Zajączkowski:
Mnichów -pow. sieradzki
VI-VIII w., gr. pierśc. z płytką kotlinką wewnątrz, na piaszczystej wydmie, w szerokiej dolinie Warty na jej prawym brzegu wśród podmokłych łąk i bagien, obecnie osuszonych, bardzo zniszczone. Datowanie na podstawie ceramiki. Gród, wzniesiony na os. starszej z okresu wędrówek ludów, miał prawdopodobnie charakter refugialny, uległ spaleniu, Kamińska, Grodzisko w Mnichowie, 231-247.
1) 1413 kop. z 1478 r., KDW V, 214: Mnychowo - Jan Kożuszek, dziedzic M.
2) XVI w. Ł. I, 429, 431: Mnychow - villa, par. Sieradz, dek. warcki, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 177: Mnychow -par. jw., pow. i woj. sieradzkie. 1553- 1576 P. 215: Mnychow - jw. 4) XIX w. SG VI, 552: Mnichów -wś nad rz. Wartą, par. jw., gm. Męka, pow. jw.
VI-VIII w., gr. pierśc. z płytką kotlinką wewnątrz, na piaszczystej wydmie, w szerokiej dolinie Warty na jej prawym brzegu wśród podmokłych łąk i bagien, obecnie osuszonych, bardzo zniszczone. Datowanie na podstawie ceramiki. Gród, wzniesiony na os. starszej z okresu wędrówek ludów, miał prawdopodobnie charakter refugialny, uległ spaleniu, Kamińska, Grodzisko w Mnichowie, 231-247.
1) 1413 kop. z 1478 r., KDW V, 214: Mnychowo - Jan Kożuszek, dziedzic M.
2) XVI w. Ł. I, 429, 431: Mnychow - villa, par. Sieradz, dek. warcki, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 177: Mnychow -par. jw., pow. i woj. sieradzkie. 1553- 1576 P. 215: Mnychow - jw. 4) XIX w. SG VI, 552: Mnichów -wś nad rz. Wartą, par. jw., gm. Męka, pow. jw.
Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.
Mnichów, województwo
Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Sieradzki, parafia Sieradz,
własność prywatna. Ilość domów 23, ludność 144, odległość
od miasta obwodowego 1.
Taryfa Podymnego 1775 r.
Mnichów, wieś, woj. sieradzkie,
powiat sieradzki, własność królewska, 16 dymów.
Czajkowski 1783-84 r.
Mnichow, parafia sieradz, dekanat
warcki, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat
sieradzki, własność: Kossowski, star. sieradz.
Słownik Geograficzny:
Mnichów, wś nad rz. Wartą, pow. sieradzki, gm. Męka, par. Sieradz, odl. od Sieradza w. 9. Leży na wyspie rz. Warty, ma dm. 33, mk. 208. W 1827 r. 23 dm., 144 dm. Wspomina tę wieś Lib. Ben. Łaskiego (t. I, 429). Folw. M. i Sucha, z wsią M. i Sucha, rozl. mr. 338: gr. or. i ogr. mr. 177, łąk mr. 102, pastw. mr. 51, nieuż. i place mr. 8; bud. mur. 1, z drzewa 9. Wś M. os. 37, z gr. mr. 495; wś Sucha os. 36, z gr. mr. 340.
Spis 1925 r.
Mnichów, wś, pow. sieradzki, gm. Męka. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne 39. Ludność ogółem: 218. Mężczyzn 113, kobiet 105. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego 218. Podało narodowość: polską 218.
Wikipedia:
Mnichów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Sieradz, na wsch. brzegu Warty. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego. Założyli ją prawdopodobnie kanonicy regularni z pobliskiej wsi Męka. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1413 r. Była wtedy własnością Jana Kożuszka. W pd. części wsi, na piaszczystej wydmie, zachowało się koliste grodzisko o średnicy 80 m u podstawy. W wyniku badań przeprowadzonych w 1962 r. ustalono, że w VI-VIII wieku istniał tu gród, wzniesiony na starszej osadzie z okresu wędrówek ludów – prawdopodobnie najstarszy na ziemi sieradzkiej ośrodek władzy terytorialno-plemiennej. 4-5 września 1939 r. miały tu miejsce ciężkie walki 31 Pułku Strzelców Kaniowskich z Sieradza z niemiecką 10 Dywizją Piechoty. Na pn. skraju wsi znajduje się bunkier dla obsługi ckm, w którym załoga polska broniła się do utraty życia. Przez Mnichów prowadzi znakowany na niebiesko szlak turystyczny "Walk nad Wartą we wrześniu 1939 r.".
OBWIESZCZENIE.
Pisarz Trybunału Cywilnego pierwszey Instancyi
Woiewództwa Kaliskiego.
Podaie do publiczney wiadomości, iż dobra Ziemskie Wośniki z przyległościami, składaiące się:
z wsi folwarczney Wośniki, z wsi zarobney Mnichowa, z wsi folwarczney Suchy, z dwóch młynów wodnych, z domu Starościńskiego zwanego w mieście Sieradzu pod zamkiem pod liczbą 248—9 sytuowanego, z wsi folwarczney Dzigorzewa i z Woytostwa tegoż nazwiska, z Młyna wodnego, w Powiecie Szadkowskim i Sieradzkim w Woiewództwie Kaliskiem Królestwie Polskiem leżące, Aktem tradycyi nieruchomości przez Komornika przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, Leona Nowierskiego, w dniu 19, 20, 21 i 22. Września roku 1821 na gruncie wsi Wośnik spisanym zaięte. — Akt ten tradycyi w Biórze Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiey Woiewództwa Kaliskiego w dniu 7. Listopada 1821 roku, a w księdze zaregestrowań Trybunału Cywilnego Woiewództwa Kaliskiego w dniu 15 Listopada 1821. r. podany i zaregestrowany został. — Dobra powyższe dziedziczne Jana Wilhelma Ludwika Hrabi Rittberg w Suchy w Powiecie Sieradzkim obrane zamieszkanie maiącego, na rzecz Dyrekcyi Banku Głównego w Berlinie posiedzenie swe maiącey, zaięte, za którą Jan Miczke, Patron przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, w Kaliszu mieszkaiący, stawa i subhastacyą popiera. — Dobra Wośniki składaią iednę Gminę, a wsie Mnichów Sucha i Dzigorzew z Woytostwami drugą Gminę, na koniec dom starościński, należy do Gminy miasta Sieradza.
Rzeczone dobra obeymuią rozległości: w wsi Wośnikach grunta orne dworskie i wieyskie 1. 3. 4. i 5. klassy z ogrodami, łąkami, zabudowaniami, pastwiskami, borami, wodami, drogami i nieużytkami wynosi w ogóle 5728 m. 124 pr. kw.
w wsi Mnichowie grunta orne 1. 3. 4. i 5. klassy z ogrodami, łąkami, zabudowaniami, pastwiskami, wodami, drogami i nieużytkami wynoszą 982 m. 63 pr. kw.
w wsi Suchy z Woytostwem grunta orne, iak powyżey wyszczególnione 1502 m. 18 pr. kw.
-----------------------
8212 m. 25 pr. kw.
Od tey płaszczyzny odtrąca się bór Dąbrowa zwany 917 m. 58 pr. kw.
Ogólna płaszczyzna wynosi tych 3ch wsiów 7294 m. 147 pr. kw.
czyli hub 243 morg. 4 147 pr. kw.
w wsi Dzigorzewie z Woytostwem tegoż nazwiska grunta orne dworskie i wieyskie 1. 2. i 3. klassy z zabudowaniami, ogrodami, łąkami i pastwiskami, wodami i drogami wynoszą2843 m. 43 pr. kw.
czyli hub 94 m. 23 - 43 pr. kw.
Dom Starościński z ogrodem wynosi około 120 pr. kw.
Budynki wszystkie wystawione z drzewa w węgły słomą i gątami kryte.
W wsi Woźnikach iest 11 półrolników, 77 zagrodników, 8 chałupników, 11 komorników, 1 młynarz Woyciech Brzeski i dwa Sołectwa czyli wybrańcy, a ci są; Tomasz Korczyk i Woyciech Tuga, w wsi Suchy iest 15 półrolników, którzy płacili z pół rolka po złotych 90 i odrabiali zaciąg, lecz teraz podali do protokułu zaięcia, iż podług Wyroków Trybunału i Nayiaśnieyszego Sądu Appellacyinego Królestwa Polskiego płacić maią z pół-rolka po złt. 60. bez żadney inney powinności, względem czego Komornik zachował wszelkie prawa Dyrekcyi Banku Głównego w Berlinie i dochodzenie ich iako wierzytelność hypoteczną maiącey a do tey sprawy nie wchodzącey, również zastrzegł Komornik Dyrekcyi Banku Głównego prawo dochodzenia o niektóre nieprawnie przez dłużnika sprzedane nieruchomości.— W wsi Mnichowie iest 11 półrolników, 2ch zagrodników, 3ch komorników, 2ch niestałych czynszowników, 1 młynarz Bogumił Krauze, nakoniec Sołectwo na których Jgnacy Botwicki i Szymon Powalski. — W wsi Dzigorzewie iest 22 półrolników, 20 zagonników, 5 chałupników, 5 komorników, 1 młynarz Grzegorz Tenetka, nakoniec 1 Sołectwo, na którym Kazimierz Kowalski. — Kto się chce o wszystkich szczegółach tych dóbr, iako i o inwentarzach gruntowych obiaśnić, może w Kancellaryi Trybunału i u Patrona popierającego zaięcia i taxę przeyrzeć, a kto chce Dobra widzieć, może się udać na grunt.
Dobr Wośniki i Mnichowa iest dzierżawcą Walenty Lutomski w Wosnikach mieszkaiący, oraz Woyt Gminy Wosnik. — Wsi Suchy iest dzierżawcą Leopold Zeising w Suchy mieszkaiący. Wsi Dzegorzewa iest dzierżawcą Jgnacy Loga, oraz Woyt Gminy Dziegorzewa Suchy i Mnichowa. —Woytostwa Suchy iest dzierżawcą Jozef Wągrowski — Tradycya z daty powyżey wymieniona nayprzód Marcinowi Maliszewskiemu, Pisarzowi Sądu Pokoiu Ptu Sieradzkiego w Sieradzu dnia 24. Września 1821 roku, druga kopia teyże Pawłowi Dębskiemu Pisarzowi Sądu Pokoiu Powiatu Szadkowskiego, w Szadku dnia 25. Września 1821 roku, trzecia kopia Karolowi Mittelstaedt, Burmistrzowi miasta Sieradza, w Sieradzu dnia 25 Września 1821 roku, czwarta kopia Jozefowi Wągrowskiemu, iako Administratorowi tych Dóbr, w Suchy dnia 26. Września 1821 roku, piąta kopia Janowi Wilhelmowi Ludwikowi Hrabi Rittberg w Suchy dnia 26. Września 1821 roku, szósta kopia Jgnacemu Loga, iako Woytowi Gminy Dziegorzewa Suchy i Mnichowa, w Dzigorzewie dnia 26. Września 1821 r., siódma kopia Walentemu Lutomskiemu, iako Woytowi Gminy Wośnik, w Wośnikach dnia 26. Września 1821. r. przez Jerzego Zawistowskiego, Woźnego Trybunału, wręczone zostały.
Sprzedarz tych Dobr w Prześ. Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, w Kaliszu w Pałacu Sądowym posiedzenia swe odbywaiącym, na Audyencyi publiczney w tym sposobie nastąpi, iż dobra Wośniki, Mnichów i Sucha z Woytostwem, do których należy Dom Starościński z osobna, a wieś Dzigorzew z Woytostwem z osobna sprzedane zostaną.
Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyinych w dniu 17. Stycznia 1822 r. o godzinie 10tey z rana nastąpi.
w Kaliszu dnia 16. Listopada 1821 r.
Piątkiewicz.
Kradzieże koni. W ubiegłym miesiącu w guberni naszej miały miejsce trzy kradzieże koni, a mianowicie: we wsi Budzinek gminy Dalików skradziono klacz włościaninowi Wojciechowi Szadkowskiemu; w Wielkiej wsi pow. sieradzkiego właścicielowi folwarku T. Kowalskiemu parę koni z uprzężą, i w Mnichowie tegoż powiatu, kobyłę należącą do włościanina Szczepana Pendzika.
Mnichów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Sieradz, na wsch. brzegu Warty. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego. Założyli ją prawdopodobnie kanonicy regularni z pobliskiej wsi Męka. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1413 r. Była wtedy własnością Jana Kożuszka. W pd. części wsi, na piaszczystej wydmie, zachowało się koliste grodzisko o średnicy 80 m u podstawy. W wyniku badań przeprowadzonych w 1962 r. ustalono, że w VI-VIII wieku istniał tu gród, wzniesiony na starszej osadzie z okresu wędrówek ludów – prawdopodobnie najstarszy na ziemi sieradzkiej ośrodek władzy terytorialno-plemiennej. 4-5 września 1939 r. miały tu miejsce ciężkie walki 31 Pułku Strzelców Kaniowskich z Sieradza z niemiecką 10 Dywizją Piechoty. Na pn. skraju wsi znajduje się bunkier dla obsługi ckm, w którym załoga polska broniła się do utraty życia. Przez Mnichów prowadzi znakowany na niebiesko szlak turystyczny "Walk nad Wartą we wrześniu 1939 r.".
1992 r.
1725
Agad, Księgi grodzkie wieluńskie relacji, Acta castrensia relationum, sygn. 60-72, karta 174-185.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
August Wtóry z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflantski, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski, a dziedziczny Xiąże Saski i Elektor.
Oznajmujemy tym listem naszym, listem wobec i każdemu z osobna komu o tym wiedzieć należy. Iż przytoczeła się do Nas i Sądu Naszego Referendarskiego przez ordynarią appellacją od Dekretu Wielmożnego, i Urodzonych Kommissarzów naszych, przez Dekret Nasz Commissionis w roku teraźniejszym 1725, dnia 21 miesiąca lutego z controwersji stron ferowany deputowanych, sprawa i akcja między pracowitemi poddanemi i całemi gromadami wsiów Wosniki, Polków, Cechy, Ruda, Męka, Manice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzów, Mnichów, i Sucha Starostwa Naszego Sieradzkiego z jednej, a Urodzonymi Andrzejem Morstynem, Kastellanem Bieckim Starostą Naszym Sieradzkim i Maciejem Załuskowskim, dzierżawcą przeszłym, tudziesz Administratorami pomienionego Starostwa Sieradzkiego wzajemnemi powodami i pozwanemi z drugiej strony. Co różne pretensje ibinuicem[?] między stronami zachodzące w oryginalnych mandatach, i przeszłych Dekretach Naszych wyrażone w Sądzie Naszym, i Kommissarskim agitowana, w której to sprawie Wielmożny, i Urodzeni Kommissarze raz zjechawszy do przerzeczonego Starostwa Naszego Sieradzkiego na termin przez Dekret Nasz wyżej de acta wyrażony naznaczony, po zafundowanej jurisdykcji swojej Komsissarskiej i wywiedzionych obseruata juris sollenitate ab utrinq inkwizycjach, tudziesz expediowanej gruntów we wsi Wosnikach rewizji, stron controwersji wysłuchawszy lustracje, i inquizycje wywiedzione przeczytawszy, do decyzji pretensji stron przystąpili. A naprzód co się tycze aktoratu gromad o grunta i pastwiska przyłączone do dworu, ponieważ te z wizji onych, że szczupłość folwarkowych gruntów wspomnionej wsi Wosnikach od jednego końca do drugiego, albo granice według wiejskich gruntów nie ściągających się proporcjonalnie pokazała, a dwór znaczną quotę kwarty rocznej do Skarbu Koronnego importuje, więc przy dawnym używaniu ról, i gruntów do folwarku w Wosnikach należących, Urodzonego Starostę i posessora Starostwa Sieradzkiego konserwowali, i naprzód jednego działu a pariete wsi Podłężyc mianowanej leżącego przy rolach zagrodniczych Wosnickiej z jednej a roli Gajdzińskiej z drugiej strony, poczynające się od rzeki Warty i z łąkami przebiegającego [...] droszkę od Piasków wsi Pobożnych Dominikanów idącą do wsi Męki nazwanej do przerzeczonej roli, albo składów Gajdzińskich wzdłuż wybiegającego posessją temuż Urodzonemu Staroście legitime ed rite przyznali obie w tymże folwarku albo dziale do folwarku ściągającym się poddani z Wosnik minąwszy staje jedno pierwsze od roli Gajdzińskiej ze dwora zasiane przy drodze z Wosnik do Podłężyc idącej na drugim i trzecim staju tegoż działu Starościńskiego połowicę przywłaszczają sobie odłogiem zaległą, gdzie tylko dwa składy znajdowały się zasiane zbożem poddanego Wosnickiego, tedy zabiegając dalszym kłótniom aby w całości dział Starościński od granicy do granicy bez przeszkody poddanych wszerz a wzdłuż od Warty do poprzecznych składów Gajdzińskich ściągał się, posessorowi Starostwa przysądzili, i tę połowicę działu dwojgiem staj, i do niej się interessować poddanym zakazali, wolne zebranie zboża ze dwóch składów tamże zasianych temu komu by należało, zostawiwszy. Drugiego także folwarku na Zapłociu, i samej spasi pode wsią dwojgiem staj krótkich roli Sadowskiej i łąką i Zapłociem ex quo żadnej poddani nie czynili sprzeczki, i owszem sami przyznali possessją Urodzonemu Starościę przysądzieli, a że za dworskimi stodołami jedno staje działu folwarcznego gromada Wosnicka przyznała dworowi, a drugie staje sobie odebrane przez Urodzonego dzierżawcę allegowała, które nie tylko z wizji Sądowej, ale też w samej słuszności według proporcji działu na Zapłociu dwojgiem staj wybiegającego do drogi, że jest bez dystynkcji żadnej to staje, i z pierwszym stajem złączone mianej nazwane aby się zrównał i ten dział dwojgiem staj z Zapłociem roli folwarcznej do drogi Męckiej wybiegającej przy granicy wiejskich Przydziałków przy possessji dwór zachowali, i niesłuszną poddanych akcją o te grunta bydz uznali, poniewasz zaś Przydziałki wiejskie odgraniczone od folwarku Urodzony dzierżawca przyłączył był do folwarku, i one pozwoziwszy zasiewał, i dosiewać według nawozów świeżych miał na ten rok, gdy się z własność tychże Przydziałków do poddanych Wosnickich należąca inquizycją i wizją dowiodła, przeto pomienione Przydziałki, albo role poddanym należące według dawnego zażywania, co by na którego przypadało w podział przysądzili, i przywrócić do sprzątnienia zbóż dworskich (:których wolne zebranie posessorowi zostawili:) i do hiberny na przyszły rok proporcjonalnie z tych Przydziałków przyłożyć się pod winą bannicji w Sądach Grodzkich Sieradzkich in casu contra [nen honis?] publicanda Urodzonemu possessorowi nakazali, a gdy z inquizycji przeczytanych jak większa obszerność i długość działów folwarkowych do Starostwa należących przed tym miała być informować się Sąd Kommissarski dostatecznie nie mógł i z wizji ról wiejskich i folwarcznych bez emensuracji temuż Sądowi Kommissarskiemu niepozwolonej słuszniejsze pomiarkowanie nadto, jak wyżej opisane jest, nastąpić nie mogło, tedy wolne poparcie o emensuracją gruntów Woznickich dla słusznej dworowi satysfakcji w pomiarkowaniu z dawności należących ról inszych Urodzonemu possessorowi in foro competenti zostawili. [...] w końcu tych wyżej mianowanych Przydziałków albo ról wiejskich, poddanym Woźnickim przysądzonych pastwiska spólne z dworem Urodzony dzierżawca uzurpował, i na swój pożytek siano z nich zbierając obracał a nie tylko z wizji, ale i z