Inwentarz Dąbrówka Zgniła (1815)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1815. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

1793 r.

Po wygranej licytacji wsi Dąbrówki Nepomucen Grzybowski sprowadza na grunt tejże wsi dnia 24 sierpnia roku 1815 pisarza aktowego Jana Strachowskiego w celu opisania stanu dóbr wsi Dąbrówki część litera A. Wieś należała wcześniej do zmarłego Józefa Kąsinowskiego.

Zabudowania dworskie i zaiazd

Zaiazd do dworu ze wsi bez wrót dany. Do dworu wchodząc przed dworem iest bruk z kamieni dany, lecz przed progiem popsuty, do sieni są drzwi z antabą żelazną na zawiasach i chakach żelaznych, w sieni iest bruk dany na glinę lecz z podwórza w siennych drzwiach popsuty. W środku kuchenka z pruska w reglówkę dana do którey drzwi na zawiasach i chakach żelaznych z wrzecądzem i szkoblem żelaznemi. Po lewey stronie wchodząc od podwórza są drzwi na górę z drzwiami zamykanemi z tarcic prostych na zawiasach i chakach żelaznych, z wrzecądzem i szkoblem do zamykania, schody ciosanemi deskami obite ordynaryine, pułap nad sienią z balików łupanych dany, w którym ze trzy balki są iuż zbutwiałe. Po lewey stronie izba mięszkalna do którey drzwi z tarcic stolarską ordynaryiną robotą dane na zawiasach i chakach żelaznych z chaczykiem u góry i zamkiem starym francuzkiem z antabą wykrącaną do zamykania dane przez Wielmożnego Psarskiego i oraz gałką do przyciągania. W tym pokoiu mięszkalnym iest iedna izba w którey podłoga z tarcic poprężona, okna dwa w małe tafelki dawane, które przez pół otwieraia się z chaczykami ordynareynemi. W tych oknach iest wybitych tafelek cztery a dwie przez puł pękniętych. Piec z kachli białych ordynareyną robotą stawiany kominek ordynareyny i przy nim brandzmur w którym dwie szufki do stawiania, u okien i u drzwi wchodnych futryny podawane, ordynareyną robotą, pułap z tarcic ułozony. Z tey izby są drzwi ordynareyną robotą stolarską, z futrynami dane, u których wrzecądz z koblem do zamykania, zawiasy i chaki w tey komorze iest okienko małe w drobne szybki dawane. Z tey komory są drzwi do kuchenki otwieraiące się na zawiasach i chakach żelaznych. Naprzeciwko iest izba kuchenna, do którey drzwi ordynareyną robotą stolarską na zawiasach i chakach żelaznych z wrzecądzem i szkoblem i klamką drewnianą, do którey wchodząc była podłoga z tarcic ułożona, lecz teraz pognieła, piec z cegły i kominek do gotowania dany i murek do stawiania, okna dwa w małe tafelki dawane przez puł otwieraiące się lecz teraz popsute w których tych dwóch oknach są cztery tafelki całe a reszta potłuczonych, na przeciwko drzwi wchodnych iest komora bez drzwi i podłogi z futryną o iednym oknie, w którym tylko siedm tafelek całych, a reszte wytłuczonych, i okiennicą teraz to okno iest zastawione, pobok tey izby iest izdebka, do którey drzwi ordynareyną robotą dane, na zawiasach i chakach żelaznych z antabą do zamykania, przez Wielmożnego Psarskiego iako dawnego Possessora części tey, w tym pokoiu iest okno iedno w małe tafelki dawane całkiem otwieraiące się, w którym szyb dwóch niemasz. Piec z cegły kuchnią i pokoik ten grzeiący kominek ordynareyny. Z tey poboczney izdebki są drzwi do schowania na zawiasach i chakach żelaznych a drugie do sadu takiesz. W tym schowaniu było okno lecz tera go niemasz, tylko okiennicą zabite, w tym schowaniu podłogi niemasz, futryny u wszystkich drzwi podawane stare, pułap nad tą kuchnią i pokoikami z tarcic dany. W środkowym kominie od dołu brandzmury dane, a daley stożyny gliną wylepiane, nad wierzchem komin nadmurowany, lecz w niektórych mieyscach cegły powylatały, i do konieczney reperacyi potrzebuie. Ten dwór iest snopkami poszyty, w poszyciu poprawny przez byłego Possessora Wielmożnego Psarskiego ten dwór iest z bali rzniętych stawiany częścią a częścią z różnych kawałków drzewa ciosanego przystawiany. Za tym dworem iest staweczek od drogi ze wsi wierzbami wysadzony, lecz nieogrodzony, u którego od wsi upustu niemasz, tylko mostek do przeiazdu dany, lecz zły, tudzież od dworu do kurników także płotu niemasz. Za dworem kurniki z drzewa rzniętego w węgły postawione, z wystawą o trzech słupach a czwartą podporą w których na różne potrzeby gospodarskie iest chlewików pięć u których drzwi pięcioro, u których iednych tylko iest wrzecądz i szkobel żelazne, u reszty zaś niemasz tylko na kołki zapieraią się, u iednego chlewa drzwi tarcic brakuie trzy, te chlewiki w poszyciu są nienaygorsze, lecz podwleczenia przyciesi potrzebuiące, gdyż iuż się pochyliły ku stawkowi i są zaparte dwiema zastrzałami, pułap nad czteroma chlewikami z drągów ułożony, a nad piątym chlewikiem od dworu pułapu zupełnie niemasz, tudzież i nad wystawą. Przy tych chlewikach iest kubeł do tuczenia wieprzy z różnych kawałków drzewa starego postawiony z korytem i przykrywadłem niemniey drzwiczkami na biegunach drewnianych bez naymnieyszego żelastwa. Za temi chlewikami sadek mały różną drzewiną śliwkową zasadzony, a drugi w rogu od dworu ku drodze drzewem wiśniowym także zasadzony. Nad drogą obora u którey wrota do wywozu mierzwy są iedne bez prąga żadnego, z boku od podwórza są małe z wrzecądzem i szkoblem żelaznym, ta obora z różnych zrzynów drzewa ciosanego i rzniętego postawiona, w poszyciu nienaygorsza i przyciesiach. Obok tey obory iest wolarnia z staynią postawiona. W wolarni iest żłob i drabina mała, drzwi na biegunach drewnianych na kołek zapieraiące się, pułap na tey wolarni z drągów ułożony. Za tą wolarnią rzezalnia na sieczkę do którey są drzwi na biegunach drewnianych, bez wrzecądza, podłoga z łupanych dylów ułożona, pułapu na tey niemasz. Za tą staynią do którey są drzwi na biegunach drewnianych i szkoblem żelaznemi, i kawałek żelaza do pręta z szkoblem, w tey stayni iest żłob i drabina, pułap tylko z drągów tak nad wystawą iako i staynią ułożony. Przy tey stayni pod wystawą iest chlewiczek przybudowany na drób z drzwiczkami ordynareynemi bez żadnego żelastwa, w którym chlewiku u góry brakuie dylików kilku. Ta staynia z wolarnią iest częścią z drzewa rzniętego a częścią z drzewa kostkowego stawiana, pod którą od drogi przyciesi pogniły i węgły z zamków powypadały. Dach natey snopkami poszyty i snopkami przez Wielmożnego Psarskiego poprawny. Za tą staynią iest spicherek mały z rzynów stawiany do którego są drzwi na zawiasach i chakach żelaznych, zamek u tego spichrza do zamykania dany, szkobel do wrzecądza, którego teraz niemasz, w tym spichrzu iest posadzka z tarcic i sześć koyców. Pułap na tym spicherku iest z tarcic dany, poszewka na tym spichrzu z snopków doyść dobra. Przed tym spicherkiem iest wystawa o dwóch słupach z posową z tarcic, ten spicherek iest nienaygorszy. Około podwórza całkiego są płoty złe nowego postawienia potrzebuiące, które częścią z ciosanych łutów iuż pogniłych, a częścią z całków ociosywanych i nieociosywanych są dane. Za drogą niedawno postawiona przez dziedzica stodoła o iednym klepisku z drzewa częścią z nowego rzniętego a częścią starego na sochni(1) czterech z wrotami czteroma na puł otwieraiącemi się u których iednych wrót iest wrzecądz i szkobel do zamykania a z środka u trzech wrotni są sierdzianki żelazne z środka stodoły na zatyczki zapieraiące się. Ta stodoła tak w [ś]cianach iako i przyciesiach dobra, tylko w poszwie potrzebuiąca reperacyi gdyż ciecze.

