Wielka Wieś

Zajączkowski:

Wielka Wieś-pow. sieradzki
1) 1295 oryg., KDP II, 157: Magna Villa - juxta civitatem Szadek (v.). Władysław Łokietek nadaje Wilczkowi (Wilchek, servitor noster diuturnus) 2 wolne łany in M. V.
2) XVI w. Ł. I, 440-441: Wyelgawyesz-villa, par. Szadek, dek. szadkowski, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 187: Vielga wiesz -wł. król., par. jw., pow. szadkowski, woj. sieradzkie. 1552-1553 P. 229: Wielgawieszch - jw. 4) XIX w. SG XIII, 315: Wielga Wieś - kol., folw. i os. karcz., par. i gm. Szadek, pow. sieradzki. 

Czajkowski 1783-84 r.

Wielka, parafia szadek, dekanat szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat szadkowski, własność: JKM.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.

Wielga wieś, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Szadek, własność rządowa. Ilość domów 11, ludność 102, odległość od miasta obwodowego 3.

Słownik Geograficzny:

Wielgawieś, kol., folw. i os. karcz., pow. sieradzki, gm. i par. Szadek, odl. 23 w. od Sieradza, leży tuż pod Szadkiem. Kol. ma 12 dm., 88 mk.; folw. lit. B 3 dm., 6 mk.; dwie os. karcz. lit. A 3 dm., 19 mk. W 1827 r. wś rządowa, miała 11 dm., 102 mk. Władysław, ks. kujaw., nadaje tu 1295 r. 2 łany niejakiemu Wilczkowi (Kod. dypl. pol., II, 135). Na początku XVI w. we wsi był dwór królewski, 2 łany sołtysie, zkąd dziesięcinę pobierał pleban w Szadku; łany kmiece dawały maldraty na stół arcybiskupi i kolędę po 1 gr. z łanu plebanowi (Łaski, L. B., I, 441). Według reg. pob. pow. Szadkowskiego z r. 1552 płacono tu od 31 łan. i 2 łan. sołtysich (Pawiński, Wielkop., II, 229). Według lustracyi z r. 1564 (Lustr., V, 151) było tu kmieci 10, łan. 5, ogród. 5 itd. Dochód fl. 53 gr. 25 den. 14; z folw. zł. 178 gr. 19 den. 9; z bydła, i owiec fl. 24 gr. 12.

Spis 1925:

Wielka Wieś, wś, pow. sieradzki, gm. Szadek. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne 19. Ludność ogółem: 151. Mężczyzn 83, kobiet 68. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego 151. Podało narodowość: polską 151.

Wikipedia:

Wielka Wieś-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zduńskowolskim, w gminie Szadek. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego.

Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)

WIELKA WIEŚ par. Szadek, p. zduńskowolski cz. A i B własność Juli z Dobków Wierzchlejskiej, sprzedana w 1827 roku Wiktorii z Wysockich i Tomaszowi Dembskim, którzy sprzedają Michałowi Oczkowskiemu. Od Józefa Mianowskiego w 1841 roku za 9800 zł kupują Felicja z Otockich Ksawerowa Stokowska (Kobyłecki 1828 k.360, Szczawiński 1841 k.316), patrz Karsznice

1992 r.

______________________________________________________________________________

Pomnik-głaz poświęcony bohaterom walk 1918-1920 w Wielkiej Wsi

Fot. Janusz Marszałkowski

Akta metrykalne (Parafia Szadek) 1755

Wielka Wieś

Roku Pańskiego 1755, dnia 19 października, Znakomity i Przewielebny Stanisław Więckowski, prepozyt szadkowski, ochrzcił imieniem Teresa, dziecko Urodzonych Marcina i Wiktorii Kiedrzeńskich, prawowitych małżonków. Rodzicami chrzestnymi byli Przewielebny Jan Kapcicki mansjonarz szadkowski z Urodzoną Pania Franciszką Gajecką.

Lustracja 1789 r.

Osiadłość wsiów Wielgi Wsi, Kobyli i Kromolina
do starostwa Szadkowskiego należących. Poddani, ich robocizny, daniny i powinności

Osiadłość wsi Wielga Wieś zwanej do starostwa Szadkowskiego należącej. - 1-szy. Adam Wicherek. 2-gi. Jan Jopowicz. 3-ci. Franciszek Rembacz z wsi Jaworzna W Sucheckiego, starosty Szadkowskiego dziedzicznej poddany. 4-ty. Mikołay luźny za kontraktem rolę trzymający. 5-ty. Paweł luźny kontraktowy. Ci wszyscy mają woły W starosty, Adam Wicherek robi od ś. Wojciecha do ś. Marcina ręcznie dni 5, a od ś. Marcina do ś. Wojciecha dni 3, a gdy orze, to tylko dni 2, ręcznie dzień 1 robić powinien, inni zaś robią dni 3 ręczno, a gdy orzą dzień, to ręczno także dzień odrabiają. Kapłony dają, sztukę przędą, stróżą strzegą. Chałupy mają pańskie.

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1819 nr 9

OBWIESZCZENIE.
Część Szlachecka wielkiey wsi pod Szadkiem leżąca, obeymuiąca 6. Włok chełmińskich gruntu naylepszego, z zabudowaniami stosownemi do gospodarstwa, i wolną propinacją iest z wolney ręki do sprzedania, Życzący sobie nabycia wspomnioney Części, dowiedzieć się może o cenie od Właściciela w Karsnicach Powiecie Szadkowskim mieszkaiącego.
w Kaliszu dnia 6, Lutego 1819.
Aloyzy Wierzchleyski. 

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1821 nr 48

Kommissya Woiewództwa Kaliskiego.
Uwiadomia, że Dyrekcya Glna Towarzystwa Ogniowego wydała pod dniem 6. b. m. assygnacyą do Kassy Główney Ogniowey
1) Na złtp. 100 iako na pierwszą połowę bonifikacyi za zabudowania włościana Urbana Gracki we wsi Zdzanie Ekonomii Pabianice dnia 5—6. Kwietnia r. b. zgorzałe, tudzież
2) Na złtp. 12 iako całkowitą należność za uszkodzone narzędzia ogniowe i dyety bieglym przez pogorzel dnia 4—5 Marca r. b. we wsi Wielkiey Ekonomii Męka wynikłą, które to summy za podaniem kwitów Interessentów na ręce Kommissarza Obwodu Sieradzkiego pocztą przesłane bydź maią.
Działo się w Kaliszu dnia 15. Listopada 1821. r.
Za Prezesa:    Kowalski. S.G. Dziewulski.