inquizycji przeczytanej społecznie ich z dawna używanie pokazało się przeto commune usum pomienionych pastwisk poddanym i dworowi przysądzili, i aby ich possessor Starostwa napotym na łąkę nie zatykał, ani obracał pod rygorem wyżej opisanym nakazał, a ponieważ incircumferentia dworu w końcu pastwiska dworskiego ogrodów dziesięć wiejskich ku rzece Warcie jako to dwa Misiaków i drugie dwa Plewińskich, czwarty Fisiów, piąty Krysiów, szósty Jusiów, siódmy Michałków, ósmy [R?]amingów, dziewiąty Tugów, a dziesiąty Niemojowski są założone, jako się z wizji pokazuje, więc one poddanym, a ogród dworski w końcu Przydziałków dworskich na pastwisko społecznym erygowany possessorowi Starostwa Sieradzkiego przysądzili, i tam tych ogrodów wiejskich spokojną possessją zażywającym zostawili, a więcej onych dobywać[?] i w pastwiskach wyorywać nie pozwolili, i aby uszczerbku żadnego tak w dworskim pastwisku jako społecznych pastwiskach na potym nie bywało, postanowili: Nad to gdy przez swoje inquizycje poddani dowiedli, że Urodzony Załuskowski kwartowych poumniejszał, niektórym po dziesięć składów z tej racji że nie dosiewali kwart, a do pustych ról cisnęli się, nie czyniąc zadosyć w powinnościach swoich dworowi, tedy ujęte składy do kwa[r]t należące poddanym wrócić, i do zupełnych kwartowych ról przyłączyć nakazali, i aby poddani pomienione role kwartowe, z zaroślami wszerz i wzdłuż od granic do granic trzymali i obsiewali i z nich roboty zwyczajne, daniny, i czynsze dworowi należące według Lustracji ponosili mieć chcieli. A że poddani z racji umniejszenia ról kwartowych upominali się od Urodzonego dzierżawcy składowego, a sami trzymając puste inne role zadosyć dworowi nie czynili więc pretensją składowego zażywaniem pustych ról, i z nich niezupełną Urodzonemu dzierżawcy uczynioną satysfakcją poddanym compensowali. Gdyby zaś na potym poddani ról pustych na których osiadać chłopi luźni powinni, we wsiach do Starostwa należących znajdujących się zażywać chcieli, oprócz swoich własnych kwart, tedy aby czynsze i daniny z tychże pustych ról pod utraceniem zbóż na nichże zasianych, i na dalszy czas nieużywaniem onych dworowi płacili, postanowili. A na fundamencie Prawa wsiom Starostwa Naszego Sieradzkiego Lustracjami opisanego i jako się z inquizycji zwyczaj pokazał poddanym i całym gromadom Starostwa Naszego Sieradzkiego nakazali aby szarwarki za rozkazem dworskim odprawowali, jako to do budowania i naprawiania mostów na rzece, i rzekach tamowania i rozrywania nagle przypadających na mosty albo młyny lodów i wód, do tam koło młynów chędożenia rzeczek, i rowów poprawowania[?], i nowych erygowania, i tym podobnych inszych nagłych potrzeb dworskich, i zamkowych w czasie przypadających robót według zwyczaju dawnego do Lustracji stosującego się nie wymawiając się dopomagali, oprócz nawozów wywożenia z folwarków radlenia i młodzby, [dlat?]ego poddani uwolnieni przez Sąd Kommissarski zostali. Gdy też Urodzony dzierżawca na nieposłuszeństwo poddanych uskarżał się więc aby się poddani na potym posłuszniejsi dworowi byli spy, czysze, daniny, zwyczajne, nie czekając exekucji Starościńskiej w czasie przyzwoitym oddawali, na robotę, tam gdzie im od possessora Starostwa każą o wschodzie słońca wychodzili, a po zachodzie słońca z robót zchodzili tylko dwie godzinie odpoczynku w południe lecie sobie, i dobytkiem, a zimie godzinę jednę naznaczoną [...] z pułłanka dwa dni kmiecie swoim pługiem w tydzień a ręczno we dworze zwłascza młodzbę po jednemu a we żniwa po dwojgu, to jest od Swiętego Jana Chrzciciela, aż do Swiętego Bartłomieja robili, i insze powinności w Lustracjach opisane tak w jednej jako i w drugiej wsi do dwora albo do zamku odprawowali i pełnili według pierwszej Lustracji, którą pośledniejsza do [...] się referująca utwierdziła, nakazali, a osobliwie, że jest sprzeczka i controversja poddanych o dwie drogi, które zwykli podejmować, poniewasz w pierwszej Lustracji wsiów wyrażona i położona jest droga, i powóz, miarkując się i ze świadectwa przez samychże poddanych deponowanego, te dwie drodze jedną dalszą zowiąc większą, a drugą pobliszą mianując małą według dawnego zwyczaju, który się referuje do Lustracji odbywali, przeto przy dawnych zwyczajach i Lustracjach strony obie dwie konserwowały i aby poddani drogę wielką raz w rok, a powóz czyli wywóz zboża jako sobie tłumaczyły strony obiedwie za potoczną drogą za dzień odprawowywali sprzężajem swoim, za dworską dyspozycją onym przykazali. Także i stróże nocne jak dawno bywały, gdzie są dworskie folwarki, tam z tychże wsi dwa chłopi przed samym zachodem słońca wychodzić, i podejmować kolejno powinni, a gdzie nie masz folwarków, jako to w Rudzie, Mnichowie i Suchy, pustych wsiach, z tych z dniową stróżę do folwarków, albo gdzie dwór każe, naznaczyli, według dawnego zwyczaju, nawet trzodę dworską, której gromada przeczyła, że zimie czasem za Urodzonego Załuskowskiego bywała, zabiegając takowym inconveniencjom, żeby już nie podczas zimy, ale zaraz na wiosnę poczynając najdalej od Swiętego Wojciecha we wsiach, gdzie są Starościńskie folwarki za koleją poddani wszyscy odbywali, nie życząc dob[...] szkody, która zwykła bywać bez trzody pasienia, przykazali, pod surowemi winami. Nad to, co się tliło ostatnich punktów poddanych, gdy się to z inquizycji pokazało, że Urodzony dzierżawca wziąwszy za drożne pod trzy bite talary od gromad z niektórych wsiów do Starostwa należących, potem fury z tychże wsiów o własnym ich koszcie, lubo dni robotne potrącał w drogi dalsze, jako to do Torunia i gdzie indziej wysyłał na koniach, o których decess jeden z poddanych utyskował, więc aby Urodzony Załuskowski dzierżawca wzięte daremnie pieniądze za drożne poddanym, jako to gromadom z Manic złotych 215, do Kłocka złotych 18, do Czechów złotych 36, także do Męki wsi złotych 36, do Mnichowa złotych 44, a do Dzigorzowa złotych 90 bez wszelkiej trudności powrócił i na dwie niedzieli przed Swiętym Janem Chrzcicielem blisko przeszłym wypłacił, pod winą bannicji wiecznej, w Sądach Swiętojańskich Sieradzkich in casum contra [nenhonis?] publicanda, rozkazali, pozwoliwszy temuż Urodzonemu Załuskowskiemu pieniądze poddanym przypadające długami swemi rzetelnemi, jeżeliby miał we wsiach bez ukrzywdzania ich potrącić, i kompensować, a ponieważ po otrzymanym glejcie, i warunku bespieczeństwa poddanym żadne wiolencja poddanych od Urodzonego dzierżawcy niepodkała, ani onymże aggrawacja takowa, któraby za sobą pociągała naganę uczyniona, przeto w tym punkcie wolnym Urodzonego dzierżawcę od wszelkich zarzutów poddanych uczynili. Że zaś jescze długów swoich od karczmarzów, i innych kwartowych poddanych do oddania przez Dekret Nasz nakazanych Urodzony dzierżawcza na ten czas nie odebrał, więc aby pomienione długi zatrzymane, które by się rzetelnie pokazały poddani do tego się że są winni znający, oddali, onym pod winami [...] rozkazali. Insze zaś długi zregestrowane przez Urodzonego Dzierżawce do Sądu Kommissarskiego podane zważywszy one pretensjami poddanych do niego mianemi kompensowali. Na ostatek decydując indykcją Urodzonego Starosty naszego Sieradzkiego o pretensje różne podczas niepokoju i powietrza grassującego względem zakładania w hybernach poddanych, i zatrzymanych danin, czynszów, i rozmaitych długów zachodzące, do Sądu Kommissarskiego uczynioną, aby gromady ze wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego złotych 1327 polskich, i groszy 19 na hybernę za wsie przez Urodzonego Andrzeja Bratkowskiego założonych, jako dokumentalnie quitem deductum byli, a przez Urodzonego Starostę temuż Urodzonemu Bratkowskiemu powróconych, dotąd od poddanych nieodebranych na Swięto Swiętego Jana Chrzciciela przeszłego do rąk Urodzonego Starosty lub plenipotenta jego oddały, i wypłacały one pod winami surowemi przykazali, o insze zaś długi, prowenty, daniny, czynsze, i różne pretensje wytraciwszy 5 lat względem niepokoju i powietrza, wolne dochodzenie od poddaństwa Urodzonemu Staroście zachowali, i odebranie onych naznaczyli, indykcją młynarzów, którzy za kontraktem Starościńskim młyny trzymają, do possessora Starostwa po rezolucją odesłałli, a że pracowity Dublak podczas Kommissji pijany mielcarza dworskiego na imię Sebastiana w Wosnikach także nietrzeźwiego poranił, który się o to przed Sądem Kommissarskim uskarżał, przeto winnym tegoż Dublaka uznali, i aby dał grzywien dwie za rany pobitemu mielcarzowi, a na kościół Męcki cztery grzywny za dwie niedzieli od aktu Kommissarskiemu, onemu pod surową karą dworską przykazali. Gdy też i pracowity Wojciech Nagałka z Wośnik słowa uszczyplwe, i harde z ujmą powagi Kommissarskiej śmiał wymówić, za to siedzeniem więzienia dworskiego przez tydzień, i dziesięcią grzywien na wosk do kościoła Męckiego, onegoż skarali: A za niesłuszną potwarz ci poddani, którzy osobiście do Xiąg stawali, jako to Walenty Gruda z Mnichowa, i Błażej Bodzny z Rudy aby po dziesięć grzywien winy do kościoła Męckiego pod exekucją Starościńską zapłacili, onym nakazali respektem zaś Mateusza Jarominka, który się ożenił z sołtysówną z Rudy, aby się i z żoną do Woźnik zkąd wyszedł powrócił i na roli przy wypełnieniu wszelkiej powinności zarówno z drugiemi do dwora należącej osiadał postanowili. A ponieważ pozachodziły manifesty od poddanych i sołtysów przeciwko Urodzonemu dzierżawcy, inuduendo i Urodzonego Starostę, którzy żadnej krzywdy gromadom nieuczynił i czynić nie pozwalał, obwiniając także i Urodzonego Pawłowskiego dawniejszego dzierżawcę o przymuszenie sołtysów do robocizny, gdy się to z inquizycji nie pokazało, tak pomienionych Urodzonych dzierżawców jako i samego Urodzonego Starostę od wszelkich zarzutów uwolnili i że te manifesty prerogatywie i honorowi ich szkodzić nie powinny, deklarowali. Przychodzącą także do Sądu naszego Kommissarskiego controwersją od sołtysów Starostwa naszego Sieradzkiego decydując, ponieważ się ciż sołtysi przywilejami naszemi zasczycali, przeto onych przy dawnych zwyczajach, lustracjach, przywilejach i wolnościach w całości zachowali, aby jednak nie wdzierali się w grunta dworskie do których prawa nie mają, przykazali. Co do pretensji Urodzonej Rupniewskiej przypowiadającej się do Urodzonego dzierżawcy, pretensją jej ibi ubi de jure uenerit[?] odesłali, a że do gromad o przeładowanie w płaceniu hyberny miasto nasze Sieradz przekładało krzywdę przed tymże Sądem Kommissarskim na swej Miejskiej Kommissji, i gdy się o to skarżyli do Kommissji i z poddanymi ta ich pretensja odłożona była, przeto, ponieważ Magistrat na termin tej Kommissji nie stawił się, ani się żaden mieszczanin przypowiedział wolne od przerzeczonego przeładowania w hibernie gromady wiejskie uczynili, nadto zachodzącą pretensją Urodzonego Starosty o poddanych Grzegorczyków z Kłocka do Zapusty wioski do miasta należącej przeniesionych się decydując, ponieważ to deductum było, że Grzegorczyk poddany z Zapusty do wdowy Włodarzowej z Kłocka, która też była za Czapą poddanym z Mnichowa kmieciem, i zabrawszy gospodarstwo do Kłocka, do powtórniego męża włodarza wniosła we wszystko gospodarstwo ustąpił, i bez pańskiej wiadomości tenże Grzegorczyk z żoną swoją przeprowadził się. Więc o tychże Grzegorczyków do Kłocka odebrać bez wszelkiej kontradykcji miasta pozwolili, nakazawszy aby Urodzony dzierżawca to competentował Grzegorczykowi co od niego nad należytość wybrał. Od którego to Dekretu Kommissarskiego, gdy tak pracowici poddani jako i Urodzony Starosta wespół z Urodzonym dzierżawcą respektem ukrzywdzenia w gruntach folwarkowych do Sądu naszego Referendarskiego apellowały, Sąd Kommissarski appellacji obiema stronom dopuścił, termin ad tenorem przeszłego Dekretu naszego tymże stronom zachowawszy zawity[?]. Jako to wszystko przeszłe Dekreta nasze, i akt Kommissarski szerzej w sobie obmawiają, i opiewają. Na którym terminie z pomienionej appellacji i tu w Warszawie w sobotę, po Swięcie Swiętego Bartłomieja Apostoła najbliższą, to jest dnia 25 miesiąca sierpnia w roku teraźniejszym przypadłym, gdy strony pracowici poddani i całe gromady wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego przez pracowitych Tomasza Prukwę, Kazimierza Drozda, i Pawła Jarominka, osobiście, swoimi, i całych gromad imionami, wespół slachetnymi Jakubem Wozanowskim, Urodzony Andrzej Morsztyn Kasztelan Biecki Starosta nasz Sieradzki, przez Urodzonego Piotra Pęgowskiego, osobiście, wespół z szlachetnym Antonim Czeczewicem, Urodzony Maciej Załuskowski dzierżawca przeszły Starostwa Sieradzkiego przez szlachetnego Franciszka Cyglera, umocowanego swego, tudziesz ucciwi wybrańcy pomienionego Starostwa Sieradzkiego interwencją o różne krzywdy, i pretensje na osobliwym piśmie wyrażone czyniący, przez Uczciwego Wojciecha Tuge ze wsi Monic wybrańca, osobiście swoim i drugich wybrańców imieniem przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały i między sobą sądownie kontrowertowały. My Król i Sąd nasz Referendarski wysłuchawszy stron controversji, sprawę tę do dwóch niedziel odłożyliśmy i termin stronom zachowaliśmy zawity, na który termin aby Urodzony Starosta nasz Sieradzki inquizycje w tej sprawie wywiedzione komportować starał się pod upadkiem w sprawie nakazaliśmy, glejt poddanym dany ponowiwszy i Dekret przeszły Sądów naszych w swojej mocy ad interim do decyzji sprawy zostawiwszy, na terminie zaś spomienionej rejekty, gdy strony jako wyżej przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały, inquizycje przed Sądem Kommissarskim wywiedzione in occlusis rotulis reponowały i różne kontrowertowały. My Król i Sąd nasz Referendarski Koronny, wysłuchawszy stron controwersji w tej sprawie deliberowaliśmy, termin stronom expediowania deliberacji zachowawszy zawity. Na terminie tedy dzisiejszym z przerzeczonej deliberacji zachowanym przypadającym, i dotąd się kończącym, gdy strony, pracowici poddani, i całe gromady wsiów, Wośniki, Polków, Cechy, Ruda, Męka, Manice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzew, Mnichów i Sucha, przez pracowitych Tomasza Prukwę z Manic, Kazimirza Drozdę z Kłocka, i Pawła Jarominka osobiście swoimi i cały gromad imionami, wespół z szlachetnymi Jakubem Wozanowskim, Urodzony zaś Andrzej Morsztyn, Kasztelan Biecki, Starosta nasz Sieradzki przez Urodzonych Bogusława Starczewskiego, i Piotra Pęgowskiego, osobiście, wespół z slachetnymi Janem Złotorowiczem i Antonim Czeczewiczem, ucciwi sołtysi, alias wybrańcy Starostwa Sieradzkiego interuencją do tej sprawy czyniący, przez uczciwego Błażeja Pocznego z Rudy swoich i innych wybrańców imieniem, osobiście przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały, i o expediowanie deliberacji i upraszały. My Król i Sąd nasz Referendarski Koronny wypracowując deliberacją w tej sprawie zaszłą do czytania inquizycji w zawartych i zapieczętowanych rotułach przez strony w Sądach naszych reponowanych, przystąpiliśmy, które przeczytawszy, i Lustrację anni millesimi sexcentesimi decimi sexti, et millesimi sexcentesimi sexagesimi primi, należycie zważywszy: W aktoracie wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego w punktach o gruntach w akcie Kommissarskim specyfikowanych wsi Wozniki. Ponieważ rewizja tychże gruntów przez przeszłe Dekreta Sądów naszych nakazana, nie jest na piśmie przez Sąd Kommissarski redacta i bez opisania rewizji, i pomiaru zrzebi seu łanów jedenastu gromadzkich wsi Woznik, na których trzydzieści dziewięć kmieciów według Lustracji z dawna zasiadało, doskonale informować się nie możemy, przeto zawiesiwszy kognicją ważności albo nie Dekretu Kommissarskiego, względem tychże gruntów dworowi Starostwa naszego Sieradzkiego przysądzonych potrzebną być nową rewizją, i pomiar tak jedenastu zrzebiów seu łanów gromadzkich wsi Wozniki, jako długości i obszerności działów folwarkowych Woźnickich, i (jako Urodzony Starosta adpraesens judicialiter prosi) innych wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego. Uznajemy, i naodprawienie rewizji nowej, i pomiaru dotychże Wielmożnych, Wielebnych i Urodzonych Kommissarzów naszych, przeszłem Dekretami naszemi naznaczonych strony odsełamy zlecając tymże Wielmożnym, i Wielebnym i Urodzonym Kommissarzom naszym, aby oni na dzień piąty miesiąca listopada, w roku teraźniejszym 1725, do Starostwa naszego Sieradzkiego zjechawszy się, i tam w którejkolwiek wsi na miejscu, które im się wygodniejsze będzie zdało w niebytności niektórych, byle ich tylko czterech, albo trzech było jurysdykcją swoją Kommissarską reassumowawszy ante omnia rewizjom gruntów gromadzkich i folwarkowych wsi Woźniki, a potym i innych wsi uczynili. One na piśmie distinctim