskiego 1770 na tymże gruncie Kamionomostkowskim uczyniona. 

Najprzód widzieliśmy dwór pod snopkami poszyty cały, który w ścianach jest dobry, tylko przyciesi pod nim pogniłe, spiklerz tak w ścianach, jako i dachu zły, stodoła o dwóch gumnach, zła w balkach, w dachu i w ścianach, druga stodoła o jednym gumnie dobra, oborka dobra, wozownia ze stajnią ze wszystkim zła, chlewy na nic się nie zdadzą, podwórze w płotach, jako też i sad nie ze wszystkim ogrodzone, browar z izbą, komorą i sienią w ścianach dobry, w dachu reparacji potrzebuję, w którym żadnych statków nie masz.

Osiadłość tejże wsi. Półrolnicy.

Jakub Michalak, który na kmiecy roli siędzi, a tylko zpółrolka robi ma wołów pańskich dwa, krowe, świnie, wóz bosy i wszelką osiadłość, co do kmiecej roli należy, robi dni trzy pługiem lub pieszo dni sześć, stróża i trzoda. Chałupa nowa z budynkami wszystkiemi.

Mateusz Marczak ma wołów pare pańskich etc. Chałupe dobrą bez stodoły. 

Urban Gaworka ma wołów pańskich parę etc. Chałupe złą. 

Piotr Świętek wołów ma pańskich pare etc. Chałupa zła, stodoła niedobra. 

Wojciechowa Błotna, wdowa, ma wołów pare etc. Chałupa dobra z pobudynkami wszystkiemi.

Franciszek ma wołów pare etc. Chałupa z pobudynkami wszystkiemi dobra.

Wojciech Ludwiszak ma wołów pare etc. Chałupa stara dobra i pobudynki dobre.

Zagrodnicy 

Michał robi pieszo dni trzy. Chałupa z budynkami dobra.

Antek Błotny robi tyleż. Chałupa i budynki dobre.

Wojciech Łuczak dni 3. Chałupa stara dobra i budynki.

Antoni Świętczak dni 3. Chałupa zła. 

Szymon Przybył komornik robi dni dwa. Chałupy nie ma żadnej. 

Item widzieliśmy zrąb nieskończony, z dawna postawiony, na którym kozły od deszczu pogniły i pospadały. 
Także widzieliśmy zasiewy [opis zasiewów pomijam]

Którą to wizją jakośmy rzetelnie widzieli i spisali rękami dla lepszej wiary i waloru naszemi podpisujemy. Datt ut supra. 
Konstanty ZW Wężyk
Karol Głogowski
Jan Rembieski 

Inwentarz Brzeski (1766)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 724-725.  
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Najprzód dworek o jednej izbie z dwiema oknami, z alkierzem o jednym oknie. Przy tej izbie druga izba o jednym oknie, z alkierzem także o jednym oknie.
W obudwóch izbach piece z gliny, sień, kuchnia i na drugiej stronie dwa kurniki przez drzwi. W tym dworku wszystkie drzwi na zawiasach. Dworek ten in parte pod gątami, in parte pod snopkami, cały stary, z gruntu zły, reparować go nie można. Ten do pomięszkania oddaje się Jmc Panu Janowi Umińskiemu.
W podwórzu do wprowadzenia koni oddaje się stajenka mała przy wrotach będąca z delików ciesanych zbudowana i ta oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. Stodoła o jednym gumnie od nowego spichlerza, w której żadnego zboża nie masz, także spichlerz stary, zły, idąc ode dwora, ku stodołom, po lewej stronie będący. I to się oddaje Jmc Panu Umińskiemu. W polu jednym ku Rojkowu role dwie, jedna Stankowizna, druga Frąckowizna, jako dawniejszą tradycją oddane, tak i teraz oddaje się Jmc Panu Umińskiemu, aże te role jarzyną nieobsiane, tylko na jednym stajaniu grochu składów cztery, więc z folwarku pańskiego podle tych ról idąc ode wsi Brzysk po lewej stronie za drogą będącego, grochu składów ode drogi piętnaście, za tym zaraz grochem ku wsi Brzyskom, na drugim stajaniu tegoż folwarku całe stajanie jęczmieniem zasiane. Te piętnaście składów grochu ode drogi i to całe stajanie jęczmienia oddaje się do sprzątnienia Jmc Panu Umińskiemu, po sprzątnieniu zaś zboża, rola do Jmc Pana dziedzica będzie należała, tylko role te dwie Frąckowizna i Stankowizna i ztemi czteroma składami grochu do Jmc Pana Umińskiego będą należały nade drogą idąc od wsi Brzysk do Grabi na prawej stronie za Cierniem działki dwa, aż do roli Olejnikowej ciągnące się do granic Sobiepańskich. Dalej idąc tą drogą ku Grabi, na lewej stronie działek Wrześna nazwany między choinami staj troje, żytem zasiany  tak przy tym działku dwie puste role, jedna staj troje żytem, a druga w staj dwoje żytem, trzecie staje pszenicą zasiane.
Reszta staj, aż do granic Grabskich odłogiem leży. Te działki i z temi dwiema pustemi rolami z żytem i pszenicą oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. W polu zaś ku Sobiepanom za wsią, prosto w dwór folwark poczynający się od rowu, aż do ról pustych wszerz  i przy nim role dwie puste, aż do miedzy na kłosy i  czernie i dwa dąbki stoją w dłuż trojgiem staj ciągnący się dwojgiem staj ten folwark i jedna pusta rola, także dwojgiem staj owsem zasiane, na drugiej zaś pustej roli chłopi na składowe posiali ten folwark i te dwie puste role z owsem /: oprócz zboża tego, co chłopi na jednej pustej roli posiali, które im się do sprzątnienia pozwala:/ oddaje się Jmc Panu Umińskiemu. Łąka na Koniówkach, ta się oddaje Jmci Panu Umińskiemu. 
Poddaństwo Stanisław Żelazny, Mikołaj Żelazniak pułrolnicy robią po dni trzy w tydzień dwojgiem, dają po dwa kapłony i po mędelu jajec, mają po cztery woły, po jednej krowie, zasiewki, chałupy, stodołki i inne załogi, także Walek Żelazny komornik robi dni dwa w tydzień ręczną robotą, innej daniny nie daje, c i wszyscy oddają się Jmc Panu Umińskiemu. 

Młyn na rzece Widawce o dwóch kołach, ale na jedno koło nie myle dla niebędących kamieni. Izba u tego młyna stara, bardzo zła, nowego zbudowania potrzebuje i cały młyn stary, niedobry ten oddaje się Jmc Panu Umińskiemu.
Browarek w podwórzu, w którym jest garniec i kociełek oboje małe, więc w tym browarku od dnia dziejszego, w trzecim tygodniu i tak continus, trzeci tydzień należyć ma do Jmc Pana Umińskiego, do robienia piwa i palenia gorzałki. 
Ogród za stajenką, nade drogą i sad za dworkiem całe wydzielają się Jmc Panu Umińskiemu.
W rzece i w stawkach wolne ryb łowienie także w borach i lasach na opał i na budynek wolnie rąbanie, szynkowanie piwa i gorzałki w chałupie, albo w którym sposobniejszym miejscu, albo jeżeli sobie zbuduje karczmę, pastwisko wolne na wszelkim miejscu pozwala się Jmc Panu Umińskiemu, sól suchedniowa na też dobra Brzyski należąca wydziela się i oddaje temuż Jmci Panu Umińskiemu. 

Inwentarz Wesółka (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 111-12.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Kopia wizji Włości Wesołka nazywającej się z spisania[?] 20 marca przy niżej na podpisach [...] szlachcie tudzież i Janie Kazmierczaku z Wólki Bałuckiej woźnym na gruncie dnia 20 marca roku 1769 uczyniona. 
W tej Wesołce jest folwark, dach słomą poszyty zły, bo ciecze wszędzie, ledwie nie jak przez przetak. Idąc do sieni jest mostek zły, zgniły, drzwi proste na biegunach drewnianych z klamerką i zaporą drewnianą. Z tej sieni jest izba, do której drzwi na zawiasach i [h]akach żelaznych, ale słabych z antabką do zamykania. W tej izbie jest kominek lepiony, piec z prostych kafli do dwóch izdeb zły, wierz zapadnięty, ławeczka przy nim na pniaczkach, szafa w rogu izby przy ścianie prosta. Okien dwoje z szkła okrongłego, prostego, w drewno oprawne, bez posadski, pułap cały. Z tej izby jest alkierzyk, do którego drzwi na zawiasach i hakach żelaznych, z wrzeciązem żelaznym, i takowemiż dwoma skoblami. W tym alkierzu okien dwoje, jedne dobre, a drugie stłuczone, tamże kominek lepiony, pułap stary. Z tego alkierzyku są drzwi do kuchenki alias do wielkiego komina na biegunach drewnianych z wrzeciązem i dwoma skoblami. Ten kumin jest zły, rynny pogniły, poociekał, potrzebuje reparacji albo inszy trzeba postawić. Z tejże kuchenki do sieni są drzwi na biegunach drewnianych, kołek z sznurkiem do zamykania. Z tej sieni jest stajenka, do której drzwi na biegunach. W tej stajence jest żłob, drabina zła, dylina porujnowana. W tejże stajence są drzwi dwoje, jedne do chlewika, jedne do chlewika, drugie na dwór, bez pułapu, ten cały budynek w jednym zrebie, ale całego pokrycia potrzebuje. 
Obora ze starego drzewa stawiana, zła, którą tylko podpory trzymają, połową poszyta, poszywka zła, połowa taż druga chojną pokryta i chojna z niej obleciała, pogniła. 
Spichlerzyk stary, zły, popodpierany, żeby nie podpory z boków to by się obalił na ziemie, ściany bowiem spróchniały i zgniły, poszywka na nim zła, drzwi na zawiasach i [h]akach żelaznych z wrzeciążem i skoblami. 
Stodoła z wrotami dwojga, obiemi nie dobremi z wrzeciążem i dwoma skoblami popodpierana i dach zły wszystek. Druga stodołka połową obalona i reszta się wywróci. 
Browarek z całek w słupy jak chlew postawiony, słupy w ziemi powgniwały i ten się obali. Ozdowienka zrujnowana, piec obalony, płota wkoło ogrodów ni masz kawałka dobrego. 
Na wsi budynki niedobre, bo się chałupa jedna obaliła, i druga potrzebuje reparacji, a chłopy nie dbali. Grad przez większą połowę stłuk tak na dworskim, jako i na chłopskim. Chłopy upadli, których trzeba ratować, do siewu, tak na oziminę, jako i na jarzyne. Woły założne u chłopów stare, mizerne, których było osiem, lecz z nich zdechło dwa, trzy zaś bardzo mizerne i mało co z nich roboty. Ugór opisany inwentarzem, że miał być podorany przed S. Janem, a w samej rzeczy i prawdzie mało co tknięty dopiero za zawarciem[?] i zabraniem possessji podorywać kazałem, z jakowej przyczyny i zatrudnienia około tejże podorywki uszkodzenie i detryment poniosłem znaczny w sianie, bo tak z racji ponujących częstych deszczów i niepogodów, jako i dla niesposobności wystarczenia zaciegem ludzi i w czas jeden zgromadzonej roboty i podorywki, też łąki wypasione były za possessji przeszłego dzierżawcy przez co jako uszkodzenie w łąkach tak i siana znaczne umniejszenie stało się, a stąd poszła i nastąpiła szkoda, że dla niedostatku i zabrakowania paszy osiemnaście sztuk zdechło bydła rogatego oprócz innego nie rogatego. 
Wołów na załogę krepiłem parę i klacz jedna. 
Młyn Orchowski przyłączony kontraktem do tejże Wesołki potrzebuje reparacji, to jest wybudowania stempnicy, która zdezelowała się i od kilku lat zaniechana, a jako jest potrzebna, tak byłaby wygodna i profit mogącaby uczynić prowentu i awantażu, to zaś bydz nie może bez wybudowania stempnicy, starej bowiem nie masz co reparować. Młynarz tejże potrzebnej budowi podjąć się nie chce, chyba za [...] bo i tak należącą summę ledwie wypłacać może, i to za usilnym wymożeniem. Tegoż pomienionego młyna groble dla gwałtownych częstokroć przypadających powodzi, często potrzebują tamowania i zawozu, czemu ciężko jest wystarczać. 
Ignacy Chabielski, 
Franciszek Bielski