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1822 nr 5

LIST GOŃCZY
Sąd Policyi Prostey Powiatu Szadkowskiego.
Staroz. Abraham Herszowicz we wsi Wielka Wieś zwaney, w Powiecie tuteyszym położoney poprzednio Pakt krow utrzymuiący, a teraz Komorą tylko mieszkaiący, powołanym będąc do wspólnictwa kradzieży konia, przed uięciem go umknął potaiemnie z Gminy.
Rysopis iego iest następujący:   
Abraham Herszowicz liczy lat 40, wzrostu średniego, oczu ciemnych twarzy okrągłey pełney, włosów na głowie ciemnych kędzierowatych, zaś na brodzie żółtawych. — Miał na sobie płaszcz sukienny, ciemno-zielony, z kołnierzem wywianym, suknią z takiegoż sukna kroiem żydowskim, spodnie z tegoż samego sukna, kamizelkę czerwoną sycową z białemi kwiatkami, czapkę na głowie żydowską z lisami. Gdy na schwytaniu tegoż Inkulpata wiele
zależy, wzywa Sąd przeto wszelkie Władze, aby na niego pilne dawać raczyły baczenie, a w razie przytrzymania go, wprost Sądowi Policyi Poprawczey do Piotrkowa, lub też do Sądu tuteyszego odesłać nie omieszkały.
w Szadku dnia 15. Grudnia 1821.
Dębski, Z. Podsędka.

Gazeta Warszawska 1825 nr 32

Kommissyia Woiewodztwa Kaliskiego.

Do powszechney podaie wiadomości, iż następuiące Dobra Rządowe są do nowego wydzierżawieniu od dnia 1 Czerwca 1825 r. na zasadzie Postanowienia Xięcia Namiestnika Królewskiego z d. 24 Stycznia 1818 r., to iest:

I. W Obwodzie Sieradzkim.

1. W Ekonomii Męka:

a) Klucz Szadek składaiący się: z miasta Szadku, wsi Kobyla mieyska, Kromolniec, Szadkowic i Wielgiey wsi, z folwarków: Szadkowic i Wielgiey wsi, z propinacyi, z wolnego mlewa w młynach: Nagrobli i Wardęga, z rybołostwa w stawie przy młynie na grobli będącem; na lat trzy po sobie idących, za opłatą roczney summy dzierżawney zł: Pol: 12,652 gr: 25.

Gazeta Warszawska 1826 nr 46

Trybunał Cywilny Pierwszey Instancyi Woiewództwą Kaliskiego.
Na skutek Postanowienia Nayiaśnieyszego Pana z daty 12/24 Stycznia r. b. Regulacyią Hypotek Dóbr Narodowych, z któremi Skarb Publiczny do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przystępuie, nakazuiącego, i na skutek Reskryptów Kommissyy Rządowych Sprawiedliwości i Przychodów i Skarbu d. d. 22 i 24 Lutego r. b. rozpoczynaiąc regulacyią takową hypotek, podaie do wiadomości publiczney, iż do przyymowania Aktów pierwiastkowego regulowania hypotek Dóbr i realności niżey wymienionych w Woiewództwie Kaliskiem położonych, wyznaczył termin (...)
Na dzień 9 Maia 1826 roku. — dla:
9. Dóbr Narodowych Ekonomii Męka, składaiącey się z folwarku i wsi Męka, z Probostwa Męka złożone z gruntów i łąk w ilości morgów 277 prętów 120 miary Reńskiey, z młyna wodnego do Probostwa należącego, z wsi Ruda, z dwóch wybraniectw 21 łanów gruntu obeymuiących zabudowań w possessyi Rządu zostaiących, z folwarku j, wsi Polkow, z młyna Chochełna zwanego, z folwarku i wsi Piaski, z trzech młynów wodnych, to iest: 1) z młyna należącego do folwarku Wielka, 2) z młyna należącego do SSrów Antoniego Grzelaka, i 3) z młyna należącego do Mateusza Surmagi, z wsi Czechy, z folwarku wsi Góra poświętna, z folwarku Szkaplerz, Jurydyki Podominikańskiey, z miasta Sieradz, z wybranictwa we wsi Szlach: Dzigorzew w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim, z folwarku Osinek, z wybranictwa we wsi Szlach: Monice, i z folwarku Pruchna w Powiecie Wartskim Obwodzie Kaliskim, z folwarku Groiec Wielki, z młyna wietrznego, z wybranictwa we wsi Szlach: Mnichów, z wsi Łagiewniki, z folwarku wsi Oraczew, z młyna wodnego, z wybranictwa we wsi Szlach: Woźniki, z folwarku i wsi Kopyści, z wsi i Probostwa Borszewice, z folwarku i wsi Probostwa Sędzieiewice, z młyna wodnego tamże, z wsi Lucieiow, z wsi Żagliny i Źródła w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim; z folwarku i wsi Szadkowice, z młyna Buła na zimney Wodzie zwanego w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim; z miasta Szadek, z austeryią, oraz z domów Piekło, w których szynki Rządowe, niemniey z placu pustego Piekiełko, Z Wóytostwa w Szadku, z wsi Kromelin, Kobyla, Wielgiey Wsi, z młynów dwóch Nagrobla i Żagrda zwanych, w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim sytuowanych
(...) W moc Art: 3 postanowienia powyższego Nayiaśnieyszego Pana, oznaymia Trybunał, iż ktokolwiek sądziłby mieć prawo do własności Dóbr wyżey wymienionych, lub iakie prawo rzeczowe ściągaiące się do tychże Dóbr, może i powinien się zgłosić w terminach oznaczonych, a naypóźniey do dnia 14 Cztrwca r. b., który się w skutek Art: z tegoż postanowienia, ze względu na czas do obwieszczeń potrzebny, iako ostateczny i prekluzyyny oznacza.
Nadto dodaie Trybunał wskutek Art: 4 postanowienia Nayiaśnieyszego Pana, iż żadne reklamacyie przeciw Inkameracyi Dóbr na mocy urządzeń, iakie nastąpiły za Rządu Pruskiego, Austryiackiego, oraz na mocy Prawa na Seymie Xięztwa Warszawskiego dnia 23 Grudnia 1811 roku uchwalonego, ani też kompetencyie do Hypoteki przyiętemi nie będą, rozpoznawaniu Sądowemu nie ulegaią, niemniey żadne inne pretensyie prócz wymienionych powyżey w Artykule 3 do Hypoteki przyymowanemi bydź nie maią.
Regulacyia takowa odbywać się będzie w Kaliszu w pałacu Sądowym przy ulicy Józefiny położonym, przed delegowanemi przez Trybunał wyznaczonemi, o których w Kancellaryi Hypoteczney dowiedzieć się będzie można. — Kalisz d. 4 Marca 1826 r.
Rembowski Prezes.
Karnecki Sekretarz.