Nad drogą są wierzby sadzone pomiędzy któremi wiele wierzb miał zasadzić Wielmożny Psarski.

Po ukończeniu zabudowań dworskich przystąpił niżey podpisany do opisu zabudowań i powinności włościan, części tey litera A.

Zagrodnicy.

Andrzy Jendrasiak ma chałupę dobrą, stodołę zupełnie złą, oborkę zupełnie złą. Ma zasiew ozimnego jary pański wóz, pług z żelastwem, kosę trawną, siekierę, wołów parę, krowe iedne. Robi dni w tydzień pańskiego trzy, tłuk cztery, dwie do ozminy a dwie do jarzyny, oruie za dzień ieden lasek trzy i pół ośmiołokciowych, do Błaszek, Sieradza i Warty za koleią ieździ w Święto za powinności, stróżą i trzodę za koleią odbywa, sadze wyciera, kapuste sadzi i brukiew i osypuie darmo kapuste wieczorami sieka, len moczy i wyrzuca z wody, na oli koleyno bierze suszy i na mąkę tłucze, owce płocze i strzyże sztukę kądzieli oprząda iedne i płótno obrabia za co od sztuki dwór płaci obrobionego płotna groszy piętnaście sieje tak ozimne iako i jarzynę wszystko darmo.

Drugi Stanisław Jendrasiak chałupę ma złą, obore złą, stodołe dobrą i te same inwentarze co i pierwszy i te same powinności odbywa i darmochy co i pierwszy.

Trzeci Grzegorz Pułaski ma chałupę dobrą, stodołę złą, oborę dobrą inwentarz ten sam ma co i pierwszy i to wszystko i te same darmochy i powinności odbywa co i pierwszy.

Czwarty Grzegorz Balcerczyk chałupe ma nienaygorszą, stodołe lichą [oborę] zupełnie złą, chlewika nie ma. Inwentarze te same ma co i pierwszy i te same powinności odbywa co i pierwszy i darmochy odrabia.

Komornik Bartłomiey Jędrasiak izdebkę ma przy zagrodniku, i robi w tydzień dni dwa a w żniwa dwanaście i tłuk cztery, i posiewa rolę pańską swym ziarnem, za to ieszcze z pola pańskiego bierze żyta zagonów pięć, jęczmienia pięć, tatarki skład grochu, skład na kartofle zagon roli i na brukiew zagon i na ten zagon oprzęda sztukę iedne i oddaie do dworu.

Chałupa Jaskowizna zupełnie zdezelowana i niemasz gospodarza.

Chałupa w którey siedzi żyd propinator, ta chałupa dobra tylko w poszyciu potrzebuiąca*. Ten propinator ma kociołek mały do robienia piwa pułbeczkowy, statków zaś innych drewnianych mielcusznych niema.

Zasiewy pańskie.

Nad stawkiem iest olszynka, dość ładna do którey podług oświadczenia Wielmożnego Kowalskiego i gromady miało bydz ogrodzenie, lecz to zdezelowane za possessyi Urodzonego Niniewskiego.

Ozmina.

Dział pod kierzkami zupełnie zasiany żytem przez czworo stai klinów staiem iednym pod wiatrakiem wróblewskim żyta zasianego przeczny dział przy tych klinach przez troie stai żytem zasiany. Żyta zasianego na Xiężyznie przez dwoie stay, żyta zasianego od Tokarzewa do Trzcianki przez troie stay, a czwarte od pastwiska wspólnego owsem. Jarki na dziale szerokim staie iedno, ditto tatarki na tymże lasek dziesięć, ditto na tymże przy tatarce owsa lasek siedm a na resztuiącym dziale tymże przez czworo stay aż do rowu owsem. Od wygonu pszenicy staie iedno, a na drugim zagonów dwanaście.