Inwentarz Szarów Pański (1769)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 239-240.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja w dobrach Szarowie na połowie WJm Panów [..]lentego i Hiacentego Skotnickich braci między sobą [...] pominionego Szarowa połowy dziedziców przy prezencji Jmsciow szlachty Wojciecha Łosia, Jakuba Chlewskiego, tudzież Mateusza Matuszewskiego woźnego przysiężnego od Jmc Panów dziedziców tak budynków i zasiewów wszystkich [...] na gruncie czynione. 

Najprzód wchodząc w podwórze wrota, te ze wszystkim reparacji potrzebują. Z podwórza wchodząc do dwora drzwi do sieni na biegunach prostą robotą, drugie drzwi do izby pańskiej z tarcic na zawiasach przez zamknięcia. W tej izbie okna dwa w tafelki małe, w których szyb siedm potłuczone. Piec z prostych kafli[?] [...] drzwi do pokoiku na zawiasach z tarcic i podłoga w tymże pokoiku i w izbie okno z tafelków małych w drewno oprawne, w którym brakuje trzech tafelek, kominek dobry i w nim sabatnik, posowy na tychże izbach z tarcic, na przeciwko czeladnia[?] izba, do której drzwi na biegunie prostą robotą. W tej izbie okno jedno w szyby okrągłe, trzy części całe, a czwartej nie masz, kominek dobry, piec z kaflów prostych, ten reparacji potrzebuje, izba przez[?] podłogi, posowa z tarcic. Wchodząc do komory drzwi na biegunie, posowa z delików, cały dwór z drzewa rzniętego, drzwi dwoje w kuchni na biegunach, komin dobry, dachu potrzebuje pokrycia[?] i częścią poszycie na nim złe. Spichrz[?] z drzewa rzniętego, dobry, drzwi na zawiasach z szkoblem i wrzecądzem, w którym podłoga dobra, z posową dobrą. Na górę drzwi przez zawias i szkoblów, stajnia z podłogą dobra, obora[?] także dobra, między stajnią i oborą wołownia, a te budynki pod jednym dachem z drzewa kostkowego nowo postawione. Idąc dalej szopa z delików starych, jedna ściana nowa, w pół pokollona[?] i połacona[?], a w pół staremi snopkami poszyta. Stodoła z drzewa rzniętego o pięciu sochach, z jednym klepiskiem, ściana się jedna obala i socha jedna pochylona [...] podparta. Wedle tej stodoły obora stara, obala się, z gruntu reparacji potrzebuje. Ozd z drzewa rzniętego, drzwi na biegunach z tarcic, przez zamknięcia, dach miejscami poszycia po[trzebuje?]. [Stu?]dnia w podwórku nowo ocembrowana, płot od wrót [od je?]dnej izby idący płatami ogrodzony, który miejscami [...] potrzeba, drugi płot od dwora do spichrza płaciany i [...]łożenia[?]  potrzebuje, inne płoty około ogrodów chruściane, [wszy?]stkie niedobre tak około sadu i tesz[?] niedobre, [...] ale nie wypełzł[?] z drugiego. 
Chałupa pierwsza od dworu idąc [...] po lewej ręce, w której mieszka chłop Piłat, znacznej reparacji potrzebuje. Stodoła do tejże chałupy i ta reparacji potrzebuje, obora dobra. 
Druga chałupa, w której mieszka [...] i ta z grunta reparacji potrzebuje, stodoła do tej chałupy [...] z chlewami dobra. 
Trzecia chałupa, w której mieszka [...] Gręda, nowa ze rzniętego drzewa, drzwi na zawiasach [...], na niej poszycie miejscami potrzebuje poszywki. 
Czwarta chałupa, w której mieszka chłop Bolesta, dobra, drzwi na zawiasach z tarcić, stodoła do tej chałupy z chlewami dobra [...]. 
[Pią]ta chałupa, w której mieszka Sobek [...], dobra, z komorą i chlewami przez stodoły. 
[Szó]sty plac próżny, do którego stodoła, ta reparacji potrzebuje. 
Siódmy plac między Kałużnią i Grędą pusty. 
[Pomijam opis zasiewków]
Działo się w Szarowie na gruncie dnia pierwszego sierpnia roku 1769.
Jakub Chlewski ręką trzymaną, Mateusz Matuszewski

Inwentarz Siemiechów (1770)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-143, karty 400-02.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Inwentarz dóbr Siemichowa między Wielo Jmc Pany Janem i Michałem bracią rodzonemi Grabieńskiemi stosujący się do kontraktu przedażnego 3tia junij 1770ku spisany. 

Najprzód wchodząc do dwora, dwór pod gontami złemi, przyciesi pod nim nadpróchniałe, powyprężane, tudziesz i ściany, wchodząc do sieni drzwi na zawiasach żelaznych z tarcic, okno nad drzwiami siennemi, żadnej w nim szyby nie masz, tylko ramy stare, w tej sieni drzwi po prawej ręce na górę zawiasami, skoblem i wrzecądzem i schodami, drzwi drugie do izby pustej na żelaznych zawiasach, skoblem i wrzecądzem, w której izbie ani komina, pieca, podłogi i polepy nie masz, z której izby pustej pokój, w którym ani podłogi, ani drzwi, okien i ramów nie masz, w tejże wielkiej samej sieni drzwi do kuchni także na żelaznych zawiasach, w tejże kuchni kotlina z kamieni, gliny jest ustawiona, po drugiej stronie z tej sieni idąc do pokoju także drzwi na zawiasach z haczykiem i wrzecądzem, w tymże pokoju komin dobry z cegły murowany, piec kafle szare dwa pokoje rozgrzewający potrzebuje reparacji, koło tegoż pieca ławek dwie, kredens do szkła dobry, zamek w górze zepsowany i klucza do niego nie masz, u tego kredensa sedes nadpsowany, stół na srzodku w tym pokoju okrągły do wstawienia piwa z drzwiczkami i zamknięciem. Obraz wielki Ukrzyżowanego P. Jezusa, mniejszych trzy na płótnie z ramami, obraz S. Antoniego na desce jeden.
W tym pokoju okien w drewno okienicami na zawiasach dwa, w każdym oknie po tafli sześć, ale dwie ze wszystkim stłuczone, z tego pokoju wchodząc do drugiego drzwi na zawiasach z wrzecądzem, z chaczykami dwiema i z skoblami, w tym pokoju obrazów większych dwa, mniejszych trzy na płótnie z ramkami, komin murowany dobry, okno w drzewo w czterech taflach, ale jednej nie masz, szafka mała prosta ze skobelkiem, szafeczka mała z dziesiąciu szufladkami, w niej jednej brakuje szufladki, w tym pokoju stołków z poręczami cztery, bez poręczy sześć, taborecik jeden, drugi skórzany stary, w tych pokojach posowy i podłogi z tarcic dobre, wychodząc do sianki z pokoju drzwi na zawiasach z haczykiem i skoblami, drzwi w tej siance do izbetki także na zawiasach z wrzecądzem, w tej izbie okno w małe szybki, połowa szyb brakuje, posowa ze starych tarcic bez podłogi, z niej drzwi do komory z desek na biegunach z wrzecądzem, takież drugie z komory na dwór, z izbetki wychodząc na róg dworu do piwnicy drzwi dwoje na zawiasach z wrzecądzami, wchodząc dotej piwnice szyja murowana, z gruntu zepsowana, w tej piwnicy okienko na wschód słońca wyprowadzone do szczętu zdezelowane, w którym kratka żelazna w cztery szyny. 
Przy tym dworze czeladnica ze starego dwora pod snopkami, drzwi tak do sieni, jako do izby na biegunach z wrzecądzami, okien cztery deskami zabite, tylko jedno jest i to dużo złe, ściany wniwecz spróchniałe upadają, tylko na podporach wiszą, piec i komin zgliny. 
Samboża z gruntu zdezelowana, schody zgniłe, drzwi z wrzecądzem i zamkiem starym bez klucza, balki trzy z gruntu zgniły w środku, okien dwa, których w ołów szyb całych tylko 15 dico piętnaście, w drewno dwadzieścia i pięć, insze deskami zabite, dach zły zewsząd ciecze i gnije, u komórki po prawej stronie ze dwora drzwi na zawiasach z wrzecądzem i zamkiem, po lewej stronie u komory drugiej drzwi z wrzecądzem na biegunach. Wrota na biegunach. Podwórze wdarte żerdzi wiertane. Browar stary zrujnowany. Drzwi troje w nim do sieni, izby i komory na biegunach, okien dwa, jedno całe, w drugim brakuje szyb piąciu. 