Powszechny Dziennik Krajowy 1830 nr 55

Kommissya Woiewództwa Kaliskiego. W uzupełnieniu reskryptu kommissyi rządowey przychodów i skarbu z daty 23 grudnia r. z. Nr. 82,482f16,610 zasadzaiącego się na dekrecie Nayiaśnieyszego Pana w Odessie pod dniem 19 sierpnia 1828 r. zapadłym, kommissyą woiewódzka do powszechney podaie wiadomości, iż: 1.w dniu 6maia r. b. 2. — 10— — 3. — 14— — poczynaiąc zawsze od godziny trzeciey z południa odbywać się będzie w iey biurze na sali zwykłych posiedzeń, publiczna licytacya na sprzedaż następujących dóbr rządowych, to iest: ad 1. Klucza Szadek, składaiacego się z wsiów Kobyla miejska, Kromolnia, Szadkowice i Wielgiey wsi z folwarków: Wielga wieś i Szadkowice, propinacji w całym tym kluczu, rybołowstwa, wolnego mlewa w młynach Szadkowice i Nagrobli, lasu przyległego, oraz nieużytków, w ekonomii Męka powiecie i obwodzie Sieradzkim położonego. ad 2. Klucza Kopyść, składaiącego się z wsiów: Borszewice i Kopyść, folwarku Kopyść, propinacyi tamże, i lasu przyległego, w teyże samey ekonomii powiecie i obwodzie położonego. ad 3. Klucza Oraczew, składaiącego się z wsi i folwarku Oraczew, propinacyi tamże, lasu przyległego, pastwisk wspólnych, w tey samej ekonomii, powiecie i obwodzie położonego. Licytacya zaczynać się będzie, a mianowicie: ad 1. od summy złp. 115,53... gr. 18. ad a. — — 76,349 gr. 21. ad 3. — — 29,713 — 26. w srebrze albo w listach zastawnych koloru białego w nominalney wartości. Oprócz postąpioney na licytacyi summy, obowiązany będzie plus licytant corocznie skarbowi opłacać w dwóch ratach kanon, ad 1. w summie złp. 5,563 gr. 15. ad 2. — — 3,670 — 23. ad 3. — — 1,415 — 22. z wolnością iednak spłacenia takowego monétą brzęczącą. Nadto przeymie tenże pożyczkę od towarzystwa kredytowego ziemskiego, od 1. w summie złp. 52,000. ad. 2 — — 34, 200. ad 3. — — 16,300. zaciągnioną, od którey przez następne 24. lata wnosić będzie do kassy tegoż towarzystwa prawem seymowem z dnia 13. Czerwca 1829. roku ustanowioną opłatę. Oprócz podatków i ciężarów do tychże dóbr przywiązanych, opłacać się będzie także nowo ustanowiony podatek ofiary, iako to. ad 1. w ilości złp. 951. gr. 1. ad 2. — — 209. —6. ad 3. — — 876. — Każdy przystępuiący do licytacyi winien złożyć vadium. ad 1. w summie złp. 13,187. ad 2. — — 8.709. gr. 16. ad 3. — — 3,483. — 15. w srebrze lub listach zastawnych, a nadto utrzymuiący się przy niej, obowiązany będzie zaraz złożyć drugą podobną ilość. O innych warunkach licytacyynych, każdy chęć kupna maiący poweźmie wiadomość w biórze kommissyi woiewódzkiey, gdzie nawet warunki kupna wraz z tabellarycznym wykazem źródeł dochodów na drzwiach są wywieszone. Wolno iest każdemu chęć licytowania maiącemu o stanie dóbr na gruncie przekonać się, a w tey mierze zgłosić się zechce do własciwey ekonomii naddzierzawcy, do którego stosowna wyszła dyspozycya. w Kaliszu dnia 10 lutego 1830 r. Radca Stanu Prezes. Piwnicki. Sekretarz Jeneralny Dziewulski.

Dziennik Powszechny 1831 nr 322

Kommissya Woiewództwa Kaliskiego. Podaie do publiczney wiadomości, iż wydzierżawiać będzie w drodze publiczney licytacyi następne od 1 Czerwca 1832 r. dobra Rządowe, a mianowicie:  

12. W ekonomii Męka.

A. Na d. 22 Grudnia r. b . klucz Szadek na lat 6 pro 1832/38 czyniący rocznego dochodu złp. 10,598 gr. 17 do którego należą. a) Wsie Kobyła mieyska, Kromolin, Szadkowice, Wielga wieś i miasto Szadek. b) Folwarki Wielga wieś i Szadkowice. c) Propinacya. d) Młyn.  

(...) Termina wyżey oznaczone odbywać się będą na sali posiedzeń Kommissyi Woiewódzkiey z południa od godziny drugiey, a o warunkach pod iakiemi wydzierżawienie Dóbr w mowie będących do skutku doprowadzonem zostanie, konkurenci, w Biórze Sekcji Dóbr w godzinach służbowych poinformować się mogą. Każdy pretendent w terminie stawaiący winien przed przystąpieniem do Licytacyi usprawiedliwić: I. Świadectwem Kommissarza obwodu, w którym dotychczasowe ma zamieszkanie, że w tym obwodzie iest znany iako dobry i zamozny gospodarz, że posiada dostateczny fundusz w gotowiznie, oraz inwentarz odpowiedni, który co do ilości i iakości wyszczególniony bydź winien; tudzież: II. Swiedectwem dziedzica Dóbr, które dotąd dzierżawił, że mu się w zupełności uiścił, i iest zamożnym gospodarzem, i że z Włościanami dobrze obchodził się; nakoniec obowiązany zostaie III. Złożyć Vadium w gotowiznie monetą kurs kassowy w kraiu maiącą, do wysokości iedney czwartey części summy dzierżawney z Dóbr, o których possessyą ubiega się. Vadium to nie utrzymuiącemu się przy Licytacyi, natychmiast zwróconem będzie. Prezes Szmidecki. Sekretarz Jlny. Bromirski.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1848 nr 120

(N.D. 2065) Sąd Policyi Prostej Okręgu Szadkowskiego.

Wzywa wszelkie Władze, tak cywilne jako i wojskowe nad bezpieczeństwem w kraju czuwające, iżby na Walentego Orłowskiego, o różne kradzieże obwinionego, ścisłą baczność zwracały, a w razie onego ujęcia, pod mocną strażą Sądowi tutejszemu lub Sądowi Poprawczemu Wydziału Piotrkowskiego, dostawić raczyły.

Rysopis jego następny: ma lat 27, katolik, rodem z Rzeczycy, mieszkał przed ucieczką we wsi Wielka wieś, Gminie Starostwo Szadek, utrzymywał się jako gracz wiejski i smolarz; wzrostu średniego, twarzy ściągłéj, włosów blond, oczów szarych, nosa miernego, ust zwyczajnych, w czasie zbiegostwa ze Szadkowic był ubrany w spancerek ze sukna Ruskiego, z drewnianemi guzikami, białe zgrzebne spodnie, buty dobre, koszulę lnianą, bez czapki.

Szadek dnia 19 (31) Marca 1848 roku.

Podsędek, Borowski.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1855 nr 13

(N. D. 375) Pisarz Kancellaryi Ziemiańskiej Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Po śmierci.  