dla informacji Sądu naszego i swego Kommissarskiego opisali, grunta gromadzkie tychże wsiów ad tenorem Lustracji, przybrawszy sobie przysięgłego geometrę albo komornika granicznego, lub ziemskiego, któregokolwiek (którego strony mutico sumptu sprowadzić będą powinni) miary Województwa Sieradzkiego zwyczajną, a in defectu jej stosując się do Prawa Koronnego, miarkując zrzeb każdy seu łan wszerz na dwadzieścia cztery zagonów po sześć stóp każdy zagon w sobie mających, w wymierzeniu zaś dwa łokcia, i trzy ćwierci łokcia w sobie zawierających, a wzdłuż łan rachując we wszystkich trzech polach stajem dwanaście, szerokość i długość przez pręty miernicze wymierzeli, distinkcją każdego łanu chłopskiego w każdej wsi od folwarkowych ról, i gruntów uczynili, i na mappie etiam delineować kazali, i one rękami swemi podpisali. O roli Miany nazwanej w Woźnikach, jeżeli są dwojakie Miany dworskie i wiejskie, i jeżeli na wiejskich bywały jakieś znaki albo jak poddani powiadają, doły, także de awulsis w inszych wsiach wzajemnych należytą investigatią, tak ex re oculis subjecta, jako i z świadków wiary godnych, przysięgłych, etiam z posrzodka gromad wybranych i acceptowanych expediowali i pro resoluendo surpensa pro interesse tylko wsi Woznik, po odprawionej rewizji, i pomiarze do Sądów naszych Referendarskich cum paratis inquisitionibus z rewizją, i pomiarą odesłali, a względem inszych wsiów po uczynionym pomierze jeżeli by co której stronie avulsum było, pro asquo[?] et iusto decydowali, appellacji od ostatniego Dekretu swego Kommissarskiego stronie uciążliwą się bydz pretendującej do Sądów naszych nie broniąc interim do decyzji finalnej sprawy w tych punktach, które grunta afficiunt, przy possessji działów, jednego a pariete wsi Podłeszyc przy rolach zagrodniczych, drugiej Sadowskiej roli z łąką, i z Zapłociem, i staja za dworskiemi stodołami przyznanego, Urodzonego Staroste Sieradzkiego zachowujemy, poddanych zaś Wosnickich przy staju roli chłopskiej Miany nazwanym za folwarkiem dworskim, i w drugim miejscu przy dwóch stajach pod Glinkami przez dwór poddanych Woznickim odebranych, jako się to doskonale z obojej strony inquizycji pokazało, także przy Przydziałkach wiejskich ograniczonych od folwarku konserwujemy, i aby odebrane gromadzie pomienione staja przy exekucji i teraźniejszego Dekretu naszego dwór gromadzie Wośnickiej oddał, i powrócił, pod winami contra convulsores Dekretów w prawie opisanemi nakazujemy, i Sądowi Kommissarskiemu exekucją zlecamy, a że się z Przydziałków i tych staj na dwór odebranych, do hyberny i innych ciężarów gromadzkich pro tempore su[...] possessionis usurpatis, dwór nie przykładał tedy na uczynienie proporcji słusznej przykładania się do hyberny i ciężarów gromadzkich, także restytucją, albo bonifikacją do Sądu Kommissarskiego strony odsyłamy to względem spólnych pastwisk w końcu Przydziałków wiejskich Woznickich na łąki dworskie obróconych, inquizycjami dowiedzionych, Dekret Kommissarski approbujemy, ztą melioracją aby poddani wsi Woznik szkody swoje obimpeditum usum communem tychże pastwisk przed Sądem Kommissarskim liquidowali, które Sąd Kommissarski [...] verificatione według słuszności moderować będzie. O ogrody zawiesiwszy tantisper cognicją Dekretu Kommissarskiego do odprawienia rewizji, i pomiaru, interim do decyzji dalszej poddanych ad tenorem Dekretu Kommissarskiego, przy possessji dziesięciu ogrodów, a dwór przy jedenastym na pastwiskach spólnych erygowanym zachowujemy. Ratione po umniejszenia ról kwartowych, i nakazanego onych powrócenia Dekret Kommissarski approbujemy, i wydzielenie ich przy pomiarze Sądowi Kommissarskiemu zlecamy. A względem składowego z umniejszenia kwartowych, i z zażywanych Lustracji ról, czynszów, zawiesiwszy cognicją Dekretu Kommissarskiego uznanej compensacji na liquidacją, i kalkulacją strony do Sądu Kommissarskiego odsyłamy, i ponieważ poddani sądownie zasiewanie pustych ról abnegant, a z inquizycji doskonała informacja nie jest, aby po liquidacji i kalkulacji, indagacja uczyniona była, jeżeli puste role? i jak wiele ich? i czy zupełnie? i od którego czasu? poddani, i którzy? zasiewali, zlecamy. Względem pustych ról Dekret Kommissarski approbujemy, z melioracją rigoris, że miasto utracenia zbóż, et infuturum privationis, exekucja dworska zwyczajna za czynsze zatrzymane bydz powinna, a infuturum już nie składowe, ale czynsze z nich poddani płacić powinni. Intactu[?] szarwarków, Dekret Kommissarski approbujemy jako in fundamento Lustracji ferowany, ztą melioracją i deklaracją, że szarwarki dotychczas abusine co tydzień po dniu jednym praktykowane tylko w nagłych potrzebach w Dekrecie Kommissarskim opisanych, a nie tak często być powinny, bezednia, et similes abusus zakazujemy. O posłuszeństwo, roboty, czynsze, spy, i inne daniny i powinności Dekret Kommissarski na Lustracjach się fundujący approbujemy, ztą melioracją, deklaracją, i Lustracji elucidacją, ażeby spy według opisu Lustracji nie miarą dworską, jako się poddani skarżą od targowej większą, ale miarą targową starą miasta naszego Sieradza strychowaną wybierane, stato tempore, bywały obie targowe miary z czasem varian[...], Sądowi Kommissarskiemu zlecamy indagacją o starej mierze targowej miasta Sieradza, i wiele w sobie mieć powinna garcy, proper petuitate, żeby na potym jakaś sprzeczka nie była, tenże Sąd Kommissarski w akcie swym Kommissarskim opisze i postanowi. A względem robót, że possessores Starostwa naszego Sieradzkiego roboty ciągłe nakazywać powinni nie pro arbitrio suo absoluto, ale według opisu Lustracji anni millesimi sexcentesimi decimi sexti et millesimi sexcentesimi sexagesimi primi, to jest poddani wsi Mnichowa, do folwarku Dzigorzewskiego, a nie gdzie indziej.
Z inszych zaś wsiów w tych folwarkach, w których są, albo inszych pobliższych do Starostwa należących według potrzeby roboty ciągłe w tejże Lustracji i Dekrecie Kommissarskim opisane odprawować powinni, a do dziedzicznych wsiów, i extra ambitum Starostwa, pociągani bydz do robót nie powinni, także prząść z każdego osiadłego i zupełnie zasianego łanu po łokci sześć, a z półłanka po łokci trzy, z kwarty zaś zupełnie zasianej po półtora łokci bezednia powinni, i nad to więcej przymuszani bydz nie mają, strzyc zaś owce contra Lustrationem i do młyna jeździć nie powinni chyba za dzień, pod winami super convulsores Dekretów w Prawie opisanemi. O podwody dalekie, Dekret Kommissarski kasujemy, i elucidując Lustracje generalne opisane, od dalekich dróg, jako to do Krakowa, Warszawy, Toronia, Wieliczki, Wrocławia i Wrocławka, przychylając się ad similia judicata Sądów naszych Referendarskich inszych Starostw, poddanych Starostwa naszego Sieradzkiego uwalniamy, i aby nie byli in futurum przymuszani w dalekie drogi pomienione i tym podobne sub rigore suprascripto zakazujemy, uważając jednak, że wtam tym Województwie Sieradzkim pobliskie targi na sprzedawanie zbóż nie tak dobrze popłacają jako na Sląsku, tedy nie derogując nic prawom w innych Starostwach, aby ujma intraty Starościńskiej znaczna nie była, podwody na same tylko granice z Śląska pobliszą, to jest do Szycowa, Kępna lub Byczyny, a w insze miejsca tylko o ośm mil od tej wsi, z której podwody wychodzić, i wyprawiować będą Urodzonemu Staroście dwa razy tylko do roku, to jest zimą i na przednówku pozwalamy, i aby odtąd poddani od tych podwód teraźniejszym Dekretem pozwolonych nie zbraniali się, i one o swojej strawie odprawowali, a Urodzony Starosta, i possessorowie tegoż Starostwa jak wiele w drodze tej strawią za dzień im przyjmować powinni, wzgląd mając na dobytki chłopskie, osobliwie pod czas rozcieczy, grudy i innej złej drogi, żeby z nich szkody i krzywdy nie mieli. Co się tycze dróg małych potocznych na targi do miast, i miasteczek pobliższych, Dekret Kommissarski approbujemy, z tą deklaracją że do Widawy z listami na pocztę jeździć bezednia powinni będą. W punkcie o stróżą nocną, trzodę Dekret Kommissarski jako słuszny approbujemy, ztą melioracją i deklaracją że stróż nocny odprawiwszy stróżą swoją zwyczajną, jeżeliby dla obrzątania gnojów dworskich do południa był przytrzymany, ażeby mu to w robociźnie potrącono, o [d?]różne zakazane i pieniądze za nie abusine brane, stosując się do inquizycji doskonale hunc abusum probującej, Dekret Kommissarski approbujemy ztą melioracją, ażeby poddani ab anno millesimo septingentesimo decimo nono, aż ad dimissionem possessji Starostwa Sieradzkiego przez Urodzonego Załuskowskiego, szkody swe względem brania pieniędzy za drożne, jako też za sól we trzydziestu złotych kacmarzom dawaną, ob moram wyprzedania i wypłacania po złotych dwadzieścia in super wypłacania, i za kapłony nad Lustracją czasem po groszy osiemnaście, czasem po złotemu i groszy sześciu wybierania, jako się to z inquizycji doskonale pokazało z Kancellarji Referendarskiej liquidowali, które liquidowane produca[?] Sądu naszego moderatione, aby Urodzony Starosta nasz Sieradzki intercedendo arendatarium suum possessorem, salna od Urodzonego Załuskowskiego repetitione, non obstante complanatione, et quietahone, które przed decyzją Sądów naszych ztymże Urodzonym Załuskowskim intercessenint poddanym we trzech miesiącach, ab acti teraźniejszego Dekretu naszego rachując, zapłacił, pod bannicją wieczną przy manifestacji poddanych, w Grodzie Sieradzkim albo inszym pobliższym, etiam extra cadentiam terminorum querelarum publicanda, nakazujemy, a względem compensacji, ponieważ liquidum cum illiquido compensować się nie może, więc reformując w tym punkcie Dekret Kommissarski strony na kalkulatią względem pretensji dworskich do Sądu Kommissarskiego odsełamy, i co się z kalculacji pokaże, satuam compensationem sine bonificationem z pretensjami innemi gromadzkiemi, zachowujemy. O zgwałceniu glejtu inquizycjami niedowiedzione approbujemy. Quo ad praetensiones Urodzonego dzierżawcy długów zatrzymanych, i regestrowanych nie wchodząc ad praesens w cognicją Dekretu Kommissarskiego strony na calculacją do Sądu Kommissarskiego odsełamy. O założenie hyberny za poddanych złotych 1327 polskich, Dekret Kommissarski approbujemy, ztą melioracją, że przy exekucji Dekreta quit originalny de soluta eadem summa produkować, i oddać poddanym będzie powinien Urodzony Starosta, i tą summą pretensje poddanych, które się z calculacji pokażą compensować, i bonifikować ma. Względem zatrzymanych czynszów, spów, et id genus, danin i powinności, ponieważ poddani oneż negują, i z inquizycji doskonale Sąd nasz informować się nie może, nie wchodząc i w tym, w cognicją Dekretu Kommissarskiego, strony na calculacją i veryficatią do Sądu Kommissarskiego odsyłamy, który co się z kalkulacji i jak wiele czynszów, i danich zatrzymanych pokaże, solutią dworowi nakaże, salua defalca za półtora lata powietrza de toto, a pro tempore calemitatis per medium rachując aż ad annum millesimum septingentesimu decima octavum inclusive. W kategoriach o młynarzach. Ponieważ pretensje ich Urodzonego Starostę i przeszłych posesorów afficiunt, więc skasowawszy Dekret Kommissarski, na indagacją i rozsądzenie wszystkich ich pretensji, strony do tegoż Sądu Kommissarskiego odsyłamy. Co się tycze pracowitego Dublaka poddanego stosując się do inquizycji, Dekret Kommissarski względem grzywien, approbujemy, ztą melioracją iż ponieważ tenże Dublak Kommissji ex Decreto Sądów naszych securitatem violavit, aby na przyszłej Kommissji, plag dwudziestą postronkami karany był, a ratione pracowitego Nagałki Dekret Kommissarski reformujemy, i aby in vir paena w gąsiorzy trzy dni siedział, rozkazujemy. O Jarominku Dekret Kommissarski wcale approbujemy o potwarz pretendowaną, uważając iż aggravacje w protestacjach poddanych wyrażone, przez Urodzonego Załuskowskiego popełnione inquizycjami. Dowiedzione są i poddani non temere przed aktami Grodzkiemi skarżyli się i ad praesens się skarżą. Dlatego skasowawszy Dekret Kommissarski tychże poddanych w tym punkcie wolnymi od kary czyniemy, a in puncto eliminacji manifestu quo ad personam Urodzonego Starosty, nihil nocere honorii jego intaminato deklarujemy i pro eliminatis wszystkie manifesta mieć chcemy i one kassujemy. Co się tycze sołtysów, alias wybrańców Dekret Kommissarski zachowujemy ich przy przywilejach i wolnościach approbujemy. A że się w protestacjach swych w jednej przed aktami Grodzkiemi Wieluńskiemi Feria sexta post Festum Visitationis Beatissimus Mariae Virginis w roku przeszłym 1724, w drugiej Feria quarta post Festum Sanctcissimae et Individuae Trinitatis w roku teraźniejszym, przeciwko Urodzonym dzierżawcom dóbr Starostwa naszego Sieradzkiego uczynionych względem przymuszania do hyberny, i innych Rzeczypospolitej podatków wyciągania, do robót niewolenia i o insze swe krzywdy w tychże protestacjach wyrażone skarżyli się, i ad praesens etiam supplikę sądownie podali przeto lubo przesli possesseres arendatari, przerzeczonego Starostwa naszego Sieradzkiego deseriunt esse possessorami, że jednak pendente z Urodzonym Załuskowskim lite z kontraktu arendownego tenże Urodzony Załuskowski dimissus jest, i Urodzony Starosta za niego, saluo recursu do niego, odpowiadać pro tempore suae possessionis tenetur, więc wszystkie ich krzywdy i pretensje na verificatią, indagacją, i decyzją do tegoż Sądu Kommissarskiego z podpisaną suppliką salua appellatione do Sądu naszego odsyłamy, oraz tymże Wielmożnym, Wielebnym, i Urodzonym Kommissarzom naszym zlecamy, aby razem i dworskie pretensje, które ma dwór do tychże sołtysów rozsądzili, kopaniny ich zrewidowali, czyli na sołtyskich, czyli dworskich gruntach one mają zważyli, łany ich ad tenorem Prawa Koronnego wymierzyli, i jeżeli by co której stronie nie dostawało, a vulsa oddać, i powrócić kazali, glejt przy tym tymże sołtysom, młynarzom, karcmarzom, i poddanym do dalszej decyzji w nierozsądzonych punktach a vi et potenequa ponawiamy wzajemnie poddanym posłuszeństwo ad tenorem przeszłych, i teraz teraźniejszego Dekretu naszego pod winami przekazujemy. Na ostatek supplikę Kazimierza Drozdowicza do Sądu naszego podaną pro inquisitione et decisione do Sądu Kommissarskiego odsyłamy. Względem pretensji Urodzonej Rupniewskiej, i miasta naszego Sieradza, także o pracowitych Grzegorczykach Dekret Kommissarski we wszystkim stwierdzamy i approbujemy. Rezolucją na koniec suspense przeszłym Dekretem naszym o contravencją pierwszemu Dekretowi naszemu uczynioną. Ponieważ contrauentio ab utrinque non probatur, i tylko trzech Kommissarzów zjechało się było, więc obie strony a polnis[?] contrauentionis uwalniamy, a że się przy decyzji sprawy teraźniejszej Urodzony Starosta przez plenipotentów swoich sądownie skarżeł, że poddani swoje grunta ciągle dziedziczne opuściwszy czynszowe grunta puste zasiewają, a swoich dziedzicznych jako też synowie kmiecie osiadłych rozdrodzeni i wybrańcy nad czterech więcej na łanie siedzący, pustych gruntów osiadać nie chcą, więc stosując się ad prascriptum legum, i do samej słuszności, pro indagatione praemissiori[?] do Sądu Kommissarskiego strony odsełamy, i jeżeli to con pertum będzie, onych na pustych rolach gromadzkich na ciągłych robotach, czynszach, daninach, i powinnościach w Lustracjach opisanych, ad inst[...] innych kmieci, tenże Sąd Kommissarski osądzić każe postanawiamy. Po odprawionej zaś albo nie Kommissji w nierozsądzonych punktach, termin stronom w Sądach naszych Referendarskich stawienia się i dalszej decyzji słuchania we dwóch niedzielach zachowujemy zawity, a ponieważ pracowici poddani Starostwa naszego Sieradzkiego, drożne, sól, i kapłony, jako wyżej Dekretem teraźniejszym przysądzono, in cludując[?] exekucje przy wybieraniu tegoż drożnego i szkody na złotych polskich 14871 i groszy 3 w Kancellarii naszej Referendarskiej liquidowali. My i Sąd nasz Referendarski one na złotych polskich 3000 redukujemy i moderujemy mocą teraźniejszego Dekretu naszego, do tego wszystkiego srzodkującego, na co dla lepszej wiary Pieczęć Koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Działo się w Warszawie w sobotę nazajutrz po Swięcie Swiętego Mateusza Apostoła, to jest dnia 22 miesiąca września roku pańskiego 1725 panowania naszego 29 roku. Na własne Króla JEmci rozkazanie.
Stefan Potocki Referendarz Koronny
locus Sigili Majoris Cancellarie [...]
Michał Nagrodski Pisarz Sądowy JKMci Referendarskich mppria
Feria quinta in Vigilia Festi S: Andrea Apostoli A: D: 1725.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
August Wtóry z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflantski, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski, a dziedziczny Xiąże Saski i Elektor.