Jarzyna

Działek za sadem pod olszyną zasianey częścią żytem, częścią jarkiem, częścią grochem. Za Olszyną kapusty lichy iedenaście zagonów, kartofli na Szewcowiznie zagonów czternaście. Nad Olszyną ugorku podoranego składów sześć przez ćwierć staia, którey miał bydz ozminą zasiany. Za Olszyną brukwi, która nie iest opełta i wcale tey niewidać zagonów dziewięć. Prosa zupełnie lichego zagonów cztery, rzepaku zupełnie którego niemasz kawałków czternaście. Przydziałki przy granicach Gozuchowskich i Oraczewskich przez stai iedno długości częścią owsem, częścią grochem, częścią tatarką są zasiane, ditto na tych przydziałkach lnu zagonów ieden i puł, a na drugi połowie zagonu jęczmien zasiany. Od Pruchnów na pułrolniczy roli owsa troie stay, a na czwartym staiu jęczmien do drogi, a od drogi aż do stodół drugiey części. Owsa troie stay, ditto na pustym dziale drugim od Pruchnów przez czworo stay jęczmienia.

Ugór.

Pólko za stodołami pańskimi podorane, które ozminą miało bydz zasiane. Ugoru niezasianego ozminą składów piętnaście podoranego i gnoiem nawiezionego. Na Trzciance ku Wróblewu krócic podoranych przez puł staia, ditto za temiż na dziale podoraney roli stay dwa na którym ozmina miała bydz zasiana na Grzmiącey podoraney krócicy przez puł staia, która miała bydz żytem zasiana. Na trzeciey krócicy na Grzmiący od Xiędza Wróblewskiego łąk ciągnących się przez staie, która powinna bydz była żytem zasiana a niepodorana. Na przecznym dziale od pastwiska wspólnego stay troie podoranego ugoru. Krócicy podoraney przez puł stay na Tokarzewie dział na płotkach troie stay podorany. U Gruszeczki działu podoranego przez czworo stay nad Kościelną Drogą.

*reperacyi

Słowa nieczytelne.

(1) 

Inwentarz Czartki Wielkie (1815)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1815. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Mapa Kwatermistrzowska

Na mocy decyzji podjętej przez Radę Familijną dnia 23 maja 1815 roku postanowiono wydzierżawić połowę wsi Czartek Wielkich; będącą własnością zmarłego w tymże roku Walerjana Czartkowskiego, ogłaszając publiczną licytację.

22 czerwca doszło do licytacji pomienionej wsi. Po wygaśnięciu ostatniej świeczki dzierżawa przybita została za finalną summę 1704 złotych polskich na rzecz Jakuba Osińskiego, jako plus licytanta.

4 lipca pisarz aktowy Jan Strachowski wezwany przez Wincentego Czartkowskiego i Jakuba Osińskiego dokonuje opisy połowy wsi Czartek Wielkich.

Budynki Dworskie

Pomięszkanie zrobione z browaru dawniey, do którego wchodząc iest bruk przed sienią z kamieni dany. Drzwi do sieni z dworu na zawiasach i hakach z wrzecądzem i szkoble[m] ze dworu, a zewnątrz w sieni z klamką i zapor[ą] drewnianemi. Po lewey ręce iest izba, do którey drzwi ordynaryiną także robotą iak w sieni na zawiasach i hakach z klamką, rękoieścią i antab[ą] żelaznemi, podłoga z tarcic ułożona, piec i komin prostą robotą. Po prawey ręce iest przeforszta z tarcic, do którey drzwi na zawiasach i hakach żelaznych z wrzecądzem i szkoblem, w tey podłogi izdebce niemasz. W pokoiu tak pierwszym iako i pokoiku drugim po iednym oknie w pokoiu pierwszym dwie szyby wybite, tafelek małych trzy, w alkierzyku zaś przeforsztownym tafelek przepękniętych na wpoł dwie, z izby pierwszey iest komora, do którey wchodząc z izby są drzwi na zawiasach i hakach żelaznych i wrzecądzem, haczykiem i szkoblem żelaznym do zamykania. Z tey komory są drzwi wychodne na podworze na zawiasach i hakach żelaznych na zaporę drewnianą zewnątrz zamykaiące się u których z podwórza iest wrzecądz i szkobel w środku sieni iest kuchnia przeforsztowana do którey drzwi są na biegunach drewnianych, z wrzecądzem i szkoblem, komin od dołu iest w branemurach z kamieni murowany, a daley w stożyny, nad wierzchem gliną oblepiony. Na przeciwko iest izba czeladnia, w którey podłogi niemasz, komin prostą robotą, za kominem zamiast pieca kotlina, okno iedno małe kafelki dawane, w którym brakuie szyb pięć, na tyle dziura wyrznięta do rynny, którą leie się woda do kociałka robienia piwa. W tym budynku całkim iest pułap z tarcic dany nad izbami, i polepa cieńka, nad komorą zaś pułapu niemasz. Ten budynek był od dołu szkudłami podbity dwiema szorami lecz teraz te szkudły pogniły, przez co kozły pogniły, i w dachu reperacyi potrzebuie, i przyciesi także podwleczenia. Za tym mieszkaniem iest studnia z cembrzyną, żórawiem i kosiurem znacznie zdezelowana. Za tym mięszkaniem iest kubł do wieprzy tuczenia mały z różnych kawałków drzewa starego postawiony, za tym mięszkaniem iest ogród zasadzony kartoflami, a częścią nieiakąś od dołu makiem i pasternakiem zasiany kawałkami, którego warzywa, iż nie iest opelone tylko raz przed chwastem rekognoskować nie można, kartofle zaś opelone, na górce ku części wielmożnego Osińskiego iest suszarnia postawiona z drzewa kostkowego pod snopkami, do którei drzwi dwoie na zawiasach i hakach z wrzecądzami i szkoblami. Pod tym budynkiem brakuie przyciesi. Ten budynek w cale w złym mieyscu iest postawiony, i grozi obiema częściom niebezpieczeństwem ognia.