4. Dezyderyusza Zagórskiego co do summy rs. 11,250* pod N. 7 wykazu dóbr Stęszyce i Opieszyn z Ogu Szadkowskiego i.

5. Stefana Złotnickiego co do własności trzech-letnich od tejże Zagórskiego summy procentow oraz co do summy rs. 156 pod N. 6 wykazu dóbr Wielkiej wsi, z tegoż Ogu zapisanej.

Otworzyły się spadki do regulacyi których wyznacza się przedemną Pisarzem termin prekluzyjny na d. 11 (23) Lipca r.b.

Kalisz d. 3 (15) Stycznia 1855 r.

J. N. Zengteller.

*nieczytelne

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1858 nr 271

(N. D. 5798 ) Pisarz Kancellaryi Ziemiańskiej Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Po śmierci:  

5) Fabiana Uziembło, współwłaściciela dóbr Wielka wieś A. B. w Okręgu Szadkowskim,  

(…) otworzyły się spadki do regulacyi których wyznaczam termin ostateczny na d. 4 (16) Czerwca 1859 r. w Kancellaryi Ziemiańskiej Kaliskiej.

Kalisz d. 19 Listop. ( 1 Grudnia) 1858 r.

J. N. Zengteller.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1859 nr 108

(N. D. 3122) Pisarz Kancellaryi Ziemiańskiej Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Po śmierci:  

5. po Honoracie z Otockich Uziembło, współwłaścicielce dóbr Wielkiej-wsi Α. Β. z Okręgu Szadkowskiego, ostatecznym wyrokiem 10 Departamentu Rządzącego Senatu, na pozbawienie wszelkich praw i osiedlenie w Syberyi skazanej, otworzyły się spadki, do regulacyi których wyznaczam termin ostateczny na dzień 10 (22) Listopada r. b. w Kancellaryi Ziemiańskiej Kaliskiej.

Kalisz d. 1 (13) Maja 1859 r.

J. N. Zengteller.

Dziennik Powszechny 1862 nr 63

(N. D. 1437) Komornik przy Trybunale Gubernii Warszawskiej w Kaliszu. Dobra Wielka-wieś części lit. A. B. w Okręgu Szadkowskim Pecie Sieradzkim położone wydzierżawione zostaną przez publiczną licytację na lat 3 poczynając od d. 12 (24) Czerwca 1862 r. do tegoż dnia 1865r., termin do odbycia licytacji przed Rejentem Okręgu Szadkowskiego Józefem Zborowskim w mieście Okręgowym Szadku na dzień 20 Kwietnia (2 Maja) r. b. godzinę 10 z rana jest oznaczony, którego warunki przejrzane być mogą. Dotychczasowa cena dzierżawna wynosi rocznie rs. 165. Sieradz dnia 3 (15) Lutego 1862 r. Jan Sakowski.

Dziennik Warszawski 1871 nr 87

N. D. 2477. Pisarz Kancelarji Ziemiańskiej przy Trybunale Cywilnym w Kaliszu.

Zawiadamia, że toczy się postępowanie spadkowe po:

5. Teodorze z Uziembłów 1° ślubu Czarnołęskiej, powtórnego Jungowskiej, współwłaścicielki dóbr Wielka wieś lit. А. В z Okręgu Szadkowskiego.  

Oraz że do regulacji tych spadków, oznaczony został, w tutejszej Kancelarji Ziemiańskiej, ostateczny termin na d. 3 (15) Listopada 1871 r.

Kalisz d. 14 (26) Kwietnia 1871 r.

J. Korycki.

Dziennik Warszawski 1871 nr 98

N. D. 2839. Pisarz Trybunału Cywilnego w Kaliszu.

W zastosowaniu się do art. 682 K. P. S. wiadomo czyni, iż na żądanie Ludwiki z Chrzanowskich Witkowskiej, po Witalisie Witkowskim pozostałej wdowy, w mieście Warszawie pod Nr. 1327 zamieszkałej a zamieszkanie prawne w obecnym przedmiocie, u swego Obrońcy Ignacego Jabłońskiego Patrona Trybunału w Kaliszu tamże zamieszkałego, subhastacje dóbr Wielkiej wsi prowadzącego obranie mającej, w poszukiwaniu sumy rs. 393 kop. 20 z procentem i kosztami od Aleksandry Domiceli z Uziembłów Waldemara Kajzer żony i Teodory z Uziembłów Romualda Jungowskiego żony, a teraz jej sukcesorów z imion i nazwisk niewiadomych jako współwłaścicielek dóbr Wielkiej wsi i tamże w okręgu Szadkowskim zamieszkanie prawne obrane mających przypadających, zajęte zostały w drodze przymusowego wywłaszczenia protokółem Antoniego Radwańskiego Komornika Trybunału Kaliskiego w dniu 3 (15) Kwietnia 1871 r. dopełnionym

DOBRA ZIEMSKIE

Wielka-wieś lit. A. B.

z przyległościami w powiecie Sieradzkim okręgu Szadkowskim leżące które graniczą i stykają się na wschód słońca z drogą publiczną z Sieradza do Szadku idącą i stajniami wojskowemi, na południe z Karczowkiem, na zachód, z lasem rządowym, na północ z donacją Szadkowice; stanowią dwie oddzielne części każda po mórg 38 prętów 58 miary nowo-polskiej obejmujące, gruntu klasy III, które dzierżawi Ludwik Goszczyński do dnia 12 (24) Czerwca 1874 r. po rs. 195 rocznie po koniec dzierżawy już zaspokojone.

Budowle są następujące:

Dwór mieszkalny z drzewa pod gontami, stodoła o dwóch klepiskach i przystawie, stajnie obory i spichrz, pod jednym dachem, obora, wozownia i chlewy łącznie, piwnica w ziemi, w podwórzu jest sadzawka, ogród owocowy i warzywny, wreszcie trzy domy dla ludzi dworskich, karczma z obórką przy trakcie z której Kazimierz Kołodziejski płaci rocznie po rs. 30.

Podatków z tych dóbr opłaca się rocznie rs. 70 kop. 4.

Obszerniejszy opis dóbr tak zajętych obejmuje protokół zajęcia u popierającego sprzedaż Ignacego Jabłońskiego Patrona Trybunału w Kaliszu pozostający zaś zbiór objaśnień i warunki sprzedaży tak u tegoż Patrona jako też w kancelarji Pisarza Trybunału przejrzane być mogą.

Akt zajęcia tego doręczony został w dniu 15(27) Kwietnia 1871 roku Józefowi Gadomskiemu Pisarzowi Sądu Pokoju w Szadku, Hipolitowi Czerwińskiemu Wójtowi gminy osady Szadek, i Ludwikowi Goszczyńskiemu ustanowionemu dozorcy. Poczem akt ten w dniu 21 Kwietnia (3 Maja) r. b. do właściwej księgi wieczystej wniesiony, а pod dniem dzisiejszem w biurze Pisarza Trybunału zaregestrowany został.