Statki browarne. 
Przycierów starych pięć. Garniec do palenia wódki mały jeden, który na nic się nie zda. Chlewików cztery, piąty ku karmikowi, ściany i przyciesi zgniły. Dach pod snopkami z gruntu potrzebuje poszycia. Karmik na piąciu wieprzów dachu potrzebuje.
Za karmikiem stajnia bez podłogi, wozownia i stajenka mała pod gontami, drzwi u stajni na biegunach, u wozowni wrota na biegunach, ale szpągi zrujnowane i progi zgniłe, u stajenki drzwi z wrzecądzem, u drugich na tył ściana wypadła, od stajni do spiklerza płot w żerdzi darte wiercony u spikrza wierzch pobicia potrzebuje wielkiego, drzwi z wrzecądzem, zawiasami, szynalami, na górę drzwi na zawiasach także z wrzecądzem, schody dobre. 
Stodoły w trzy sąsieki, w pierwszej od owczarni wrót dwoje, kuny dwie ze szkoblami, u drugiego gumna wrota także z kunami dwiema, w obudwóch progi zgniłe, u sieczkarni przy stodołach drzwi na biegunie z wrzecądzem. Te stodoły wraz i z sieczkarnią nowego potrzebują poszycia, u tych zaś stodół dla podparcia ich jest podpór danych dziesięć, które tylko też stodoły wspierają.
Owczarnia o przęsłach trzech, ale podpór od rzeki trzy, w której owczarni o jednym przęśle przez złe poszycie cztery bale zgnieły i poszywki całej potrzebuje. Wrota na biegunach, u wrotek wrzecądz.
Obory okolite, w tych oborach chlewików większych dwa, mniejszych dla cieląt dwa, wrota i drzwi wszystkie na biegunach. Te obory nadpróchniałe, w środku w okole przyciesi i ściany już powypadały, kozły trzy złamane, na których dach pochylił się,  reparacji znaczniej i poszycia potrzebują. 
Browar nowo zbudowany pod deskami na pastwisku na miejscu dla mokrości do mieszkania niezdatny. Sień, izba, komora, posowa jest i suszenie na górze, u sieni i komory drzwi na biegunach, u komory drzwi drugich i u izby nie masz, także kumina celuści i pieca nie masz. Kumin wywiedziony, tego trzy części stoją, czwarta z gliną i tyczkami opadła na ziemię. Kocioł wlepiony, żelazny w sieni.
Sadzawek zarosłych dwie, u których groble poroziezdzane[?] do gruntów i żadnego mnicha nie masz. 

Wieś i inwentarz wiejski.
Pierwsza chałupa kmiecia Grzeli spustoszała, od której troje drzewa ze ściany od izby, kumin, pułap, dach z srzodkiem zawalony, z sieni się tylko drzewa kilkoro zdać może. Komora rozebrana, w której nikt nie mieszka. 
Druga chałupa Owcarzowa, malutka, bez komory o sieni, stodołka też przy niej, ten Owcarz niepoddany.
Trzecia chałupa nowa tegoż kmiecia Grzeli z sienią i izbą. Stodoła o dwóch sąsiekach, ale słupy pouchodziły. Tenże kmiec ma wołów cztery, koni parę, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierpów dwa. 
Czwarta kmiecia Pawła, w której ściany w ziemię powchodziły i pougniewały, dachu potrzebuje, komora przystawiona do tej chałupy. Stodoła o dwóch sąsiekach, w którym sąsieku komórka, u tej stodoły węgły pougniewały już wpadły w ziemię, pokrywka zła. Ten kmiec ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierpów dwa. 
Piąta Kacprowej komornice o sieni, izbie i komorze, poszycie mizerne, ściany w ziemię wpadły. Stodołka o dwóch sąsiekach.
Szósta chałupa Banacha Tasarza półrolnika z izbą, sienią i komorą, niedawno zbudowana. Stodołka o dwóch sąsiekach w słupy, nachylona. Ten półrolnik ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorkę, pług, redło, siekierę, kosę, sierp jeden.
Siódma Błacha zagrodnika, izba z sianką bez komory, nowa. Stodołka o jednym sąsiedzku. Ten zagrodnik z zasiewkiem, wołów niemający, tylko kosę, sierp, siekierę. 
Ósma Klimka półrolnika Górala niepoddanego, z sienią, izba, i komora. Stodołka o jednym sąsieku, mizerna. Ten półrolnik ma wołów cztery, krowę, wóz, maciorę, pług, redło, siekierę, kosę, sierp jeden. 
Dziewiąta Piotra Mielczarka, dwóchdniowego, z sienią, izbą i komorą, dobra, i stodołka o jednym sąsieku, i ten inwentarza pańskiego niema. 
Dziesiąta Urbana zagrodnika trzechdniowego, z izbą, sienią i komorą. Stodołka o dwóch sąsiekach mała. Ten ma wołów parę, krowę, wóz, maciorę, pług, siekierę, kosę, sierp.
Jedenasta Wojciecha Janioka, chałubnika o sieni, izbie i komorze, nad komorą poszywka zła. Stodołka o jednym sąsieku, w której węgły pougniewały i przyciesi.
Dwunasta Balcera zagrodnika z sienią, izbą i komorą, mizerna. Stodołka o jednym sąsieku i przystawku. Ten zagrodnik trzejdniowy ma zasiewki dworskie.
Chałupa Grzeli Deski zagrodnika z sienią, izbą i komorą, przy chlewie gumienko bez sąsieków, tylko się w Kacprowej stodole mieści. Ten chłop trzejdniowy niepoddany, bez zasiewków, bez inwentarzy dworskich.
Młyn na Warcie o dwóch kołach. Młynarz ma wołów parę dworskich z zasiewkami dworskiemi. Młynica ze wszystkim wyporządzona. Izba dobra z komorą starą. Stodoła ze starego drzewa o dwóch sąsiekach, ale zdrowa. Karmik nowy. Sadzawki dworskie dwie za dworem zarosłe. Mnichów nie masz ani znać upustów, groble do szczętu poroziezdzane. 
Kaplicy tylko znak został i przyciesi trzy.
Tarnia z rzniętego drzewa, pod którą przyciesi zgniłe i dachu nowego brakuje, w tej pułap w kilku miejscach wypadł. 
Jan z Grabna Grabiński
Michał z Grabna Grabiński

Szkolnictwo gmina Sędziejowice

Pan Adam Czechowski przejrzał znajdujące się w Archiwum Państwowym w Sieradzu dokumenty: 
Inspektorat Szkolny powiatu Łaskiego w Pabianicach
Akta Publicznej Szkoły Powszechnej w Przymiłowie.
rok/lata: 1931-1936 
sygnatura: 41/567/0/-/148 

Acta Inspektoratu Szkolnego obwodu Łaskiego. 
Sprawozdanie Roczne za rok szkolny 1931/32,  
3-klasowej publicznej szkoły powszechnej w Siedlcach gmina Sędziejowice powiat łaski.
Sygnatura 41/577/0/-/161

Pan Adam wykonał zdjęcia, opisał zawartość teczek i przepisał co ciekawsze dokumenty umożliwiając zapoznanie się z ich treścią.
W imieniu swoim i czytelników dziękuję za udostępnienie wyników  pracy osobom odwiedzającym niniejszą stronę.

Inwentarz Baszków (1768)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-142, karty 458-60 .
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Najprzód oddają się pobudynki dworskie w dobrach Baszkowie Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu, jako to mielcuch już nad sta[ry?], w którym drzewo spruchniałe i dach snopkami poszyty reparacji potrzebuje, do tego mielcucha wchodząc drzwi do sieni na zawiasach żelaznych i z wrzecądzem do zamknięcia. W tej sieni kocieł do robienia piwa z kadziami dwiema i innemi statkami należącymi, z której to sieni wchodząc do izby drzwi na zawiasach z chaczykiem i klamką drewnianą. W izbie zaś podłogi nie ma, lecz tylko cegła miejscami wysadzona, piec, komin prostą robotą reparacji potrzebuje, okien dwa w szyby proste. W tym mielcuchu mięszkanie i possessja JmPanu Tokarskiemu pozwala się.
Za tym mielcuchem gorzelnia już nadpustoszała o sieni i izbie, w której znajduje się garce dwa, jeden o trzech rurach i z pokrywą, ten JmPanu Tokarskiemu oddaje się drugi zaś o dwóch rurach, który WJmPanu Biernackiemu zostawia się, jednakże na inne miejsce z gorzelni przeniesiony bydz powinien, także przykadków dwa i z innemi do garca należytościami JPan Tokarski trzymać ma także do tej gorzelni i mielcucha studnia z wiadrem i rynnami należyć będzie. 
Ozd jako w sobie jest z korytem do zalewu i suszarnią. Stodoła nowa o bojowisku jednym, o dwóch sąmsiekach i wrotach dwojgu na biegunach z żelaznym zamknięciem przy spichrzu będąca. Drugiej stodoły starej połowa od spichrza o jednym bojowisku i wrotach dwojgu, także z żelaznym zamknięciem.
Spichrz o górnym i dolnym schowaniu, w tym spichrzu dolne schowanie Jm Panu Tokarskiemu, do którego drzwi na zawiasach i z zamkiem także z wrzecądzem, górne zaś schowanie WJmPanu Biernackiemu zostawuje się. Stajni połowa od mielcucha i sadzawki będąca z komórką w tej stajni, dylewanie przez połowę tylko, o żłobach dwóch, drzwi do niej na biegunach bez żadnego żelaznego zamknięcia. Obory nowej połowa, gdzie przed tym owce i konie stawały, od stodoły nowej i spichrza będąca, do tej wchodząc wrota na biegunach, komórka do schowania z przegrodą na rogu idąc do mielcucha po lewej ręce będąca także i gęśnik przy tej komórce jeden. Chlew przy gorzelni i mielcuchu jusz napustoszały, piwnicy połowa jako jest przegrodzona od [po?]dworza będącej do tej drzwi na zawiasach z wrzecądzem żelaznym. Te pobudynki jako są opisane ze wszystkim Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu w possessję oddaje się. Także na potrzebę gruntową krów sześć, koni fornalskich cztery, wóz jeden, u którego koła szybowane, lecz mocno wyjeżdżone i nadpustoszałe Jm Panu Tokarskiemu zostawuje się. 

