Toporów

Rosin:

TOPORÓW-pierwotnie Zdrganie (1386, 1399 Strgane, Stergane, Zdrganye, Sdrganye, Szdrgany, 1490 Thoposzyczczowo, Thoporow) 13 km na SE od Wielunia. 1. 1490 oppidum in terra et distr. Wyel. (MK 14, 396); 1520 par. Mierzyce (Ł 2, 113).3. 1563 – 2 rzem. płaciło po 4 gr, szos 4 fl. 24 gr (ŹD 310).4. 1386 Wiktor z Mierzyc (zob.) pieczętował się ze Z. (Wp 1851, zob. Ros. 167-169); 1399-1404 pisał się także ze Z. (Wp 1399; H 26); 1405 Nastka ze Z. (K 7, 280); 1411-13 Wiktor ze Z., star. i sędzia wiel. (AGd 756; DP 60); 1444 Wiktor ze Z. (Wp 719); 1461-64 Jerzy ze Z. procesował się z Wikt. z Mierzyc (GW 1, 71, 74, 96, 111), 1465 miał sprawę z Weroniką z Mierzyc (GW 1, 139); 1467 wsp. Weronika wraz z s. Mikołajem pisała się ze Z. (GW 1, 156), 1468 zwróciła 10 grz. Andrz. Jasieńskiemu z Chabielic, pożyczone pod zastaw 2 mieszczan w Kamionie (GW 1, 183); 1490 Ludmiła z Mierzyc sprzedała za 300 grz. Jak. Starzechowskiemu m.in. 1/2 m. Toporowa cum scopulo dicto Szdrgany, tj. z fortalicją (MK 14, 396, zob. BC 3304, 37); 1497 Wiktor z Mierzyc sprzedał Jak. Starzechowskiemu m.in. 1/2 m. Toporowa (GW 2, 37); 1519 przy podziale dóbr w m. T. oraz wsiach: Mierzyce, Bieniec i Łaszów starszy br. Mik. Starzechowski otrzymał m.in. 5 mieszczan w T. i całe wójtostwo, a młodszy Jan – 6 mieszczan (BC 3347, 45-46); 1520 pleban w Mierzycach otrzymał od każdego mieszczanina po 4 gr dzies. (Ł 2,113).5. 1464 Jan oppidanus de Z. (GW 1, 122).8. Znaleziska luźne (Kam. 130).

Czajkowski 1783-84 r.

Toporow, parafia mierzyce, dekanat krzepicki, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, ziemia wieluńska, własność: kapituła gnieźnieńska.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.

Toporów, województwo Kaliskie, obwód Wieluński, powiat Wieluński, parafia Mierzyce, własność rządowa. Ilość domów 38, ludność 294, odległość od miasta obwodowego 1 3/4.

Słownik Geograficzny:  

Toporów, wś nad rz. Wartą. pow. wieluński, gm. i par. Mierzyce, odl. od Wielunia 13 w., ma 54 dm., 316 mk. W r. 1827 było 38 dm., 294 mk. T. był już na początku XVI w. miasteczkiem podobnie jak i leżący na przeciwnym brzegu Warty Kamion. Były to niewątpliwie dwa targowiska przy przewozie przez Wartę, zamienione z czasem na miasteczka. Oba należały do kapituły gnieźn. (Kamion był w połowie królewskim). W spisach z r. 1552 T. pominięto, podany tylko Kamion jako płacący szos. W r. 1563 T. ma 2 rzemieśln. i płaci szosu 4 zł. 24 gr.; Kamion ma 4 rzem. i płaci też 4 zł. 24 gr. T. posiadał kościół filialny do Łaszowa, wzniesiony zapewne w XVII w. Kościół ten drewniany, o 4 ołtarzach, spłonął 7 lipca r. 1830 i nie został odbudowany. T. jak i poblizki Kamion przestały być miastami w XVIII w. (Łaski, L. B., II, 113 i Pawiński. Wielk., II, 310).

Spis 1925:

Toporów, wś, pow. wieluń, gm. Mierzyce. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne 77. Ludność ogółem: 528. Mężczyzn 240, kobiet 288. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego 528. Podało narodowość: polską 528.

Wikipedia:

Toporów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Wierzchlas. Leży nad Wartą w obrębie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, oddzielona od Kamionu mostem na rzece. Archeolodzy odkryli w latach 1962-1966 ślady osady z IV/V w (okres wędrówek ludów). Odkryto kilkadziesiąt jam mieszkalnych w rodzaju kurnych chat. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem, bowiem znaleziono narzędzia ( radlice, kroje do radła, sierpy, motyki, żarna rotacyjne) pracy na roli. Pierwotnie wieś nazywała się Zdrganie. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1386 r. Jej obecna nazwa wiąże się z właścicielami - Toporczykami i sięga XV w. Przed 1464 r. Toporów otrzymał prawa miejskie. Jednakże mimo położenia przy ważnym szlaku handlowym, biegnącym ze Śląska na Ruś, i przy przeprawie przez Wartę, nie wykształcił nigdy mechanizmów miejskich. Z dawnego rozplanowania przestrzennego nic nie pozostało. Ostatecznie prawa miejskie Toporów utracił na przełomie XVII i XVIII w. Obecne rozplanowanie wsi - ulicówki pochodzi z 2 poł. XIX w. Pod koniec XVI w. Toporów został wykupiony w części przez kapitułę gnieźnieńską, w XVIII w. kapituła ta weszła w posiadanie całości miasteczka. W latach 1975-1998 miejscowość wchodziła w skład województwa sieradzkiego. Był tu kościół filialny wcielony do parafii Łaszów (Łaszew) po r. 1522. Kościół ten (drewniany z murowaną zakrystią) spalił się 7 lipca 1830 r. i nie został odbudowany. Obecnie, na rozdrożu, w pobliżu mostu stoi współczesny kościół Przemienienia Pańskiego (poświęcenie w 1990 r.), w którym jest godny zauważenia obraz art. malarza Jerzego Dudy-Gracza o powierzchni 25 m2, na 6 zestawionych ze sobą płótnach. Obraz nosi tytuł "Przemienienie Pańskie" i został namalowany w 1995 r. i podarowany parafii. Na plebanii artysta zostawił także obraz przedstawiający Częstochowską Madonnę. Z tyłu obrazu napis: „Z prośbą o modlitwę - Jerzy Duda-Gracz”. Artysta przez wiele lat był uczestnikiem plenerów malarskich, urządzanych corocznie w sąsiednim Kamionie.

1992 r.