Sprzedaż dóbr tych zajętych odbędzie się na jawnej audjencji Trybunału Cywilnego w Kaliszu i tamże pierwsze ogłoszenie warunków tej sprzedaży nastąpi w dniu 15 (27) Czerwca 1871 r. o godz. 10 z rana.

Kalisz d. 1 (13) Maja 1871 r.

Asesor Kolegjalny, J. Migórski.

Rozwój 1899 nr 32

Z sądu. Wczoraj II wydział karny sądu okręgowego piotrkowskiego, na kadencyi w Łodzi osądził ciekawą sprawę Ignacego Urbańskiego 22 lat wieku liczącego, Franciszka Urbańskiego 33 lat, Jana Andrzejczaka 20 lat, oskarżonych o zbrojny opór policyi i Andrzeja Sobczaka i Tomasza Kowalskiego o ukrywanie tych przestępców.

Szczegóły sprawy następujące:

W dniu 4 stycznia 1898 r. st. st. członkowie miejscowej policyi śledczej Fuks, Romanow i Frejlich śledząc braci Urbańskich, podejrzanych o zabójstwo Maryi Redlich, przybyli wraz ze strażnikami ziemskimi Korolem i Kampfem na osadę włościanina wsi Wielka-Wieś, w powiecie sieradzkim, Tomasza Kowalskiego, gdzie spodziewali się zastać poszukiwanych. Nie zastawszy tam Urbańskich dowiedzieli się od Kowalskiego, że przebywają w osadzie Andrzeja Sobczaka we wsi Krywuczek.

Według objaśnienia straży ziemskiej zarówno Kowalski jakoteż i Sobczak zajmowali się ukrywaniem złodziejów, skutkiem czego Fuks, niedowierzając Kowalskiemu, pozostał u niego, innych zaś wydelegował do Sobczaka.

Gdy Romanow, Frejlich i Kampf przybyli do Sobczaka, pierwsi dwaj weszli do izby a ostatni pozostał około sieni domu pilnować wyjścia.

Zaledwie Romanow i Kampf przestąpili próg izby Sobczaka, napadło na nich czterech drabów, mianowicie Franciszek, Tomasz i Ignacy Urbańscy i Jan Andrzejczak. Romanow wówczas schwycił jednego z napastników lecz gdy na rozkaz Franciszka Urbańskiego „bierzcie siekiery i rąbcie go" Andrzejczak schylił się pod łóżko i wyciągnął (..........)* Ignacy Urbański napadł na Kampfa. Kampf w celu obrony obnażył szablę i począł się nią bronić, przyczem zadał Ignacemu Urbańskiemu ranę w rękę.

Zobaczywszy, że Romanow ranny w głowę, Kampf ustąpił z izby pierwszy; za nim ustępował Romanow, przestępcy zaś na czele z Franciszkiem Urbańskim, uzbrojonym jeszcze w topór, nacierali na nich.

Stojący wówczas na straży Frejlich, uzbrojony w nabity rewolwer, widząc rannego Romanowa i nacierania przestępców, wystrzelił do sieni raniąc w nogę Ignacego Urbańskiego.

Przestępcy cofnęli się do izby i wybiwszy siekierą okno od strony lasu, wyskoczyli na pole i poczęli uciekać unosząc z sobą rannego Ignacego Urbańskiego.

Zanim Frejlich i Kampf, którzy opatrywali rannego Romanowa, spostrzegli ucieczkę przestępcy byli już na dalekiej odległości. Frejlich wystrzelił jeszcze za nimi lecz chybił.

Przestraszony drugim wystrzałem Freilicha Andrzejczak zaprzestał uciekać i został aresztowany.

Oprócz Andrzejczaka aresztowano również Sobczaka i Kowalskiego, ukrywających stale przestępców.

Na sprawie przestępcy nie przyznali się do

winy.

Sąd po przesłuchaniu świadków wydał wyrok, mocą którego zostali skazani: Ignacy i Franciszek Urbańscy na pozbawienie wszystkich praw i przywilejów i zesłanie do Syberyi na osiedlenie, Jan Andrzejczak na ośm miesięcy więzienia, Andrzej Sobczak i Tomasz Kowalski obaj na pozbawienie wszystkich szczególnych praw i na pół roku rot aresztanckich.

*nieczytelne, przypis autora bloga

Gazeta Kaliska 1899 nr. 93

Kradzieże koni. W ubiegłym miesiącu w guberni naszej miały miejsce trzy kradzieże koni, a mianowicie:
we wsi Budzinek gminy Dalików skradziono klacz włościaninowi Wojciechowi Szadkowskiemu; w Wielkiej wsi pow. sieradzkiego właścicielowi folwarku T. Kowalskiemu parę koni z uprzężą, i w Mnichowie tegoż powiatu, kobyłę należącą do włościanina Szczepana Pendzika.

Zorza 1900 nr 3 i 4

Rozwiązanie konkursu gospodarstw włościańskich. Pisaliśmy w swoim czasie, że Warsz. Sekcja rolna w imienin Towarzystwa wyścigów konnych ogłosiła w zeszłym roku konkurs gospodarstw włościańskich. W ubieganiu się o nagrody na konkursie tym nie mogli brać udziału ci z gospodarzy, którzy już poprzednio do konkursu stawali. Pomimo to, opisy swoich gospodarstw nadesłało tym razem około 20-tu gospodarzy, a z tych 12-tu otrzymało nagrody już to za wzorowe urządzenie, już też za dążność w tym kierunku.

(…) Nagrody trzeciej kategorji, otrzymali: Jakób Misiaczek z Wielkiej Wsi pod Szadkiem w gub. Kaliskiej—sieczkarnię ręczną;

(…) Ze wszystkich wymienionych wyżej dwunastu nagrodzonych — siedmiu jest czytelników „Zorzy.” (...)

R. Z.

Gazeta Świąteczna 1912 nr 1641

Wypadek z bronią. Adam Misiak, gospodarz w Wielkiej-Wsi pod Szadkiem, w guberńji kaliskiej, pasł dnia 16-go czerwca krowy, a w pobliżu pasł konie młody chłopak, służący gospodarza Nowackiego, mając przy sobie niewiadomo po co nabitą strzelbę. Około południa 10-letni wnuczek Misiaka przyszedł wyręczyć go w pasieniu. Chłopiec miał kawałek chleba z masłem i zaczął go ze smakiem zajadać. Służący Nowackiego, zobaczywszy to, zbliża się i prosi, żeby się z nim podzielił, ale mały Misiak odmówił. Wtedy tamtemu przyszło do głowy nastraszyć go. Śmiało wycelował w niego strzelbę, bo próbował przedtem z niej strzelać, ale bez skutku, więc myślał, że jest zepsuta. Wtem — trzebaż nieszczęścia — huknął strzał i chłopiec padł na ziemię z przestrzeloną głową, a w dwie godziny potem życie zakończył. Jest to nauka, żeby broni niepotrzebnie z sobą nie nosić, a tembardziej do żartów nie używać. J. Sz.