Krescencja zbóż. 
Najprzód żyta za stodołami Baszkowskiemi między Smugiem a drogą z Baszkowa do Jakubic idącą po prawej stronie przy rowie staj dwojgiem zagonów osiemdziesiąt cztery, tak[że?] przy tym zaraz poprzecznim stajem jednym zagonu pięćdziesiąt siedem. Item wedle figury na de drogą od Warty ku Kościerzynu idącą stajem jednym zagonu sto trzydzieści. Za tym żytem ku Jakubicom staj czworgiem zagonów osiemdziesiąt cztery. Przytymże za wsią pod Jakubicami staj trojgiem zagonów czterdzieści. Eficit żyta wszystkiego zagonów siedmset siedemdziesiąt i jeden. 
Jęczmienia między tym żytem najprzód nade drogą przy rowie staj dwojgiem zagonów dwieście. Item za tym ku Jakubicom stajem jednym zagonów sto dwadzieścia także od Pasieki, czyli granic Bartochowskich stajem jednym zagonów pięćdziesiąt i klinów siedm. Przytymże zaraz stajem jednym zagonów czterdzieści trzy, także przy tym stajem jednym zagonów pięćdziesiąt i dwa. Wynosi jęczmienia wszystkiego zagonów sześćset sześćdziesiąt pięć i klinów siedm. Jarki pod Jakubicami zganek osiem. Tatarki przy życie i jęczmienia pod Jakubicami składów sto dwa. Ugór ku Tubędzinu, także i rola na rzepę podorana, zgoła cały folwark ku Bartochowu ciągnący się idąc od Baszkowa do Jakubic po prawej ręce będący Jm Panu Tokarskiemu oddaje się oprócz działku jednego nad drogą z Jakubic do Tubędzina idącą będącego, który żytem zasiany w zagonów siedmdziesiąt i sześć, który WJm Panu Biernackiemu zostawuje się. Także z drugiej strony drogi idąc z Baszkowa do Jakubic po lewej ręce pszenicy nade drogą od Warty do Kościerzyna idącą stajem jednym zagonów osiemdziesiąt cztery i tym przy tejże zaraz zagonów piętnaście wynosi wszystkiej pszenicy dziewięćdziesiąt dziewięć. Owsa nad tąsz drogą ku Kościerzynu idącą przy rowie do Jakubic ciągnącym się stajem jednym zagonów osiemdziesiąt. Item wedle tegoż zaraz staj dwojgiem zagonów sto piętnaście, wynosi owsa wszystkiego zagonów trzysta jedenaście. Za tym owsem grochu pod Jakubicami stajem jednym zganek trzydzieści pięć. Item przy granicach Bartochowskich zganek siedemnaście efficit zganek pięćdziesiąt i dwie. Prosa wedle grobli nad stawem kawałków trzydzieści. Rzepniku przy przenicy zagonów dwadzieścia. Ogród ze stajniami i sadzawką w Baszkowie będący warzywem zasiany, łąki ode drogi do Warty idącej pod sam młyn ciągnące się to jest pod rzeczke bez wszelkiej excepcji te wszystkie grunta i zboża Jm Panu Antoniemu Tokarskiemu oddaje się, ryb wolne łowienie w rzece i po ustępach JPu Tokarskiemu także i wolne pastwisko w Łęgu tudzierz i mlewidło bez miarki we Młynie Baszkowskim pozwala się. 

Poddani kmiece. 
Grzela, Sobik, Łuka. Zagrodnicy Kuba Miszczak, Kazmierz Walaszczyk, Janek Sobik, Błażek Miszczak, Kaczmarz Jakubski. Komornicy, Domzał, Jędrzy Lubolski, Józef Gajda, Szymek Ziętorek, Matus, Wojtek, Molterus, Urban Stary Włodarz. Komornicy. Zowka Grobelnicka, Jachym [...] Włodarka Baszkowa, ci wszyscy kmiecie, zagrodnicy, komornicy i komornice jako zaciąg i wszelkie powinności odprawiali, tudzierz podatki i czynsze dawali do Jm Pana Tokarskiego ze wszystkim należyć powinni na usługę także dworską, Sobikówna, Jagienka, Mikołaj, syn Pastuchy, także i Kaczmarek Baszkoski Jm Panu Tokarskiemu dostają się.

Kaczma w Jakubicach Jm Panu Tokarskiemu oddaje się, do której wolne dawanie trunków na wyszynk pomienionemu Jm Panu Tokarskiemu pozwala się. Kwarte i inne podatki do Skarbu Rzeczypospolitej należące do Jm Pana Biernackiego należyć powinny, i JP Tokarski tych wyp[ła?]cać nie ma. Suma zaś ewikcji podległa [...?] u tegoż WJm Pana Biernackiego zostawuje się [...].

Inwentarz Bronówek (1768)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-142, karta 181-82.
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Wizja części w dobrach Bronówku za kontraktem zastawnym przez Jchmc Panów Michała i Jacka rodzonych, Walentego stryjecznego, między sobą braci Skotnickich, tejże części w Bronówku dziedziców, WJmc Panu Józefowi Kosowi, Podkomorzycowi Chełmińskiemu w roczną zastawę puszczonej przy przytomności Jchmc dwóch szlachty niżej na podpisach wyrażonych, i opatrznym Janie Tucholskim ze wsi Mortąg przysięgłym woźnym, na gruncie tejże części Bronówka dnia 17 miesiąca sierpnia roku pańskiego 1768 rzetelnie spisana. 

Najprzód chałupa pierwsza, do której chłopa nie ma. Ta chałupa ze wszystkim zła, bo dach opadł, komin się obala, ściany zpróchniały, stodoła do niej z gruntu zła, chlewików dwa, już i te naddezelowane. W tej chałupie ad psens siedzi Jmc Pan Koźmiński. 
Chałupa druga w słupy, z prostych obałków postawiona, do niej stodołka o dwóch soszkach w słupy z żerdzi złożona, i chlewik na drobiazgi, w której mieszka Jmc Pan Głoszkowski.
Niedaleko tej stodołki druga stodołka o dwóch sochach, do niej wrot żadnych nie masz, i ściany do połowy powybierane. Dach na niej stary, zły. 
Chałupa trzecia w której mieszka Piotr Bubel, półrolnik, robi dni pięć w tydzień, cztery bydłem, piąty ręczną robotą, ta chałupa z gruntu zła, do niej stodoła, obora i sołek. 
Chałupa czwarta w której mięszka Wojciech, przezwiskiem Wojtasik, robi tyle jako i Bubel. Ta chałupa zdezelowana, do niej stodoła, obora i sołek, lecz to wszystko stare, złe.
Krescencja na tej części. 
Żyta składów 23, które Jmc P. Koźmiński sprzątneł i do swojej stodoły zwiózł
Jarki składów 33 
Jęczmienia składów 50 
Owsa składów 14 
Grochu składów 26 
Prosa z rzepnikiem lichego zagonów 34 
Lnu zagonów 2 
Reszta na składowe rozdane, na tej części WJmc Panów Skotnickich dziedzicznej, a WJmc Panu Kosowi Podkomorzycowi zastawnej. Ogrody do tej części, pierwszy lnem zasiany, którego kawałków 8, marchi kawałków 4. Drugi kapustą zasadzony, trzeci pasternakiem zasiany, czwarty kapustą zasadzony kawałkami, których kawałków 6, marchi 4.
Łąki do szczętu wypasione, ponieważ w ugorze przypadły, a w inszym miejscu ich nie masz. Ugór większą częścią podorany, reszta go podłogiem leży. Co wszystko jako sprawiedliwie i rzetelnie widzieliśmy /:będąc od WJm Pana Kosa do tej wizji uproszeni:/ tak podpisem rąk naszych stwierdzamy. Datt ut supra. 
Felicjan Szypowski ręką trzymaną
Józef Skrzynecki ręką trzymaną 

Inwentarz Kłoniszew (1766)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 435, 436, 437.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

1mo Dwór w Kłoniszewie stary z szachulca cały pod szkudłami, ściany miejscami wyprężone, miejscami w słupy reparowane. Wchodząc do dworu drzwi na zawiasach, w sieni, nad sienią posowa z delików zła, przez[?] podłogi, z siemi na prawą rękę drzwi na zawiasach z chaczykiem do izby. W tej izbie piec z kafli zielony, stary, komin lepiony, pobielany, posowa i podłoga z tarcic, stare, okna dwa w ołów oprawne, stare, miejscami szybki wybite. Z tej izby komora, do której drzwi na zawiasach.  W tej komorze podłoga z delików, posowa z tarcic, z tej komory drzwi do sadu na zawiasach, okienko małe w drewno oprawne, po lewej ręce z sieni drzwi na zawiasach do izby czeladnej, w której okna dwa w drewno oprawne, złe, szyby wybite, piec i komin lepione, pociąg podparty, posowa z tarcic. Z tej izby drzwi do komory na zawiasach. W komorze posowa z delików, w tej komorze schody na górę złe. Kuchenka w porządku, komin cały lepiony, przy tym dworze sadek mały.
2do Mielcuch cały z kostkowego drzewa, izba i sień, w izbie komin i piec lepiony, okna dwa w drewno oprawne, posowa z tarcic, z podłoga z delików, drzwi dwoje na biegunach, snopkami poszyty dach. W sieni posowa z delików, kadzie w nim duże.
3tio Suszarnia z kostkowego drzewa dranicami pobita, posowa z delików, z schodami na górę, drzwi na biegunach z wrzecądzem i skoblem. 
4to Chlewik i oborki dwie stare, wszystkie z delików i drzewa łatanego, snopkami poszyte z gruntu złe. Obora trzecia nowa z kostkowego drzewa, snopkami poszyta, wrota na biegunach i drzwi na pośrodku na biegunach.
5to Stajnia z spichrza starego stara przy tej stajni przybudowana, druga stajenka nowa z delików łupanych, podłoga z delików, drzwi na biegunach, dach nowy snopkami poszyty. 
6to Stodoły, pierwsza z kostkowego drzewa o jednym klepisku na czterech sochach, o dwóch gumnach, wrota na biegunach. Druga stodoła z szachulca stara, od drogi popodpierana w podwórze w [...] wzięła o jednym klepisku i dwóch gumnach na sochach. Trzecia stodoła w słupy i dele postawiona, nowa w kozły, o dwóch gumnach, wrota na biegunach, wszystkie trzy stodoły [snop?]kami poszyte. 
7mo z Spichrza w szachulec nowy, podłoga i posowa z tarcic, drzwi na zawiasach, wrzecądzem i skoblem, schody na gó[re?] sypanie górne. Spichrz cały snopkami poszyty, przy n[im?] komora, do której drzwi na zawiasach, z wrzecądzem i skoblem.
8vo Stajnie stare i kurniki spruchniałe, drzewo złe z gruntu, za dworem będące podwórze częścią w żerdzie czę[ścią?] [...]. 