 Gazeta Poznańska 1810

Do zadzierzawienia. Prefekt Departamentu Kaliskiego. Possessya dzierzawy generalney ekonomii narodowey Mierzyckiey w Powiecie Wieluńskim sytuowaney, składająca się z następuiących pertynencyi: a) z folwarków. Mierzyce, Kamion, Łaszów, Bieniec, Pątnów; b) wsiow: Mierzyce, Toporow, Łaszow, Lisowice, Kamion, Bobrowniki, Bieniec, Pątnów; c) browarow: w Mierzycach, w Kamionie, w Bobrownikach, w Bieńcu i w Pątnowie; d) gorzalniow: w Mierzycach, w Kamionie i w Pątnowie; e)młynow: Tacarz w Bobrownikach, Toporowie, Kamionie, w Bieńcu i w Pątnowie; f) czynszow: z młyna w Przywozie, w Toporowie, Sikora, Strugała; g) mostowego w Kamionie; przeznaczona jest od 1. Czerwca r. b. do wypuszczenia przez licytacyą w czterechletnią dzierzawę. Termina tey licytacyi wyznaczone są: pierwszy na dzień 10., drugi na dzień 17., trzeci na dzień 24. Maia r. b. każdy o godzinie 9 z rana przed Zastępcą Intendenta dobr narodowych JP. Szotarskim w sali Prefekturalney w Kaliszu, uwiadomiaiąc o tem publiczność wzywa się każdego maiącego ochotę trzymania rzeczoney dzierzawy aby na wyznaczonych terminach przed upoważnionym do tey czynności Kominissarzem stawił się, od tegoż powziąwszy wiadomość o szczegolnych warunkach i kondycyach, pod ktoremi possessya tey ekonomii, wypuszczona bydź ma, licita swe do Protokułu podał. Co do ogolnych przepisow takowe iuż do publiczney wiadomości każdego podane zostały, to tylko przydać należy iż intrata roczna ekonomii Mierzyckiey wynosi podług ostatnich wyciągow intrat 31,646 zł. 8 gr. 2 1/4 szel. i że chcący uzyskać tę possessyą musi stawić kaucyą przynaymniej połowie summy dzierzawney wyrownywaiącą. Po skonczoney licytacyi naywięcey ofiaruiący wspomnioney dzierzawy pod kondycyami i warunkimi dekretem N. Pana d. d. 29. Marca 1809 roku przepisanemi za poprzedniczem potwierdzaniem kontraktu zawrzeć się mianego pewnym bydź może. W Kaliszu dnia 24. Kwietnia 1810.

Gazeta Warszawska 1823 nr 51

Kommissyia Woiewództwa Kaliskiego.

Do publiczney podaie wiadomości, iż dobra Rządowe w Obwodzie Wieluńskim położone, i składaiące naddzierżawę Ekonomii Rządowey Mierzyce, to iest:

1. Folwarki Mierzyce, Kamion i Łaszów.

2. Wsie Kamion, Bobrowniki, Mierzyce, Łaszów, Toporów i Lisowice.

3. Młyny w Kamionie i Toporowie, Przywóz, Sikora, Strugała i Tasarz.

4. Propinacyia.

Maią bydź na zasadzie postanowienia Xięcia Namiestnika Królewskiego d. d. 24 Stycznia 1818 r. wydzierżawione od 1 Czerwca r. b. na lat 8 pro 1823/1831 drogą publiczney licytacyi, lub też w braku Konkurentów z wolney ręki za opłatą roczney summy dzierżawney exclusive czynszów summę zł: Pol: 16,036 gr: 7 wynoszącey, a to w terminie na dniu 12 Kwietnia r. b. w biórze Wydziału Skarbowego Sekcyi Ekonomiczney zrana o godzinie 10 odbywać się maiącym. Uprzedzaiąc osoby maiące chęć ubiegania się o dzierżawę wspomnionych dóbr, iż warunki pod iakiemi wypuszczone zostaną, każdego czasu w biórze wyż wzmiankowanego Wydziału przeyrzeć mogą, Kommissyia Woiewódzka dodaie ieszcze, iż dowody kwalifikacyyne ściśle roztrząsane będą, niemniey że nikt do konkurencyi przypuszczonym nie zostanie, kto wprzódy nie złoży w gotowiźnie vadium w summie zł: Pol: 4009. — Działo się w Kaliszu d. 21 Marca 1823 r.

Za Prezesa: Kowalski.

Sekretarz Jeneralny Dziewulski.

Gazeta Warszawska 1826 nr 46

Trybunał Cywilny Pierwszey Instancyi Woiewództwą Kaliskiego.

Na skutek Postanowienia Nayiaśnieyszego Pana z daty 12/24 Stycznia r. b. Regulacyią Hypotek Dóbr Narodowych, z któremi Skarb Publiczny do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przystępuie, nakazuiącego, i na skutek Reskryptów Kommissyy Rządowych Sprawiedliwości i Przychodów i Skarbu d. d. 22 i 24 Lutego r. b. rozpoczynaiąc regulacyią takową hypotek, podaie do wiadomości publiczney, iż do przyymowania Aktów pierwiastkowego regulowania hypotek Dóbr i realności niżey wymienionych w Woiewództwie Kaliskiem położonych, wyznaczył termin (...)

Na dzień 9 Maia 1826 roku. — dla:

8. Dóbr Narodowych Ekonomii Mierzyce, składaiącey się z folwarku i wsi Mierzyce, z młyna i Osady Przywóz, z folwarku i wsi Łaszok, z młyna Strugała i z Osad Jayczaki i Sikora, z folwarku i wsi Kamion, z Pustkowiów Więcławy, Dziadaki i Ogroble, z wsi Toporów, Bobrowniki, z młyna Tasarz, z karczmy Jaśkowizna i Pustkowiów Sensowy, Tasarze, Węże, Młynki, Szczepany, Gligi, Cieśle, Troniny i Jarzębie, z folwarku Wóytostwo, z wsi Bobrowniki i Lisowice, z Pustkowiów Patoki, Kabały i Draby, z folwarku i wsi Raduszyce, z młyna Szyska, z wsi Drobnice, z młynów Łyko, Graczyk i Kaydow, z folwarku Cisow, z wsi Załęcze małe, z folwarku i wsi Szynkielow, z folwarku i wsi Bieniec, z młynem Molenda, z karczmy Dobiacz, z Pustkowia Jarząbek, z folwarku i wsi Pątnów, z Pustkowia Salamony, wszystkich w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim położonych.

(...) W moc Art: 3 postanowienia powyższego Nayiaśnieyszego Pana, oznaymia Trybunał, iż ktokolwiek sądziłby mieć prawo do własności Dóbr wyżey wymienionych, lub iakie prawo rzeczowe ściągaiące się do tychże Dóbr, może i powinien się zgłosić w terminach oznaczonych, a naypóźniey do dnia 14 Cztrwca r. b., który się w skutek Art: z tegoż postanowienia, ze względu na czas do obwieszczeń potrzebny, iako ostateczny i prekluzyyny oznacza.