Ku sadzawce są zaś w podwórzu postawione budynki, szpicherek o dwóch kondygnacyach staroświeckich modelem postawiony do którego wchodząc od dołu, i u góry są drzwi na zawiasach i hakach żelaznych z wrzecądzem i szkoblami do zamykania, schodów na górę żadnych nie masz, tylko po drabce wchodzą[c] około tego szpicherka iest chlewików z różnego starego drzewa przybudowanych pięć, u których trzech są wrzecądze i szkoble żelazne do zamykania. Ten szpicherek z przybudowanemi chlewikami reperacyi żadney niewart, iak tylko rozebrania, a nowego postawienia. Za tym szpicherkiem niedaleko iest wystawiona razem oborka z staienką i wozowienką i chlewiczek mały. Ten budynek całki obala się i nowego postawienia potrzebuiący, gdyż inwentarze na zimę niemiałyby się gdzie pomieścić, w którym mało co ieszcze można wybrać drzewa zdatnego na przestawienie, a przyciesi zupełnie nowe podawać, gdyż stare zupełnie pogniły, dla mokrości i ten budynek w inne mieysce przenieść.

Stodoła o dwóch klepiskach z drzewa rzniętego stawiana, na którey w środku kozły pozałamywały się, i ściany poprężyły, przyciesi pogniły, która także nowego i wczesnego przestawienia potrzebuie. Płoty na około zabudowania dworskiego od sadu i od podwórza niemniey od wsi są nienaygorsze, resztuiące zaś nowego postawienia potrzebuiące.

Po ukończonym opisie zabudowań dworskich przystąpił niżey podpisany Pisarz do opisu obsiewów dworskich, które podług opisu anszlagu wyciągniętego dnia trzydziestego miesiąca maja roku bierzącego tysiąc ośmset piętnastego są takowe:

Żyta od granic Witowskich na pierwszym staiu iest szerokości lasek siedm, długości trzydzieści trzy, w tym samym dziale na drugim staiu szerokości lasek siedmnaście i trzy z ośmiu, długości dwadzieścia siedm łokci cztery. Na Nosowiu na klinach na którym staiu ma Mateusz komornik Frątczak tyk cztery, które cztery tyki nierachuią się do zbioru dworskiego, lecz te z ogułu szerokości lasek dwudziestu dwóch, wytrącaią się, iako też, długości lasek tego staia trzydziestu trzech łokci szościu, a zatym nie zostaie do zbioru dworskiego z tego staia, iak szerokości lasek ośmnaście, długości trzydzieści trzy i sześć łokci. Na głębokiej bruździe nazwanym staiu szerokości lasek trzydzieści trzy i pół długości trzydzieści trzy i łokci sześć. Na górce od Witowa szerokości lasek trzydzieści ieden i sześć z ośmiu, długości trzydzieści i sześć łokci. Na smugu szerokości lasek ośmnaście, długości trzydzieści i sześć. Za Smugiem ku Cielcom dwadzieścia dziewięć i pół szerokości, długości trzydzieści dwa. Na pustey roli po Franciszku pułrolniku iest żyta zasianego przez stay czworo na szerz prętów trzy, lecz na tym staiu pustey roli ma drugie staie ode wsi zasiane karczmarz Frątczak, a zatym to potrącaiąc, nie zostaie na sprzęt do dworu iak stay trzy których szerokości lasek po trzy, a długości dziewięć dziesiąt i pięć.

Pszenicy Na Smugu od Witowa szerokości lasek ośmnaście, długości dwadzieścia siedm i łokci pięc. Od granic Witowskich iest pszenicy zasianey szerokości lasek ośmnaście, długości trzydzieści trzy, lecz że ta ma bydź zasiana do małych Czartek części dożywociu jey podległey, oświadczyła pozostała Wdowa, i ta do prowentu wsi Czartek wielkich nie likwiduie się, którą w ostatnim roku trzecim dzierżawy expiruiącego kontraktu, w tey ilości odsiać swym ziarnem i zaorać taż pozostała Wdowa obowiązała się.

Jarzyna. Jęczmienia za stodołami chłopskiemi lasek szerokości dwanaście, długości przez troie stay ośmdziesiąt i ośm. Za Ozdem na dziale jęczmienia szerokości lasek ośmnaście i pięć z ośmiu, długości dwadzieścia dziewięć łokci siedm. Na tymże dziale przy jęczmieniu iest zasianego lnu przysiewkowego karczmarza dwa, Józefa Rogaskiego dwa, marcinki ieden, Matusa Frątczaka ieden, kowala ieden, Ludwiczki kowalowny ieden, których oguł przysianego lnu wynosi prętów trzy, pańskiego na prowent zasianego lasek szerokości cztery, długości dwadzieścia dziewięć łokci siedm. Na staiu pułrolniczym pustym jęczmienia przez stai dwoie szerokości laska iedna i łokci cztery, długości lasek pięćdziesiąt dziewięć. Na Krucicach jęczmienia szerokości lasek siedmnaście łokci pięć, długości lasek ośm.

Owsa za Ozdem szerokosci dziewiętnaście łokci cztery długości siedmdziesiąt ośm. Ku granicom Cieleckim na roli pułrolniczey szerokości laska iedna, a przez stay troie długości siedmdziesiąt. Od granic Zielęckich stay troie na roli pułrolniczey, szerokości lasek dwie, długości dziewiędziesiąt. Na drugim staiu od tychże granic szerokości lasek trzy łokci dwa, długości siedmdziesiąt trzy, łokci sześć, która rola iest pułrolnicza. Na klinach po pułrolniku stay dwa, szerokości lasek trzy, łokieć ieden, długości siedmdziesiąt łokci pięć.