Oznajmujemy tym listem naszym, listem wobec i każdemu z osobna komu o tym wiedzieć należy. Iż przytoczeła się do Nas i Sądu Naszego Referendarskiego przez ordynarią appellacją od Dekretu Wielmożnego, i Urodzonych Kommissarzów naszych, przez Dekret Nasz Commissionis w roku teraźniejszym 1725, dnia 21 miesiąca lutego z controwersji stron ferowany deputowanych, sprawa i akcja między pracowitemi poddanemi i całemi gromadami wsiów Wosniki, Polków, Cechy, Ruda, Męka, Manice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzów, Mnichów, i Sucha Starostwa Naszego Sieradzkiego z jednej, a Urodzonymi Andrzejem Morstynem, Kastellanem Bieckim Starostą Naszym Sieradzkim i Maciejem Załuskowskim, dzierżawcą przeszłym, tudziesz Administratorami pomienionego Starostwa Sieradzkiego wzajemnemi powodami i pozwanemi z drugiej strony. Co różne pretensje ibinuicem[?] między stronami zachodzące w oryginalnych mandatach, i przeszłych Dekretach Naszych wyrażone w Sądzie Naszym, i Kommissarskim agitowana, w której to sprawie Wielmożny, i Urodzeni Kommissarze raz zjechawszy do przerzeczonego Starostwa Naszego Sieradzkiego na termin przez Dekret Nasz wyżej de acta wyrażony naznaczony, po zafundowanej jurisdykcji swojej Komsissarskiej i wywiedzionych obseruata juris sollenitate ab utrinq inkwizycjach, tudziesz expediowanej gruntów we wsi Wosnikach rewizji, stron controwersji wysłuchawszy lustracje, i inquizycje wywiedzione przeczytawszy, do decyzji pretensji stron przystąpili. A naprzód co się tycze aktoratu gromad o grunta i pastwiska przyłączone do dworu, ponieważ te z wizji onych, że szczupłość folwarkowych gruntów wspomnionej wsi Wosnikach od jednego końca do drugiego, albo granice według wiejskich gruntów nie ściągających się proporcjonalnie pokazała, a dwór znaczną quotę kwarty rocznej do Skarbu Koronnego importuje, więc przy dawnym używaniu ról, i gruntów do folwarku w Wosnikach należących, Urodzonego Starostę i posessora Starostwa Sieradzkiego konserwowali, i naprzód jednego działu a pariete wsi Podłężyc mianowanej leżącego przy rolach zagrodniczych Wosnickiej z jednej a roli Gajdzińskiej z drugiej strony, poczynające się od rzeki Warty i z łąkami przebiegającego [...] droszkę od Piasków wsi Pobożnych Dominikanów idącą do wsi Męki nazwanej do przerzeczonej roli, albo składów Gajdzińskich wzdłuż wybiegającego posessją temuż Urodzonemu Staroście legitime ed rite przyznali obie w tymże folwarku albo dziale do folwarku ściągającym się poddani z Wosnik minąwszy staje jedno pierwsze od roli Gajdzińskiej ze dwora zasiane przy drodze z Wosnik do Podłężyc idącej na drugim i trzecim staju tegoż działu Starościńskiego połowicę przywłaszczają sobie odłogiem zaległą, gdzie tylko dwa składy znajdowały się zasiane zbożem poddanego Wosnickiego, tedy zabiegając dalszym kłótniom aby w całości dział Starościński od granicy do granicy bez przeszkody poddanych wszerz a wzdłuż od Warty do poprzecznych składów Gajdzińskich ściągał się, posessorowi Starostwa przysądzili, i tę połowicę działu dwojgiem staj, i do niej się interessować poddanym zakazali, wolne zebranie zboża ze dwóch składów tamże zasianych temu komu by należało, zostawiwszy. Drugiego także folwarku na Zapłociu, i samej spasi pode wsią dwojgiem staj krótkich roli Sadowskiej i łąką i Zapłociem ex quo żadnej poddani nie czynili sprzeczki, i owszem sami przyznali possessją Urodzonemu Starościę przysądzieli, a że za dworskimi stodołami jedno staje działu folwarcznego gromada Wosnicka przyznała dworowi, a drugie staje sobie odebrane przez Urodzonego dzierżawcę allegowała, które nie tylko z wizji Sądowej, ale też w samej słuszności według proporcji działu na Zapłociu dwojgiem staj wybiegającego do drogi, że jest bez dystynkcji żadnej to staje, i z pierwszym stajem złączone mianej nazwane aby się zrównał i ten dział dwojgiem staj z Zapłociem roli folwarcznej do drogi Męckiej wybiegającej przy granicy wiejskich Przydziałków przy possessji dwór zachowali, i niesłuszną poddanych akcją o te grunta bydz uznali, poniewasz zaś Przydziałki wiejskie odgraniczone od folwarku Urodzony dzierżawca przyłączył był do folwarku, i one pozwoziwszy zasiewał, i dosiewać według nawozów świeżych miał na ten rok, gdy się z własność tychże Przydziałków do poddanych Wosnickich należąca inquizycją i wizją dowiodła, przeto pomienione Przydziałki, albo role poddanym należące według dawnego zażywania, co by na którego przypadało w podział przysądzili, i przywrócić do sprzątnienia zbóż dworskich (:których wolne zebranie posessorowi zostawili:) i do hiberny na przyszły rok proporcjonalnie z tych Przydziałków przyłożyć się pod winą bannicji w Sądach Grodzkich Sieradzkich in casu contra [nen honis?] publicanda Urodzonemu possessorowi nakazali, a gdy z inquizycji przeczytanych jak większa obszerność i długość działów folwarkowych do Starostwa należących przed tym miała być informować się Sąd Kommissarski dostatecznie nie mógł i z wizji ról wiejskich i folwarcznych bez emensuracji temuż Sądowi Kommissarskiemu niepozwolonej słuszniejsze pomiarkowanie nadto, jak wyżej opisane jest, nastąpić nie mogło, tedy wolne poparcie o emensuracją gruntów Woznickich dla słusznej dworowi satysfakcji w pomiarkowaniu z dawności należących ról inszych Urodzonemu possessorowi in foro competenti zostawili. [...] w końcu tych wyżej mianowanych Przydziałków albo ról wiejskich, poddanym Woźnickim przysądzonych pastwiska spólne z dworem Urodzony dzierżawca uzurpował, i na swój pożytek siano z nich zbierając obracał a nie tylko z wizji, ale i z inquizycji przeczytanej społecznie ich z dawna używanie pokazało się przeto commune usum pomienionych pastwisk poddanym i dworowi przysądzili, i aby ich possessor Starostwa napotym na łąkę nie zatykał, ani obracał pod rygorem wyżej opisanym nakazał, a ponieważ incircumferentia dworu w końcu pastwiska dworskiego ogrodów dziesięć wiejskich ku rzece Warcie jako to dwa Misiaków i drugie dwa Plewińskich, czwarty Fisiów, piąty Krysiów, szósty Jusiów, siódmy Michałków, ósmy [R?]amingów, dziewiąty Tugów, a dziesiąty Niemojowski są założone, jako się z wizji pokazuje, więc one poddanym, a ogród dworski w końcu Przydziałków dworskich na pastwisko społecznym erygowany possessorowi Starostwa Sieradzkiego przysądzili, i tam tych ogrodów wiejskich spokojną possessją zażywającym zostawili, a więcej onych dobywać[?] i w pastwiskach wyorywać nie pozwolili, i aby uszczerbku żadnego tak w dworskim pastwisku jako społecznych pastwiskach na potym nie bywało, postanowili: Nad to gdy przez swoje inquizycje poddani dowiedli, że Urodzony Załuskowski kwartowych poumniejszał, niektórym po dziesięć składów z tej racji że nie dosiewali kwart, a do pustych ról cisnęli się, nie czyniąc zadosyć w powinnościach swoich dworowi, tedy ujęte składy do kwa[r]t należące poddanym wrócić, i do zupełnych kwartowych ról przyłączyć nakazali, i aby poddani pomienione role kwartowe, z zaroślami wszerz i wzdłuż od granic do granic trzymali i obsiewali i z nich roboty zwyczajne, daniny, i czynsze dworowi należące według Lustracji ponosili mieć chcieli. A że poddani z racji umniejszenia ról kwartowych upominali się od Urodzonego dzierżawcy składowego, a sami trzymając puste inne role zadosyć dworowi nie czynili więc pretensją składowego zażywaniem pustych ról, i z nich niezupełną Urodzonemu dzierżawcy uczynioną satysfakcją poddanym compensowali. Gdyby zaś na potym poddani ról pustych na których osiadać chłopi luźni powinni, we wsiach do Starostwa należących znajdujących się zażywać chcieli, oprócz swoich własnych kwart, tedy aby czynsze i daniny z tychże pustych ról pod utraceniem zbóż na nichże zasianych, i na dalszy czas nieużywaniem onych dworowi płacili, postanowili. A na fundamencie Prawa wsiom Starostwa Naszego Sieradzkiego Lustracjami opisanego i jako się z inquizycji zwyczaj pokazał poddanym i całym gromadom Starostwa Naszego Sieradzkiego nakazali aby szarwarki za rozkazem dworskim odprawowali, jako to do budowania i naprawiania mostów na rzece, i rzekach tamowania i rozrywania nagle przypadających na mosty albo młyny lodów i wód, do tam koło młynów chędożenia rzeczek, i rowów poprawowania[?], i nowych erygowania, i tym podobnych inszych nagłych potrzeb dworskich, i zamkowych w czasie przypadających robót według zwyczaju dawnego do Lustracji stosującego się nie wymawiając się dopomagali, oprócz nawozów wywożenia z folwarków radlenia i młodzby, [dlat?]ego poddani uwolnieni przez Sąd Kommissarski zostali. Gdy też Urodzony dzierżawca na nieposłuszeństwo poddanych uskarżał się więc aby się poddani na potym posłuszniejsi dworowi byli spy, czysze, daniny, zwyczajne, nie czekając exekucji Starościńskiej w czasie przyzwoitym oddawali, na robotę, tam gdzie im od possessora Starostwa każą o wschodzie słońca wychodzili, a po zachodzie słońca z robót zchodzili tylko dwie godzinie odpoczynku w południe lecie sobie, i dobytkiem, a zimie godzinę jednę naznaczoną [...] z pułłanka dwa dni kmiecie swoim pługiem w tydzień a ręczno we dworze zwłascza młodzbę po jednemu a we żniwa po dwojgu, to jest od Swiętego Jana Chrzciciela, aż do Swiętego Bartłomieja robili, i insze powinności w Lustracjach opisane tak w jednej jako i w drugiej wsi do dwora albo do zamku odprawowali i pełnili według pierwszej Lustracji, którą pośledniejsza do [...] się referująca utwierdziła, nakazali, a osobliwie, że jest sprzeczka i controversja poddanych o dwie drogi, które zwykli podejmować, poniewasz w pierwszej Lustracji wsiów wyrażona i położona jest droga, i powóz, miarkując się i ze świadectwa przez samychże poddanych deponowanego, te dwie drodze jedną dalszą zowiąc większą, a drugą pobliszą mianując małą według dawnego zwyczaju, który się referuje do Lustracji odbywali, przeto przy dawnych zwyczajach i Lustracjach strony obie dwie konserwowały i aby poddani drogę wielką raz w rok, a powóz czyli wywóz zboża jako sobie tłumaczyły strony obiedwie za potoczną drogą za dzień odprawowywali sprzężajem swoim, za dworską dyspozycją onym przykazali. Także i stróże nocne jak dawno bywały, gdzie są dworskie folwarki, tam z tychże wsi dwa chłopi przed samym zachodem słońca wychodzić, i podejmować kolejno powinni, a gdzie nie masz folwarków, jako to w Rudzie, Mnichowie i Suchy, pustych wsiach, z tych z dniową stróżę do folwarków, albo gdzie dwór każe, naznaczyli, według dawnego zwyczaju, nawet trzodę dworską, której gromada przeczyła, że zimie czasem za Urodzonego Załuskowskiego bywała, zabiegając takowym inconveniencjom, żeby już nie podczas zimy, ale zaraz na wiosnę poczynając najdalej od Swiętego Wojciecha we wsiach, gdzie są Starościńskie folwarki za koleją poddani wszyscy odbywali, nie życząc dob[...] szkody, która zwykła bywać bez trzody pasienia, przykazali, pod surowemi winami. Nad to, co się tliło ostatnich punktów poddanych, gdy się to z inquizycji pokazało, że Urodzony dzierżawca wziąwszy za drożne pod trzy bite talary od gromad z niektórych wsiów do Starostwa należących, potem fury z tychże wsiów o własnym ich koszcie, lubo dni robotne potrącał w drogi dalsze, jako to do Torunia i gdzie indziej wysyłał na koniach, o których decess jeden z poddanych utyskował, więc aby Urodzony Załuskowski dzierżawca wzięte daremnie pieniądze za drożne poddanym, jako to gromadom z Manic złotych 215, do Kłocka złotych 18, do Czechów złotych 36, także do Męki wsi złotych 36, do Mnichowa złotych 44, a do Dzigorzowa złotych 90 bez wszelkiej trudności powrócił i na dwie niedzieli przed Swiętym Janem Chrzcicielem blisko przeszłym wypłacił, pod winą bannicji wiecznej, w Sądach Swiętojańskich Sieradzkich in casum contra [nenhonis?] publicanda, rozkazali, pozwoliwszy temuż Urodzonemu Załuskowskiemu pieniądze poddanym przypadające długami swemi rzetelnemi, jeżeliby miał we wsiach bez ukrzywdzania ich potrącić, i kompensować, a ponieważ po otrzymanym glejcie, i warunku bespieczeństwa poddanym żadne wiolencja poddanych od Urodzonego dzierżawcy niepodkała, ani onymże aggrawacja takowa, któraby za sobą pociągała naganę uczyniona, przeto w tym punkcie wolnym Urodzonego dzierżawcę od wszelkich zarzutów poddanych uczynili. Że zaś jescze długów swoich od karczmarzów, i innych kwartowych poddanych do oddania przez Dekret Nasz nakazanych Urodzony dzierżawcza na ten czas nie odebrał, więc aby pomienione długi zatrzymane, które by się rzetelnie pokazały poddani do tego się że są winni znający, oddali, onym pod winami [...] rozkazali. Insze zaś długi zregestrowane przez Urodzonego Dzierżawce do Sądu Kommissarskiego podane zważywszy one pretensjami poddanych do niego mianemi kompensowali. Na ostatek decydując indykcją Urodzonego Starosty naszego Sieradzkiego o pretensje różne podczas niepokoju i powietrza grassującego względem zakładania w hybernach poddanych, i zatrzymanych danin, czynszów, i rozmaitych długów zachodzące, do Sądu Kommissarskiego uczynioną, aby gromady ze wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego złotych 1327 polskich, i groszy 19 na hybernę za wsie przez Urodzonego Andrzeja Bratkowskiego założonych, jako dokumentalnie quitem deductum byli, a przez Urodzonego Starostę temuż Urodzonemu Bratkowskiemu powróconych, dotąd od poddanych nieodebranych na Swięto Swiętego Jana Chrzciciela przeszłego do rąk Urodzonego Starosty lub plenipotenta jego oddały, i wypłacały one pod winami surowemi przykazali, o insze zaś długi, prowenty, daniny, czynsze, i różne pretensje wytraciwszy 5 lat względem niepokoju i powietrza, wolne dochodzenie od poddaństwa Urodzonemu Staroście zachowali, i odebranie onych naznaczyli, indykcją młynarzów, którzy za kontraktem Starościńskim młyny trzymają, do possessora Starostwa po rezolucją odesłałli, a że pracowity Dublak podczas Kommissji pijany mielcarza dworskiego na imię Sebastiana w Wosnikach także nietrzeźwiego poranił, który się o to przed Sądem Kommissarskim uskarżał, przeto winnym tegoż Dublaka uznali, i aby dał grzywien dwie za rany pobitemu mielcarzowi, a na kościół Męcki cztery grzywny za dwie niedzieli od aktu Kommissarskiemu, onemu pod surową karą dworską przykazali. Gdy też i pracowity Wojciech Nagałka z Wośnik słowa uszczyplwe, i harde z ujmą powagi Kommissarskiej śmiał wymówić, za to siedzeniem więzienia dworskiego przez tydzień, i dziesięcią grzywien na wosk do kościoła Męckiego, onegoż skarali: A za niesłuszną potwarz ci poddani, którzy osobiście do Xiąg stawali, jako to Walenty Gruda z Mnichowa, i Błażej Bodzny z Rudy aby po dziesięć grzywien winy do kościoła Męckiego pod exekucją Starościńską zapłacili, onym nakazali respektem zaś Mateusza Jarominka, który się ożenił z sołtysówną z Rudy, aby się i z żoną do Woźnik zkąd wyszedł powrócił i na roli przy wypełnieniu wszelkiej powinności zarówno z drugiemi do dwora należącej osiadał postanowili. A ponieważ pozachodziły manifesty od poddanych i sołtysów przeciwko Urodzonemu dzierżawcy, inuduendo i Urodzonego Starostę, którzy żadnej krzywdy gromadom nieuczynił i czynić nie pozwalał, obwiniając także i Urodzonego Pawłowskiego dawniejszego dzierżawcę o przymuszenie sołtysów do robocizny, gdy się to z inquizycji nie pokazało, tak pomienionych Urodzonych dzierżawców jako i samego Urodzonego Starostę od wszelkich zarzutów uwolnili i że te manifesty prerogatywie i honorowi ich szkodzić nie powinny, deklarowali. Przychodzącą także do Sądu naszego Kommissarskiego controwersją od sołtysów Starostwa naszego Sieradzkiego decydując, ponieważ się ciż sołtysi przywilejami naszemi zasczycali, przeto onych przy dawnych zwyczajach, lustracjach, przywilejach i wolnościach w całości zachowali, aby jednak nie wdzierali się w grunta dworskie do których prawa nie mają, przykazali. Co do pretensji Urodzonej Rupniewskiej przypowiadającej się do Urodzonego dzierżawcy, pretensją jej ibi ubi de jure uenerit[?] odesłali, a że do gromad o przeładowanie w płaceniu hyberny miasto nasze Sieradz przekładało krzywdę przed tymże Sądem Kommissarskim na swej Miejskiej Kommissji, i gdy się o to skarżyli do Kommissji i z poddanymi ta ich pretensja odłożona była, przeto, ponieważ Magistrat na termin tej Kommissji nie stawił się, ani się żaden mieszczanin przypowiedział wolne od przerzeczonego przeładowania w hibernie gromady wiejskie uczynili, nadto zachodzącą pretensją Urodzonego Starosty o poddanych Grzegorczyków z Kłocka do Zapusty wioski do miasta należącej przeniesionych się decydując, ponieważ to deductum było, że Grzegorczyk poddany z Zapusty do wdowy Włodarzowej z Kłocka, która też była za Czapą poddanym z Mnichowa kmieciem, i zabrawszy gospodarstwo do Kłocka, do powtórniego męża włodarza wniosła we wszystko gospodarstwo ustąpił, i bez pańskiej wiadomości tenże Grzegorczyk z żoną swoją przeprowadził się. Więc o tychże Grzegorczyków do Kłocka odebrać bez wszelkiej kontradykcji miasta pozwolili, nakazawszy aby Urodzony dzierżawca to competentował Grzegorczykowi co od niego nad należytość wybrał. Od którego to Dekretu Kommissarskiego, gdy tak pracowici poddani jako i Urodzony Starosta wespół z Urodzonym dzierżawcą respektem ukrzywdzenia w gruntach folwarkowych do Sądu naszego Referendarskiego apellowały, Sąd Kommissarski appellacji obiema stronom dopuścił, termin ad tenorem przeszłego Dekretu naszego tymże stronom zachowawszy zawity[?]