Nadto dodaie Trybunał wskutek Art: 4 postanowienia Nayiaśnieyszego Pana, iż żadne reklamacyie przeciw Inkameracyi Dóbr na mocy urządzeń, iakie nastąpiły za Rządu Pruskiego, Austryiackiego, oraz na mocy Prawa na Seymie Xięztwa Warszawskiego dnia 23 Grudnia 1811 roku uchwalonego, ani też kompetencyie do Hypoteki przyiętemi nie będą, rozpoznawaniu Sądowemu nie ulegaią, niemniey żadne inne pretensyie prócz wymienionych powyżey w Artykule 3 do Hypoteki przyymowanemi bydź nie maią.

Regulacyia takowa odbywać się będzie w Kaliszu w pałacu Sądowym przy ulicy Józefiny położonym, przed delegowanemi przez Trybunał wyznaczonemi, o których w Kancellaryi Hypoteczney dowiedzieć się będzie można. — Kalisz d. 4 Marca 1826 r.

Rembowski Prezes.

Karnecki Sekretarz.

Dziennik Powszechny 1831 nr 322

Kommissya Woiewództwa Kaliskiego. Podaie do publiczney wiadomości, iż wydzierżawiać będzie w drodze publiczney licytacyi następne od 1 Czerwca 1832 r. dobra Rządowe, a mianowicie:    

13. W Ekonomii Mierzyce na d. 28 Grudnia r. b. naczelną dzierzawę na lat 6 pro 1832/38 czyniącą rocznego dochodu złp: 13000 gr do którey należą. a) Wsie Mierzyce, Toporów, Lisowice: Kamion, Łaszów.: b) Folwarki Mierzyce, Kamion i Łaszów, c) Propinacya. d) Sześć Młynów,    

(...) Termina wyżey oznaczone odbywać się będą na sali posiedzeń Kommissyi Woiewódzkiey z południa od godziny drugiey, a o warunkach pod iakiemi wydzierżawienie Dóbr w mowie będących do skutku doprowadzonem zostanie, konkurenci, w Biórze Sekcji Dóbr w godzinach służbowych poinformować się mogą. Każdy pretendent w terminie stawaiący winien przed przystąpieniem do Licytacyi usprawiedliwić: I. Świadectwem Kommissarza obwodu, w którym dotychczasowe ma zamieszkanie, że w tym obwodzie iest znany iako dobry i zamozny gospodarz, że posiada dostateczny fundusz w gotowiznie, oraz inwentarz odpowiedni, który co do ilości i iakości wyszczególniony bydź winien; tudzież: II. Swiedectwem dziedzica Dóbr, które dotąd dzierżawił, że mu się w zupełności uiścił, i iest zamożnym gospodarzem, i że z Włościanami dobrze obchodził się; nakoniec obowiązany zostaie III. Złożyć Vadium w gotowiznie monetą kurs kassowy w kraiu maiącą, do wysokości iedney czwartey części summy dzierżawney z Dóbr, o których possessyą ubiega się. Vadium to nie utrzymuiącemu się przy Licytacyi, natychmiast zwróconem będzie. Prezes Szmidecki. Sekretarz Jlny. Bromirski.

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1833 nr 2

OBWIESZCZENIE.
Kommissarz Obwodu Wieluńskiego.
W skutku Reskryptu Kommissyi Woiewódzkiey z d. 12 Grudnia r. b. N. 63412/10349. Podaie do publiczney wiadomości że w dniu 18 Stycznia 1833 odbywać się będzie w Biorze Kommissarza Obwodu minus licytacya na Entrepryzę budowy nowego Mostu na rzece Warcie pomiędzy wsią Kamienem a Toporowem, na trakcie z miasta Działoszyna w Ekonomii Rządowey Mierzyce położonego, od summy anszlagowey złp. 9034 gr. 16. inclusive wartości drzewa i zwózki onego, a exclusive szarwarku, każdy zatem chęć podięcia się tey Entrepryzy maiący, zaopatrzony w Vadium wyrownywaiące iedney czwartey części summ anszlagowey w terminie i mieyscu stawić się zechce.
w Wieluniu dnia 31 Grudnia 1832 r. Kokowski.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1838 nr 24

Rząd Gubernialnу Kaliski.

W wykonaniu reskryptu Kommissyi Rządowey Przychodowi Skarbu z daty 3 (15) Listopada r. z. Nr. 89228, podaie do publiczney wiadomości, iż na czasowo wydzierżawienie na lat 12 od 1 Czerwca 1838 r. Dóbr Rządowych i Suprymowanych z temże dniem expiruiących, odbywać się będą licytacye w biurze Rządu Gubernialnego w Kaliszu w sali ogólnych posiedzeń każdego dnia od godziny pierwszey z południa poczynaiąc w terminach i od summ za pretium fisci poniżey wyszczególnionych:  

I. Dobra Rządowe.    

D. Na dniu 11 (23) Lutego 1838 r.  

15. Naczelna dzierżawa Ekonomii Mierzyce w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim położona, składaiąca się z folwarku Łaszowa i Mierzyce, z wsiów Mierzyce Łaszowa, Lisowice i Toporowa z propinacyi w całey naddzierżawie z młynów Przywóz, Sikora, i Strzygała, z mostowego w wsi Kamienie i z rybołóstwa na rzece Warcie, dochód roczny dotychczasowy po potrąceniu wszelkich podatków i ciężarów gruntowych, procentów na budowlo, mosty, i wydatki losowe wynosi złp. 12744 gr.* 12. do tego dodawszy: czynsze od włościan i kolonistów po potrąceniu 10 od sta zatrudnienie się poborem złp. 6715 gr. 1 za małe polow. 1 od sta złp. 127 gr. 13. Summa do licytacyi pro pretio wynosić będzie złp. 19586 gr. 26

(…) Do ustanowienia summ od których licytacya rozpoczynać się będzie, przyjęte były następujące zasady:

a. Od summy dotychczasowey dzierżawnej potrącono podatki i ciężary gruntowe, także które w anszlagu intraty nie były potrącone, a które Skarb sam opłacał lub dzierżawcom bonifikował.

b. Dodane zaś nawzaiem dochody antelinealne które się nateraz wybieralnemi okazały,

c. Od summy netto w tym sposobie ustanowionej potrącono 5 od sta, a najwięcej 10 od sta, na budowle 5 od sta, na wszelkie losowe wypadki, 4 od sta na utrzymanie Wójta Gminy, i 1 od sta a najwięcej 2 od sta na utrzymanie w dobrym stanie mostów, dróg i drogowskazów.

d. Następnie do pozostałej summy doliczono 1 od sta na dochod za małe polowanie niemniej:

e. Dodano czynsze i dzięsięciny w gotowiznie, które dotąd wprost do Kassy Obwodowej wpływały. — Po potrąceniu od tych dochodów na korzyść dzierżawcy 5 od sta na zatrudnienie się poborem, a 5 od sta na wszelkie niedobory bez żadnej ze skarbu ewikcyi.