Grochu. Na Dziale od granic Cieleckich szerokości lasek dziewiętnaście, łokci pięć, długości dwadzieścia pięć, na pustey roli pułrolniczey szerokości laska iedna, łokci pięć, długości pięćdziesiąt dziewięć. Na Przydziałkach przez staie iedno szerokości laska iedna, łokci pięć, długości trzydzieści dwa i łokci pięć, na przydziałkach po pułrolniku staie iedno szerokości lasek dwie, długości trzydzieści dwa.

Tatarki. Od granic Cieleckich szerokości laska iedna, łokci pięć, długości czterdzieści dwa. Na Klinach pod lasem Zielęckim szerokości piętnaście, długości dwadzieścia cztery, ta przez niskość gruntu wymokła i licha. Na Dziale za stodołami po pułrolniku przez stay dwoie do granic Cieleckich szerokości lasek dwanaście, długości siedmdziesiąt pięć, ta przez późny zasiew iest licha.

Rzepaku. Na Krucicach rzepaku lasek szerokości pięć, długości ośm, który iest lichy.

Prosa zasianego za łąkami lasek trzy szerokości, długości dwadzieścia siedm i dwie z ośmiu, w tym staiu iest fornalowego przysianego jęczmienia lasek dwie szerokości, a długości dwadzieścia siedm. Na drugim staiu tego działu niemasz nic pańskiego tylko same przysiewki komorników. Na Krucicach Brukwi i Kapusty zasadzoney brukwi zagonów ośm, kapusty dziesięć przy pańskiey tey roli maią przysiewnicy po dwa zagony, iako to kowal zagon ieden, Mateusz Frątczak ieden, Józef Rogaski dwa, karczmarz dwa. Za łąkami iest kartofli zasadzonych szerokości lasek dwadzieścia, przy których przysiewki maią karczmarz na swey mierzwie zagonów ośm, a dziewiąty zagon za komorne, Rogaski młody trzy, kowal dwa, Marcinka zagon ieden, kowalowna ieden, Józef Woźniak do roli czyli ogroda dodatka zagon ieden.

Ugoru podoranego. Za Łąkami nad olszyną szerokości lasek dziesięć, łokci cztery, długości lasek dwadzieścia ieden. Od Glinianek na dzieliku przy drodze szerokości lasek iedenaście, długości trzydzieści. Pod Dembiną Zielęcką szerokości lasek dwadzieścia trzy, długości trzydzieści ośm, na drugim staiu przy Gliniankach szerokości lasek ośmnaście, długości piętnaście. Na końcu teyże roli pod Olszyną przy Gliniankach szerokości dwanaście, długości dwanaście.

Summa wynosi Ugoru podoranego szerokości lasek siedmdziesiąt cztery łokci cztery długości lasek stoszesnaście.

Niepodoranego Ugoru. Za Łąkami nad Olszyną szerokości dwanaście, długości dwadzieścia cztery, przy Drodze Wartskiej na dwóch staiach od Glinianek szerokości trzydzieści cztery, długości sześćdziesiąt, od Gościeńca do Czartek wielkich należącego nad Drogą Wartską ku Górze na Smugu, przez stay dwa szerokości lasek ośmnaście długości pięćdziesiąt, na dziale Lisie Jamy zwany nad granicą Zielęcką przez stai dwoie szerokości dwadzieścia dwa, długości pięćdziesiąt siedm. Na trzecim staiu od Drogi Wartskiej szerokości lasek czternaście długości trzydzieści ieden. Summa Ugoru niepodoranego wynosi szerokości lasek sto, długości dwieście dwadzieścia dwie laski.

Na pustych, po pułrolniku Frącku u Gościeńca nad Drogą Wartską ku Górze stay dwa szerokości lasek dwie, długości pięćdziesiąt. Na Krucicy od łąki nad Olszyną szerokości lasek dwie, długości piętnaście. Od Wiatraka Krąkowskiego po lewey stronie Drogi Wartskiey ku Górze przez stay dwoie szerokości pięć lasek, długości czterdzieści siedm. Od Drogi Wartskiey ku Górze idącey po prawey stronie szerokości lasek dwie łokci pięć, długości trzydzieści, po lewey stronie teyże drogi do granic Czartek małych szerokości lasek cztery, długości czterdzieści siedm opod samym Wiatrakiem Krąkowskim szerokości laska iedna, łokci dwa, długości piętnaście. Summa niepodoranego ugoru pustego szerokości lasek szesnaście łokci siedm, długości dwieście cztery. Na tegoż pułrolnika dziale od dołu ku granicy Czartek małych przez młynarza Krąkowskiego iest zasadzonych kartofli szerokości lasek iedna łokci dwa, długości dwadzieścia dziewięć. Na tegoż roli pułrolnika na Dąbku pod małemi Czartkami przez stay dwa zasiał pierwsze te staie Mateusz komornik jęczmieniem, a drugie staie Ludwik fornal owsem.