. Jako to wszystko przeszłe Dekreta nasze, i akt Kommissarski szerzej w sobie obmawiają, i opiewają. Na którym terminie z pomienionej appellacji i tu w Warszawie w sobotę, po Swięcie Swiętego Bartłomieja Apostoła najbliższą, to jest dnia 25 miesiąca sierpnia w roku teraźniejszym przypadłym, gdy strony pracowici poddani i całe gromady wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego przez pracowitych Tomasza Prukwę, Kazimierza Drozda, i Pawła Jarominka, osobiście, swoimi, i całych gromad imionami, wespół slachetnymi Jakubem Wozanowskim, Urodzony Andrzej Morsztyn Kasztelan Biecki Starosta nasz Sieradzki, przez Urodzonego Piotra Pęgowskiego, osobiście, wespół z szlachetnym Antonim Czeczewicem, Urodzony Maciej Załuskowski dzierżawca przeszły Starostwa Sieradzkiego przez szlachetnego Franciszka Cyglera, umocowanego swego, tudziesz ucciwi wybrańcy pomienionego Starostwa Sieradzkiego interwencją o różne krzywdy, i pretensje na osobliwym piśmie wyrażone czyniący, przez Uczciwego Wojciecha Tuge ze wsi Monic wybrańca, osobiście swoim i drugich wybrańców imieniem przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały i między sobą sądownie kontrowertowały. My Król i Sąd nasz Referendarski wysłuchawszy stron controversji, sprawę tę do dwóch niedziel odłożyliśmy i termin stronom zachowaliśmy zawity, na który termin aby Urodzony Starosta nasz Sieradzki inquizycje w tej sprawie wywiedzione komportować starał się pod upadkiem w sprawie nakazaliśmy, glejt poddanym dany ponowiwszy i Dekret przeszły Sądów naszych w swojej mocy ad interim do decyzji sprawy zostawiwszy, na terminie zaś spomienionej rejekty, gdy strony jako wyżej przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały, inquizycje przed Sądem Kommissarskim wywiedzione in occlusis rotulis reponowały i różne kontrowertowały. My Król i Sąd nasz Referendarski Koronny, wysłuchawszy stron controwersji w tej sprawie deliberowaliśmy, termin stronom expediowania deliberacji zachowawszy zawity. Na terminie tedy dzisiejszym z przerzeczonej deliberacji zachowanym przypadającym, i dotąd się kończącym, gdy strony, pracowici poddani, i całe gromady wsiów, Wośniki, Polków, Cechy, Ruda, Męka, Manice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzew, Mnichów i Sucha, przez pracowitych Tomasza Prukwę z Manic, Kazimirza Drozdę z Kłocka, i Pawła Jarominka osobiście swoimi i cały gromad imionami, wespół z szlachetnymi Jakubem Wozanowskim, Urodzony zaś Andrzej Morsztyn, Kasztelan Biecki, Starosta nasz Sieradzki przez Urodzonych Bogusława Starczewskiego, i Piotra Pęgowskiego, osobiście, wespół z slachetnymi Janem Złotorowiczem i Antonim Czeczewiczem, ucciwi sołtysi, alias wybrańcy Starostwa Sieradzkiego interuencją do tej sprawy czyniący, przez uczciwego Błażeja Pocznego z Rudy swoich i innych wybrańców imieniem, osobiście przed nami i Sądem naszym stawały, terminu pilnowały, i o expediowanie deliberacji i upraszały. My Król i Sąd nasz Referendarski Koronny wypracowując deliberacją w tej sprawie zaszłą do czytania inquizycji w zawartych i zapieczętowanych rotułach przez strony w Sądach naszych reponowanych, przystąpiliśmy, które przeczytawszy, i Lustrację anni millesimi sexcentesimi decimi sexti, et millesimi sexcentesimi sexagesimi primi, należycie zważywszy: W aktoracie wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego w punktach o gruntach w akcie Kommissarskim specyfikowanych wsi Wozniki. Ponieważ rewizja tychże gruntów przez przeszłe Dekreta Sądów naszych nakazana, nie jest na piśmie przez Sąd Kommissarski redacta i bez opisania rewizji, i pomiaru zrzebi seu łanów jedenastu gromadzkich wsi Woznik, na których trzydzieści dziewięć kmieciów według Lustracji z dawna zasiadało, doskonale informować się nie możemy, przeto zawiesiwszy kognicją ważności albo nie Dekretu Kommissarskiego, względem tychże gruntów dworowi Starostwa naszego Sieradzkiego przysądzonych potrzebną być nową rewizją, i pomiar tak jedenastu zrzebiów seu łanów gromadzkich wsi Wozniki, jako długości i obszerności działów folwarkowych Woźnickich, i (jako Urodzony Starosta adpraesens judicialiter prosi) innych wsiów Starostwa naszego Sieradzkiego. Uznajemy, i naodprawienie rewizji nowej, i pomiaru dotychże Wielmożnych, Wielebnych i Urodzonych Kommissarzów naszych, przeszłem Dekretami naszemi naznaczonych strony odsełamy zlecając tymże Wielmożnym, i Wielebnym i Urodzonym Kommissarzom naszym, aby oni na dzień piąty miesiąca listopada, w roku teraźniejszym 1725, do Starostwa naszego Sieradzkiego zjechawszy się, i tam w którejkolwiek wsi na miejscu, które im się wygodniejsze będzie zdało w niebytności niektórych, byle ich tylko czterech, albo trzech było jurysdykcją swoją Kommissarską reassumowawszy ante omnia rewizjom gruntów gromadzkich i folwarkowych wsi Woźniki, a potym i innych wsi uczynili. One na piśmie distinctim dla informacji Sądu naszego i swego Kommissarskiego opisali, grunta gromadzkie tychże wsiów ad tenorem Lustracji, przybrawszy sobie przysięgłego geometrę albo komornika granicznego, lub ziemskiego, któregokolwiek (którego strony mutico sumptu sprowadzić będą powinni) miary Województwa Sieradzkiego zwyczajną, a in defectu jej stosując się do Prawa Koronnego, miarkując zrzeb każdy seu łan wszerz na dwadzieścia cztery zagonów po sześć stóp każdy zagon w sobie mających, w wymierzeniu zaś dwa łokcia, i trzy ćwierci łokcia w sobie zawierających, a wzdłuż łan rachując we wszystkich trzech polach stajem dwanaście, szerokość i długość przez pręty miernicze wymierzeli, distinkcją każdego łanu chłopskiego w każdej wsi od folwarkowych ról, i gruntów uczynili, i na mappie etiam delineować kazali, i one rękami swemi podpisali. O roli Miany nazwanej w Woźnikach, jeżeli są dwojakie Miany dworskie i wiejskie, i jeżeli na wiejskich bywały jakieś znaki albo jak poddani powiadają, doły, także de awulsis w inszych wsiach wzajemnych należytą investigatią, tak ex re oculis subjecta, jako i z świadków wiary godnych, przysięgłych, etiam z posrzodka gromad wybranych i acceptowanych expediowali i pro resoluendo surpensa pro interesse tylko wsi Woznik, po odprawionej rewizji, i pomiarze do Sądów naszych Referendarskich cum paratis inquisitionibus z rewizją, i pomiarą odesłali, a względem inszych wsiów po uczynionym pomierze jeżeli by co której stronie avulsum było, pro asquo[?] et iusto decydowali, appellacji od ostatniego Dekretu swego Kommissarskiego stronie uciążliwą się bydz pretendującej do Sądów naszych nie broniąc interim do decyzji finalnej sprawy w tych punktach, które grunta afficiunt, przy possessji działów, jednego a pariete wsi Podłeszyc przy rolach zagrodniczych, drugiej Sadowskiej roli z łąką, i z Zapłociem, i staja za dworskiemi stodołami przyznanego, Urodzonego Staroste Sieradzkiego zachowujemy, poddanych zaś Wosnickich przy staju roli chłopskiej Miany nazwanym za folwarkiem dworskim, i w drugim miejscu przy dwóch stajach pod Glinkami przez dwór poddanych Woznickim odebranych, jako się to doskonale z obojej strony inquizycji pokazało, także przy Przydziałkach wiejskich ograniczonych od folwarku konserwujemy, i aby odebrane gromadzie pomienione staja przy exekucji i teraźniejszego Dekretu naszego dwór gromadzie Wośnickiej oddał, i powrócił, pod winami contra convulsores Dekretów w prawie opisanemi nakazujemy, i Sądowi Kommissarskiemu exekucją zlecamy, a że się z Przydziałków i tych staj na dwór odebranych, do hyberny i innych ciężarów gromadzkich pro tempore su[...] possessionis usurpatis, dwór nie przykładał tedy na uczynienie proporcji słusznej przykładania się do hyberny i ciężarów gromadzkich, także restytucją, albo bonifikacją do Sądu Kommissarskiego strony odsyłamy to względem spólnych pastwisk w końcu Przydziałków wiejskich Woznickich na łąki dworskie obróconych, inquizycjami dowiedzionych, Dekret Kommissarski approbujemy, ztą melioracją aby poddani wsi Woznik szkody swoje obimpeditum usum communem tychże pastwisk przed Sądem Kommissarskim liquidowali, które Sąd Kommissarski [...] verificatione według słuszności moderować będzie. O ogrody zawiesiwszy tantisper cognicją Dekretu Kommissarskiego do odprawienia rewizji, i pomiaru, interim do decyzji dalszej poddanych ad tenorem Dekretu Kommissarskiego, przy possessji dziesięciu ogrodów, a dwór przy jedenastym na pastwiskach spólnych erygowanym zachowujemy. Ratione po umniejszenia ról kwartowych, i nakazanego onych powrócenia Dekret Kommissarski approbujemy, i wydzielenie ich przy pomiarze Sądowi Kommissarskiemu zlecamy. A względem składowego z umniejszenia kwartowych, i z zażywanych Lustracji ról, czynszów, zawiesiwszy cognicją Dekretu Kommissarskiego uznanej compensacji na liquidacją, i kalkulacją strony do Sądu Kommissarskiego odsyłamy, i ponieważ poddani sądownie zasiewanie pustych ról abnegant, a z inquizycji doskonała informacja nie jest, aby po liquidacji i kalkulacji, indagacja uczyniona była, jeżeli puste role? i jak wiele ich? i czy zupełnie? i od którego czasu? poddani, i którzy? zasiewali, zlecamy. Względem pustych ról Dekret Kommissarski approbujemy, z melioracją rigoris, że miasto utracenia zbóż, et infuturum privationis, exekucja dworska zwyczajna za czynsze zatrzymane bydz powinna, a infuturum już nie składowe, ale czynsze z nich poddani płacić powinni. Intactu[?] szarwarków, Dekret Kommissarski approbujemy jako in fundamento Lustracji ferowany, ztą melioracją i deklaracją, że szarwarki dotychczas abusine co tydzień po dniu jednym praktykowane tylko w nagłych potrzebach w Dekrecie Kommissarskim opisanych, a nie tak często być powinny, bezednia, et similes abusus zakazujemy. O posłuszeństwo, roboty, czynsze, spy, i inne daniny i powinności Dekret Kommissarski na Lustracjach się fundujący approbujemy, ztą melioracją, deklaracją, i Lustracji elucidacją, ażeby spy według opisu Lustracji nie miarą dworską, jako się poddani skarżą od targowej większą, ale miarą targową starą miasta naszego Sieradza strychowaną wybierane, stato tempore, bywały obie targowe miary z czasem varian[...], Sądowi Kommissarskiemu zlecamy indagacją o starej mierze targowej miasta Sieradza, i wiele w sobie mieć powinna garcy, proper petuitate, żeby na potym jakaś sprzeczka nie była, tenże Sąd Kommissarski w akcie swym Kommissarskim opisze i postanowi. A względem robót, że possessores Starostwa naszego Sieradzkiego roboty ciągłe nakazywać powinni nie pro arbitrio suo absoluto, ale według opisu Lustracji anni millesimi sexcentesimi decimi sexti et millesimi sexcentesimi sexagesimi primi, to jest poddani wsi Mnichowa, do folwarku Dzigorzewskiego, a nie gdzie indziej.
Z inszych zaś wsiów w tych folwarkach, w których są, albo inszych pobliższych do Starostwa należących według potrzeby roboty ciągłe w tejże Lustracji i Dekrecie Kommissarskim opisane odprawować powinni, a do dziedzicznych wsiów, i extra ambitum Starostwa, pociągani bydz do robót nie powinni, także prząść z każdego osiadłego i zupełnie zasianego łanu po łokci sześć, a z półłanka po łokci trzy, z kwarty zaś zupełnie zasianej po półtora łokci bezednia powinni, i nad to więcej przymuszani bydz nie mają, strzyc zaś owce contra Lustrationem i do młyna jeździć nie powinni chyba za dzień, pod winami super convulsores Dekretów w Prawie opisanemi. O podwody dalekie, Dekret Kommissarski kasujemy, i elucidując Lustracje generalne opisane, od dalekich dróg, jako to do Krakowa, Warszawy, Toronia, Wieliczki, Wrocławia i Wrocławka, przychylając się ad similia judicata Sądów naszych Referendarskich inszych Starostw, poddanych Starostwa naszego Sieradzkiego uwalniamy, i aby nie byli in futurum przymuszani w dalekie drogi pomienione i tym podobne sub rigore suprascripto zakazujemy, uważając jednak, że wtam tym Województwie Sieradzkim pobliskie targi na sprzedawanie zbóż nie tak dobrze popłacają jako na Sląsku, tedy nie derogując nic prawom w innych Starostwach, aby ujma intraty Starościńskiej znaczna nie była, podwody na same tylko granice z Śląska pobliszą, to jest do Szycowa, Kępna lub Byczyny, a w insze miejsca tylko o ośm mil od tej wsi, z której podwody wychodzić, i wyprawiować będą Urodzonemu Staroście dwa razy tylko do roku, to jest zimą i na przednówku pozwalamy, i aby odtąd poddani od tych podwód teraźniejszym Dekretem pozwolonych nie zbraniali się, i one o swojej strawie odprawowali, a Urodzony Starosta, i possessorowie tegoż Starostwa jak wiele w drodze tej strawią za dzień im przyjmować powinni, wzgląd mając na dobytki chłopskie, osobliwie pod czas rozcieczy, grudy i innej złej drogi, żeby z nich szkody i krzywdy nie mieli. Co się tycze dróg małych potocznych na targi do miast, i miasteczek pobliższych, Dekret Kommissarski approbujemy, z tą deklaracją że do Widawy z listami na pocztę jeździć bezednia powinni będą. W punkcie o stróżą nocną, trzodę Dekret Kommissarski jako słuszny approbujemy, ztą melioracją i deklaracją że stróż nocny odprawiwszy stróżą swoją zwyczajną, jeżeliby dla obrzątania gnojów dworskich do południa był przytrzymany, ażeby mu to w robociźnie potrącono, o [d?]różne zakazane i pieniądze za nie abusine brane, stosując się do inquizycji doskonale hunc abusum probującej, Dekret Kommissarski approbujemy ztą melioracją, ażeby poddani ab anno millesimo septingentesimo decimo nono, aż ad dimissionem possessji Starostwa Sieradzkiego przez Urodzonego Załuskowskiego, szkody swe względem brania pieniędzy za drożne, jako też za sól we trzydziestu złotych kacmarzom dawaną, ob moram wyprzedania i wypłacania po złotych dwadzieścia in super wypłacania, i za kapłony nad Lustracją czasem po groszy osiemnaście, czasem po złotemu i groszy sześciu wybierania, jako się to z inquizycji doskonale pokazało z Kancellarji Referendarskiej liquidowali, które liquidowane produca[?] Sądu naszego moderatione, aby Urodzony Starosta nasz Sieradzki intercedendo arendatarium suum possessorem, salna od Urodzonego Załuskowskiego repetitione, non obstante complanatione, et quietahone, które przed decyzją Sądów naszych ztymże Urodzonym Załuskowskim intercessenint poddanym we trzech miesiącach, ab acti teraźniejszego Dekretu naszego rachując, zapłacił, pod bannicją wieczną przy manifestacji poddanych, w Grodzie Sieradzkim albo inszym pobliższym, etiam extra cadentiam terminorum querelarum publicanda, nakazujemy, a względem compensacji, ponieważ liquidum cum illiquido compensować się nie może, więc reformując w tym punkcie Dekret Kommissarski strony na kalkulatią względem pretensji dworskich do Sądu Kommissarskiego odsełamy, i co się z kalculacji pokaże, satuam compensationem sine bonificationem z pretensjami innemi gromadzkiemi, zachowujemy. O zgwałceniu glejtu inquizycjami niedowiedzione approbujemy. Quo ad praetensiones Urodzonego dzierżawcy długów zatrzymanych, i regestrowanych nie wchodząc ad praesens w cognicją Dekretu Kommissarskiego strony na calculacją do Sądu Kommissarskiego odsełamy. O założenie hyberny za poddanych złotych 1327 polskich, Dekret Kommissarski approbujemy, ztą melioracją, że przy exekucji Dekreta quit originalny de soluta eadem summa produkować, i oddać poddanym będzie powinien Urodzony Starosta, i tą summą pretensje poddanych, które się z calculacji pokażą compensować, i bonifikować ma. Względem zatrzymanych czynszów, spów, et id genus, danin i powinności, ponieważ poddani oneż negują, i z inquizycji doskonale Sąd nasz informować się nie może, nie wchodząc i w tym, w cognicją Dekretu Kommissarskiego, strony na calculacją i veryficatią do Sądu Kommissarskiego odsyłamy, który co się z kalkulacji i jak wiele czynszów, i danich zatrzymanych pokaże, solutią dworowi nakaże, salua defalca za półtora lata powietrza de toto, a pro tempore calemitatis per medium rachując aż ad annum millesimum septingentesimu decima octavum inclusive. W kategoriach o młynarzach. Ponieważ pretensje ich Urodzonego Starostę i przeszłych posesorów afficiunt, więc skasowawszy Dekret Kommissarski, na indagacją i rozsądzenie wszystkich ich pretensji, strony do tegoż Sądu Kommissarskiego odsyłamy. Co się tycze pracowitego Dublaka poddanego stosując się do inquizycji, Dekret Kommissarski względem grzywien, approbujemy, ztą melioracją iż ponieważ tenże Dublak Kommissji ex Decreto Sądów naszych securitatem violavit, aby na przyszłej Kommissji, plag dwudziestą postronkami karany był, a ratione pracowitego Nagałki Dekret Kommissarski reformujemy, i aby in vir paena w gąsiorzy trzy dni siedział, rozkazujemy. O Jarominku Dekret Kommissarski wcale approbujemy o potwarz pretendowaną, uważając iż aggravacje w protestacjach poddanych wyrażone, przez Urodzonego Załuskowskiego popełnione inquizycjami. Dowiedzione są i poddani non temere przed aktami Grodzkiemi skarżyli się i ad praesens się skarżą. Dlatego skasowawszy Dekret Kommissarski tychże poddanych w tym punkcie wolnymi od kary czyniemy, a in puncto eliminacji manifestu quo ad personam Urodzonego Starosty, nihil nocere honorii jego intaminato deklarujemy i pro eliminatis wszystkie manifesta mieć chcemy i one kassujemy. Co się tycze sołtysów, alias wybrańców Dekret Kommissarski zachowujemy ich przy przywilejach i wolnościach approbujemy. A że się w protestacjach swych w jednej przed aktami Grodzkiemi Wieluńskiemi Feria sexta post Festum Visitationis Beatissimus Mariae Virginis w roku przeszłym 1724, w drugiej Feria quarta post Festum Sanctcissimae et Individuae Trinitatis w roku teraźniejszym, przeciwko Urodzonym dzierżawcom dóbr Starostwa naszego Sieradzkiego uczynionych względem przymuszania do hyberny, i innych Rzeczypospolitej podatków wyciągania, do robót niewolenia i o insze swe krzywdy w tychże protestacjach wyrażone skarżyli się, i ad praesens etiam supplikę sądownie podali przeto lubo przesli possesseres arendatari, przerzeczonego Starostwa naszego Sieradzkiego deseriunt esse possessorami, że jednak pendente z Urodzonym Załuskowskim lite z kontraktu arendownego tenże Urodzony Załuskowski dimissus jest, i Urodzony Starosta za niego, saluo recursu do niego, odpowiadać pro tempore suae possessionis tenetur, więc wszystkie ich krzywdy i pretensje na verificatią, indagacją, i decyzją do tegoż Sądu Kommissarskiego z podpisaną suppliką salua appellatione do Sądu naszego odsyłamy, oraz tymże Wielmożnym, Wielebnym, i Urodzonym Kommissarzom naszym zlecamy, aby razem i dworskie pretensje, które ma dwór do tychże sołtysów rozsądzili, kopaniny ich zrewidowali, czyli na sołtyskich, czyli dworskich gruntach one mają zważyli, łany ich ad tenorem Prawa Koronnego wymierzyli, i jeżeli by co której stronie nie dostawało, a vulsa oddać, i powrócić kazali, glejt przy tym tymże sołtysom, młynarzom, karcmarzom, i poddanym do dalszej decyzji w nierozsądzonych punktach a vi et potenequa ponawiamy wzajemnie poddanym posłuszeństwo ad tenorem przeszłych, i teraz teraźniejszego Dekretu naszego pod winami przekazujemy. Na ostatek supplikę Kazimierza Drozdowicza do Sądu naszego podaną pro inquisitione et decisione do Sądu Kommissarskiego odsyłamy. Względem pretensji Urodzonej Rupniewskiej, i miasta naszego Sieradza, także o pracowitych Grzegorczykach Dekret Kommissarski we wszystkim stwierdzamy i approbujemy. Rezolucją na koniec suspense przeszłym Dekretem naszym o contravencją pierwszemu Dekretowi naszemu uczynioną. Ponieważ contrauentio ab utrinque non probatur, i tylko trzech Kommissarzów zjechało się było, więc obie strony a polnis[?] contrauentionis uwalniamy, a że się przy decyzji sprawy teraźniejszej Urodzony Starosta przez plenipotentów swoich sądownie skarżeł, że poddani swoje grunta ciągle dziedziczne opuściwszy czynszowe grunta puste zasiewają, a swoich dziedzicznych jako też synowie kmiecie osiadłych rozdrodzeni i wybrańcy nad czterech więcej na łanie siedzący, pustych gruntów osiadać nie chcą, więc stosując się ad prascriptum legum, i do samej słuszności, pro indagatione praemissiori[?] do Sądu Kommissarskiego strony odsełamy, i jeżeli to con pertum będzie, onych na pustych rolach gromadzkich na ciągłych robotach, czynszach, daninach, i powinnościach w Lustracjach opisanych, ad inst[...] innych kmieci, tenże Sąd Kommissarski osądzić każe postanawiamy. Po odprawionej zaś albo nie Kommissji w nierozsądzonych punktach, termin stronom w Sądach naszych Referendarskich stawienia się i dalszej decyzji słuchania we dwóch niedzielach zachowujemy zawity, a ponieważ pracowici poddani Starostwa naszego Sieradzkiego, drożne, sól, i kapłony, jako wyżej Dekretem teraźniejszym przysądzono, in cludując[?] exekucje przy wybieraniu tegoż drożnego i szkody na złotych polskich 14871 i groszy 3 w Kancellarii naszej Referendarskiej liquidowali. My i Sąd nasz Referendarski one na złotych polskich 3000 redukujemy i moderujemy mocą teraźniejszego Dekretu naszego, do tego wszystkiego srzodkującego, na co dla lepszej wiary Pieczęć Koronną przycisnąć rozkazaliśmy. Działo się w Warszawie w sobotę nazajutrz po Swięcie Swiętego Mateusza Apostoła, to jest dnia 22 miesiąca września roku pańskiego 1725 panowania naszego 29 roku. Na własne Króla JEmci rozkazanie.