Tak dopiero summa ostatniego z powyższego wyrachowania wynikła, stanowi pretium od ktorego licytacya rozpoczynać się będzie; nadmienia się wszakże ze jeżeli przy bliższym rozpoznaniu na gruncie okaże się potrzeba potrącenia wyższego procentu na mosty lub wyższego nad 5 do 10 procentu na budowle, potrącenie to przy licytacyi miejsce mieć będzie.

Każdy pretendent do licytacyi przystępujący obowiązany złożyć jest na vadium 1/4 część summy pro pretio fisci ustanowionej które przez utrzymuiącego się przy licytacyi dokompletowane być musi do wysokości 1/4 części summy z licytacyi wynikły, po zatwierdzeniu zaś kontraktu utrzymujący się przy dzierżawie złożyć będzie powinien kaucyą wyrownywającą całkowitej summie dzierżawnej, niemniej potrąconym ciężarom podatkom i procentom wyżéj wyszczególnionym, bez względu czy kaucya będzie stawiona w gotowiznie, listach zastawnych lub hypoteczna, oprócz tego przystępujący do licytacyi obowiązany będzie złożyć świadectwo kwalifikacyjne postanowieniem X. N. Królewskiego z d. 24 Lutego 1818 roku przepisane, które obeymować powinno, znaiomośc gospodarstwa dobre obchodzenie się z włościanami, zamożność w inwentarzach regularną wypłatność, posiadanie funduszu w gotowiznie dwuletniej dzierżawie i kaucyi przepisanej odpowiedniego. —Swiadectwo takie kwalifikacyjne winno być wydane przez Kommissarza Obwodu, w którym pretendent iest zamieszkały, przez właściwy Rząd Gubernialny potwierdzone, inne świadectwa przyjmowane nie będą.

w Kaliszu d. 6 (18) Stycznia 1838 r.

p. o. Gubernatora Cywilnego,

Nieniewski, Z.

Sekretarz Jeneralny, Russecki, Z.

* dopisek autora bloga

Kaliszanin 1871 nr 11

Korrespondencja Kaliszanina.

LISTY Z WARSZAWY,

przez

Stanisława Bełzę.

IV.

Warszawa dnia 1 lutego 1871 r.

(...) Na zakończenie, muszę powiedzieć co mi głę­boko leży na sercu, ile, że to interesować powin­no, sądzę, mieszkańców Kaliskiej gubernji, i nie być bez pewnego pożytku dla przyszłego pisarza historji komunikacji w naszym kraju. Przed dwo­ma tygodniami zmuszony (bo nikt po naszych dro­gach nie podróżuje niezmuszony) jechać w Wie­luńskie, na drodze z Działoszyna do Wielunia na­trafiłem na most, który przypomina mi to, com słyszał o mostach pierwotnych czasów. Most ten, długi przynajmniej na 20 sążni (na Warcie), jest w jednej połowie zgniły, podczas gdy druga nie­ma ani jednej barjery mogącej chronić podróżne­go od fatalnego spadku z końmi w rzekę. Zasię­gałem języka od okolicznych mieszkańców, powie­dziano mi, iż nikt o niego nie troszczy się, od kilku lat zepsuty stoi, nie nasuwając nikomu na­wet myśli naprawy. Dla wytknięcia kary godnego niedbalstwa i podaniu do powszechnej wiadomo­ści wsi, w której to „curiosum" znajduje się, wy­mieniam jej nazwisko. Nazwisko tej miejscowo­ści: Toporów.

Kurjer Warszawski 1882 nr 65

W dniu 6 b. m., we wsi Toporów, w powiecie bieluńskim, mieszkaniec tejże osady Michał Tronik, uderzony w głowę kopytem końskim, zabity został na miejscu.  

Z Otchłani Wieków 1927 nr 3

Badania archeologiczne w powiecie wieluńskim. W sierpniu r. b. w ciągu wycieczek archeologicznych przedsiewziętych przez prof. Kostrzewskiego i stud. Uniw. Pozn. K. Jażdżewskiego, odkryte zostałe liczne nowe stanowiska człowieka przedhistorycznego w powiecie wieluńskim. Osady z epoki kamiennej znalazły się m. i. w Raciszynie, Toporowie, Ogroblach, Wieruszuwie, Kamionce, Soplu, Działoszynie, Brzezinach i Wróblewie. poza tem odkryto szereg dalszych osad z epok późniejszych, zbadano cmentarzyska kultury "łużyckiej" w Okalewie i Cieszęcinie (kopanie próbne) oraz cmentarzysko w Dąbrowie, gdzie znalazły się ciekawe groby "studniowe" z ceramiką, wykazuiącą wpływy kultury grobów skrzynkowych. Przeprowadzenie badań umożliwiła obywatelska gorliwość p. mec. F. Rymarkiewiczowej, właścicielki Niedzielska oraz życzliwa pomoc starosty wieluńskiego p. Kaczorowskiego, którzy udzielili wszelkich możliwych ułatwień.

 

Wola Ludu 1927 nr 387

Z POWIATU WIELUŃSKIEGO
Dnia 6 sierpnia b. r. odbył się we wsi Toporów wiec pod przewodnictwem wójta Stasiaka. Po wysłuchaniu z wielkiem zainteresowaniem referatu sprawozdawczego posła Chwalińskiego, zebrani wyrazili mu podziękowanie za pracę dla dobra ludu, oraz uchwalili votum zaufania dla Klubu P. S. L. „Piasta". Po zebraniu odbyła się defilada oddziału młodzieży ludowej i miejscowej straży ochotniczej.

W dniu 2 października b. r. poseł Chwaliński odbył wiec sprawozdawczy we wsi Wichernik, gm. Mokrsko. Zebraniu przewodniczył Pilarski. Po referacie wywiązała się ożywiona dyskusja dało się wyczuć niezadowolenie z różnych zarządzeń sanitarnych, których wykonanie przypada na czas najgorętszych prac w rolnictwie. Zebrani wyrazili serdeczne podziękowanie posłowi Chwalińskiemu.

Dnia 21 października b. r. odbył się wiec we wsi Dzieszniki, gm. Kamionka, pod przewodnictwem Piotra Dyrdy, na którym poseł Chwaliński złożył sprawozdanie z działalności poselskiej. Słuchacze z wielkiem oburzeniem przyjęli wiadomość o reformie szkolnej na Kresach Wschodnich; zebranie zakończono wyrażeniem votum zaufania prezesowi Witosowi i posłowi Chwalińskiemu.