Po ukończeniu opisu obsiewów dworskich i ugoru przystąpił niżey podpisany pisarz aktowy do opisu włościan, zabudowań, inwentarzy danym tymże niemniey powinności odrabiania, a naypierw do pierwszey Chałupy w którey siedzi Józef Woźniak, zagrodnik, ma chałupę nienaygorszą, tylko komina nalepienia potrzebuiącą, oborkę i stodołkę nienaygorsze, bydła pańskiego wołów parę, krowę iednę, świnię iednę, pług z żelaztwem i radlicą, kosę trawną, sierp, siekierę, wóz bosy, robi pańskiego w tydzień ręczno lub bydłem oruie po lasek cztery, robi tłuk cztery, dwie do oziminy, a dwie do jarzyny, darmochy odrabia, do lnu moczenia, rozstawiania, wyrzucania, kapusty i brukwi sadzenia, opelenia, ociskania, stróży za koleią, strzeżenia, prania trzy razy do roku i sadzy wycierania, niemniey do Warty lub Błaszków ieżdzenia iak każą pieszo lub wołmi drogi odprawia, jay mendel daie i kapłona iednego, drugi Piotr Lezik, zagrodnik, ma chałupę dobrą, oborę złą zupełnie, stodołę nienaygorszą, ma wołu iednego pańskiego a za drugiego podupadłego przez podwody kaliskie talarów pruskich iedenaście, resztę to samo ma co i pierwszy i te same powinności odbywa i daniny daie. Trzeci Marcin Grzegorz, pułrolnik, ma chałupę złą, oborę nienaygorszą, stodołę złą, wołów parę pańskich i świnię. Wóz przepadł mu na podwodzie, pług, radło, siekierę, kosę od trawy ma także pańskie, robi dni sześć lub za dwa dni orze po lasek siedm, resztę powinności tych samych odbywa i daniny daie co i zagrodnicy, tudzież tłuki. Czwarty Mateusz, komornik, chałupa zła, oborki dwie z chlewikiem złe, stodołkę nienaygorszą tylko przyciesi podwleczenia potrzebuiącą. Inwentarza żadnego pańskiego nie ma, gdyż iakowy był po zmarłym pułrolniku na placu tym niegdy Wielmożny Czartkowski dziedzic do dworu zabrał, i ten sprzedany przez licytacyą został. Na końcu iest Chałupa w którey siedzi kowal Antoni Obiborski, chałupa nienaygorsza, stodoły ani oborki niema, ma statki niektóre kowalskie pańskie, które są w inwentarzu przy spisie sądowym umieszczone. Szósty Gościeniec nad drogą bitą, w którym mieszka Woyciech karczmarz i Józef Rogaski, komornik, których powinności tu się nie wyrażaią, gdyż są w inwentarzu sadowym umieszczone i do nich referować się ma Wielmożny Dzierżawca.

Inwentarz Dybów Suchorzyn (1817)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1817. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

1793 r.

Po dokonaniu spisu pozostałości po zmarłym Józefie z Głogowy Kossowskim w jego dobrach pryncypalnych Rudnikach, i przyległych Pęczniewie, Przywidzu i Osowcu, Luboli i Zagórkach pisarz aktowy powiatu wartskiego Jan Strachowski przybywa w dniu 22 maja roku 1817 do wsi Dybowa i dokonuje opisu dóbr wsi Dybowa i Suchorzyna.

Opis stanu dóbr Dybowa i Suchorzyna.

Dworu w tey wsi niemasz, gdyż takowy ieszcze za życia niegdy JWo Kossowskiego spalonym przez przypadek został, gorzelnia także stara, która w tey wsi była a w którey teraźnieyszy possessor dzierżawny urodzony Ignacy Podczaski mieszkał spaliła się.

Stodoła frontem na północ postawiona z bali zupełnie zdezelowana, reperacyi potrzebuiąca w niey wrot podwoynych dwoie pierwsze frontowe z pręgłami y kuną oraz szkoblami żelaznemi drugie tylne zasuwą, dylowanie u sąsieków z dylów zrobione boiowisko dobre stary dach słomą pokryty reperacyi potrzebuiący.

Stodoła obok powyższey stoj druga stodoła frontem na wschód słońca postawiona w tym samym stanie co pierwsza będąca y konieczney reperacyi czyli przestawienia potrzebuiąca.

Spichlerz. Obok niey od północy iest postawiony z bali frontem na wschod słońca dobry, drzwi do niego na zawiasach z zamkiem, kluczem oraz szkoblem y wrzeciądzami, wewnątrz iest podłoga z bali, przegrody z bali schody na górę dobre, na górze posowa dobra, dach na tym spichlerzu iest słomą poszyty.

Obora, staynie i owczarnia. Obok tego spichlerza są postawione obory, staynie oraz owczarnia, w klamrę cały ten pobudynek iest z bali wystawiony z wszelkiem oporządzeniem potrzebnem dobry. Dach na nim słomiany, stary lecz dosyć dobry.

Osiadłość włościan, ich załogi y powinności.

Zagrodnicy.

1. Łukasz Kornacki ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów, pług, radło, siekierę, kossę trawną, wóz, na załogę od dworu dane który arykułów taxa znayduie się w inwentarzu mieyscowym.

2. Tomasz ......... (1)ma to wszystko co powyższy.

3. Jan Ratayczyk ma to wszystko co powyższy.

4. Antoni Kornacki ma to wszystko co powyższy.

5. Tomasz Borgiasz ma to wszystko co powyższy.

6. Stanisław Sobanda ma to wszystko co powyższy.

7. Filip Ratayczyk ma to wszystko co powyższy.

8. Jędrzey Sikorski ma to wszystko co powyższy.

Ci powyżsi wyraźnie zagrodnicy robią w każdym tygodniu dni trzy czyli co tydzień czyli ręczno od So Jakoba do So Marcina robią czwarty dzień tłoki w każdym tygodniu. Darmochy odbywaią iako to: kartofli sadzenie, okopowanie około kapusty y przędziwa moczenia, rwania y wytarcia, pelenia ogrodów y pszenicy oraz lnu wybierania konopi płokania y strzyzy owiec gruntowych lub innych w folwarku będących bez żadnego zaciągu kapłonów dwa y jay ośm na Sy Marcin roku każdego dają po sztuce czyli łokci dwanaście przędą y obrabiają oddając ze sztuki zgrzebnego płotna łokci ośmnaście, pacześniego łokci piętnaście.

Komornicy

1. Franciszek Bolka (2)

2. Franciszek Glabski.

3. Antoni Piętala.

Ci mieszkając w pobudynkach pańskich i mając zamiast komornego snopowego role odrabiają w ciągu roku w każdym tygodniu dni dwa, darmochy y tłokę odrabiają porówno z zagrodnikami.

Oprócz tych powyżey wyrażonych są ieszcze inni czterech Szymon Bolka, Woyciech Ignaczak, Kazimierz Ratayczyk y Jan Ratayczyk, którzy tylko posługę do siewu y inne robią.