Stefan Potocki Referendarz Koronny
locus Sigili Majoris Cancellarie [...]
Michał Nagrodski Pisarz Sądowy JKMci Referendarskich mppria
Feria quinta in Vigilia Festi S: Andrea Apostoli A: D: 1725.
1726
Agad, Księgi grodzkie wieluńskie relacji, Acta castrensia relationum, sygn. 60-72, karty 274-275, 289-290.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
My
Jan z Skrzynna Skrzyński Łęczycki, Michał Zapolski Rospierski,
Kazimierz Walewski Spicimirski Kasztellani, Stanisław Rychłowski Chorąży
Sieradzki, Alexander Łubiński Kaliski, Alexander Mycielski Sieradzki
Podsądkowie Ziemscy, Tomasz Domaniewski Starosta Szczurowiecki Sędzia
Grodzki Sieradzki, Paweł Skórzewski Podczasy Dobrzyński, Jan Walewski
Podstoli Sieradzki, Jakub Zaremba Pisarz Grodzki Sieradzki przeszłym
Dekretem naznaczeni, teraźniejszym zaś Dembiński Kasztelan Wojnicki,
Balcer Wilxycki Kanclerz Gnieźniński, Szczepkowski Katedralny Krakowski,
Michał Kobierzycki Sieradzki Kanonicy Officjał Uniejowski, Franciszek
Tumiński[] Stolnik Poznański Starosta Kopanicki, Smietanka Wojski
Krakowski, Jan Dobiecki Opoczyński, Michał Miękiński Wieluński Sędziowie
Grodccy, Felicjan Swięcicki Komornik Ziemski Graniczny Sieradzki Pisarz
Grodzki Piotrkowski, Stanisław Poklękowski Pisarz Grodzki Wieluński,
Teraźniejszym zaś Dekretem Siemianowski Kasztelan Wieluński, Wielebny
Madaliński Kanonik Kujawski Proboszcz Sadkowski, Stanisław Karsnicki
Chorąży, Antoni Stawski Skarbnik Ziemi Wieluńskiej, Rowiński Komornik
Sieradzki, przydani Kommisarze od Jego Królewskiej Mci Pana Naszego
Miłościwego i z Sądu Referendarskiego dani i naznaczeni. Tobie Jaśnie
Wielmożnemu Jmci Michałowi Morsztynowi Kasztellanowi Bieckiemu Staroście
przeszłemu Sieradzkiemu, i Jmci Maciejowi Załuskowskiemu Dzierżawcy
Starostwa tegosz i na miejscu Starosty będącemu i inszym z dóbr Waszych
wszystkich ruchomych i nieruchomych i którymkolwiek sposobem mających.
Oznajmujemy teraźniejszymi innotescencjami iż Nam jest podany list
Kommissji Najjaśniejszego Króla Pana Naszego Miłościwego z strony
pracowitych ze wsiów Wośniki, Mamice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzów,
Mnichów, Sucha, Ruda, Męka, Polków, Czechy, Królewskich do Starostwa
Sieradzkiego należących, którego listu Kommissji Najjaśniejszego Króla
Jmci Pana Naszego Miłościwego; sprawa niektórych pretensji, oppressji,
aggrawacji zlecona jest, roskazując na dzień Dekretem Referendarskim
naznaczonej niżej w tej innotescencji położonej, a czas tej rzeczy
czynienia sposobny na tenże termin stronom rozkazawszy o tych
pretensjach, krzywdach, wiolencjach, zabraniach piniędzy niesłusznie nad
lustracją gruntów, ról, odbieranie i wszystkie inne pretensje, które
będą mogli pokazać wysłuchali i należycie wyexaminowawszy ze świadectwem
ludzi godnych i starych z pojsrzodka gromad i inszych godnych wiary
ludzi, którzy należytą powinni uczynić przysięgę, jako przerzeczonej
tejże Kommissji list Jego Królewskiej Mci Pana Naszego Miłościwego chcąc
dosyć uczynić Wam mocą Królewską i Naszą, którą w tej sprawie używać
powinnizmy powagą Kommissarską rozkazujemy, żebyście przed Nami i Sądem
Naszym Kommissarskim we wsi Jego Królewskiej Mci Wośnikach do Starostwa
Sieradzkiego należącej od Nas między pracowitymi i całego Starostwa
Sieradzkiego ze wsiów Wośniki, Manice, Jeziora, Kłocko, Dzigorzów,
Mnichów, Sucha, Ruda, Męka, Polków, Czechy na instancją Jaśnie
Wielmożnego Jmci Pana Andrzeja Michała Mosztyna Kasztelana Bieckiego
Starosty Sieradzkiego i Jmci Pana Marcina Załuskowskiego dzierżawcy
całego Starostwa i pracowitych ludzi z tychże wsiów z drugiej strony
stawali na dzień 14 miesiąca października w roku teraźniejszym 1726
Dekretem Referendarskim w poniedziałek na zajutrz po niedzieli
srzodopostnej, to jest dnia pierwszego miesiąca kwietnia roku pańskiego
1726 teraźniejszego ferowanym naznaczony. Pracowitych ludzi świadków tej
sprawy dobrze świadomych i statecznych stawali, którzy Was pozywamy do
widzenia i słuchania jako Kommissarze Jego Królewskiej Mci Pana Naszego
Miłościwego naznaczeni. Co wypełnić powinnizmy jako obszerniej wam na
przyszłym terminie wiadomo będzie. Bądźcie gotowi do słuchania Sądownie
do odpowiadania, a jeżelibyście stanęli albo nie. My według Kommissji
Jego Królewskiej Mci Pana Naszego Miłościwego i Sąd Nasz decidować
będzie. Na co się przy pieczęciach Naszych podpisujemy. Działo się w
rezydencjach Naszych dnia 27 miesiąca września roku pańskiego 1726.
Jan Skrzyński Kasztelan Łęczycki Kommissarz JKmci
locus sigilli gentiliti
Jan Skrzyński Kasztelan Łęczycki Kommissarz JKmci
locus sigilli gentiliti
1786
Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-174, karty 362-63.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
Stanisław August z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflandzki, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski.
Wam lub którychkolwiek imion Stawiskiemu Sędziemu Ziem. Sieradzkiemu dóbr wsi Monic i innych do Starostwa naszego Sieradzkiego należących, Sędzickiemu dóbr wsiów Rudy i Męki, Wituckiemu dóbr wsi Woźnik, Suchy, Dzwigorzewa i Michowa, Demskiemu dóbr wsiów Czechy i Pulkowa arędownym possessorom z osób sprawy niżej wyrażonej i dóbr ogólnie wszystkich rozkazujemy, ażebyście na termin Kommissji dnia 28 mca września roku bieżącego 1786 w Monicach agitować się mającej osobiście prawnie i zawito stawili się na instancją [...] Wójtów, Przysiężnych, pracowitych poddanych i całych Gromad wsiów wszystkich do Starostwa Sierad. należących, którzy stosując się do dekretów naszych i reskryptów pozywają Was, czyli raczej na termin Kommissji przypozywają do widzenia i przysłuchania się Was do attentowania całkowitej sprawy i odpowiedzenia co przeciwko Wam proponowano będzie obowiązać oraz co Prawo i Sprawiedliwość będzie postanowić. Stawcie się.
Dan w Warszawie w Kancellarji Koronnej dnia 20 mca września roku 1786.
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-174, karty 362-63.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.
Stanisław August z Bożej Łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflandzki, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski.
Wam lub którychkolwiek imion Stawiskiemu Sędziemu Ziem. Sieradzkiemu dóbr wsi Monic i innych do Starostwa naszego Sieradzkiego należących, Sędzickiemu dóbr wsiów Rudy i Męki, Wituckiemu dóbr wsi Woźnik, Suchy, Dzwigorzewa i Michowa, Demskiemu dóbr wsiów Czechy i Pulkowa arędownym possessorom z osób sprawy niżej wyrażonej i dóbr ogólnie wszystkich rozkazujemy, ażebyście na termin Kommissji dnia 28 mca września roku bieżącego 1786 w Monicach agitować się mającej osobiście prawnie i zawito stawili się na instancją [...] Wójtów, Przysiężnych, pracowitych poddanych i całych Gromad wsiów wszystkich do Starostwa Sierad. należących, którzy stosując się do dekretów naszych i reskryptów pozywają Was, czyli raczej na termin Kommissji przypozywają do widzenia i przysłuchania się Was do attentowania całkowitej sprawy i odpowiedzenia co przeciwko Wam proponowano będzie obowiązać oraz co Prawo i Sprawiedliwość będzie postanowić. Stawcie się.
Dan w Warszawie w Kancellarji Koronnej dnia 20 mca września roku 1786.
Lustracja 1789 r.
Wieś Mnichów
Pod lokacyją sałtysa podług dekretu referendarskiego morgów 27 prętów 279 pręcików 26. Pod Miedzianowszczyzną podług dekretu referendarskiego morgów 7 prętów 280 pręcików 93. Pod lokacyją gromadzką do powinności łanów 6. Z każdego łanu dni sprzężajnych 4 lub pieszych 8. Żyta z łanu miarą warszawską kor. 2. Owsa z łanu miarą takąż kor. 8. Chmielu z łanu miarą takąż kor. 2. Kapłonów z łanu szt. 4. Czynszu pieniężnego z łanu zł 4. Jaj z łanu szt. 40. Przędzy z łanu po łokci 6.
Osiadłość
wsi Mnichowa.
Mateusz Suwała, Maciej Kikowski, Kazimierzowa Swiniarska,
Wojciech Spętany, Mateusz Świniarski, Marek Ciapa, Jakob Gawroński,
Walenty Pędzikowski, Jan Kikowski, Marcin Chałubun, Antoni Świniarski,
Sebastian Pędzik, Stanisław Jemielucha.
Młynarz Jemielucha płaci zł 56.
Gazeta Warszawska 1809 nr 85
Trybunał Departamentu Kaliskiego
uwiadomia Prześw: Publiczność, iż Dobra 1mo Woźniki, a) Mnichów,
b) Sucha c) Woytostwo Sucha, 2do, Dzierźgów wraz z Woytostwem tegoż
nazwiska, Hrabiego Jana Wilhelma Ludwika Rittberg dziedziczne, w
Powiecie Sieradzkim Departamencie tuteyszym sytuowane na żądanie
Pułkownika J. K. Mci Pruskiego Pontanusa, iako realnego Kredytora w
Berlinie w drodze exekucyi przez subhastacyą na Terminach Igo
Października, 12go Grudnia r. b. i 23 Lutego roku przyszłego przed
Delegowanym sądu naszego, na tuteyszey Izbie audyencyonalney
sprzedane zostaną, na które to termina ochotę maiący kupić
wspomnione dobra zaprazaią się, aby na wyznaczonych terminach, z
których ostatni iest praecluzyiny, osobiście lub przez umocowanego
Pełnomocnika stawili się. Do czego im się Patronowie Faltz
Rozdonozer, Probus, Głuski, Ordęga, Mitzke proponuią, końcem
podawania swych licytów, na kupno wspomnionych Dobr, których
wartość iako to, Woźniki cum attinentiis na 87,691 Tal: 3 d. gr: 8
den; piszę Ośmdziesiąt siedm tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt
ieden Talarów 3 d. gr: 8 denarow. — Dzierzgów na 36,431 Tal: 1 d.
gr. 8 den: piszę trzydzieści sześć tysięcy czterysta trzydzieści
ieden Talarow 1 d. gr; 8 den: otaxowaną została. — Przytym maią
wiedzieć, iż więcey daiącemu wspomnione Dobra za dziedziczne
przysądzone będą. — Każdy zaś życzący sobie kupić, może z
większym zastanowieniem o Taxie rzeczonych Dóbr w tuteyszey
Registraturze zapewnić się—Dan w Kaliszu dnia 28 Lipca 1809 R. —
J. K. X Mości Trybunał Depart: Kaliskiego. Kiełczewski Prezes.
Leszczyński Pisarz.
Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1821 nr 47
OBWIESZCZENIE.
Pisarz Trybunału Cywilnego pierwszey Instancyi
Woiewództwa Kaliskiego.
Podaie do publiczney wiadomości, iż dobra Ziemskie Wośniki z przyległościami, składaiące się:
z wsi folwarczney Wośniki, z wsi zarobney Mnichowa, z wsi folwarczney Suchy, z dwóch młynów wodnych, z domu Starościńskiego zwanego w mieście Sieradzu pod zamkiem pod liczbą 248—9 sytuowanego, z wsi folwarczney Dzigorzewa i z Woytostwa tegoż nazwiska, z Młyna wodnego, w Powiecie Szadkowskim i Sieradzkim w Woiewództwie Kaliskiem Królestwie Polskiem leżące, Aktem tradycyi nieruchomości przez Komornika przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, Leona Nowierskiego, w dniu 19, 20, 21 i 22. Września roku 1821 na gruncie wsi Wośnik spisanym zaięte. — Akt ten tradycyi w Biórze Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiey Woiewództwa Kaliskiego w dniu 7. Listopada 1821 roku, a w księdze zaregestrowań Trybunału Cywilnego Woiewództwa Kaliskiego w dniu 15 Listopada 1821. r. podany i zaregestrowany został. — Dobra powyższe dziedziczne Jana Wilhelma Ludwika Hrabi Rittberg w Suchy w Powiecie Sieradzkim obrane zamieszkanie maiącego, na rzecz Dyrekcyi Banku Głównego w Berlinie posiedzenie swe maiącey, zaięte, za którą Jan Miczke, Patron przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, w Kaliszu mieszkaiący, stawa i subhastacyą popiera. — Dobra Wośniki składaią iednę Gminę, a wsie Mnichów Sucha i Dzigorzew z Woytostwami drugą Gminę, na koniec dom starościński, należy do Gminy miasta Sieradza.
Rzeczone dobra obeymuią rozległości: w wsi Wośnikach grunta orne dworskie i wieyskie 1. 3. 4. i 5. klassy z ogrodami, łąkami, zabudowaniami, pastwiskami, borami, wodami, drogami i nieużytkami wynosi w ogóle 5728 m. 124 pr. kw.
w wsi Mnichowie grunta orne 1. 3. 4. i 5. klassy z ogrodami, łąkami, zabudowaniami, pastwiskami, wodami, drogami i nieużytkami wynoszą 982 m. 63 pr. kw.
w wsi Suchy z Woytostwem grunta orne, iak powyżey wyszczególnione 1502 m. 18 pr. kw.
-----------------------
8212 m. 25 pr. kw.
Od tey płaszczyzny odtrąca się bór Dąbrowa zwany 917 m. 58 pr. kw.
Ogólna płaszczyzna wynosi tych 3ch wsiów 7294 m. 147 pr. kw.
czyli hub 243 morg. 4 147 pr. kw.
w wsi Dzigorzewie z Woytostwem tegoż nazwiska grunta orne dworskie i wieyskie 1. 2. i 3. klassy z zabudowaniami, ogrodami, łąkami i pastwiskami, wodami i drogami wynoszą2843 m. 43 pr. kw.
czyli hub 94 m. 23 - 43 pr. kw.
Dom Starościński z ogrodem wynosi około 120 pr. kw.
Budynki wszystkie wystawione z drzewa w węgły słomą i gątami kryte.
W wsi Woźnikach iest 11 półrolników, 77 zagrodników, 8 chałupników, 11 komorników, 1 młynarz Woyciech Brzeski i dwa Sołectwa czyli wybrańcy, a ci są; Tomasz Korczyk i Woyciech Tuga, w wsi Suchy iest 15 półrolników, którzy płacili z pół rolka po złotych 90 i odrabiali zaciąg, lecz teraz podali do protokułu zaięcia, iż podług Wyroków Trybunału i Nayiaśnieyszego Sądu Appellacyinego Królestwa Polskiego płacić maią z pół-rolka po złt. 60. bez żadney inney powinności, względem czego Komornik zachował wszelkie prawa Dyrekcyi Banku Głównego w Berlinie i dochodzenie ich iako wierzytelność hypoteczną maiącey a do tey sprawy nie wchodzącey, również zastrzegł Komornik Dyrekcyi Banku Głównego prawo dochodzenia o niektóre nieprawnie przez dłużnika sprzedane nieruchomości.— W wsi Mnichowie iest 11 półrolników, 2ch zagrodników, 3ch komorników, 2ch niestałych czynszowników, 1 młynarz Bogumił Krauze, nakoniec Sołectwo na których Jgnacy Botwicki i Szymon Powalski. — W wsi Dzigorzewie iest 22 półrolników, 20 zagonników, 5 chałupników, 5 komorników, 1 młynarz Grzegorz Tenetka, nakoniec 1 Sołectwo, na którym Kazimierz Kowalski. — Kto się chce o wszystkich szczegółach tych dóbr, iako i o inwentarzach gruntowych obiaśnić, może w Kancellaryi Trybunału i u Patrona popierającego zaięcia i taxę przeyrzeć, a kto chce Dobra widzieć, może się udać na grunt.
