Inwentarz Kuśnie (1767)

Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-139, karty 169-71.
Tekst z oryginalnego dokumentu przepisał Piotr Tameczka.

Wieś Kuśno. 
W tej wsi dwór, do którego wchodząc, w sieni posadzka jest z cegłey, lecz miejscami powybijana. Po lewej stronie wchodząc są dwa pokoje o jednym piecu szarym i kominkami dwiema murowanemi, w których obudwóch pokojach jest obicie niebieskie pokostowane.
Podłoga w obudwóch stolarską robotą w kawałki kładziona, lecz i ta miejscami powyprążana. Z drugiego pokoju są drzwi do gabinetu narożnego. W tym gabinecie jest posadzka z cegły, lecz dużo nadrujnowana.
Z tego gabinetu są drzwi do ogródka pojedyncze na zawiasach i chakach żelaznych z wrzecądzem i skoblami, zaś u tych obudwu pokojach jest czworo drzwi podwójnych z zamkami i antabkami pobielanemi. Po drugiej prawej stronie wchodząc do sieni jest izba stołowa z piecem białym i kominkiem murowanym, suffitem biało malowanym, w nim podłoga także stolarską robotą kładziona, jednakże miejscami wypruchniała.
Z tej izby są drzwi do garderowki, z garderowki do kaplicy, a bardziej gabinetu narożnego, gdyż tam przed tym tylko kaplica była. Z tej garderowki jest kancelaryjka przeforsztowana stolarską robotą z podwójnemi drzwiami bez zamka i antaby. W tej kancellaryjce jest sam tylko kominek, od dołu tylko murowany.
Drzwi po tej drugiej stronie dworu to jest po prawej wchodząc podwójnych czworo z zamkami i antabkami pobielanemi. Piąte podwójne żadnego zamku nie mają, jako wyżej się namieniło tylko zawiasy pobielane. Idąc przez sień jest izdebka z kominem od dołu aż do góry murowanym i piecem białym jako i w stołowej izbie z pojedynczemi drzwiami, u których jest zamek z antabką i zawiasami pobielanemi.
Ta izdebka mocno się pochyliła ku stawowi. 
Kuchenki do pieców z obudwuch stron są zamykane na zawiasach żelaznych, prostych. Rygielki są u nich drewniane.
Po jednej połowie dworu na dole jest okien osm, po drugiej stronie dworu jest okien dziesięć. Okiennic podwójnych jest u szesnastu okien na zawiaskach żelaznych, ale chaków kilku i rygielków brakuje i zawiasek trzech. Te okna są w tafle, ale tylko w drewno wsadzane, czyli oprawne.
Na górę są schody stolarską robotą robione z drzwiami na zawiasach prostych z skoblem i wrzecądzem. Na górze jest przeciwko stajniom altanka, czyli schowanie o dwóch oknach w tafelki i w drewno oprawne. Jednego okna całej połowy nie masz.
Drzwi na zawiasach z skoblem i wrzecądzem. Po drugiej stronie, także na górze ku stawowi jest altanka albo izdebka z piecykiem szarym, małym i kominkiem, lecz piecyk już nadrujnowany i bez reparacji w nim nie można palić. Okno jest jedno w tafelki i drewno oprawne, drzwi jedne o dwóch zawiasach, a jednym chaku bez zamku. Nad pokojami tak stołowym, jako i drugim z drugiej strony są dwoje drzwi na góry z zawiasami, wrzecądzami i skoblami do zamykania.
W dwóch dymnikach są okienka w tafelki i drewno oprawne. Dworu zaś od dołu jest połowa obita tarcicami stolarską robotą, druga połowa jest goła.
Pod dworem przyciesi dobrze podrujnowane, jako i w oknach kilkunastu tafelek brakuje. Z podwórza do sieni są drzwi podwójne z zamkiem, antabą do ogroda i potrzebnego miejsca jest drzwi dwoje jedne na zawiasach z ryglem, drugie także na zawiasach bez jednego chaka z antabką i zamkiem, ale bez klucza. Dachu na dworze ledwo jedna czwarta część jest dobra, a reszta zaś reparacji potrzebuje. Ten dwór dla starości i znacznej jego ruiny w ścianach, przyciesiach, które pognieły i już się mocno pochyliły z gruntu reparacji także dachu nowego potrzebuje.

Officyny na rogu dworu, w których jest na srzodku kuchnia, pod którą jest piec do chleba murowany. Po prawej stronie są dwie izby o jednym piecu, dwóch w kominkach i dwóch oknach w tafelki, lecz i tych brakuje. Nad przypieckiem jest piecyk murowany, kucharski.
Po drugiej stronie lewej jest komora do schowania o jednym oknie w tafelki i drewno oprawne. Wchodząc do tych officyn są drzwi podwójne na zawiasach i chakach żelaznych z samą tylko antabą i już zrujnowaną.
Do izbów są dwoje drzwi na zawiasach żelaznych, jedne z zamkiem bez antaby, drugie z wrzecądzem i skoblem. Do komory są drzwi podwójne, z zamkiem, wrzecądzem, i skoblem jednym oraz i antabą. W samej kuchni jest także okno w tafelki i drewno oprawne.
Na górze w dachu jest okno jedno, lecz w tych oknach brakuje tafelek ośmiu. W pierwszej izbie i komorze tylko jest podłoga, dalej jej nie masz. Sam zaś budynek jest dobry, tylko dach z gontów stary, i komin nad wierzchem sklepiony wkląkł i pochylił się na dół.