Po opisaniu stanu dóbr wsi Dybowa udał się pisarz aktowy dnia tegoż iako wyżey do wsi Suchorzyna w bliskości obok wsi Dybowa połozoney, gdzie tak folwarku nie zastał gdyż ten iest spalonym iak tylko okazana mu była stodoła z bali pobudowana u którey są wrota dobre z kuną, boiowiska dobre dylowanie u sąsieków y dach słomą poszyty dobry. Stodoła ta iest iuż kosztem JWy pozostałey wdowy wyreperowana.

Owczarnia. Obok tey stodoły o kilkadziesiąt kroków stoj owczarnia nowo postawiona y niedoposzyta kosztem JWey dożywotniey pani pobudowana oprócz tych żadne inne dworskie pobudynki się nie znayduią.

Osiadłości włościan y ich powinności oraz załogi.

Zagrodnicy.

1. Jan Sobanda ma pare wołów, chałupę, stodołę, oborę, wóz, pług, radło, siekierę, kosę trawną od dworu na załogę dane.

2. Jan Ratayczyk ma to wszystko co powyższy y krowę.

3. Kazimierz Ratayczyk ma tylko to co pierwszy.

4. Jan Ratayczyk ma tylko to co pierwszy.

Zagrodnicy ci robią tęż samę powinności iak zagrodnicy w Dybowie y toż samo uiszczają y odbywają.

Komornicy.

1. Tekla Kornacka.

2. Gabryionka.

Robią po dwa dni w tydzień y tłokę iak komornicy w Dybowie y biorą na to po dwa składy żyta y dwa składy jęczmienia w czasie żniw.

Karczma w wsi tey iest nad traktem do przewozu na Miłkowicach będącego idącym nowo z bali frontem na południe przez JWą pozostałą wdowę jey własnym kosztem postawiona. Karczma ta iest z wszelkiem oporządzeniem y kominem murowanym, lecz stayni wiezdney przy niey dotychczas niemasz.

Płoty tak w Dybowie iak w Suchorzynie gdzie takowych potrzeba są poobgradzane.

Obsiewy tych wsiów , tak Dybowa iak Suchorzyna nieopisuią się gdyż te wsie tak za życia JWo Kossowskiego iakoli też dotychczas w dzierżawie zostają przeto zasiewy iakie dzierżawcy przy oddawaniu w dzierżawę oddane zostały takie przy wyjściu czyli expiracyi kontraktu według sporządzonego na ten koniec inwentarza mieyscowego oddac iest obowiązany co się też do łąk y ogrodów sciąga.

Słowa nieczytelne:

(1) 

(2)   

Pełkowszczyzna / Pętkowszczyzna

Pełkowszczyzna, dawniej przyległość położona w dobrach Jankowice w obecnej gminie Poddębice.

Dziennik Urzędowy Województwa Kaliskiego 1828 nr 17

OBWIESZCZENIE.

Rejent Kancellaryi Powiatu Wartskiego.

Zawiadamia Sz. Publiczność, iż na mocy Uchwały Rady familiyney, w opiece nieletnich po ś, p. JW. Józefie Walewskim pozostałych dzieci, w Sądzie Pokoiu Powiatu Wartskiego spisaney, Dobra Jankowice z przyległością Pełkowszczyzna zwaną, Powiecie Wartskim położone, drogą publiczney licytacyi w trzech-letnią dzierżawę, poczynaiąc od S. Jana Chrzciciela r. b. przez podpisanego Rejenta w dniu 2. Czerwca r. b. rano o godzinie 10. w mieście Warcie więcey daiącemu wypuszczone zostaną. Warunki tego wydzierżawienia każdego czasu u podpisanego Rejenta w mieyscu, lub u JW. Izabelli Walewski, opiekunki, w Balinie przeyrzane bydź mogą.

Warta dnia 20. kwietnia 1828 r.

Woyciech Morkowski.

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1834 nr 23

Z mocy uchwały rady familiyney z d. 27 tego m. w opiece nieletnich s. p. Jozefa Walewskiego posła, zawiadamiam publiczność iż: folwark Jankowice z przyległością Pentkówszczyzna pod Unieiowem, wypuszczony będzie przedemną
tu w Warcie w trzechletnią dzierżawę od S. Jana Chrzciciela poczynaiąc, więcey daiącemu w dniu 27 Czerwca r. b.— Warunki przyrzeć można u mnie Rejenta.
Warta d. 28 Maia 1834 r. Janczewski. R.    P. W.

Miaskoszczyzna

Miaskoszczyzna, dawniej część wsi Nacesławice w obecnej gminie Błaszki.

Dziennik Urzędowy Województwa Kaliskiego 1828 nr 17

OBWIESZCZENIE

Dobra Nacesławice w Pcie i Woiewództwie Kaliskiem leżące, Eufrozyny Radoszowskiey, Edwarda i Józefy nieletnich Sawickich własne, prócz cząstki Miaskoszczyzna zwaney (gdyż ta do kogo innego należy), w drodze publiczney licytacyi w Kaliszu przed Rejentem Woiewódzkiem Słanisławem Kobyłeckim, lub w razie słabości tegoż, w zastępstwie przed Rejentem Ignacym Główczewskim, w dniu 2. Czerwca 1828. r. o godzinie 3 z południa na lat 6, pod warunkami w zamieszkaniu podpisanego Podopiekuna pod Nrem. 93. przy ulicy Panny Maryi w Kaliszu do przeyrzenia zlożonemi, przed podpisaną opiekunką wypuszczone zostaną; o czem zawiadomia się strony interessowane.

w Kaliszu dnia 21. Kwietnia 1828 r.

Karol Wojakowski, Opiekun.

Wincenty Radoszowski, Podopiekun.

Dębowiec

Dębowiec, dawniej nazwa karczmy położonej we wsi Podłężycach w obecnej gminie Sieradz. Czy jest to karczma zaznaczona na mapie kwatermistrzowskiej  pod nazwą Restorija?

Dziennik Urzędowy Województwa Kaliskiego 1828 nr 22

OBWIESZCZENIA

Pisarz Trybunału Cywilnego pierwszey Instancyi Woiewództwa Kaliskiego .