Obwieszczenia Publiczne 1931 nr 71

Wydział hipoteczny, sekcja II, przy sądzie okręgowym w Kaliszu, niniejszem obwieszcza, że zostały otwarte postępowania spadkowe po zmarłych:
8) Adamie Kobusiewiczu, współwłaścicielu działki obszaru 3 morg. 228 prętów, zapisanej pod lit. b działu II wykazu hip., majątku Wielka Wieś A, B, powiatu sieradzkiego;

Termin zamknięcia tych postępowań spadkowych wyznaczony został na dzień 5 marca 1932 roku, w którym to terminie osoby interesowane winny zgłosić się do kancelarji wymienionego wyżej wydzia­łu hipotecznego, w celu ujawnienia swoich praw, pod skutkami prekluzji. 

Echo Sieradzkie 1933 18 wrzesień

POGRYZIONY PRZEZ PSA WŚCIEKŁEGO.

Wściekły pies pogryzł Jerzego Kola zam. w Wielkiej Wsi, gm. Szadek.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 21

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dn. 19 październ. 1933 r. L. SA. II. 12/14/33

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu sieradzkiego na gromady.

Po wysłuchaniu opinji rad gminnych i wydziału powiatowego, zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 18 października 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23. III. 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.

XIII. Obszar gminy wiejskiej Szadek dzieli się na gromady:

14. Wielka Wieś, obejmującą: kolonję Kromolin-Nowy, osadę leśną Kromolin, kolonję Starostwo Szadek, wieś Wielka-Wieś, kolonję Wielka-Wieś.

§ 2.

Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Sieradzkiemu.

§ 3.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

Wojewoda:

wz. (—) A. Potocki
Wicewojewoda

Obwieszczenia Publiczne 1938 nr 34

Regulacje hipoteczne.

Wydział Hipoteczny w Zduńskiej-Woli, obwieszcza, że na dzień 1 sierpnia 1938 roku, wyznaczony został termin pierwiastkowych regula­cji hipotek dla:

1) działek gruntu, nabytych na rzecz Skarbu Państwa, pod budowę kolei Herby-Nowe — Gdynia: we wsi Krobanowie, gm. Zduńska-Wola, ogólnej przestrzeni 9 ha 404 m kw, oznaczonych nr nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12,, 13, 14, 15, 16 i 17 na planie mierniczego W. Kondratowi­cza; we wsi Krobanówku, tejże gminy Zduńska-Wola, ogólnej przestrze­ni 2 ha 6230 m kw, oznaczonych nr nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 i 20 na tymże planie; we wsi Ostrów, tejże gmi­ny Zduńska-Wola, ogólnej przestrzeni 1525 m kw, oznaczonych nr nr 3, 4 i 5 na tymże planie; we wsi Dziewulin, gminy Szadek, ogólnej prze­strzeni 5888 m kw, oznaczonych nr nr 1, 2, 3, 4, 5 i 6 na tymże planie; we wsi Wielka-Wieś, tejże gminy Szadek, ogólnej przestrzeni 2 ha 9570 m kw, oznaczonych nr nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 i 10 na tymże pla­nie i we wsi Wólka Wojsławska, gminy Wojsławice, powiatu sieradzkie­go, województwa łódzkiego, ogólnej przestrzeni 1 ha 6949 m kw, ozna­czonych nr nr 1, 2, 2a, 3 i 4 na tymże planie, czyli razem obejmujących ogólnej przestrzeni 17 ha 0566 m kw;

W powyższym terminie osoby interesowane winny zgłosić w kan­celarii Wydziału Hipoteczengo w Zduńskiej-Woli, prawa swoje do wy­żej wymienionych nieruchomości pod skutkami prekluzji z art. 154 i 160 Ust. Hip. 21/38.

Dziennik Łódzki 1969 nr 255

W Wielkiej Wsi pow. Sieradz, z nie ustalonych przyczyn spaliła się sterta ze zbożem. Straty wynoszą ok. 15 tys.

Dziennik Łódzki 1970 nr 28

KRONIKA WYPADKÓW

W Wielkiej Wsi, pow. Sieradz na nie strzeżonym przejeździe kolejowym pociąg towarowy uderzył w samochód m-ki wartburg. Właściciel nie mógł zapuścić silnika samochodu, który zgasł podczas hamowania. Samochód został rozbity — straty 70 tys. zł.

______________________________________________________________________________

Biuletyn Szadkowski  2003/3

______________________________________________________________________________

Katarzyna Milewska*

CHARAKTERYSTYKA PRZESTRZENNA
I GOSPODARCZA SOŁECTWA WIELKA WIEŚ**

 Graniczące od południowego zachodu z miastem Szadek sołectwo Wielka Wieś (rys. 1) z pewnością można zaliczyć do „nietypowych”. Sytuacja taka wynika przede wszystkim z faktu, iż ukształtowane w średniowieczu granice miasta tylko raz były zmieniane (w 1954 r. uchwałą nr 25/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi). W efekcie część terenów znajdujących się administracyjnie poza Szadkiem de facto stanowi składowe jego realnej przestrzeni.
Należy jednak zaznaczyć, że ten „problem” jest dostrzegany przez władze lokalne. Podjęły one próby unormowania tej kwestii w 1991 i w 2001 r. Projekty zakładały włączenie do miasta, obok fragmentów sołectwa Szadkowice i Karczówek, także terenów leżących w granicach Wielkiej Wsi (fragment Starostwa Szadek i Wielkiej Wsi) (rys. 2).
Całkowita powierzchnia sołectwa wynosi 824 ha i obejmuje oprócz samej Wielkiej Wsi również: Wielką Wieś Folwark, Starostwo, Kromolin Nowy, Osadę Leśną oraz Stację PKP (rys. 3).

Rys historyczny
Opisywany teren łączy z miastem silna więź historyczna. Na terenie sołectwa (na wzgórzu, w miejscu krzyżowania się szlaków z Łęczycy do Sieradza i z Piotrkowa do Uniejowa) w początkach minionego tysiąclecia istniała osada, z której później rozwinęło się miasto Szadek.

* mgr Katarzyna Milewska jest asystentem w Katedrze Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego.

** W artykule wykorzystano materiały zebrane i zestawione w pracy dyplomowej R. Czerwczaka, pt. Sołectwo Wielka Wieś w gminie Szadek – monografia geograficzna, wykonanej pod kierunkiem prof. dr hab. Tadeusza Marszała w Katedrze Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej UŁ w 2003 r.

Prawdopodobnie już w XI w. istniał tu dwór i kościół p.w. św. Idziego, który w XII w. stał się kościołem parafialnym i pełnił tę funkcję do 1335 r. Wzmiankowany w źródłach z XIV w. Stary Szadek po założeniu miasta lokacyjnego przekształcił się w przedmieście zwane Podgórzem.