Dnia 23 października b. r. odbył się wiec w parafji Siakowice* pod gołem niebem, po sumie, pod przewodnictwem radnego Jaczaska. Na wiecu tym pos. Chwaliński złożył sprawozdanie z działalności Klubu P. S L. „Piast" oraz Sejmu, omawiając przytem aktualne zagadnienia państwowe. Zebrani wysłuchali referatu z wielkiem zainteresowaniem, poczem uchwalili votum zaufania posłowi Chwalińskimu, Klubowi P. S. L. „Piast", oraz jego Prezesowi W. Witosowi.
Dnia 23 października wieczorem odbył się wiec we wsi Ozygów**, gm. Siąkowice, pod przewodnictwem miejscowego nauczyciela Warwarzyńskiego. Po wysłuchaniu sprawozdania z działalności politycznej i gospodarczej Klubu P. S. L. „Piast", wygłoszonego przez posła Chwalińskiego, na wniosek przewodniczącego, zebrani uchwalili votum zaufania dla Prezesa Witosa i posła Chwalińskiego.

*Siemkowice
**Ożegów

Obwieszczenia Publiczne 1928 nr 37a

Wpisy do rejestru handlowego.

Do rejestru handlowego, Działu A, sądu okręgowego w Kaliszu, wciągnięto następujące firmy pod Nr. Nr.:

W dniu 30 grudnia 1927 r.

8672. „Tomasz Jarząbek" — sklep spożywczy i wyroby tytoniowe we wsi Toporowie, gm. Mierzyce, pow. wieluńskiego. Istnieje od 1927 ro­ku. Właśc. Tomasz Jarząbek, zam. w Toporowie.

Rozwój 1928 nr 130

Afera z kartami rejestracyjnemi.

WÓJTOWIE DORABIALI SIĘ na NĘDZY – BEZROBOTNYCH.

W związku z pogłoskami krążącemi w powiecie Wieluńskiem o nadużyciach dokonywanych przez wójtów gmin przy wydawaniu kart rejestracyjnych i zapisywaniu robotników sezonowych do Niemiec, władze policyjne wdrożyły szereg dochodzeń, których wynik był nadspodziewany. Okazało się bowiem, że wójt gminy Mierzyce Feliks Stasiak przy współudziale sołytsa wsi i gminy Mierzyce, Walentego Maryniaka, sołtysa wsi Toporów, gminy Mierzyce; Marcina Cieśli i pomocnika pisarza gminy Mierzyce Alfreda Przyrębla pobierali łapówki w gotowiźnie i w naturze od osób starających się o wyjazd na sezonowe roboty do Niemiec. Tych samych nadużyć przewidzianych w art. 656 punkt. 2 K, K, dopuszczali się wójt gminy, Lututów, Edward Karbowski przy współudziaIe pomocnika pisarza tejże gminy Jana Karnowskiego, oraz wójt gminy Starzenice, Franciszka Parzyjadła. Wszyscy wymienieni pisarze i wójtowie zostali aresztowani i przekazani do dyspozycji sędziego śledczego w Wieluniu. 

Z Otchłani Wieków 1929 nr 5 i 6

Zdzisław Rajewski.

Zestawienie zabytków przedhistorycznych z powiatu wieluńskiego (woj. łódzkie)

Epoka kamienna.

* Oznacza stanowiska położone nad Wartą.

O Oznacza stanowiska położone nad Prosną.

+ Oznacza stanowiska położone w promieniu 10 klm od Prosny.

* Toporów. Tłuk krzemienny, grociki trzoneczkowe i sercowate, skrobacze, rylce, wióry, rdzenie i okrzeski. 1927:260.

Epoka żelazna.

Okres halsztacki.  

* Toporów. Skorupy m. i ułamki talerzy : nit bronz. z osady kult. "łużyckiej" 1927: 291.

 

Goniec Sieradzki 1930 nr 79 

Utopienie się dziecka w rzece Warcie.
(w) W dniu 30 bm. we wsi Toporów gm. Mierzyce podczas zabawy dzieci nad brzegiem rzeki Warty jedno z nich
pięć i półletnia Cieśla Kazimiera wpadła do rzeki. Na krzyk dzieci, przybyli starsi, lecz dziecko porwane prądem rzeki znikło pod wodą i nie zaraz mogło być odnalezione.
Po półgodzinnem poszukiwaniu wydobyte zostały z wody ostygłe już zwłoki dziecka.
Powiadomiony o powyższym wypadku posterunek PP. w Mierzycach, sprawę po spisaniu protokółu skierował do sędziego śledczego w Wielunia.

Goniec Sieradzki 1930 nr 173

Pobita przez zięcia.
(w) W tych dniach przewieziona została do szpitala w Wieluniu Marja Bukowiec ze wsi Toporów gm. Mierzyce, której zięć zadał kilka ran w głowę. Poraniona musi dłuższy czas przeleżeć w szpitalu.

Goniec Sieradzki 1930 nr 184

WIELUŃ.
Nieszczęśliwy wypadek.
(w) Na polu wsi Toporów gm. Mierzyce piętnastoletni Józef Pietras manipulując przy znalezionym granacie spowodował jego wybuch, wskutek czego uległ silnemu poszarpaniu lewej ręki do łokcia.
Nieszczęśliwy chłopiec przywieziony został niezwłocznie do szpitala WW. Świętych w Wieluniu, gdzie prawdopodobnie ulegnie amputacji poszarpanej od wybuchu ręki.

_________________________________________________________________________________

Echo Łódzkie 1930 kwiecień

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Echo Łódzkie 1930 sierpień

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Echo Sieradzkie 1931 wrzesień

_________________________________________________________________________________

Echo Sieradzkie 1931 1 grudzień

Z ŁAWY SĄDOWEJ.

Mieszk. wsi Toporowa gm. Mierzyce Paweł Warzycha, za roztrwonienie zajętego u niego i oddanego mu pod dozór przez komornika sądowego majątku ruchomego skazany został na 2 tyg. aresztu.

Echo Sieradzkie 1932 23 styczeń

WYPADEK Z BRONIĄ.

We wsi Toporów, gm. Mierzyce postrzeliła się w klatkę piersiową nauczycielka szkoły powszechnej L. Nowakowa, lat 26. Nowakowa w stanie groźnem przewieziono do szpitala w Wieluniu.

Echo Sieradzkie 1932 10 czerwiec

PÓŁ ROKU WIĘZIENIA ZA PRZYWŁASZCZENIE.

Sąd Okr. kaliski na sesji wyjazdowej w Wieluniu rozpatrywał sprawę Pawła Warzychy sołtysa wsi Toporów gm. Mierzyce, oskarżonego o przywłaszczenie pieniędzy podatkowych w sumie zł. 900, zebranych wśród płatników wsi Toporów.

Warzycha pieniądze stracił na niepewnym handlu o którym jako rolnik nie miał najelementarniejszego pojęcia.

Kara więzienia półrocznego jaką otrzymał niefortunny handlowiec niech będzie przestrogą dla innych sołtysów, którzy zebranemi pieniędzmi miast je wpłacać natychmiast do kasy gminnej spekulują niemi lub też rozpożyczają znajomym.