Folwark do którego wchodząc jest po lewej stronie izba i komora z piecem i kominkiem o dwóch oknach, połowa szyb w drewno oprawnych, połowa w ołów. W tej izbie podłogi nie masz.
Po drugiej stronie jest gorzelnia bez pieca, tylko z kominkiem złym, w której się znajduje garniec z statkami, lecz ten garniec już podrujnowany i reparacji potrzebuje. Jest i okno, połowa w ołów, połowa w drewno oprawne. W tych oknach szyb wiele brakuje.
W tym folwarku jest kuchenka w sieni zamykana. Drzwi zaś w nim się znajduje sześcioro, czworo na zawiasach żelaznych z skoblami i wrzecądzami, a dwoje na biegunach drewnianych. Przy tym folwarku jest karmnik z grodzą oparkaniony, dużo zdezelowany.
Po drugiej stronie są kurniki trzy, drzwi na biegunach, tylko skoble i wrzecądze są żelazne. Folwark i kurniki pod gontami, tak jako i dwór i officyny, tylko że też poprawy znacznej potrzebuje, bo i komin poopadał. Przy kurnikach są dwa chlewy ze szobką pod snopkami. Drzewo w tych budynkach niezłe. 

Mielcuch, który budynek cały już nadrujnowany i zły, kadzie tylko w nim nowe, dobre, i kocieł niezły.
Koryto w izbie do zalewu duże ciecze, beczek pięć. W tym mielcuchu do sieni izby, komory i z komory na dwór jest drzwi czworo, jedne z zamkiem i kluczem, dwoje z wrzecądzami i skoblami, jedne tylko o jednej zawiasie zabite, a te troje mają chaki, zawiasy żelazne. Pod mielcuchem jest piwnica, ale i ta zrujnowana. Do tej piwnicy są drzwi podwójne na zawiasach żelaznych z wrzecądzem i skoblem.
Przed tym mielcuchem jest studnia, przy której jest żuraw na żelaznym sworzniu i zwój na żelaznej wici. Słup już w ziemi słaby. 

Obory.
Długa obora w pośrodku dwiema ze dworu, w sczycie jedną, podporami jest podparta. Dach na niej jest mocny[?] reparacji jako i przyciesi potrzebujący. Drzewo w niej jeszcze niezłe. 

Owczarnia z dwiema stapami niezła. Między owczarnią i oborą są chlewy z szopką poprzecznie. Te także poprawy potrzebują. 
Stajnie z wozownią w pośrodku, jedna stajnia cugowa, są u niej drzwi podwójne na zawiasach i chakach żelaznych z skoblami i wrzecądzem. Okienka szklane, w niej na połowę powybijane.
Wozownia, u niej wrota na biegunach drewnianych. 
Stajnia podle niej fornalska, do której są drzwi na biegunach, tylko wrzecądz i skoble żelazne. Na tej stani dach od owczarni jest pochylony. Drzewo w nich niezłe.
Spiklerz, u którego są dwoje drzwi na pośrodku, które mają oboje żelazne zawiasy i chaki, tylko zamku jednego nie ma. Drugi zamek zrujnowany, skoble, wrzecądze żelazne, przyciesi pod nim popruchniałe, dach także stary na tym spiklerzu, w okienkach jest sześć prętów żelaznych, na górze pod dachem tylko polepa. 

Stodoły dwie o dwóch gumnach, te co nowsze drzewo w nich niezłe tylko dach na nich już stary.
Drugie mniejsze, stare o jednym gumnie, każda tak drzewo jako i dach zły. U tych stodół nowszych jest wrót czworo z kunami, zamkami i kluczami od nich oprócz co u jednej kuna spękana. U starej stodoły jest także zamek z skoblem żelazny tylko klucza do niego nie masz. U drugiej starej stodoły u wrót tylko kuna i skoble żelazne bez zamknięcia. 
Podwórze. Koło niego są sztachety jako to od sadu podle officyn i koło dworu stolarską robotą stawiane. Same sztachety są niezłe, lecz przyciesi, rygle, słupy, pogniełe i bratnali dużo brakuje, co niemi przybijane były sztachety. 
Słupina od stajni także i od stawu dużo nadrujnowana. Wrota od młyna, od Zapłocia i od owczarni już są dużo zrujnowane i gwoździe żelazne połową są powyjmowane.
Te wrota u góry mają pałąki żelazne jak ta połowa tak ta u każdych wrót, oraz i czapy z obrączkami u dołu żelazne. U officyn są wrota na zawiasach do ogroda kuchennego żelaznych z wrzecądzem żelaznym. Za oborą wrota podwójne na pałąkach żelaznych.
Do sadu wrota są zrujnowane, i tylko dane[?] zawiasy żelazne są u nich. Płoty tak koło sadu jak i za officynami porujnowane oraz i koło ogrodów. Sad nadrujnowany dużo. 