Wieś Kłoniszew. 
1mo Chałupa, w której mieszka Jakub Pikuła kmiec, ta z drzewa kostkowego z szachulca stara, o[kna?] złe, komin piec lepiony, posowa z delików, sień zła[...]lików, u izby drzwi na zawiasach, snopkami poszy[...] [...]na, zakład pański, wołów cztery, krowę, świnie, w[...]siekierę, kosy obiedwie trawne i sieczone, zasiewek kmiecy, robi cały tydzień dwojgiem, czwartek jego Swiętej Małgorzaty do Swiętego Michała robi tłuki, daje kapłonów sześciu, jajec pół kopy, dziesięciny i do kościoła złotych trzy, pogłównego na cały rok złotych szestnaście, kędzieli przędzie sztuk na [...] lasek siedm, na ugór lasek ośm, w drogę ze zbożem gdy jedzie bierze korcy trzy lutomierskiej miary, kędziel przędzie sztukę. 
2do Chałupa, w której siedzi Kasper Mackowiz kmiec, ta chałupa z szachulca, sień z drzewa kostkowego, niezg[or?]sza snopkami poszyta, robocizna i danina jak wyżej, ma i koni parę. 
3tio Chałupa, w której siedzi Ma[...] Tomkowicz kmiec [...] z szachulca nadmurszała, sień z delików snopkami poszyta, robocizna i danina jak wyżej, ma  i koni parę.
4to Chałupa, w której mieszka Błażej Mackowicz kmiec, izba z obrabianego drzewa, sień z delów nie zgorsza, snopkami poszyta, robocizna i danina jak wyżej, ma i koni parę. 
5to Chałupa, w której mieszka Stanisław Mackowicz kmiec, stara, zła, nachylona, komin zły, przyciesi spruchniałe, snopkami poszyta, robocizna i danina jak wyżej, ma i koni parę. 
6to Chałupa, w której siedzi Jędrzej Kołodziej kmiec, ta z kostkowego drzewa, nie zgorsza, dach stary snopkami poszyty, robocizna, danina jak wyżej, ma i parę koni.
7mo Chałupa, w której mieszka Szymon Kazmierczak zagrodnik, ta chałupa stara, z delików, zła, snopkami poszyta, ma zasiewek ozimi pański, kosę, siekierę, krowę, świnie, robi trzy dni ręczno robotą od Swiętej Małgorzaty do Swiętego Michała, robi tłukę kędzieli po sztuce przędzie, pogłównego na rok cały daje złotych sześć. 
8vo Chałupa, w której mieszka Gabriel zagrodnik, z gruntu zła, z delików, snopkami poszyta, robocizna i danina jak wyżej. 
9no Chałupa, w której siedzi Piotr Mackowicz zagrodnik, ma chałupę starą złą, zakład, robocizna i danina jak wyżej.
10mo Chałupa, w której siedzi Bartłomiej Macioszek zagrodnik, izba z szachulca, sień z delików stare, snopkami poszyta, zakład, robocizna i danina jak wyżej. 
11mo Chałupa, w której mieszka Wojciech Skoniczka zagrodnik, z kostkowego drzewa, snopkami poszyta, zakład, robocizna i danina jak wyżej. 
12mo Chałupa, w której Marjanna[?] Jędrzejka zagrodniczka, wdowa, ta z drzewa kostkowego, sień z delików zła, zakład, robocizna i danina zagrodnicza.
13tio Chałupa, w której mieszka Michał Zagrodnik przychodni, izba z drzewa kostkowego, zła, ściany spruchniałe, dach stary, zakład, robocizna i danina jak wyżej. 
14to Chałupa, w której mieszka Jędrzej Mackowicz komornik, ma chałupę z kostkowego drzewa, dach zły snopkami poszyty, robi dwa dni w tydzień, ma kozę. 
15 Chałupka, w której siedzi Walkowa komornica, ta stara, zła.
16 Karczma wjezdna, izba i komora z szachulca, przy tym izdebka mała, komin i piec w niej złe, przez okna, w izbie okien dwa, komin i piec lepiony, przyciesi pod stajnią spruchniał[e?], cała szkudłami pobita. 

Zasiewki w Kłoniszewie są wymienione. 
Żyta zagonów 729, pszenicy ozimi zagonów 61, jary zagonów 112, grochu składów 60, jęczmienia zagonów 373, z tego wytrąca się za proso [...], tatarki zagonów 53, jarki zagonów 60, proso zagonów 10. 

Wieś Zaborów.
1mo Chałupa, w której siedzi Katarzyna, niegdy Mikołaja [...] żona, wdowa, siedzi z synem na zagrodzie, nie [ma?] żadnego zaprzęgu, ani zasiewku. Ta chałupa z kostkowego drzewa snopkami poszyta. 
2do Chałupa, w której siedzi Stanisław Zagrodnik, wędrow[...], nie ma żadnej załogi, ani zasiewku, chałupa stara. 
W tej wsi Zaborowie żadnego nie masz zasiewku, także w Bogucicach nie masz żadnej chałupy, tylko pola puste i zarosłe, inne zasiane na składow[...] 

Inwentarz Wójtostwo Sieradzkie (1768)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-142, karty 431-33.
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Wizja uczyniona przez Jmci Pana Jakuba Górskiego possessora dzierżawcy Wójtostwa Sieradzkiego, w jakiej porze odebrał dwór i inne pobudynki po panu Alexandrze Taczanowskim, i rzetelnie opisana przy prezencji uczciwego Igna Klaszczyńskiego, przysięgłego woźnego Grodu Sieradzkiego; jako tesz i Ichciów Panów szlachetnych urodzonych Jakuba Kolczyńskiego, i Wawrzyna Waliszewskiego. Die 1ma obris anno 1768vo.
1mo Dwór, do którego sień spustoszała, wchodząc przyciesi nie masz, posowa zła, do sieni drzwi z prostych desek, zrujnowane bez żadnych żelaznych skoblów, wrzeczągów, zawiasy tylko u nich żelazne. W tej sieni kuchenka funditius zrujnowana i ściana spróchniała, która wypadła. 
2do Pierwszy pokój, do którego drzwi dobre, starodawne, napruchniałe, na żelaznych zawiasach, bez zamku, ściany znacznie nadpruchniałe, posowa także i z balkami, podłoga nadrujnowana, okna trzy w kwatery z tafel, w jednym trzy tafle ztrzaskane, w drugim tafelki nie masz, i jedna tafla także strzaskana, w trzecim pułtafli nie masz, zgoła na nic się nie zda, dwa okna w ołów, trzecie w drzewo, piec dobry biało polewany. Z tego pokoiku do drugiego drzwi podwójne na zawiasach żelaznych, bez zamku, jeden tylko haczyk z wrzeczągiem żelaznym, posadzka nadrujnowana, ściany znacznie spruchniałe, pułap nadrujnowany, okna dwa w drewno oprawne, w tafle, w jednym dwie tafle ztłuczone, piec także dobry biało polewany, kominek zrujnowany. Z tego pokoju drzwi do spiziarki, proste bez zamku, z wrzeczągiem i z klamerką tylko, podłoga i pułap z prostych dylików, ściany także nadpruchniałe i balki, drzwi drugie do sadku także proste na żelaznych zawiasach bez wszystkiego żelasca. W tym pierwszym pokoju stolik tylko inwentarski, prostą robotą ze szufladami. Na przeciw pierwszemu pokojowi druga izba, w której ani okien, ani pieca, drzwi tylko troje starodawne na zawiasach żelaznych, bez zamków, słowem funditus, ściany, posadzki, pułapy, balki, spruchniałe, spustoszane, przyciesi pogniełe, w którym to pobudynku od dawności były dwa pokojki, ale to wszystko zrujnowane i przez dawne lata do szczętu upadłe. Dach zaś na tym wszystkim dworze, czyli gmachu, do szczętu zrujnowany, od dawna znać niepoprawiany i upadły. 
Folwark w tymże Wójtostwie. Do sieni wchodząc drzwi proste, złe, tylko że na zawiasach żelaznych, drugie do izby także spruchniałe, na nic się nie zdadzą, także na zawiasach żelaznych. W tymże folwarku do komory i z komory na dwór dwoje drzwi z prostych desek, bez wszelkiego zamknięcia na drewnianych biegunach, tylko do komory, jeden wrzecząk i z szkoblem żelaznym, i w pierwszych drzwiach także bez zamków i innych żelaznych klamek wrzeczągowych, ściany, balki, przyciesi, pułapy w tymże pobudynku pognieły i z gruntu porujnowały się i poupadały, okna dwa, w których zamiast szyb deseczki drewniane powprawiane, piec i kominek z kamienia, według proporcji spustoszałego folwarku, atoli między dachem z gruntu do cała spustoszony, że nie masz gdzie głowy schylić, ani wegnać z inwentarza. 
Obora, w tej oborze żadnego nie masz dla inwentarza miejsca wygodnego, ani żłobów, drabek, dach i wszystek pobudynek na nic się nie zda, i wcale do szczętu spustoszony, bo ściana wyprężona, znacznie podległa ruinie. 
Stajna dobra, tylko że poszycia potrzebuje, i podłogi, bo dawna wygnieła. 
Szopa z gruntu zrujnowana, także i dach, ściany, poupadały.
Stodoły, pierwsza od szpichrza pusta i na pustą[?] obrócona, wrota do niej z gruntu zrujnowane, dachy zgnieły i krokwie, ściany funditus ze słupów wypadłe, atoli wraz z szopą na nic się nie zdadzą, a ta stodoła o dwóch sąmsiekach. 
Druga stodołka, druga dobra, bo niedawno stawiana o dwóch sąmsiekach, tylko wrót potrzebująca i poszycia poprawy.
Trzecia stodoła na południe, o dwóch także sąmsiekach, ściany od ogroda, gdzie kapusta bywa w węgłach ściana pognieła mocnej potrzebuje reparacji, dach cały, czyli poszywanie, z gruntu nowego potrzebuje pokrycia, czyli poszywania snopkami. 
Szpichrz dobry, tylko pobicia i poszywania mocno potrzebuje.
Karmik i chlewiki z kretesu spustoszone także się na nic zdadzą. 
Browar nowo wystawiony ze wszystkim, o jednej izbie i komorze, guntami pobity, do którego wchodzą drzwi do sieni na biegunach drewnianych z wrzeczągiem żelaznym. Do izby drzwi na żelaznych zawiasach, z klamerką do zawierania i z chaczykiem, trzecie [drzwi?] do komory z izby na biegunach drewnianych bez zamka, tylko z wrzeczągiem, czwarte z komory także na biegunach bez wszelkiego żelaznego zamknięcia, piec dobry i z kominkiem wraz z sabatnikiem, okien dwoje prostą robotą, w których tylko tafelek małych 21 pokazało się. 
Gorzelnia. Ze sieni także wraz z browarem wybudowana pod jednym dachem na zachód słońca. W tej gorzalni pozostały się statki garniec ze wszystkim dobry, lubo nierewidowany ma bydz nowy nienaprawiany, rury i pokrywa także ma być narządzona za possessji Jmci Pana Alexandra Taczanowskiego, statki do tej gorzalni, rudnica tylko drewniana. Do piwa zaś robienia w tymże browarze kocieł miedziany na beczkę tylko piwa, ale że na fałdowania, czyli na składania tafel ciecze, kadzi dwie w obręcze stawiane, ale potrzebują w wątorach wzynania bo cieką.W tym browarze jak w komorze, w izbie i w sieni browarnej żadnej nie masz podłogi. 
Oborka dla [...?]odarza przy tym browarze spustoszana do szczętu et aliaque devasta reproducent in cro syradien seu in[...] 