Echo Sieradzkie 1932 12 sierpień

KRWAWA NAPAŚĆ.

Do szpitala w Wieluniu przywieziony został mieszkaniec wsi Kamion gm. Mierzyce M. Włodarczyk lat 23, który we wsi Toporów napadnięty został przez nieznanych mu osobników i ciężko pobity. Ponadto otrzymał trzy rany zadane nożem: w lewy bok. w rękę i głowę.

Echo Sieradzkie 1933 18 styczeń

Kradzieże węgla nie ustają.

Niejednokrotnie już donosiliśmy o masowych kradzieżach węgla z wagonów pociągów towarowych. Kradzieże mimo wysokich kar i b. ostrych zarządzeń — nie ustają, a przeciwnie z chwilą nastania ostrzejszych mrozów wzmogły się — narażając dyr. P. K. P., na znaczne straty — gdyż na każdym niemal wagonie pociągu towarowego przebywającego drogę z kopalni do miejsca przeznaczenia brak jest po kilka, a nawet kilkanaście tonn węgla, różnice którego Dyrekcja zmuszona jest dopłacać dostawcy.

W tych dniach przytrzymani zostali dwaj zawodowi złodzieje węglowi — bracia Józef i Antoni Caban zam. we wsi Strugi gm. Kamionka, którym odebrano 800 kg. węgla pochodzącego z kradzieży kolejowych. Kradziony węgiel sprzedawali oni Raduckiemu Janowi i Kupcowi Michałowi z Toporowa, gm. Mierzyce, których również pociągnięto do odpowiedzialności sądowej za paserstwo.

Echo Sieradzkie 1933 21 kwiecień

NADESŁANE.

DO REDAKCJI

"ECHA WIELUŃSKIEGO"

W WIELUNIU.

Dnia 24 grudnia 1932 r. w dziale "Kronika Wieluńska" „Echa Wieluńskiego" została zamieszczona notatka p. t. " Poswięcenie Domu Ludowego w Załęczu Małem". Ponieważ notatka ta nie wyjaśnia dokładnie istoty rzeczy i posiada wiele niedociągnięć, zatem jako jeden z Komitetu Budowy Domu Ludowego moim obowiązkiem te kwestje skorygować i dać dokładne i jasne dane. Wyczerpujące dane przedstawi sam akt poświęcenia tego Domu Ludowego w dniu 4 grudnia 1932 r. który brzmi:

W dniu 4 grudnia 1932 r. Ks. Kobielski, proboszcz parafji Parzymiechy w obecności przedstawicieli Urzędu Gminnego p. Gancarka, sekretarza p. Gadzalińskiego, przedstawiciela Dozoru Szkolnego p. St. Nowaka, kierownika szkoły w Toporowie, byłego kierownika szkoły w Załęczu Małem p. Józefa Nowaka, przedstawiciela Nadleśnictwa Lasów Państwowych p. Nadleśniczego Dobiesława Dyndowicza, Komitetu Budowy miejscowego kierownika szkoły p. Zygmunta Klimczewskiego, miejscowego nauczycielstwa w osobach p. Janiny Klimczewskiej i p. Wincentego Placka oraz gości i zgromadzonej publiczności dokonał uroczystego poświęcenia Domu Ludowe.

Na dowód uznania i pamięci dla p. Józefa Nowaka za jego pracę społeczno- obywatelską. Dom ten zostaje poświęcony pod nazwą: Dom Ludowy imieniem Józefa Nowaka w Załęczu Małem.

Budowa tego Domu trwała od dnia [1] kwietnia 1929 r. do dnia 25 listopada 1932 r. Budowa tego Domu rozpoczęła się z inicjatywy p. Józefa Nowaka, kier. szkoły w Załęczu Małem. Funduszów na budowę dostarczyli gospodarze wsi Załęcze—Małe, Cieśle, Troniny, Cisowa i Bukowce.

Materiał budowlany w postaci kamieni był z czasów dawnych zakupiony przez gospodarzy wsi Załeczę—Małe.

Budowa Domu Ludowego została ukończona przy wybitnym udziale i ofiarnej współpracy kierownika szkoły p. Zygmunta Klimczewskiego, któremu możemy przeważnie zawdzięczać, że Dom już został wykończony.

Wiele bardzo trudności poniósł Komitet Budowy w osobach pp.: Pawła Gmyrka, gospodarza ze wsi Załęcza - Małego, Gatnera Ign., Stanisława Kałuży, miejscowego sołtysa lgn. Cieśli, Zawadzkiego, Biela, Sobla i Cieśli Mateusza. Z pomiędzy wymienionych na szczególną uwagę zasługuje nazwisko p. Pawła Gmyrka przewodniczącego Komitetu. a jednocześnie człowieka bezinteresownego, pracującego z poświęceniem.

Praca Jego przy budowie Domu Ludowego była pracą niewymuszoną, ale pracą chętną dla całego ogółu.

Niewymowną zasługą przy budowie Domu Ludowego są ofiary mieszkańców wsi Załęcza -Małego, Tronin, Cieśli, za wyjątkiem niektórych.

Wobec powyższego tym wszystkim, którzy przyczynili się w czemkolwiek do budowy Domu Ludowego składamy serdeczne staropolskie "Bóg zapłać".

Podpisani: Kom. Bud D. L. : prob. parafji Parzymiechy: Ks. F. B. Poraj - Koblelski, St. Kałuża, P. Gmyrek, I. Gatner.

Przedstawiciele urzędu gminnego: Gancek-Gadzaliński. Miejscowe nauczycielstwo: Zygmunt Klimczewski, Janina Klimczewska, Wincenty Placek. Dozór Szkolny: St. Nowak. S. Thuczyński. Były kierownik a obecny imiennik Domu L. Józef Nowak. Goście: Helena Nowakowa — L. Nowakowa, Maria Brzeska — B. Marciniak, St. Brzeski. Czytelnik "Echa".

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 19

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dnia 16 września 1933 r. L. SA. II. 12/15/33

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu Wieluńskiego na gromady.

Po zasiągnięciu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego z dnia 23. III. 1933 r. (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.
XIII. Obszar gminy wiejskiej Mierzyce dzieli się na gromady:

17. Toporów, obejmującą: kol. Opatów, wieś Toporów.

§2.
Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Wieluńskiemu.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.
(-) Hauke - Nowak
Wojewoda.

Echo Sieradzkie i Zduńskowolskie 1933 20 grudzień

Z ŻYCIA Z. S. PODODDZ. TOPORÓW

Przy końcu ubiegłego miesiąca Toporów zgotował dla miejscowych i okolicznych mieszkańców miłą niespodziankę. Oto dzięki inicjatywie i niezmordowanej pracy komendanta pododdz. Z. S. w Toporowie p. Stanisława Nowaka kierow. szk. powsz., doszło do skutku w dniu 25 listopada przedstawienie, oraz zabawa taneczna.