Sama Wielka Wieś również posiada już wielowiekową historię. Osiedle wiejskie o tej nazwie możemy odnaleźć m.in. w Lustracji województw wielkopolskich i kujawskich 1564–15651, zawierającej dość dokładne informacje zarówno o samej wsi: „W tej wsi jest kmieci 10, mają pod sobą łanów 5 [...], Karczmarz 1 [...], tenże robi 4 dni. Z tych kmieci każdy robi w tydzień po 4 dni. Tamże wójt jest Jan Ossieczki, którego namiastek czynił posługą do zamku z tego wójostwa; teraz ten żadnej posługi nie czyni, prawa ukazał na wolność [...]. Bór jest przy tej wsi”, jak i o dworze.

1 Obszerniejszy opis dworu zawiera Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1545, cz. I, wyd. A.Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961.

Z wykonanej nieco ponad sześćdziesiąt lat później kolejnej lustracji2 (również szeroko opisującej dwór) wyraźnie wynika, iż wieś mocno zubożała „Ta wieś ma włók 5 [...] Kmieci przedtym było 10, teraz tylko 5 [...] Karczmarz spustoszał [...] Ogrodników 5, ogrodów 3, które kmiecie trzymają [...]”.

Początki, tak dworu, jak i otoczonego fosą kopca, który był później wykorzystywany przez następujących po sobie starostów do wznoszenia kolejnych drewnianych budynków mieszkalnych, datuje się na XIV w. Ze wspomnianej lustracji dowiadujemy się także o istnieniu domu gospodarskiego (z białą izdebką i 2 komorami), drugiego domu (z nową izbą, długim stołem i murowanym kominem) oraz kuchni, piekarni, komory i 2 stajni (na 26 i 16 koni), a także obory, chlewów oraz 2 drewnianych stodół.

2 Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, cz. II: Województwo sieradzkie, wyd. Z. Guldon, Wrocław 1969.

Ostatni ze stojących tam budynków został zniszczony w końcu XVI w. podczas wojen szwedzkich, natomiast zarówno kopiec, jak i fosa uległy z czasem niwelacji.

Podczas wojen napoleońskich obecna droga Wielka Wieś – Męcka Wola pełniła rolę traktu do przemarszu wojsk.

Na przełomie XVIII i XIX w. w Wielkiej Wsi zlokalizowano stałą kwaterę dla garnizonu, w którym stacjonowało 120 żołnierzy pruskich. W początkach XIX w. w Starostwie istniały stajnie wojskowe oraz folwark rządowy.

W 1827 r. 102 mieszkańców zamieszkiwało 11 domów, w 1890 r. zaś we wsi było 12 domów i 88 mieszkańców, w folwarku 6 osób w 3 domach, natomiast w 2 osadach karczemnych łącznie 19 osób. Wieś należała do parafii i gminy Szadek w powiecie sieradzkim.

Pierwsze dekady XX w. przyniosły istotne zmiany zagospodarowania terenów dzisiejszego sołectwa. W latach 1908–1910 po wykarczowaniu lasu w północno zachodniej części sołectwa utworzono wieś Kromolin Nowy. Działki (o powierzchni 10 mórg, tj. 5,6 ha) otrzymali tu przede wszystkim wojskowi. 1920 r. przyniósł założenie Nadleśnictwa Szadek. Dla jego potrzeb wybudowano leśniczówkę w Osadzie Leśnej i gajówkę w Kromolinie Nowym. W tym samym roku przeprowadzono modernizację sieci komunikacyjnej, utwardzając wiodącą z Szadku do Warty drogę gruntową. Wielką Wieś, która składała się podówczas z 21 domostw, zamieszkiwało 166 osób.

W czasie drugiej wojnie światowej część mieszkańców została przymusowo wywieziona na roboty do Niemiec.

Użytkowanie ziemi i układ przestrzenny

W strukturze użytkowania ziemi największy udział (403 ha) mają użytki rolne. Lasy pokrywają 351 ha powierzchni, z czego 96,4% pozostaje we władaniu Lasów Państwowych Nadleśnictwa Poddębice. Pozostałe formy użytkowania ziemi zajmują w sumie 70 ha (rys. 4).

Wyraźnie jest widoczny podział sołectwa na trzy części: północną o typowo rolniczym charakterze, południową – leśną oraz wschodnią o najwyższym stopniu zainwestowania (rys. 5) i fizjonomii zbliżonej do miejskiej, która w pierwszej kolejności jest brana pod uwagę przy zmianie granic administracyjnych miasta Szadek3.

Przebieg nowych granic administracyjnych, mający na celu przede wszystkim dopasowanie granic miasta do istniejącego obszaru zainwestowania typu miejskiego4, o wysokiej gęstości zaludnienia, „wyłączyłby” z sołectwa:

· część Starostwa Szadek (budynki od nr 9 do 18),

· część Wielkiej Wsi (budynki od nr 13 do 21),

· część Wielkiej Wsi – Folwark (budynki nr 2 i 4),

· Stację PKP,

· Osadę Leśną.

3 Oprócz części sołectwa Wielka Wieś, zmiany miałyby objąć także fragmenty sołectw Karczówek i Szadkowice-Ogrodzim.

Sołectwo cechuje złożony układ przestrzenny, dodatkowo potęgowany, nietypowym dla obszarów wiejskich, rolniczousługowo- przemysłowym charakterem zagospodarowania.

Zdecydowanie największą gęstość zabudowy obserwujemy w Wielkiej Wsi (59 budynków mieszkalnych) oraz na jej przedłużeniu, wzdłuż drogi w Starostwie. Pierwotny układ klasycznej rzędówki, z zabudowaniami usytuowanymi wzdłuż drogi i prostopadle do niej biegnącymi pasami pól, w wielu miejscach uległ już znacznym przekształceniom (głównie na skutek rodzinnych podziałów gospodarstw).

4 Uwzględniając zabudowę mieszkaniową, obiekty produkcyjno-usługowe i sieć infrastruktury.

Jednostkami osadniczymi o „specyficznym” charakterze są Stacja PKP oraz Osada Leśna. W skład zabudowań Stacji wchodzą dwa budynki wielorodzinne, z których jeden pełni dodatkowo funkcję budynku stacyjnego, Osadę Leśną zaś tworzą 4 działki z zabudową o charakterze podmiejskim.

Pozostałe wsie sołectwa Wielka Wieś cechują się chaotyczną zabudową.