Bugaj, do tego Wójtostwa na Wielkim Przedmieściu nazywanym do szynku wszelkiego trunku według praw starodawnych należącym to domostwo ze stajnią, czyli domostwem z gruntu potrzebuje poszycia, przykrycia i znacznego w reparacji poratowania, co się nie może obejść bez dowodnego cieśli majstra na poratowanie tych [...?] w tym pobudynku komora jedna, do niej drzwi proste na biegunach drewnianych i drugie z komory także proste drzwi na takich zawiasach drewnianych, bez wszelkich zamków i zawarcia żelaznego, okno jedno proste w drewno na południe, drugie okienko w dziewięć szybek także na południe, piec dobry z prostych kaflów i kominek zprosta na dziś wylepiony, pułap jak w izbie tak w komorach z prostych dylów dawany, ale przez złe pokrycie pognieły, bo wszędzie ciecze, przez to wielkie pokazują się pustki w tych pobudynkach.
Z tamtąd idziemy do Mielcucha nazwanego do Wójtostwa. Mielcuch, w tym domostwie niemasz nic znak, że było robotą pruską robione, wszystko zdezelowane, spustoszone. W izdebce jednej i drugiej, drzwi z prostych desek zrobione, jednym słowem wszystkich budynek zrujnowany i okna dwa proste,  i okna dwa proste ale w pierwszym okna niema ośm [...?]
Młynik tak nazwany, ten podług wizji potrzebuje poszycia i reparacji  
Co się tyczy słupiny około Wójtostwa wcale spustoszone i zrujnowane, wielkiej potrzebuje de novo reparacji na co się rękami podpisujemy rękami lub drudzy trzymanemi.
Jakub Kolczyński 
Wawrzyniec Waliszewski

Kowalowe Kąty

Kowalowe Kąty, wieś należąca dawniej do dóbr Kiełczygłowa, leżąca prawdopodobnie w obecnej gminie Kiełczygłów. Nazwa nie odnaleziona na mapach.

 

1766

 

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karta 194, 1766 rok.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Stanisław August z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Siewierski i Czerniechowski. 
Oznajmujemy niniejszym listem naszym wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tym wiedzić należy. Iż przełożono nam jest przez Panów Rad naszych imieniem poddanych i całej gromady wsiów naszych Owsiny, Gumniska, Kiełczygłówka, Huty, Obruwa, Glinny, Kowalowe Kąty, Kiełczygłowa w Województwie Sieradzkim będących, jakoby ich urodzony Kazimierz Myszkowski Podkomorzyc Wieluński, pomienionych wsiów dzierżawca, do nienależących powinności i robocizny nad proporcją gruntów przymuszał, i przez swego Podstarościego urodzonego Michała Błeszyńskiego przyniewalał, exekucjami dworskiemi trapił, oraz różne bezprawia onym czynił, o które to krzywdy, pretensje, wiolencje i uciemiężenia, chcąc pomieniona gromada prawem czynić i dla czego suplikowano nam jest, abyśmy pomienionych poddanych i całą gromadę wsiów naszych Kiełczygłowa, Owsiny, Gumniska, Kiełczygłówka, Huty, Obruwa, Glinny, Kowalowe Kąty, dla większego onych bespieczeństwa w protekcją naszą królewską wzięli, do której prośby przychyliwszy się wyżej wyrażonych poddanych naszych ogólnie wszystkich wsiów naszych Kiełczygłowa, Owsiny, Gumniska, Kiełczygłówka, Huty, Obruwa, Glinny, Kowalowe Kąty z żonami, dziećmi, czeladzią, dobytkiem, i wszelkiemi ich ruchomościami w protekcją naszą królewską niniejszym listem naszym bierzemy, i glejt im nasz od gwałtu tylko i mocy tegoż urodzonego Myszkowskiego dzierżawcy, jako i jego Ekonoma, czyli Podstarościego, tudziesz i innych wszelkich subordynowanych osób do sześciu miesięcy pomienionym poddanym dajemy. Pod którym to glejtem i protekcją naszą królewską ciż poddani zostając wolno i bespiecznie w tychże wsiach i wszędzie zostawać spraw tak przeciwko urodzonemu Staroście swemu, jako też i innym osobom w sądach przyzwoitych intentować onych popierać będą mogli, i aby od urodzonego Starosty jego dzierżawców i innych subordynowanych osób bici, uwięzieni ani aggrawowani nie byli.
Tak jednak aby się ciż poddani skromnie zachowali, dworowi posłuszeństwo i powinności pełnili, i tej łaski naszej na złe nie zażywali ostrzegamy. Na co dla lepszej wiary ręką się naszą podpiszawszy pieczęć koronną przycisnąć rozkazaliśmy. 
Dan w Warszawie dnia pierwszego miesiąca marca roku pańskiego MDCCLXVI [1766] panowania naszego II roku Stanisław August Król locus sigilli Cancellaria Rm Antoni Sikorski JKMci i pieczęci koronnej sekretarz manu propria i glejt wsiów Kiełczygłowa, Huty, Obruwa, Glinny te od gwałtu i mocy urodzonego Kazimierza Myszkowskiego jego Podstarościego i innych wszelkich osób dany na 6 miesięcy.  

 

1766

 

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 250-51, 1766 rok.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Stanisław August z Bożej łaski Król Polski, Wielki Książe Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski.
Wam urodzonym Adamowi ojcu przeszłemu dotąd w dzierżawie Kiełczewski dyspozycją czyniące[mu?] i Kazimierzowi, synowi Myszkowskim, teraźniejszemu wsi naszej Kiełczygłowa i innych dzierżawcy, jako też i szlachetnemu Michałowi Błeszyńskiemu Podstarościemu z osób sprawy niżej wyrażonej i dóbr waszych ogólnie wszystkich nakazujemy, ażebyście w sądach naszych assessorskich koron na kadencje podług prawa przypadającej lub w ten czas, gdy ta sprawa z regestru sądowego juris colonarii przywołana będzie osobiście i zawito stawali, a to na instancją urodzonego instygatora koronnego i jego delatt pracowitych poddanych i wszystkich gromad wsi Kiełczygłowa i innych, jako to Huty, Obruwa, Glinny, Kowalowe Kąty, Osiny, Gumniska i Kiełczygłówka do dzierżawy wsi Kiełczygłowa należących powodów, którzy przychylając się do manifestów swych przeciwko wam uczynionych lub mających być uczynionych meliorując termin nasz dawniejszy do sądów naszych wydany, pozywają was, o to iż wy niezważając na prawa, zwyczaje i lustracje dawniejsze, różne krzywdy, aggrawacje przez swego ekonoma, czyli Podstarościego szlachetnego Michała Błeszyńskiego /:który niniejszym pozwem mandatora aresta:/ powodom czynić i onych uciskać rozkazujecie i lubo poddani nasi mało co gruntów i to z wycinków tylko dobytych dla odebrania przez różnych sąmsiadów wiele gruntów, ról, lasów do Kiełczygłowa z dawna i od lokacji swej należących, jako też i przez was zabranych gruntów ornych czystych, ciągłych i łąk gromadzkich zażywają, jednak wy nie zważając na to, tychże poddanych, chociaż nieproporcjonalnie i mało co gruntów mających do robocizny dzień na dzień, w tydzień do oddawania dworskiego osep[?] i żyta i owsa przeciwko wszelkiej słuszności i nadnależytość przymuszanie w drogi dalekie bezednia wymagacie do dóbr swych dziedzicznych Dąmbrowy i Lututowa o mil sześć na pańszczyzne bezednia pędzić rozkazujecie i przynaglacie, wzbraniających się zaś bić rozkazujecie, pomienionych poddanych tak męski płci, jako i białogłowskiej do dóbr swych dziedzicznych gwałtem bierzecie i tam onych za swych poddanych osadzacie, jako niedawno [...] Marcina Ławnika i dwóch Skocylasów gospodarzów prócz innych wielu na przyszłym terminie dowiedzionych zabraliście, czynsze z zabranych gruntów własnych gromadzkich od składu jednego na kroków dwanaście po szóstaku bitym wybieracie, a złych gruntów przez was zabranych gromady hiberny co rok po zł. [...] i groszy [...] i groszowego złotych [...] groszy [...] płacić muszą piwem i gorzałką narzucacie i coby ciż poddani za trzy dni za beczką piwa złotych 8 a za gorzałki gorcy 4, złoty 10 płacić nakazujecie, który zaś z poddanych wypłacić tego nie może to exekucją cięszką trapicie do wożenia drzewa innym panom na folwarki bezednia przymuszacie onych bić niemiłosiernie każecie jakoto [...] Pawła Duszoka[?] zbić nielitościwie kazaliście za stróżą nocną po tynfów dwa wybieracie rzemieślników na gruntach pustych osadzonych do roboty wszelkiej bez zapłaty przynaglacie, młyny dwa do gromady wsi Kiełczygłowa należące przez gromady wystawione i za osobnym prawem uchodzące poodbieraliście, trzeci zaś także w lustracji wytchnięty urodzonemu Starczewskiemu bezprawnie odebrać jako i grunta tej wsi na mil blisko trzy z lasami do Kiełczygłowa z dawna i od lokacji należącemi to jest Czarnym Laskiem, Jasień, Ospikowskim Stawem, Rząsną, Jaworznicą, Dużym Lasem oderwać bezprawnie dopuściliście i tak niesłusznie oderwanych gruntów, pól, łąk, i lasów windykować zaniedbaliście przez co gromada opłacając podatki Rzeczypospolitej a nie mając gruntów i lasów wielką krzywdę ponosi tak dalece że tak wieś w gruntach zniszczona do upadku przychodząc niemały uszczerbek tak nam jako i Rzeczypospolitej w prowentach przyniesie od powodów niesłusznie pod pretextem odzyskania gruntów, lasów, łąk, od wsi Kiełczygłowa oderwanych Ty urodzony Adamie Mieszkowski przeszły dzierżawco złotych 600 wymogłeś i nic dotąd nie uczyniłeś, owszem kiedy cisz poddani nie mając już lasów do Kiełczygłowa należących do innego lasu pojadą to on tymże panom na ucimierzenie powodów poddanych wydajecie i inne bezprawia, wiolencje poddanym czynicie, i czynić nie przestajecie do widzenia i przysłuchania się krzywd wszelkich dawniej i świeżo poczynionych wybranych nadto ospów, danin z gruntów gromadzkich, a przez dwór zabranych prio calculo powodom powrócić nakazać za wiolencje, opresje, aggrawacje, bicia, więzienia, przykładnie ukarać, ospy żytne skasować, wizją i pomiar gruntów gromadzkich miarą podług prawa i zwyczaju w tymże województwie praktykowaną i dyspartyment takowych gruntów między poddanymi naznaczyć, grunta zaś role i łąki gromadzkie przez dwór zabrane powodom przywrócić wraz z pożytkami, nakazać granice tej wsi z dawności określone i należące ubespieczyć, do wsi Kiełczygłowa przywrócić nakazać, i co sprawa teraźniejsza wyciągać będzie postanowić, na szkodach i unkosztach prawnych ukarać przykazując wam surowo ażebyście osobliwie podczas teraźniejszej wiszącej w sądach naszych sprawy powodów pod protekcją naszą zostających i glejtem naszym od gwałtu i mocy waszej zaszczyconych nad opis lustracji dawniejszych do robocizny i innych nienależących danin i powinności pociągać, bić, więzić, aggrawować, ani jakimkolwiek sposobem niszczyć się lub exekucji zsyłać aż do finalnego tej sprawy rozsądzenia nieważali się pod rygorem 1000 i winami na gwałtowniki i glejtów naszych w sprawie opisanymi staniesz tedy do gminu pilnujcie i na to odpowiedzcie. Działo się w Warszawie w dniu 19 miesiąca marca roku pańskiego 1766. 