Odegrana została sztuka ludowa "Na wymiarze". Biorący udział w przedstawieniu strzelcy z Kamiona i z Toporowa wywiązali się należycie ze swych ról.

Echo Sieradzkie i Zduńskowolskie 1934 18 lipiec

POŻARY OD PIORUNA.

W czasie ostatniej burzy jaka przeciągła nad pow. wieluńskim — zanotowano liczne wypadki powstania pożaru od uderzenia pioruna.

We wsi Toporów gm. Mierzyce spłonął od uderzenia pioruna dom mieszkalny. Poszkodowany Cieśla Tomasz oblicza straty na tysiąc zł.

Echo Łódzkie 1936 marzec

_________________________________________________________________________________

 Orędownik 1937 nr. 112

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Echo Łódzkie 1937 maj

_________________________________________________________________________________

Dziennik Łódzki 1959 nr 205

Archeologiczne trofea harcerzy.

Harcerze z 33 i 51 ŁDH hufca Łódź-Bałuty przebywający na obozie w Toporowie, powiat Wieluń, prowadzą swój obóz pod hasłem: Harcerstwo w służbie Tysiąclecia Polski. Patrole obozowe zbierają materiały dotyczące historii ziemi wieluńskiej.

Jeden z patroli dokonał odkrycia nad rzeką Wartą w rejonie wsi Toporów resztek starych naczyń glinianych. Inny patrol, przeszukujący kamieniołomy we wsi Przywóz, znalazł około 40 szt. odcisków muszli ślimaków prehistorycznych.

O obydwu odkryciach harcerze zawiadomili Muzeum Archeologiczne w Łodzi, z którym są w ścisłym kontakcie.

Część odcisków muszli harcerze mają zamiar przekazać po powrocie gabinetom przyrodniczym szkół łódzkich.

(as)

Dziennik Łódzki 1960 nr 217

Nadwarciańskie wykopki.

Tu, w Toporowie, strony niezbyt urodzajne, ale przedziwnie malownicze. Wysoki, prawy brzeg Warty żółci się usypiskami piasku, a po zboczach pagórków wspinają się zielone zagajniki i laski. Po lewej stronie rzeki — szerokie łęgi, błonia, łąki.

Pejzaż — powtarzam uroczy! W roku ubiegłym znajdował się tutaj obóz 34 drużyny harcerskiej z Łodzi.

Pewnego razu chłopcy, kąpiąc się w Warcie, zauważyli na brzegu jakieś osobliwe fragmenty ceramiki, zgoła innej od tej, którą widywali dotychczas.

— Co to może być? Może szczątki starych urn, czy dzbanów? — Zebrali się na naradę.

Zaintrygowani powiadomili o swoim odkryciu opiekuna obozu pana Stacheckiego. Ten z kolei skontaktował się z wojewódzkim konserwatorem zabytków w Łodzi.

I oto w sierpniu br. z Wojewódzkiego Ośrodka Archeologicznego wydelegowano małżeństwo — mgr Eleonorę Kaszewską i mgr Zdzisława Kaszewskiego, ażeby przeprowadzili badania na miejscu.

Wyniki poszukiwań tych były owocne. Ustalono, że tu, właśnie nad brzegiem Warty (która, nawiasem mówiąc płynie teraz nowym korytem) znajdowała się kiedyś w wiekach II—VI stara osada naszych słowiańskich przodków.

Pod warstwą piasku i gliny znaleziono fragmenty ceramiki, naczynia lepione i toczone na kole, dalej 7 przęślików, gliniane ciężarki do krosien, które obciążały osnowę tkacką, trzy paleniska zawierające szczątki kostne itd. Znaleziono również ziemiankę kształtu prostokątnego, o wymiarach 4X2 metry. O tym, że była ona zamieszkana, świadczą liczne ułamki skorup.

Wykopaliska powyższe mówią o charakterze tej osady.

Jej mieszkańcy trudnili się więc rybołówstwem i myśliwstwem, ale przede wszystkim rolnictwem. Tak wiec na grudkach przypalonej gliny archeologowie nasi znaleźli ślady ziarna pszenicy — dowód, że uprawiano tam zboże. Odkryte przęśliki i ciężarki od wrzecion są dowodem, że ówczesne kobiety trudniły się tkactwem.

Wszystko zaś świadczy, że mamy do czynienia nie z przejściowym obozowiskiem, ale z osadą stałą, której mieszkańcy prowadzili osiadły tryb życia.

— Nie można jeszcze wyciągnąć pełnych wniosków z efektów naszej pracy — informują mnie mgr mgr Eleonora i Zdzisław Kaszewscy.

— Praca nasza ma w tej chwili charakter raczej ratowniczy. Rzecz w tym, że osada położona jest nad brzegiem rzeki, który, podmywany bystrą falą, usuwa się ustawicznie, tak że ulec mogą zagładzie interesujące zabytki.

W roku przyszłym rozpoczniemy tu pracę na szerszą skalę, szukając bardziej typowych obiektów osadniczych. Musimy dodać, że w czasie naszych badań natrafiliśmy na żużel piecowy. Tak więc będziemy starali się znaleźć tę część osady, w której wytapiano rudę. Byłyby to bodajże jedyne w tym właśnie regionie dymarki. Gdybyśmy odnaleźli je, nie bylibyśmy zaskoczeni. Ziemia wieluńska nazywała się przecież kiedyś „ziemią rudzką", co świadczy, że kiedyś musiano zajmować się tutaj przetapianiem rudy.

Osada w Toporowie podobna jest do tej, która znajduje się niedaleko stąd, w Olewinie. Od roku 1958 prowadzi tam badania Łódzki Ośrodek Archeologiczny. Jest to osada z IV I V wieku, w której znaleziono sporo interesujących wykopalisk.

Tyle nasi informatorzy. Nie wykluczone, że badania, które kontynuować będą oni w Toporowie w następnym roku odkryją nowe tajemnice prastarej osady, położonej nad brzegiem Warty. Możliwe, że dorzucą one nowe szczegóły do dziejów naszej ojczyzny.

W tym miejscu raz jeszcze musimy podkreślić obywatelskie i pełne zrozumienia stanowisko harcerzy łódzkich, którzy, dokonawszy odkrycia, nie zbagatelizowali tego faktu, ale zainteresowali nim kompetentne czynniki. Należy im się za to szczególna pochwała! M. JAGOSZEWSKI

Dziennik Łódzki 1961 nr 224

W pow. Wieluń odnaleziono narzędzia rolnicze sprzed półtora tys. lat

Ekspedycja, reprezentująca Muzeum Archeologiczne w Łodzi, prowadziła w Toporowie w pow. Wieluń — na terenie osady z końca czwartego i pierwszej połowy piątego wieku naszej ery (okres wędrówek ludów) — prace wykopaliskowo-ratownicze.