Podaie do publiczney wiadomości, iż dobra ziemskie Podłężyce z przyległościami, składające się z wsi folwarczney Podłężyc, Zarobney Rzekta, folwarku Chałupki zwanych, w Pcie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim Woiewództwie Kaliskim Królestwie Polskiem położone — aktem tradycyi nieruchomości przez Komornika przy Trybunale Cywilnym Wdztwa Kaliskiego Jakóba Słowikoskiego, w dniu 16. Marca 1824. r. rozpoczętym, a w dniu 18. t. m. i r. ukończonym, zaięte. Akt ten tradycyi w Biórze Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiey Wdztwa Kaliskiego w dniu 30. Marca 1824 o godzinie 10. rano, a w księdze zaregestrowań Kancellaryi Trybunału Cywilnego Wdztwa Kaliskiego, w dniu 6. Kwietnia r. t. o godzinie 10. rano podany i zaregestrowany został.

Dobra te dziedziczne Sukcessorów po ś. p. Janie Stawiskim pozostałych, mianowicie: Edmunda, Stefana Bronisławy i Idalii rodzeństwa Stawiskich nieletnich, w wsi Podłężycach w Pcie Szadkowskim, przy matce i naturalney opiekonce Aloizyi z Biernackich Stawiskiey zamieszkałych, na rzecz Wgo Jana Arnolda w wsi Pietrzykowie w Pcie i Wdztwie Kaliskiem zamieszkałego dziedzica, zaięte, za którego Wżny Józef Glaubicz Rokos­ sowski Patron przy Trybunale Cywilnym Wdztwa Kaliskiego, w Kaliszu z Urzędu zamieszkały, stawa. Dobra powyżey wymienione składaią iednę oddzielną gminę, obeymuią rozległości z zabudowaniami dworskiemi i wieyskiemi, ogrodami, gruntami ornemi 1. 2. 3. i 4 Klassy, łąkami, pastwiskami, stawami, strugami, drogami i nieużytkami, borami i lasami, w ogóle hub Warszawskich 84 morg 28 prętów kwadratowych 178 — w szczególności bory obeymuią 859 morg kwadratowych prętów 173 —

Kontrowersa, iak są w szczególności w protokóle wyrażone, obeymuią 74 morg prętów kwadratowych 55. Zabudowania dworskie, mianowicie dwór i spichrz, są massyw murowane dachówką kryte; inne zaś zabudo­wania dworskie i wieyskie z drzewa wystawione, dranicami, szkudłami i słomą kryte. W tych dobrach znayduie się 3ch czynszowników rocznych, to iest: w wsi Podłężycach Jakób Papierski, opłaca czynszu z gościńca Dębowiec zwanego złtp 108, w wsi Rzekcie Jan Romanowicz, płóciennik, z posiadaney zagrodniczey roli przez dwór obsianey złtp. 108, Paweł Sobański, młynarz w wsi Rzekcie, lubo przyiął obowiązek opłacać czynszu z młyna rocznie złtp. 120, to iednak z powodu dezolacyi młyna takowego nie opłaca, iednakże podług możności słód na piwo i tym podobne zboże zemleć powinien bezpłatnie.

W tych dobrach mieszka i prowenta pobiera Wźny Jan Bielski, iako sądownie na rzecz Wgo Jana Arnolda postanowiony Administrator.

Tradycyi powyżey z daty wymieniona Aloyzyi z Biernackich owdowiałey Stawiskiey, iako matce i naturalney opiekunce Sukcessorów po ś. p. Ja­ nie Stawiskim pozostałych powyżey wymienionych, w zamieszkaniu w wsi Podłężycach na ręce Jana Bielskiego, zastępcy Woyta, druga i trzecia temuż Wmu Janowi Bielskiemu, iako Administratorowi i zastępcy Woyta gminy dóbr Podłężyc, przez Franciszka Polanowskiego Woźnego Trybunału Cywilnego Woiewództwa Kaliskiego dnia 18. Marca 1824 r., czwarta kopia Pawłowi Roykowi Pisarzowi Sądu Pokoiu Ptu Szadkowskiego w Szadku dnia 23. Marca 1824. r. wręczone zostały.

Kto się chce o wszystkich szczegółach tych dóbr, iak równie o inwentarzach i sprzętach gospodarskich obiaśnić, może w Kancellaryi Trybunału i u Patrona popieraiącego zaięcie przeyrzeć, a kto chce same dobra widzieć, może się udać na grunt. Sprzedaż tych dobr w Pś. Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego, w Kaliszu w Pałacu Sądowym posiedzenie swe odbywaiącym, na audyencyi publiczney nastąpi. Pierwszy termin do ogłoszenia warunków licytacyinych, na dzień 24. Maia r. 1824 o godzinie 10, rano w tymże samym Sądzie wyznaczonym został, drugie 10. Czerwca, a trzecie 24. Czerwca roku 1824 nastąpiło, gdzie wyrabiaiący sprzedaż Wźny Jan Arnold podał za dobra te summę 60,000 złtp. Poczem został termin do temczasowego przysądzenia na dzień 22. Lipca r. 1824 o godzinie 10. z rana wyznaczony, w którym dobra powyżey opisane Patronowi popierającemu sprzedaż Józefowi Glaubicz Rokossowskiemu, za summę 72,000 złtp. tymczasowie przysądzone zostały. Termin do ostatecznego przysądzenia na dzień 7. Października roku 1824 o godzinie 10. z rana oznaczony — w tym iednak terminie dla zaszłych prawnych przeszkód, do ostatecznego przysądzenia tychże dóbr nie przystąpiono. Następnie iednak po oddaleniu takowych w Sądzie Naywyższey Instancyi, termin nowy do ostatecznego przysądzenia pomienionych dóbr, postanowieniem Pś. Trybunału na dniu 13. Maia r. b. zapadłym, na dzień 1. Lipca 1828 r. o godzinie 10 rano wyznaczony został, w którym to terminie sprzedaż czyli ostateczne przysądzenie pomienionych dóbr niezawodnie nastąpi.

w Kaliszu dnia 17. Maia 1828. r.

Piątkiewicz.