 

Inwentarz Bronów (1766)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-137, karty 454, 455, 456, 457. 
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wizja dóbr Bronowa, Zalesia częściów na Bronówku przez Jch Mc szlachtę niżej podpisanych i woźnego opatrznego Balcera Kubisiaka przysiążnego ze wsi Bronowa Większego uczyniona i po odebraniu possessyi wspomnionych dóbr przez WJmce Pana Józefa Kossa Podkomorzyca Chełmińskiego dziedzica od JchMc PP Pawła i Anieli de Kossy małżonków Łykowskich dnia 3 października 1766 roku spisana. 

Najprzód w Bronowie wchodząc na podwórze ode wsi wrota z tarcic żniętych, jedna tylko tarcica złamana, od dołu te wrota na biegunach drewnianych, od góry na kunach żelaznych, u pręgła wrzecąc żelazny, przy tych wrotach furtka z drzwiczkami małemi, te drzwiczki od dołu na biegunie drewnianym, od góry na kunie żelaznej. Od tych wrót idąc w podwórze po lewej stronie dwór pod gontami staremi cały, do którego wchodząc do sieni, nad tą sienią powały nie masz i ściana po lewej stronie niedobra. Z tej sieni wchodząc do stołowej izby, w tej izbie okien trzy, dwa dobre, trzeciego połowy nie masz, deskami tylko zabite, piec biały z niemieskiemi kalatami[?], kaflowy cały z gruntu zły, innego potrzeba, kafle w nim potłuczone i niektórych brakuje, komin i kominek niedobry. Z tej izby wchodząc do drugiej izby, w której okien cztery, trzy dobre, w czwartym kwatery jednej nie masz, papierem tylko zalepiona, piec kaflowy zielony stary, w tyle cale zły, za piecem zaś tym całe lepienie wypadłe na dwór, że tą skałą z dworu do izby można wnijść, kredens dobry. Z tej drugiej izby idąc do panieńskiego pokoju, w którym piec kaflowy zielony, u którego od wierzchu kilku kafli brakuje, a bardziej całego wierzchu nie masz, przy kominku nie bardzo dobrym szafeczka mała wmurowana, te wszystkie trzy izby wewnątrz wytrynkowane, okien dwa dobrych, z wierzchu drzewo żniente, w sieni kuchnia od sieni przeforsztowana, dużo nadrujnowana, komin tylko na wierzchu cegłą przyłożony. Z tej kuchni wyszedłszy na drugą stronę ku officynom apteczka dużo nadrujnowana, w której schody na górę, przed apteczką kuchenka malińka, z której palące w panińskim pokoju i w średnim, na tyle tego dworu officynka o dwóch izbach małych, w jednej izbie kominek i z tej izbetki gabinecik, czyli biblioteczka, w tej izbetce pół okna wybite, te obydwie izbetki o jednym piecu. Na tym budynku gonty dobre, tylko około komina opadły, poprawy potrzeba. Za temi officynami karmnik, z gruntu tak ściany jako i dach zły, poprawić się nie zda. W tym karmniku żadnego wieprza karmnego nie masz.
Począwszy od wrót podwórnych, aż do kaplicy, włoski ogród, różnym drzewkiem kwatery, czyli ulice wyradzane, te nadrujnowane. W tym rzeczy ruchome przez Jch Mc PP Łykoskich zostawione znajdują się, najprzód kocieł pół beczkowy dobry, drugi mały z gruntu zły, spalony, pognieciony, dziur małych w nim wiele, te kotły obydwa miedziane, wanienka miedziana, nie zgorsza, spora, miedziak łatany, nadpalony, rądel miedziany z gruntu zły, chalebnik łatany, nadpalony, z pokrywą złą, z rurkami dwiema, reparacji potrzebującemi, z rurniczką złą, u której w[...]dry poutrącane, żeleźniak mały cały nadpalony, flasza mała cynowa, chalebniczek mały mniejszy jak garcowy, nadrujnowany, z pol[...]wką złą, liwar[?] szczotek od lnu, czesania dwie, jedna na nic się nie zda, druga niezgorsza, nożyc od owiec strzyżenia sześcioro, karabinów cztery, u dwóch karabinów brakuje po srubie jednej i po blasze, u trzeciego sruby, u czwartego dw[óch?] srub i zamku u tych karabinów tylko jeden stępel żelazny, miska jedna cynowa pod literami temi a.L.P.L. z gruntu zła i półmiszek także zły, solniczek cynowych starych dwie, węgielnica żelazna jedna, swider feblowy jeden, piła zła na nic się nie zda, topór zły, sporządzić się nie zda, topór drugi jeszcze gorszy od pierwszego, moździerz żelazny zły, na nic się nie zda, żelaz od androtów dwoje, trzecie od opłatków, zawiasów dwie, naszynie od czeluści, rożnów dwa, jeden wielki, drugi mały, żelazo od parabaniku, u którego całego wierzchu brakuje pieły kawałek, którego wzdłuż łokcia nie masz, zygarek ścienny zły, dzwonek mały do mszy świętej dzwonienia, form blaszanych od ciast pięć, pudełko blaszane od herbaty złe, blacha od ciast, dzwonków dziesięć na rzemieniu, które przy szo[...] bywają, torba wyszywana od xiążek zła, szkatułka w czarny pokost zamknięta, bez klucza szkatułka od olejków, która się nazywa apteczką, u której zamek zepsuty i bez klucza, xiążek wszystkich czterdzieści dwie, prostki barełek dwie, trzeci puł barełki, szafka stara o dwóch przegrodach, w których przegrodach śliwek suchych pół ćwierci, łozek cztery, złych, popsutych, płótna lnianego nadbutwiałego łokieć trzydziesci, łyżek srebrnych trzy, dwie bardzo stare, wypotrzebowa, które się do zażywania nie zdadzą, lepsza, u której trzonek na pół przełamany, noży para jedna w srebro oprawnych, to jest nóż i widelce starych, nóż do zażywania już się nie zda, trzonek w srebro oprawny od noża, czyli od widelca, sztuczka srebrna od spodu pozłocista, na dwoje się składająca, w której czeskich diamencików ośm, mniejszy dziewiąty, większy w środku kamyk bursztynowy, jeden krzyż od szabli żelazny, futra ad instar sobolego, kawałków szesnaście, farforek pięć, kieliszek natłuczony jeden, waza jedna z przykryciem cynowa, krzeseł dwa, obydwa nadpsute, reparacji potrzebujące, taborecików siedm, wszystkie nadrujnowane i z wierzchu podarte, kanapa jedna także zdarta, paraban z ramami drewnianemi, połamanemi i sztukowanemi, z płótna malowanego, stary, dużo nadrujnowany, stołów sztuk trzy, od częstowania stół na czterech nogach, okrągławy, tokarskiej roboty, większy stolik mały, od kawy. 
Z tego dworu idąc na lewej stronie w podwórzu kaplica, w której niedawnym czasem msza święta odprawowała się. W tej kaplicy apparamenta do mszy świętej znajdują się te, ornatów trzy, kielich, patyna, komza i inne potrzeby, mszał tudziesz niektóre rzeczy jako to szafa od papierów, wytrychami popsute zamki w niej, druga szafa mniejsza, w tyle deszczki poodrywane i szufladek mało się znajduje, skrzynia wielka od pościeli, skrzynia druga mniejsza, żelazem w floresy wyrabianym, gęsto opatrzona, trzecia skrzynka zielona mniejsza z papierami, czwarta skrzynka magazonowa od karety, w której pełno papierów porozrzucanych, papierów [...] cztery i w obrusie piąta skrzynia próżna, pościeli spodków trzy, pierzynka jedna, poduszek trzy i materac, wszystko stare i nadrujnowane. W tej kaplicy okien większych dwa, jednego połowy nie masz, mniejszych dwa, pasów od szorów cztery, starych złych, żelaz od wałów młyńskich, co na nich czopy chodzą trzy. 
Idąc dalej z podwórza na zachód słońca jest gorzalnia stara, zła, reparować się nie zda, pod dachem złym, w tej gorzalni garniec jeden większy, ale widzieć nie można czy dobry albo zły, ponieważ wlepiony z pokrywą pogiętą i nadrujnowaną, z rurą wężowej roboty, z rurnicą reparacji potrzebującą, drugi garniec także wlepiony, widzieć nie można czy dobry, mniejszy z pokrywą złą, łataną, z rurą także wężowej roboty, z rurnicą złą bardzo, kłód od zacierów dziewięć złych, mało która na krótki czas może się dać sporządzić, winiówek[?] dwie złych, na drugiej stronie dwie komurki złe. W tyle tej gorzalni pobudynek pod snopkami, o czworgu drzwi żerdziami na chlewy poprzegradzony, nad stawem zaś wielkim ku Bronówku, mielcuch stary, dużo nadrujnowany, dach na nim zły, o jednej izbie, w sieni komin zły, w tym kominie kocieł wlepiony, dobry, w sieni kadzi piwnych dwie dobrych, beczek piwnych dwanaście, jedne z tych dobre, drugie złe, stare. Na podwórzu idąc ku Zalesiu, stajnia pod dachem, z wierzchu dach zły, dalej idąc obory okoliste po lewej stronie tak dach, jako i ściany z gruntu złe, po prawej stronie owczarnia, której tak dach, jako i ściany nadrujnowane, podle zaś obór wozownia, a teraz na wołownią obrócona, podle tej wołowni szpichlerz, w którym drzewo niezgorsze, dach zły. Podle tego spichlerza, chlew na trzodę, naprzeciwko tego chlewa stodoła, krzyżowa, o czworgu wrót, na krzyż, na której dach stary, w tej stodole różnego zboża, tylko po balki, jarzyna wszystka sieczona, to wszystko zboże, nie tęgiego urodzaju i znać, że na nieuprawnych gruntach było siane.
Przy[?] tej stodole stodół dwie, w pierwszej potrosze zboża takiego jak w pierwszej, w drugiej cale nic nie masz. Te obydwie stodoły pod jednym dachem starym, złym i ściany w nich niedobre, zboża zaś w tych stodołach lubo przerzucać i rachować nie można. Jako karbowy zeznaje ma bydz żyta kop tak żętego jako i sieczonego, wiązanego, jak się z karbów pokazuje 112, jęczmienia sieczonego, wiązanego kop 78 i snopów 30, orkiszu sieczonego, wiązanego kop 20, owsa kop 75, grochu wozów 22, prosa kop 3, snopów 30, jarki kop 3, snopów 30, tatarki fur 9, pszenicy wozów 6, ale tylko samej paszy. To zboże co sieczone bardziej dla paszy niż dla zboża posprzątano jako i w stodołach widoczna. 