W toku prac zbadano szereg jam, których część służyła niewątpliwie w charakterze domostw. Znaleziono w nich ułamki lepionych ręcznie naczyń, a więc o najbardziej prymitywnej technice, ceramiki siwej, toczonej na kole, pewną ilość glinianych ciężarków do krosien, noży i szydeł z żelaza, kości zwierzęcych.

Szczególnie atrakcyjną zdobycz łódzkich archeologów stanowi odkryty w jednej z ziemianek cały komplet ówczesnych żelaznych narzędzi rolniczych — tzw. radlic, okuć, narzędzi, charakterystycznych dla okresu przejścia od radła do pierwotnego pługa.

Dziennik Łódzki 1966 nr 169

Kryptonim MOST

GODZINA X. 29 CZERWCA. SZTAB OCZEKUJE NA PIERWSZE MELDUNKI. CO Z ŁĄCZNOŚCIĄ? BRAK BATERII DO RADIOSTACJI. GRUPY DZIAŁANIA NA WYZNACZONYCH STANOWISKACH: DWA DNI CZASU NA PRZYGOTOWANIE BAZ WYPADOWYCH. DWA DNI DO GODZINY 0.

Miniaturowe mapy terenu działania przypięte z prawej strony szarych mundurów. Białe punkty łączy w rzeczywistości 400 km trasa przemarszu. Zadania sprecyzowane. Sulejów, Działoszyn, Sieradz, Krzeczów — zawiadomione. W leśniczówce czekają koperty z rozkazem.

W obozach cisza nocna. Hasło — LATO 66. odzew — MOST.

1 lipca wyruszyli z dziewięciu punktów ziemi łódzkiej, z dziewięciu przygotowanych przez siebie stanic. Trzystu łódzkich harcerzy z Młodzieżowych Kręgów Instruktorskich rozpoczęło realizację akcji MOST: Młodzież Ojczyźnie i Społeczeństwu na Tysiąclecie.

Krąg: Dłutów-Ldzań-Podłężyce-Osjaków-Toporów — Patrzyków — Gomunice, Bąkowa Góra, Taraska, Kryptonim, niczym rzeczywisty most, połączył te miejscowości. 20 lipca każda grupa powróci do miejsca z którego wyruszyła. Powróci wzbogacona w wiedzę o ziemi, ludziach i historii całej trasy. W każdej stanicy harcerze realizują określone zadania, zdobywają specjalizację.

Wyjeżdżamy na trasę przemarszu. Spotykamy grupy w drodze, przy zajęciach, podczas snu i posiłków.

DŁUTÓW. Godzina 2 w nocy. Cichy alarm. Poprzedniego dnia odbyły się 10-godzinne zajęcia z druhem Józefem Chromiakiem z zakresu Młodzieżowej Służby Ruchu. Obóz wyposażony jest w odpowiednie pomoce. Stół szkoleniowy, plansze, hasła. Miniaturowe samochodziki poruszają się na makietach. Miniaturowe znaki drogowe ostrzegają przed niebezpieczeństwem. Tutaj wypadki i kraksy są nierzeczywiste, ale harcerze opuszczają obóz uzbrojeni w "lizaki" i wiedzę, która pozwoli unikać i zapobiegać wypadkom i kraksom rzeczywistym. O 6.15 są już w LDZANIU. Odpoczynek. Śniadanie, sen. Czeka ich nie mniej od nocy trudny dzień. Zajęcia teoretyczne i praktyczne. Z lasu dobiega już cichy odgłos wystrzałów. Specjalność programowa obozu w Ldzaniu-zdobywanie MOSO-Młodzieżowej Odznaki Sprawności Obronnej.

Noc. Nad Wartą pojawia się czerwonawy błysk. Powoli na horyzoncie rozprzestrzenia się krwawa łuna. Z jednego z namiotów obozu harcerskiego w PODŁĘŻYCACH wybiega śpiesznie trzech mężczyzn. Dopinają pasy-mają już na głowach. Wóz bojowy za chwilę ruszy. Z głębi obozu wypada dwóch chłopców. Ci też w prawie pełnym rynsztunku — Druhu kapitanie, druhu kapitanie-pożar!

Obóz w Podłężycach szkoli swoich stałych uczestników i grupy wędrowne MOST-u w obronie przeciwpożarowej. Łódzka Komenda Straży Pożarnej oddelegowała fachowców — por. Mariana Zająca, por. Ryszarda Jugo, druha Edwarda Bohdzilenko i mechanika ogniomistrza — Józefa Grzelaka i pełny zestaw sprzętu łącznie z wozem bojowym.

— Pierwsza woda naprzód — druga woda naprzód! Od rozpoczęcia akcji mija 20 sekund. Zawodowi strażacy rozwijają linie wężowe w płaskim terenie w ciągu 16 sekund...

75 km z PODŁĘŻYC do OSJAKOWA-trochę za dużo na harcerskie nogi. Do akcji wkracza autokar Komendy Chorągwi. Po drodze Sieradz, Wieluń. Zadanie: zwiedzić obie miejscowości i muzea regionalne.

Drewniane belki mostu na Warcie w OSJAKOWIE skrzypią żałośliwie pod ciężarem nękających je samochodów. Przejeżdżający przypatrują się życiu sąsiedniego placu budowy. Mignie od czasu do czasu harcerski mundur. Powstaje urzeczywistnienie kryptonimu akcji — nowy most w Osjakowie. Każda z grup wędrownych pracuje przy jego budowie 4 godziny. Lato 66 przeminie, most nie.

Zacięta walka trwa w TOPOROWIE między Grodzianami i Jagiellonami. Przybywają punkty na "słonecznej tablicy rozkazów". Ruch w obozie. „Rzepichy" zbierają w lesie chrust — zmęczoną grupę wędrowną trzeba przyjąć ze staropolską gościnnością. Jutro czekają ją zajęcia z oświaty sanitarnej.

Płonie ognisko i szumią drzewa. „Drużynowa" — komendant-Chorągwi Łódzkiej ZHP-Anna Rosel-Kicińska jest wśród nich. Sztab MOST-u wizytuje dziś stanicę — śpiewają wspólnie z harcerzami druhowie Anna Kuligowska, Andrzej Bukowiecki, Henryk Cieplucha, Mieczysław Żabicki.

Operacja MOST dobiega końca. Jeszcze dzień, dwa, trzy. Zamkną krąg. Ostatni apel, ostatnie rozkazy. Zwiną namioty.

22 lipca 300-osobowa operacyjna grupa akcji MOST zamelduje się w Warszawie. Z prawej strony szarych mundurów czerwono-białe plakietki. Dziewięć punktów-tam byli. Łączące je linie — tyle przeszli. Wewnątrz tej miniaturowej mapki napis — Tysiąc Lat Państwa Polskiego.

IWONA ŚLEDZIŃSKA