Osiadłość tej wsi.
Kmieci dwóch. Pierwszy Józef Sobieraj, drugi Marian Sobieraj, mają dworskich koni po parze i wołów po cztery,  krów nie mają, swinie, wóz, pług, siekierę, kosę, radło i po dwa sierpy, chałupy i stodoły, i inne pobudynki, robią cały tydzień dwojgiem. 

Półrolnicy.
Pierwszy Grzegorz Filas ma parę koni i parę wołów dworskich, swinie, siekierę, kosę, pług, wóz, radło, chałupę, stodoły i inne pobudynki. Drugi Wojciech Filas ma załogę dworską jako pierwszy, chałupę bardzo złą, ale wołu tylko jednego ma pańskiego, ma także krowę pańską, robią trzy dni w tydzień dwojgiem.

Zagrodników czterech. Pierwszy Tomasz Sobieraj ma parę wołów pańskich, kosę trawną, wóz, pług, radło, sierp, siekierę. Drugi Andrzej Pawlaczek, trzeci Wojciech Psuj, czwarty Marcin Bieda. Ci wszyscy mają załogę pańską, jako pierwsi robią po trzy dni w tydzień pojedynczą. 

Komornic cztery. Pierwsza Marianna Peraczka, druga Katarzyna Luczanka, trzecia Potomka Szkopka, czwarta Antoniego żona. Te biorą kopiznę z pola, robią po dwa dni w tydzień. 

Gościniec wiezny pod gontami, ale dach na nim zły z gruntu. Wchodząc do sieni jest po lewej stronie izba wielka o trzech oknach. W dwóch w ołów szyby oprawne, a w trzecim mniejsza połowa w drewno, a większa także w ołów. Szyb kilkunastu brakuje, podłoga w izbie z tarcic, ale powydeptywana miejscami. Posowa z tarcic, ale polepy na niej nie ma. Drzwi do izby z sieni i stajni na zawiasach żelaznych, z chaczykami do komory z izby także na zawiasach i z zamkiem żelaznym i kluczem. Po drugiej stronie prawej są dwie izdebki o jednym piecu, o dwóch kominkach murowanych, tak jako i w wielkiej izbie jest murowany. W jednej izdebce jest okiem dwa, w drugiej jedno, dwa w ołów w szyby oprawne, a trzecie w pół w drewno, a w pół w ołów oprawne, miejscami powybijane. Podłoga tylko w pierwszej izdebce z tarcic jako i posowa, ale tylko na jednej posowie jest trochę polepy. Wchodząc z sieni do kuchni, w której jest piec kuchenny murowany, lecz podrujnowany. Do kuchni są podwójne drzwi na zawiasach, z chaczykiem żelaznym, drzwi do izdebek i z kuchni na dwór są także na zawiasach i chakach żelaznych, oprócz jednej zawiasy, co jej połowa się urwała, komin dobry, piec zielony, gładki, polewany w wielkiej izbie przestawienia potrzebuje. U stajni wieznej są wrota z obu stron podwójne, na biegunach drewnianych. 

Chałupy przed gościńcem. 
Pierwsza u drogi nowa, snopkami poszyta, bez kalonki, komina nie ma, drzwi także nie ma do izby i komory tylko ode dworu, na posowie tylko kilkanaście deli. 
Druga chałupa podle tej, w której siedzi zagrodnik, ta jeszcze niezła, z sienią, izbą i komorą, drzwi czworo na biegunach. 
Z drugiej strony chałupa trzecia, w której siedzi ślusarz z sienią, izbą, komorą, i ta niezła tylko kalonki na niej brakuje i polepy na górze lepszej.
Wedle tej chałupy czwarta chałupa nowa, ale się cały dach na niej zrujnował, komin ociekł od góry, piec, kominek jeszcze niezły. W sieni komórka przeforsztowana, izba zaś bez okien, drzwi tylko dwoje na biegunach. 
Podle tej chałupy jest piwniczka pod gontami, ale prawie jakby tylko znak jest, że to piwniczka była. 
W środku tych chałup i gościńca jest studnia u prągła wzgórę jest wić drewniana, wiadro zaś u dołu w żelazo do prągła oprawne. Przed studnią jest kuźnia pod gontami dobra z komorką, drzwi dwoje na biegunach z skoblami i jednym wrzecądzem. 

Statki kowalskie są osobnym regestrem opisane. 
Młyn, w którym młynica niezła, ale izba, komora, komin prawie co się nie rozwal[ił?]. Kamienie zwierzchnie dwa, ale jeden obręczą zbity drewnianą, bardzo niski. Drugi tylko na dobrej ćwierci jest wysoki. Inne młyńskie porządki kontraktem młynarskim są opisane.
Pogrodki, upust bardzo niebespieczny, chlewiki i stodołka już podrujnowane co są przy młynie. 
Zasiew oziminy, żyta tylko samego zasianego znajduje się w zagonów 880.