Najstarszym budynkiem na terenie sołectwa jest kościół p.w. św. Idziego. Obecny budynek świątyni pochodzi z 1860 r. i najprawdopodobniej został wzniesiony w miejscu pierwotnego kościoła parafialnego, istniejącego tu już w XI–XII w.5

Na uwagę zasługuje wyposażenie kościoła, zawierające liczne elementy pochodzące z dawnej drewnianej budowli. Na pierwszym miejscu należałoby wymienić ołtarz główny z obrazami: św. Idziego z 1861 r. oraz Wniebowstąpienia Pana Jezusa z pierwszej połowy XIX w. w zwieńczeniu oraz drewnianym, złoconym, rzeźbionym w sześć bogato rozczłonkowanych pilastrów zwieńczonych główkami aniołków tabernakulum z początku XVII w. Na ołtarzach bocznych m.in. obrazy św. Apolonii i św. Rozalii z XVIII w.

Kościół stoi pośrodku nadal czynnego cmentarza katolickiego, do którego przylega cmentarz ewangelicki (funkcjonował od 1847 r. do połowy XX w.).

Struktura gospodarcza

Teren sołectwa zamieszkuje 285 osób, w tym 85 Wielką Wieś, 90 Starostwo, 22 Wielką Wieś Folwark, 54 Kromolin Nowy, 21 Stację PKP i 13 Osadę Leśną.

Dość interesująco przedstawia się struktura zawodowa mieszkańców. W wieku produkcyjnym znajduje się nieco ponad połowa osób zamieszkujących analizowany teren. Z tej liczby zatrudnienie znalazło niecałe 70%, z czego 23% pracuje w przemyśle i budownictwie, a 10% w usługach. Sytuacja ta jest po części związana z faktem, iż na terenie sołectwa Wielka Wieś jest zlokalizowanych szereg obiektów stanowiących składnik struktury miejskiej (rys. 6) i służących obsłudze mieszkańców Szadku, w tym m.in.:

· Zakład Gospodarki Komunalnej,

· Posterunek Energetyczny,

· Główny Punkt Zasilający,

· stacja kolejowa PKP oraz kilka zakładów produkcyjnych i usługowych, w większości o zasięgu oddziaływania przekraczającym granice Wielkiej Wsi.

5 W aktach kościelnych z 1398 r. znajduje się wzmianka o murowanym kościele, który w późniejszych latach popadł w ruinę.

Działalność przemysłowa na terenie sołectwa reprezentują 4 zakłady produkcyjne: „Wartatex”, zakład produkcji rajstop oraz tartaki „Kotlinki” i „Interius”.

Zatrudniająca 180 osób szwalnia, będąca odziałem łódzkiej firmy „Wartatex”, powstała w Wielkiej Wsi w 1996 r. z przekształcenia produkującego konfekcję zakładu „Sira”, który działał tu od roku 1973.

Od końca drugiej wojny światowej do 1989 r. w Wielkiej Wsi istniała (prowadząc przede wszystkim działalność handlowousługowo- produkcyjną) Gminna Spółdzielnia w Szadku. Przemiany ustrojowe „wymusiły” znaczne ograniczenia w jej funkcjonowaniu, jednak pozostała baza materialna stała się swoistą podstawą nowo tworzonych podmiotów. W 2002 r. na bazie istniejącego tu wcześniej tartaku powstała firma o tym samym profilu działalności pod nazwą „Interius”. Specjalizuje się ona przede wszystkim w produkcji na rynek wojewódzki elementów do palet oraz materiałów dla budownictwa.

Drugi w sołectwie tartak – „Kotlinki”, wytwarzający drewniane domy oraz tarcicę na potrzeby stolarstwa i przemysłu meblarskiego, powstał w 1996 r. Wykorzystuje on budynki, które należą do Spółdzielni Kółek Rolniczych.

Spółdzielnia ta, utworzona na bazie 23 kółek rolniczych, funkcjonuje od 1974 r. i świadczy usługi mechanizacyjne i warsztatowe dla rolnictwa oraz sprzedaje opał, środki ochrony roślin, części do maszyn. W latach swojej „świetności” zatrudniała ok. 300 osób, jednak trwający od lat osiemdziesiątych regres mocno ją ograniczył (obecnie na etacie jest tu tylko 12 pracowników).

Do lat pięćdziesiątych w Kromolinie Nowym działała, wybudowana w latach trzydziestych XX w., cegielnia.

Działalność usługową reprezentuje także warsztat samochodowy „Wicar” (działający od 1990 r. w budynkach Gminnej Spółdzielni), zakład dystrybucji gazu „Progaz” oraz Zakład Gospodarki Komunalnej i Zakład Energetyczny Łódź- Teren, posterunek w Szadku.

Utworzony w 1991 r. Zakład Gospodarki Komunalnej z siedzibą w Starostwie obsługuje obszar całej gminy, świadcząc usługi m.in. w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, oczyszczania i wywozu nieczystości stałych oraz administracji nieruchomościami komunalnymi, funkcjonujący zaś od 1978 r. posterunek energetyczny obejmuje zasięgiem gminy Szadek, Wodzierady, Lutomiersk oraz częściowo Zadzim, Dalików i Wartę. Na terenie sołectwa umiejscowiony jest także powstały w latach 1962–1964 na potrzeby linii kolejowej6 Główny Punkt Zasilający 110/15 kV oraz 3 stacje transformatorowe.

Gospodarkę rolną na terenie sołectwa prowadzi 41 gospodarstw (rys. 7), o łącznej powierzchni użytków rolnych 403 ha.

W strukturze zasiewów zdecydowanie dominuje żyto, mieszanki zbożowe i pszenica. Uprawia się także jęczmień i ziemniaki oraz pszenżyto. Produkcja zwierzęca obejmuje 442 sztuki trzody chlewnej, z czego 78 przypada na gospodarstwo wyspecjalizowane w jej chowie oraz hodowlę 65 sztuk bydła.

Jak wynika z powyższej analizy, tereny sołectwa Wielka Wieś, rozciągające się wzdłuż dróg wylotowych na Zduńską Wolę i Wartę, podlegają procesom zainwestowania miejskiego. Zarówno elementy zagospodarowania przestrzennego, rodzaj zabudowy, jak i struktura zawodowa mieszkańców wyraźnie uwidaczniają przestrzenną i funkcjonalną ciągłość tego obszaru z miastem Szadek, niejednokrotnie większą niż w przypadku znajdujących się formalnie w jego granicach Grabowin, Szosy Uniejowskej czy Osin.

6 Teren sołectwa przecina południkowo, oddana w 1929 r., linia Magistrali Węglowej Śląsk-Porty; ze zlokalizowaną w sołectwie bocznicą oraz stacją PKP.

Literatura

Chlebowski B., Sulimierski F. I in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.V, Warszawa 1984.

Czerwczak R., Sołectwo Wielka Wieś w gminie Szadek – monografia geograficzna, praca licencjacka, UŁ, Łódź 2003. Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1545, cz. I, wyd. A.Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961.

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, cz. II: Województwo sieradzkie, wyd. Z. Guldon, Wrocław 1969.

Materiały statystyczne Urzędu Gminy i Miasta Szadek.

______________________________________________________________________________