Dobr Wośniki i Mnichowa iest dzierżawcą Walenty Lutomski w Wosnikach mieszkaiący, oraz Woyt Gminy Wosnik. — Wsi Suchy iest dzierżawcą Leopold Zeising w Suchy mieszkaiący. Wsi Dzegorzewa iest dzierżawcą Jgnacy Loga, oraz Woyt Gminy Dziegorzewa Suchy i Mnichowa. —Woytostwa Suchy iest dzierżawcą Jozef Wągrowski — Tradycya z daty powyżey wymieniona nayprzód Marcinowi Maliszewskiemu, Pisarzowi Sądu Pokoiu Ptu Sieradzkiego w Sieradzu dnia 24. Września 1821 roku, druga kopia teyże Pawłowi Dębskiemu Pisarzowi Sądu Pokoiu Powiatu Szadkowskiego, w Szadku dnia 25. Września 1821 roku, trzecia kopia Karolowi Mittelstaedt, Burmistrzowi miasta Sieradza, w Sieradzu dnia 25 Września 1821 roku, czwarta kopia Jozefowi Wągrowskiemu, iako Administratorowi tych Dóbr, w Suchy dnia 26. Września 1821 roku, piąta kopia Janowi Wilhelmowi Ludwikowi Hrabi Rittberg w Suchy dnia 26. Września 1821 roku, szósta kopia Jgnacemu Loga, iako Woytowi Gminy Dziegorzewa Suchy i Mnichowa, w Dzigorzewie dnia 26. Września 1821 r., siódma kopia Walentemu Lutomskiemu, iako Woytowi Gminy Wośnik, w Wośnikach dnia 26. Września 1821. r. przez Jerzego Zawistowskiego, Woźnego Trybunału, wręczone zostały.
Sprzedarz tych Dobr w Prześ. Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, w Kaliszu w Pałacu Sądowym posiedzenia swe odbywaiącym, na Audyencyi publiczney w tym sposobie nastąpi, iż dobra Wośniki, Mnichów i Sucha z Woytostwem, do których należy Dom Starościński z osobna, a wieś Dzigorzew z Woytostwem z osobna sprzedane zostaną.
Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyinych w dniu 17. Stycznia 1822 r. o godzinie 10tey z rana nastąpi.
w Kaliszu dnia 16. Listopada 1821 r.
Piątkiewicz.
Gazeta Warszawska 1826
nr 46
Trybunał Cywilny
Pierwszey Instancyi Woiewództwą Kaliskiego.
Na skutek Postanowienia
Nayiaśnieyszego Pana z daty 12/24 Stycznia r. b. Regulacyią Hypotek
Dóbr Narodowych, z któremi Skarb Publiczny do Towarzystwa
Kredytowego Ziemskiego przystępuie, nakazuiącego, i na skutek
Reskryptów Kommissyy Rządowych Sprawiedliwości i Przychodów i
Skarbu d. d. 22 i 24 Lutego r. b. rozpoczynaiąc regulacyią takową
hypotek, podaie do wiadomości publiczney, iż do przyymowania Aktów
pierwiastkowego regulowania hypotek Dóbr i realności niżey
wymienionych w Woiewództwie Kaliskiem położonych, wyznaczył
termin (...)
Na dzień 9 Maia 1826
roku. — dla:
9. Dóbr Narodowych
Ekonomii Męka, składaiącey się z folwarku i wsi Męka, z
Probostwa Męka złożone z gruntów i łąk w ilości morgów 277
prętów 120 miary Reńskiey, z młyna wodnego do Probostwa
należącego, z wsi Ruda, z dwóch wybraniectw 21 łanów gruntu
obeymuiących zabudowań w possessyi Rządu zostaiących, z folwarku
j, wsi Polkow, z młyna Chochełna zwanego, z folwarku i wsi Piaski,
z trzech młynów wodnych, to iest: 1) z młyna należącego do
folwarku Wielka, 2) z młyna należącego do SSrów Antoniego
Grzelaka, i 3) z młyna należącego do Mateusza Surmagi, z wsi
Czechy, z folwarku wsi Góra poświętna, z folwarku Szkaplerz,
Jurydyki Podominikańskiey, z miasta Sieradz, z wybranictwa we wsi
Szlach: Dzigorzew w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim, z
folwarku Osinek, z wybranictwa we wsi Szlach: Monice, i z folwarku
Pruchna w Powiecie Wartskim Obwodzie Kaliskim, z folwarku Groiec
Wielki, z młyna wietrznego, z wybranictwa we wsi Szlach: Mnichów, z
wsi Łagiewniki, z folwarku wsi Oraczew, z młyna wodnego, z
wybranictwa we wsi Szlach: Woźniki, z folwarku i wsi Kopyści, z wsi
i Probostwa Borszewice, z folwarku i wsi Probostwa Sędzieiewice, z
młyna wodnego tamże, z wsi Lucieiow, z wsi Żagliny i Źródła w
Powiecie i Obwodzie Sieradzkim; z folwarku i wsi Szadkowice, z młyna
Buła na zimney Wodzie zwanego w Powiecie Szadkowskim Obwodzie
Sieradzkim; z miasta Szadek, z austeryią, oraz z domów Piekło, w
których szynki Rządowe, niemniey z placu pustego Piekiełko, Z
Wóytostwa w Szadku, z wsi Kromelin, Kobyla, Wielgiey Wsi, z młynów
dwóch Nagrobla i Żagrda zwanych, w Powiecie Szadkowskim Obwodzie
Sieradzkim sytuowanych
(...) W moc Art: 3
postanowienia powyższego Nayiaśnieyszego Pana, oznaymia Trybunał,
iż ktokolwiek sądziłby mieć prawo do własności Dóbr wyżey
wymienionych, lub iakie prawo rzeczowe ściągaiące się do tychże
Dóbr, może i powinien się zgłosić w terminach oznaczonych, a
naypóźniey do dnia 14 Cztrwca r. b., który się w skutek Art: z
tegoż postanowienia, ze względu na czas do obwieszczeń potrzebny,
iako ostateczny i prekluzyyny oznacza.
Nadto dodaie Trybunał
wskutek Art: 4 postanowienia Nayiaśnieyszego Pana, iż żadne
reklamacyie przeciw Inkameracyi Dóbr na mocy urządzeń, iakie
nastąpiły za Rządu Pruskiego, Austryiackiego, oraz na mocy Prawa
na Seymie Xięztwa Warszawskiego dnia 23 Grudnia 1811 roku
uchwalonego, ani też kompetencyie do Hypoteki przyiętemi nie będą,
rozpoznawaniu Sądowemu nie ulegaią, niemniey żadne inne pretensyie
prócz wymienionych powyżey w Artykule 3 do Hypoteki przyymowanemi
bydź nie maią.
Regulacyia takowa odbywać
się będzie w Kaliszu w pałacu Sądowym przy ulicy Józefiny
położonym, przed delegowanemi przez Trybunał wyznaczonemi, o
których w Kancellaryi Hypoteczney dowiedzieć się będzie można. —
Kalisz d. 4 Marca 1826 r.
Rembowski Prezes.
Karnecki Sekretarz.
Powszechny Dziennik Krajowy 1831 nr 39
Kommissya Woiewództwa Kaliskiego.
Podaie do powszechnej wiadomości , iż następne dobra rządowe
wydzierżawiać będzie w drodze publiczney licytacji od 1 czerwca
1831 r. a mianowicie:
1. W d. 1 maia 1831 naczelną dzierżawę
ekonomii Brodnia w obwodzie Kaliskiem położoną, na lat sześć pro
1831f37 czyniącą dotąd rocznego dochodu złp. 14,125 gr. 22 do
którey należą: a) folwarki Brodnia i Dzierzążna, b) wsie
Brodnia, Brzeg i Dzierzążna, e) Propinacya, d) Rybołówstwo,
4. W d. 14 marca r. b. Folwark Bugay w
ekonomii Wieluń obwodzie Wieluńskim położoney na lat sześć pro
1831f37 czyniący dotąd rocznego dochodu złp. 659.
5. W d. 8 Marca r. b. naczelną
dzierżawę ekonomii Mokrska w Obwodzie Wieluńskim położoną na
risico dotychczasowego naddzierżawcy pro 1831f33 czyniącą rocznego
dochodu złp. 27,644 gr 27 do którey należą. a) folwarki Kowale.
Krzyworzeka, Mokrska, i Wróblew, b) wsie Gana, Kowale, Krzyworzeka,
Mokrska. Stroiec i Wróblew, c) Rybołówstwo,
7.W d. 10 marca r. b. Klucz Grzybki w
ekonomii rządowey Brodnia obwodzie Kaliskim położony na lat sześć
pro1831f37 czyniący dotąd rocznego dochodu złp. 4829 gr. 7 do
którego należą. a) folwark Grzybki, b) wsie Grzybki i
Proboszczowice, c) Propinacya:
8. W d. 11 marca r. b. klucz
Dzietrzniki w ekonomii Wieluń w obwodzie Wieluńskim położony na
lat sześć pro 1831f37 czyniący dotąd rocznego dochodu złp. 5827
gr. 10 do którego należą. a) folwarki Dzietrzniki i Wieluń, b)
wieś Dzietrzniki, c) Młyn Kępa zwany d) Propinacya:
9. W d. 12 marca r. b. naczelną
dzierżawę ekonomii Męka w obwodzie Sieradzkim położoną na
resico dotychczasowey naddzierżawczyni na lat cztery pro 1831f35
czyniącą dotąd rocznego dochodu złp. 6901 gr. 3 do którey
należą. a) folwarki Męka i Piaski, b) wsie Męka, Piaski i Ruda,
c) Młyn Nagrobla, d) Propinacya, e) Rybołóstwo,
10. W d. 14 marca r. b. dobra Łobudzice
i Wola Łobudzka w ekonomii Męka obwodzie Sieradzkim położone na
lat sześć pro 1831f37 czyniące dotąd rocznego dochodu złp. 4300.
11. W d. 15 marca r. b. dobra wieś
wójtostwo Dzigorzew w ekonomii Męka obwodzie Sieradzkim położone
na lata sześć, pro 1831f37 czyniące dotąd rocznego dochodu złp.
2425 gr. 15 oprócz podatków kontyngensu furażowego, kanonu i
kompencyi ofiary gruntowej i podymnego z tych dóbr uiszczanych a
złp. 2634 gr. 11 wynoszących.
12. W d. 16 marca r. b. dobra Woźnik w
ekonomii Męka, obwodzie Sieradzkim położone wraz z prawem
pobierania cła mostowego od mostu w Woźnikach na rzece Warcie
położonego, tudzież z propinacyą w Woźnikach Dzigorzewie Suchy i
Mnichowie na lat sześć pro 1831f37 czyniące dotąd rocznego
dochodu złp. 5250 oprócz podatków kantyngensu, kanonu i
kompetencyi z tych dóbr opłaconych a złp. 6227 gr. 21 wynoszących.
13. W dniu 17 marca r. b. Dobra wieś
zarobna Mnichów z folwarkiem Sucha w ekonomii Męka, w obwodzie
Sieradzkiem położone na lat sześć pro 1831f37 czyniące dotąd
rocznego dochodu złp. 2,000 oprocz kanonu i kompetencyi z tych dóbr
opłacanych a złp. 1602 gr. 28 wynoszących.
Termina w tey mierze odbywać się będą
na sali posiedzeń Kommissyi Woiewódzkiey po południu od godziny
trzeciey, a o warunkach pod iakiemi wydzierżawienie dóbr wyżey
wyrażonych do skutku doprowadzonem zostanie, konkurenci w biurze
sekcyi dóbr w godzinach służbowych poinformować się mogą. Każdy
pretendent w terminie stawaiący, winien przed przystąpieniem do
licytacyi usprawiedliwić. a) Świadectwem Kommissarza Obwodu, w
którym dotychczasowe ma zamieszkanie, że w tym Obwodzie iest znany,
iako dobry zamożny gospodarz, że posiada dostateczny fundusz w
gotowiznie, oraz inwentarz odpowiedni, który co do ilości i iakości
wyszczególniony bydź winien, tudzież: b) Świadectwem dziedzica
dóbr, kótóre dotąd dzierżawił, iż mu się w zupełności
uiścił, że iest zamożnym gospodarzem i że się z Włościanami
dobrze obchodził, nakoniec obowiązany zostaie. c) Złożyć vadium
w gotowiznie monetą kurs kassowy w kraiu maiącą do wysokości
jedney czwartej części summy dzierżawney z dóbr o których
Possessyą ubiega się, które nieutrzymuiącemu się przy licytacyi
natychmiast zwrócone będzie. Działo się w Kaliszu dnia 22
stycznia 1831 roku. Zastępco Prezesa podpis. Dodani z grona
obywateli podpisy. Sekretarz Jlny
Dziennik Powszechny 1835 nr 154
BANK POLSKI.
Podaje do wiadomości
publicznej, iż w dalszym ciągu sprzedaży dóbr Bankowi przez skarb
na własność ustąpionych, odbędzie się licytacya głośna
sprzedazy dóbr. składających się z folwarku Sucha, wsi Mnichowa i
Wybraniectwa, lezących w Obdzie Sieradzkim, Województwie Kaliskiem,
w dniu 15 Czerwca r, b. o godzinie 10 z rana, w sali zwykłych
posiedzeń bankowych. Każdy chęć kupna mający obowiązany jest
przed rozpoczęciem licytacyi złożyć vadium złp. 11,000 w
gotowiznie lub Listami Zastawnemi białemi z 11 kuponami. Najwięcej
postępujący nabywca obowiązany jest złożyć do kassy Banku
Polskiego summę, jaka najwyżej postąpioną będzie na licytacyi
publicznej, poczynając od złp. 36,636 gotowizną lub w Listach
Zastawnych białych z 11 kuponami, najpóźniej w dni 20 od daty
odbytej licytacyi; prócz tego, ubezpieczy hipotecznie złp. 33,000,
które spłacać będzie sposobem amortyzacyi w ciągu lat 28 i
opłacać będzie roczny kanon złp. 1,800. Dalsze warunki, tudzież
opisanie tabellaryczne źródeł dochodu z dóbr pomienionych, każdy
ubiegający się o ich kupno przejrzeć może w Kancellaryi
Sekretarza Jeneralnego Banku Polskiego, codziennie od godziny l0tej z
rana do 2ej popołudniu, niemniej u W W. Witkowskiego Adwokata i
Wojciechowskiego Obrońcy Prokuratoryi Jeneralnej w Kaliszu, może
nadto każdy przekonać się o stanie dóbr na gruncie. w Warszawie
dnia 18 Maja 1835 roku. Radca Stanu Prezes, Lubowidzki. Sekretarz
Jeneralny, Łubkowski.
Kaliszanin 1886 nr. 75
We wsi Mnichowie, powiecie sieradzkim, włościańska dziewczynka Katarzyna Swiniarska lat 3 1/2, pozostawiona przez babkę na polu bez dozoru, podeszła do ogniska rozłożonego przez pastuchów, zapaliła na sobie ubranie i wskutek silnych poparzeń zmarła.
Kurjer Warszawski 1886 nr 264
= Bez dozoru.
We wsi Mnichowie, w pow. sieradzkim, 3-letnia dziewczynka Katarzyna Świniarska, pozostawiona w polu bez dozoru, podeszła do ogniska pastuchów, a zapaliwszy na sobie ubranie, oparzyła się silnie, skutkiem czego zmarła.
Zorza 1891 nr 14
Z gub. Kaliskiej. Wylew Warty pod
Sieradzem był mniejszy niż spodziewano się, choć niektóre wsie,
jak Mnichów i Włyń pozbawione były komunikacji z lądem przez
kilka dni. Pod Burzeninem most na rzece zerwany.
Kurjer Warszawski ( z dodatkiem
porannym) 1891 nr 80
Echa sieradzkie.
(...) Wylew Warty był mniejszy, niż
spodziewano się, chociaż niektóre wsie, jak np. Mnichów i Włyń
pozbawione były komunikacji z lądem na kilka dni.
Pod Burzeninem most został na Warcie
zerwany. (…)
Gazeta
Kaliska 1899 nr. 93
Kradzieże koni. W ubiegłym miesiącu w guberni naszej miały miejsce trzy kradzieże koni, a mianowicie: we wsi Budzinek gminy Dalików skradziono klacz włościaninowi Wojciechowi Szadkowskiemu; w Wielkiej wsi pow. sieradzkiego właścicielowi folwarku T. Kowalskiemu parę koni z uprzężą, i w Mnichowie tegoż powiatu, kobyłę należącą do włościanina Szczepana Pendzika.
Ziemia Sieradzka 1919 maj
W dniu 29 kwietnia r. b. we wsi Mnichowie 5 opryszków napadło na dom gospodarza. Marcina Świniarskiego. Amatorów cudzej własności ujęła miejscowo policja. — Jednocześnie w tych dniach ajenci kryminalni przy tutejszym Komisarjacie Policji ujęli 8 niebezpiecznych bandytów, którzy między innymi należeli do napadu bandyckiego we wsi Gozdeckie, gm. Brzeźno, gdzie wystrzałem z broni myśliwskiej zamordowali wdowę Krzesińską. Ujętych bandytów osadzono w więzieniu.
Obwieszczenia Publiczne 1923 nr 39
Wydział hipoteczny przy sądzie okręgowym w Kaliszu obwieszcza, że otwarte zostały postępowania spadkowe po zmarłych:
13) Kazimierzu Jabłonowskim, właśc. 5 mórg gruntu z maj. Mnichów i Sucha, pow. Sieradzkiego.
Termin zamknięcia tych postępowań spadkowych wyznaczony został w kancelarji hipotecznej w Kaliszu na d. 10 grudnia 1923 r. i w tym dniu osoby interesowane winny się stawić w tymże wydziale hipotecznym, pod skutkami prekluzji.
Obwieszczenia Publiczne 1923 nr 101
Wydział hipoteczny przy sądzie okręgowym w Kaliszu obwieszcza, że otwarte zostały postępowania spadkowe po zmarłych:
2) Michale Rogalskim i Jakóbie Turek, właśc. 4 dzies. 1469 sąż. i 9 mórg z maj. Grądy i Mnichów-Sucha, pow. Sieradzkiego;
Termin zamknięcia tych postępowań spadkowych wyznaczony został na d. 14 lipca 1924 r., w którym to dniu osoby interesowane winny zgłosić swoje prawa w tymże wydziale hipotecznym, pod skutkami prekluzji.