Poddaństwo w Bronowie. 
Pierwszy Stach półrolnik, wołów ani krowy dworskich nie ma, trzyma rolę półrolniczą, obsianą, robi w tydzień dni trzy bydłem swoim, dwa dni zaś ręczną robotą.
Drugi Balcer woźny, półrolnik, trzyma rolę półrolniczą, obsianą, ma pańskich wołów parę, krowę, świnię, a robi w tydzień bydłem dni trzy, ręczną zaś robotą dni dwa. 
Bartek Lajda[?], półrolnik trzeci, trzyma taką załogę i tak robi jak Balcer woźny. 
Czwarty, Tomasz Owczarz, trzyma rolę półrolniczą, pańską załogę, czyli rolę półrolniczą, obsianą trzyma, wołów, krowy pańskich nie ma, żadnej roboty nie robi, tylko owce pasa. 
Piąty, Wawrzyn pastucha, ten żadnej załogi nie ma i powinności nie robi, tylko w chałupie siedzi, bydło pasa. 
Ci wszyscy mają chałupy stare, nadrujnowane.
Szósta, Marianna Olkowa, wdowa, trzyma rolę półrolniczą, załogi żadnej pańskiej nie ma, oprócz roli półrolniczej obsianej, robi trzy dni w tydzień ręczną robotą, w chałupie siedzi bardzo spustoszałej. 
Józef Tynda, ten że stary i chorowity, więc tylko żona jego komornego robi trzy dni w tydzień. 
Maryna Kaczmarka, w karczmie nowej siedzi i szynkuje, robi komornego także dni trzy w tydzień.
Maryna Prusaczka, komornica, robi w tydzień także dni trzy. 
Regina Kulawa, także robi w tydzień dni trzy. 
Te wszystkie komornice kopiznę biorą corocznie. 

Inwentarz dworski.
Bydła, krów dziesięć, stadnik jeden, wół jeden, co przed tym był stadnikiem, dwoje po dwa roki mające, w przeszłorocznych dwie, tegorocznych czworo cieląt, owiec dojków dziewięćdziesiąt jedna, baranów sześć, cejlówek owiec siedmnaście, jałowych owiec dwadzieścia pięć, szkopów półtoraków i trzeciaków dwadzieścia pięć, jagniąt osiemdziesiąt cztery. Trzoda, świni maciorek dwadzieścia cztery, z młodymi, które się jeszcze nieopraszały, wieprzów, ordyńców trzodek, wieprz jeden, roczniak. 

W dobrach Zalesiu, folwark o jednej izbie, sieni i komorze, pod snopkami, w którym bydło stawało. Zamierzwiony ten folwark, dużo nadrujnowany, cały dach zły, piec i okna w nim złe, drzwi jednych nie masz, drugie złe, komin zły. 
Niedaleko tego folwarku stodoła folwarczna, dach na niej zły. W tej stodole nie masz do tego folwarku żadnych zasiewków, ani inwentarza nie masz.
Poddaństwo. 
Pierwszy, Wawrzyn Kubisiak, półrolnik, ma chałupę, stodołę, obsiana półrolniczą rolę, wołów pańskich parę, krowę, robi pańszczyzny w tydzień dni cztery, piąty dzień ręczną robotą. 
Półrolnik drugi Jakub Kiwałka ma takąż załogę jak pierwszy, odrabia pańszczyznę takąż jak pierwszy. 
Trzeci Kaźmierz Rataj, półrolnik, takąż załogę pańską ma jak ci dwaj wyżej i takąż pańszczyznę odrabia, tylko chałupę ma bardzo złą.

Młyn Spędowski zwany, który dotąd w possessji Jch  Mc Łykowskich zostawał. Ten młyn dużo nadrujnowany, pod osnową i młynicą pali inszych nowych i balek potrzeba, grodki czyli upust na koła wody cały zły, poprawić nie można, kamienie spodnie do mlewidła się nie zdadzą, zwierzchnie kamienie także niedobre. Młynica dla złych i starych pali, tudzież dla podrywania wody, której nie tamowano, ledwo nie upadnie, a za młynicą i izba się pociąga, przyciesi się łamią, dach nad młynicą, izbą, stępnicą, stary, zły, bez tamy, że niesporządzane, w wielu miejscach woda się na bok wydziera, a młyn osusza.
W tym młynie w karmniku są dwie świnie chuczce, jak młynarz zeznaje, że dopiero trzy niedzieli jak je do karmnika Jch Mc P.P. Łykoscy przeszli possessorowie kazali wsadzić. 

W dobrach Bronówku na częściach do Bronowa należących poddaństwo.
Maciej Kaczmarek, kmieć, trzyma rolę obsianą, kmiecą, ma wołów pańskich parę, chałupę bardzo złą, robi w tydzień dni pięć bydłem. 
Drugi Franciszek Kozelorz[?], półrolnik, trzyma półrolniczą rolę obsianą, ma wołów pańskich parę, robi pańszczyzny w tydzień bydłem dni cztery, piąty dzień ręczną robotą. 
Trzeci Matusz Kubiszak, półrolnik, trzyma rolę obsianą, półrolniczą, ma wołów pańskich parę, robi w tydzień dni cztery bydłem, piąty dzień ręczną robotą. 
Czwarty Paweł Bugajak, półrolnik, trzyma rolę obsianą półrolniczą, ma wołów parę i krowę pańskich, chałupę ma [złą?], robi pańszczyznę w tydzień dni cztery bydłem, piąty dzień ręczną robotą.
Piąty Jan Kajda, półrolnik, trzyma rolę półrolniczą obsianą, ma wołów pańskich parę i krowę, robi pańszczyzny w tydzień dni cztery, piąty dzień ręczną robotę. 
Szósty Jasiek Żurawski, zagrodnik, trzyma rolę obsianą zagrodniczą, robi w tydzień dni pięć ręczną robotą.
Siódmy Stanisław Mielcarek, kowal, trzyma kuźnię, która to kuźnia dużo nadrujnowana, w której jest miech, kowadło, kleszczów dwoje, młotków dwa, jeden większy, drugi mniejszy, gwozdziownica i komornego robi z nieobsianej roli, którą Jch Mc  P.P.  Skotniccy na drugą część to jest do Biernacic odbierają, robi z tej roli komornego dni trzy w tydzień. 
Ósmy Onufry zięć Kajdy, trzyma rolę półrolniczą, chałupy i wołów pańskich nie ma, robi w tydzień dni pięć ręczną robotą.
Gościniec o sieni, izbie jednej i komorze, tudzież stajni wjeznej, lecz ten cały budynek z gruntu zły reparować się nie zda. W tym gościńcu siedzi Wojciech Smigielski, piwo i gorzałkę szynkuje i komorne robi w tydzień dni trzy.Tu zasiewków i inwentarza pańskich nie masz.
Co jako rzetelnie widzieliśmy będąc do tej wizji od WJmci Pana Józefa Kossa Podkomorzyca Chełmińskiego,  zaproszeni tak rękami własnemi podpisujemy datt ut supra.
Wojciech Głoszkowski ręką trzymaną
Józef Pęcherzewski ręką trzymaną
Józef Szypowski ręką trzymaną
Szymon Borkoski ręką trzymaną