Ziemia Sieradzka 1923 czerwiec
Z Mnichowa. Dnia 6 czerwca nasza wieś miała duży obchód. Tego dnia odbyło się w Sieradzu u fary nasze składkowe nabożeństwo z wystawieniem N. Sakr. na intencję całej naszej wioski, na uproszenie dobrych urodzajów i pomyślnych sprzętów i aby nas Pan Bóg od gradu zachował. Około południa zaś przyjechał do wsi nasz nowy ks. prałat i odbyło się poświęcenie granic i zbóż naszych. Na spotkanie ks. Prałata wyjechały nasze chłopaki na koniach przybranych w kwiaty, najlepszych jakie były we wsi, a było ich szesnaście, a komendę nad nimi objął taki, co dostał na wojnie krzyż "Wirtuti". Cały oddział w czerwonych spancerkach jechał sprawnie trójkami, a dwuch na białych koniach jechali z tyłu dla asysty. Przy pierwszym kopcu na granicy czekali sołtysi i gospodarze; tu po przywitaniu ks. Prałat wezwał, aby wszyscy zeszli z koni i poklękli i tak razem pomodliwszy się, aby Pan Bóg dał dobry urodzaj i naszą kochaną wioskę Mnichów od gradu i wszystkiego złego zachował; poczem ks. Prałat poświecił pola i zboża. Potem wszyscy z całem orszakiem na koniach pojechali do drugiego kopca, później do trzeciego i czwartego i wszędzie odbyło się tak samo. — Po objeździe pola zajechał ks. Prałat do Mnichowa, tu przy nowej figurze zebrała się cała wieś: gospodarze, kobiety i dzieci. Ks. Prałat przywitał się ze wszystkimi i miał do nas długie przemówienie: wypytywał się o wszystko czy trzymamy gazety, czy jest we wsi szkoła, czy wszystkie dzieci na naukę chodzą, i ile jest kółek różańcowych i silnie namawiał do oświaty, i gazet, i szkoły, do kółek różańcowych i pobożności, a w końcu pochwalił całą wieś Mnichów, że ma dziś dobrych ludzi, że jest uczynna i chętna do ofiar i składek na kościół i dobre cele. Po poświęceniu figury i modlitwach o urodzaj zaprosiliśmy księdza na poczęstunek, a później ks. prałat i wszystek naród poszedł do szkoły. Szkoła była pięknie przystrojona w kwiaty i zieleń, a nad wejściem był wieniec i powitalny napis. W szkole było czyściuchno, a dzieci świątecznie przybrane. Za księdzem weszli do szkoły sorłtys i paru gospodarzy, a cały naród naokoło pod oknami stanął. Dzieci odpowiadały i z katechizmu i ze wszystkiego bardzo śmiało i dobrze, mówiły wiersze, a później śpiewały kilka pieśni zgodnie i pięknie. I znowu ks. prałat zachęcał do szkoły i książki, i żeby dzieciom nie skąpić na książki i zeszyty a później do gospodarzy i gospodyń aby też o p. nauczycielu pamiętali i pomagali mu, aby mu dobrze we wsi było. A nauczyciela mamy dobrego, do nauki dzieci pilny i dużo nasze dzieci nauczył. — Po wszystkim ks. prałat z zebranym z całej wsi narodem się pożegnał, poszczęścił nam we wszystkim, a nasze chłopaki na koniach odprowadziły naszego gośca aż po granice wsi do szyn kolejowych. Bardzo nam się to wszystko spodobało i było nam bardzo miło wszystkim w ten dzień, a ludzie to i roboty we wsi zaprzestali, bo mówili, że mają święto we wsi. A jakeśmy poszli w niedzielę do kościoła to od ludzi innych słyszeliśmy, że takie same obchody były i we wsi Monice i Zapuście dużej. I wszystkim wszędzi się podobało, że stary polski zwyczaj poświęcania pól, co się dawniej tyle czasu praktykował znowu przywrócony został.—Mnichowiak.
Obwieszczenia Publiczne 1924 nr 10
Wydział hipoteczny,
powiatowy, w Sieradzu obwieszcza, iż na d. 5 maja 1924 r. wyznaczony
został termin pierwiastkowej regulacji hipoteki dla osady włośc.
we wsi Mnichowie, gm. Męka
położonej, na imię Marcina Świniarskiego, zapis. pod Nr 7
tabeli, przestrzeni 16 mórg 296 pręt., należącej do Jana
Świniarskiego.
W powyższym terminie
interesowani winni się zgłosić w kancelarji hipotecznej, pod
skutkami prekluzji.
Obwieszczenia Publiczne 1926 nr 46
Notarjusz przy wydziale
hipotecznym sądu okręgowego w Kaliszu, Józef Dzierzbicki,
niniejszem obwieszcza, że zostały otwarte postępowania spadkowe
po:
2) Józefie Ciapie,
właśc. sumy 49 rb. 50 kop., zabezpieczonej
pod Nr.
II w dziale IV wyk. hip. majątku Mnichów
i Sucha, pow. sieradzkiego;
Termin zamknięcia
wymienionych wyżej postępowań spadkowych wyznaczony został na d.
10 grudnia 1926 r. w kancelarji notarjusza Józefa Dzierzbickiego w
Kaliszu.
Goniec Sieradzki 1929 nr 271
— (s) Czyn godny naśladowania. I lud nasz wnioskowy budzi się do życia społecznego, do czynów wzniosłych i wielkich i dąży do tego, aby iść naprzód.
Mamy tu na celu stawić jako dowód postępu i czynu jakich mało, a winien być przykładem do naśladowania.
Oto nad brzegiem rzeki Warty nieopodal Sieradza leży nieduża wioska — Mnichów gm. Męka średnio zamożni w niej mieszkańcy, gdyż ziemię mają nieszczególną a gospodarstwa przeważnie karłowate.
Jednakże ci ludzie, widząc postęp w technice i ulepszenia w sposobie prowadzenia skutecznej akcji ratowniczej w czasie zagrożonego mienia przez rozszalały żywioł, postanowili na wzór m. Sieradza zdobyć dla swej młodej straży poż. w Mnichowie sikawkę motorową.
Lecz nie dosyć na tem, że tak postanowili, lecz postanowienie swoje urzeczywistniają w czynie.
Otóż poczynili staranie u władz Powsz. Ubezp. Wzajemnych o zapomogę na pokrycie części wydatków, a nadto opodatkowali się dobrowolnie na ten cel wszyscy gospodarze tej wsi po 5 zł z morga i za otrzymaną sumę wkrótce sprowadzą do Mnichowa sikawkę motorówkę.
Taka to powstała wniosła myśl i zrealizowana w czynie w polskiej wsi wśród ludu sieradzkiej ziemi.
A cóż tu dopiero powiedzieć o wielkich wsiach miasteczkach, a nawet dużym powiatowym mieście jak Wieluń, jak czytamy, który podobno dopiero zbiera się. . . kupić motor-pompę?! Czy go nędzny Mnichów nie uprzedzi? Niedługo przyszłość rozwiąże problemat.
Pow. sieradzki o tyle w szczęśliwszem położeniu, że chociaż posiada motorówki w Zd. Woli i Sieradzu, a teraz trzecie miejsce zajmie wieś Mnichów, górując nad miasteczkami i bogatemi dużemi wsiami naszego powiatu.
Czy to nie wstyd!
Czas pomyśleć i postąpić by chociaż wzorem Mnichowa.
Łódzki Dziennik Urzędowy 1930 nr 5
WYKAZ STOWARZYSZEŃ I
ZWIĄZKÓW,
które decyzją Wojewody
łódzkiego w dniach i przy liczbach niżej wyszczególnionych
zarejestrowane zostały.
L. p. rej. 2236-a
Kółko Myśliwskie w Słupcy w Mnichowie,
pow. Sieradz z dn. 12. 7. 29. L. II. Zw.
5406.
Goniec Sieradzki 1930 nr 178
Ku uwadze myśliwym Sieradzkim.
(s) Zwyczajem od dawien dawna jest zadaniem młodzieży należącej do wsi Mnichów gm. Męka, po żniwach urządzać polowania. Wieśniacy ci uzbrajają się w kije zabierają kilka odpowiednich psów obstępują duże tereny i napotkane zające, króliki i młode kuropatwy biją niemiłosiernie. Postępowanie także ujemnie wpływa na zwierzostan, a częste wypady młodzieży Mnichowskiej mogą zupełnie wytępić zwierzynę i ptactwo.
Ostatnio przetrzebili na polach wsi Mnichów, robią wypady na pola Sieradzkie, które to tereny jak nam wiadomo dzierżawi Sieradzkie Tow. Łowieckie winni odpowiednie czynniki miarodajne zając się tą sprawą i położyć kres niedozwolonemu polowaniu.
Echo Sieradzkie 1932 21
styczeń
Z SĄDU OKRĘGOWEGO.
Sąd Okręgowy na
sesji wyjazdowej w Sieradzu w trybie uproszczonym rozpatrywał sprawę
stuletniej mieszkanki wsi Mnichowa gm. Męka Katarzyny Brzeskiej,
która oskarżyła swego syna Michała o pobicie jej.
Po zbadaniu świadków Sąd
skazał synalka na jeden miesiąc więzienia, zawieszając wymiar
kary na 2 lata.
Echo Sieradzkie 1932 26 maj
KARY ADMINISTRACYJNE.
Starostwo Sieradzkie ukarało następującę osoby:
(...) Kempniak Kazimierz, Świniarski Kaz., Świniarski Józef, Sowała Stan. i Siercha Walenty z Mnichowa gm. Męka po 50 zł. każdy za nielegalne polowanie z psami.
Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 21
ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO
z dn. 19 październ. 1933 r. L. SA. II. 12/14/33
o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu sieradzkiego na gromady.
Po wysłuchaniu opinji rad gminnych i wydziału powiatowego, zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 18 października 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23. III. 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:
§ 2.
Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Sieradzkiemu.
§ 3.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.
Wojewoda:
wz. (—) A. Potocki
Wicewojewoda
Echo Sieradzkie i Zduńskowolskie 1934
30 marzec
Do
Proszę o umieszczenie
następującego sprostowania, a to w związku z art. „W oparach
alkoholu" umieszczonym w Nr. 83 z dnia .....* marca r. b.
1) Nieprawdą jest
jakoby wójt gminy ochodził huczne swe imieniny w restauracji p.
Widawskiej w Sieradzu, ale prawdą jest, że wójt gminy w dniu 19
marca r. b. brał udział jako prezes Straży Ogniowej w Mnichowie na
czele tejże Straży w uroczystym obchodzie w Sieradzu, urządzonym
na cześć Marszałka Józefa Piłsudskiego.
2) Nieprawdą jest jakoby
wójt gminy wracając do domu zaczepiał przechodniów i naskutek
tego został jakoby poskromiony żerdzią z płota przez zaczepionego
przechodnia i pozbawiony przezeń dolnych
części ubrania, lecz prawdą jest, że powracając do domu natchnął
się na pijaka
znanego ze swego usposobienia awanturniczego pod wpływem wypitego
wyskoku, i że ów pijak następnie zabiegł
drogę wójtowi i usiłował uderzyć go, lecz awanturnik został
wkrótce obezwładniony na polecenie wójta przez kilku włościjan
wsi Męka.
3) Że przeciwko
winnemu tych awantur znieważenia wójta i zakłócenia spokoju
publicznego (Józefowi
Kolasie) wdrożone zostanie postępowanie karne o czem powiadomiono
miejscowy Posterunek Policji.
Wójt gminy.
*nieczytelne, przypis
autora bloga
Echo Sieradzkie i Zduńskowolskie 1934
23 czerwiec
Zwykle po wsiach
przeważnie u zamożniejszych gospodarzy, posiadają dom mieszkalny o
dwu izbach. W jednej gotują, śpią i t. p., zaś w drugiej izbie
po większej części stoją 2 łóżka obficie w pościel
zaopatrzone, stoi również kuferek z bielizną, szafy oszklone, a w
nich ładne miski, łyżki i t. p. W tej izbie przeważnie nikt nie
śpi. Do takich izb mają dostęp złodzieje. Rabują więc wszystko
co im podpada.
Ostatnio podobnej
kradzieży złodzieje dokonali u Ślipka w Mnichowie
pod Sieradzem, wyrządzając strat na
kilkaset złotych.
Gazeta Świąteczna 1937 nr 2946
O poświęceniu nowego krzyża we wsi
Mnichowie pod Sieradzem piszą do nas: Dnia 4 lipca po południu przy
niewkopanym jeszcze krzyżu dębowym zgromadziła się cała wieś:
gospodarze w czerwonych spencerkach, gospodynie w barwnych
spódnicach, fartuchach i chustkach. Z Sieradza przybył ks. dr.
Andrzejewski i poprowadził na skrzyżowanie dróg wśród pól
procesję. Mężczyźni i kobiety ponieśli krzyż na ramionach, z
pieśnią pobożną na ustach. Wkrótce wielki, trzynastometrowy
krzyż rozpostarł szeroko ramiona nad polami mnichowskiemi, a ksiądz
Andrzejewski poświęcił go i przemówił do wzruszonych słuchaczy.
Mnichów to wieś niepospolita. Mieszkańcy jej, głęboko pobożni i
gorący Polacy, zawsze pierwsi śpieszą z ofiarami na sprawy
społeczne. Noszą swój piękny strój sieradzki, a rządzą się
obyczajowem prawem rodowem. Komornik tu nie zagląda, sądy są
niepotrzebne, a wywrotowi naganiacze nie mają tu co robić.
Mnichowiacy chętnie korzystają z udoskonaleń, osiąganych wraz
oświatą. Mają straż ogniową i Kółko rolnicze, lubią książki
i gazety. Wielką krzywdę wyrządzono Mnichowowi, zabierając mu
przed dwoma laty szkołę. Minio usilnych starań, oraz obietnic
starosty i władz szkolnych, od dwu lat we wsi, położonej o dwa
kilometry od miasta powiatowego, dzieci nie znają szkoły i coraz
więcej jest nieumiejących czytać. Wielka szkoda. Sieradzanin.
Orędownik 1938 nr. 137
Zdwojona czujność rodzicielska. Z powodu dokonania przez 15-letniego wyrostka Marcina Świtańskiego z Rudy napaści z ukrycia w życie na powracającą do domu ze szkoły dziewczynkę ze wsi Mnichowa - rodzice w czasie powrotu dzieci wychodzą na drogę, czuwając nad bezpieczeństwem tychże. Wyrostka, który dopuścił się czynu nierządnego policja oddała pod opiekę jego rodzicom aż do rozprawy sądowej.
Głos Chłopski 1948 nr 214
Skutki wesołej „zabawy"
Dnia 1 bm. uczestnicy zabawy we wsi Ruda gm. Męka pow. Sieradz i mieszkańcy wsi Sucha tejże gminy powracając z zabawy zostali w drodze do domu napadnięci przez uczestników tejże zabawy, mieszkańców wsi Mniechów. W czasie powstałej bójki został bardzo ciężko pobity szpadlem i kołkami Wisiński Stanisław, lat 24, zam. we wsi Sucha.
Wisiński przywieziony został do szpitala w Sieradzu, gdzie dnia 2 bm. zmarł.
Podejrzanych o dokonanie zabójstwa zatrzymano. Dochodzenie w toku.
Jan Piotr Dekowski, Strzygi i Topieluchy
Jak to jedna baba zaklęła kościół
W Mnichowie dotąd znajduje się wzgórze zwane Szmalcową Górą. Przed bardzo wielu, wielu laty stał na nim ponoć kościół z klasztorem. Z całej okolicy szli ludzie na niedzielne modlitwy i aby pośpiewać nabożne pieśni.
Któregoś dnia budynki te runęły z hukiem i zapadły się w głębiny ziemskie, a na tym miejscu utworzył się ogromny, przepaścisty dół. Jedna bowiem baba z Mnichowa szła po wodę do źródła. Strasznie jej się śpieszyło, bo w chałupie w chodoku zostawiła maleńkie dzieciuszko. Nabrała wody do konwi i już wracała do siebie. Kiedy przechodziła koło kościoła, zawadziła nogą o jego węgieł i legła jak długa na cmentarnej dróżce. W czasie upadku wylała wodę, potargała nowiutki fartuch i, co najgorsze, poobijała sobie straszliwie kolana. W zapamiętaniu i okrutnym gniewie miotała zaklęcia, od których kościół razem z klasztorem natychmiast się zapadł.
Działo się to wszystko wówczas, kiedy zaklęcia ludzkie miały ogromną siłę.
Przekazała Maria Szymańska, ur. 1901 r., ze wsi Dzigorzew.
Jan Piotr Dekowski, Strzygi i Topieluchy
Utonął mnichowiaczek
Już od dawna gadają, że
w zomyłkach rzecznych siedzą topielce, co podobni są trochę do
ludzi, trochę do wielkich ryb. Żeby zwabić w odmęty człowieka,
rozrzucają po falach czerwone kule niby najśliczniejsze Rajskie
jabłka. Kto taką kulę chwyci, ten bez żadnego ratunku idzie na
dno i tam poniewiera się po kamieniach i korzeniach. Tak właśnie
miał zginąć młody chłopak z Mnichowa, kiedy lipcową nocą
przeprawiał się zamulonym brodem do swojej najmilszej. Odtąd nad
brzegami Warty dziewuchy śpiewają:
A utonął mnichowiaczek,
Utonął,
A tylko mu kapelusik
Wypłynął.
A nie płaczta,
mnichowianki
Mój Boże,
Popłynie ten kapelusik
Na morze.
Będą go mnichowianki
Płakały,
Że nie będą
mnichowiaczka
Już miały.
Stara Adamusowa
dopatrywała się innej przyczyny w jego utonięciu. Twierdziła, że
musiało się tak stać, bo pewnikiem przechodził przez rzekę w
koszuli zrobionej z płótna utkanego z nici uprzędzonych w dzień
świętej Barbary. A koszula taka zawżdy przynosiła i przynosi
tylko łzy i nieszczęścia.
Przekazał Roch Piąstka,
ur. w 1889 r., rolnik ze wsi Brodnia.
Jan Piotr Dekowski, Strzygi i Topieluchy
Dobry świczek
Jeszcze za czasów
pańszczyźnianych jeden gospodarz z Michowa zaprzyjaźnił się ze
świczkiem, co nocami latał po rozległej niwie. Gospodarz ten był dobry
dla świczka, nie wypominał mu ani grzechu strasznego, ani pokuty,
jaką musiał odbywać w ciemnościach. Nie przeszkadzał mu też w
chodzeniu od kopca do kopca albo od miedzy do miedzy. Zawżdy ino
bolał nad jego nieszczęściem, a przy tym modlił się, aby Bóg
sprawiedliwy dopuścił go do swoich łask i do swojego królestwa.
Świczek za to wszystko
był bardzo wdzięczny i jak mógł, tak służył zacnemu
gospodarzowi. Od jego grochu, pasternaku, kapusty i innych upraw
odpędzał szkodników. Bronił jego polnej gruszy, co rosła na
przydrożu.
Ale już najgorliwiej
służył mu w jesienne wieczory, kiedy gospodarz musiał na fistacce
rząć sieczkę dla koni. Wtedy przybywał świczek na klepisko,
stawał wedle blągu i przyświecał mu w tej znojnej robocie.
Przyświecał mu też i
wtedy, kiedy przed rannym świtem gospodarz z synem prowadzili młockę
albo kręcili powrósła.
Świczek służył im
zawsze z największą ochotą.
Przekazała Józefa
Filipczak, ur. w 1876 r., rolniczka ze wsi Grądy.
Jan Piotr Dekowski, Strzygi i Topieluchy
Święty Wojciech w
Mnichowie
Żył sobie jeden święty,
a na imię mu było Wojciech. Ponoj pogany nawracał i w tym kraju
zginął męczeńską śmiercią.
Ten to właśnie święty
razu pewnego przybył drogą leśną do samotnej starej lipy, co
stała na niewielkim wzgórku, a po której już dziś nie ma żadnego
śladu. Siadł pod nią, aby cokolwiek odpocząć i nabrać sił.
Dowiedzieli się o tym
ludzie, przybieżeli do niego i pytali:
- Czyście bardzo
zmęczeni i potrzebujecie pomocy? Ale on, jako że był człowiekiem
świętym, cichym, co to obcuje z duchami i ptaszkami, powiedział im
w pokorze i wdzięczności, że niczego nie potrzebuje, ino trochę
wody ze zdroju na odświeżenie wysuszonego gardła.
Jedna kobita, co miała
doinkę przy sobie, pobiegła do pobliskiego źródła i wnet mu
przyniosła zdrojowej wody. Gdy napił się, podziękował, a
błogosławił ją i jej dziatki za okazaną dobroć. Potem wstał,
przeżegnał się i wygłosił kazanie o opatrzności bożej, która
czuwa nad światem.
Potem udał się do
pobliskiego zameczku i tam zanocował.
Przekazał Mieczysław
Krawczyński, zbieracz i propagator folkloru sieradzkiego, z zawodu
organista.
Na Sieradzkich Szlakach 1989/1
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz