Kamionka / Mątewna struga

Kamionka struga 

Współczesna nazwa (Kamionka) zastąpiła dawniejszą, prawidłową nazwę strugi, która nazywała się Mątewna (taką nazwę podaje Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich). Na tzw. Mapie Czajkowskiego struga ma zniekształconą formę Montowna. Inne źródła podają już nieprawidłowe nazwy. Elektroniczny słownik hydronimów Polski nazwę Pustkowien występującą na mapie Reymann’a uznaję za nazwę strugi, mimo że jest to określenie występujących tu licznie małych osad (Pustkowia: Salamony, Gagatek, Lach, Lachoskie). Inne błędne nazwy pojawiające się w literaturze to: Struga, Pątnówka a nawet Pisula (dawniej nazwa stawu pomiędzy Łaszewem a Mierzycami).

Mątewna ma źródło na polach pod wsią Kamionka w gminie Pątnów, na zachód od drogi krajowej 43 (wcześniej występowała pod numerem 489 i 236). Struga płynie na wschód przecinając wspomnianą drogę krajową. Następnie przepływa na południe od kompleksu leśnego mijając Mątewki, Salamonówkę i Strugi Pątnowskie. Za Strugami Pątnowskimi wpływa do gminy Wierzchlas. Skręca lekko na południe i pod Mierzycami spływa w kierunku południowym. Mija Edwardów (część wsi Łaszew), przepływa Nad Strugą (część wsi Mierzyce), wąwóz Drobowe Doły i wpływa do rzeki Warty przy miejscowości Pustkowie (część wsi Łaszew Rządowy). Długość strugi wynosi 10.78 km. (pomiar własny)

Słownik Geograficzny:
Mątewna, strumień przepływający przez wieś Mątewna.

 

 

 

Inwentarz Wydrzyn (1868)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Aleksandrów. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Sieradzu 839/1740. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

Na mocy najwyższego ukazu z dnia 25go kwietnia 1868 roku nadano jako majorat o nazwie Aleksandrów dla jenerał-majora barona Płatona Frederyksa folwarki: Mazew, Janków i Wichrów, w powiecie łęczyckim, Wydrzyn w powiecie wieluńskim i Grójec Wielki w powiecie sieradzkim, w gubernji kaliskiej, oraz część lasu z leśnictwa klonowskiego, z dochodem rs. 1,500. Sporządzono przy tym szczegółowy opis granic, zabudowań, mostów, ogrodzeń i płotów, drzew owocowych i dzikich, rowów i zasiewów. Przy czynności tej obecna była wdowa po dzierżawcy dóbr Wydrzyn Helena Stawowska.

Wykaz zabudowań mieszkalnych i gospodarskich znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

Folwark Wydrzyn

1. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Dom mieszkalny czyli dwór, z drzewa tartego w węgieł na podmurowaniu, dach słomą pokryty, ściany zewnątrz i wewnątrz gliną wyrzucone, komin z cegły murowany nad dach wyprowadzony, podłogi z bali sosnowych, pułapy z desek na belkach położonych, na których polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 30 1/2, szerokość 15, wysokość 5. Stan Budowli: Z powodu starości budynku drzewo po większej części spruchniałe, stan średni. Wartość podług ubezpieczenia 450.

2. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Lodownia czyli piwnica, w ziemi z małą wystawką i drzwiami prowadzącemi do środka, dach słomą pokryty. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 6, szerokość 4, wysokość 2. Stan Budowli: W stanie dobrym. Wartość podług ubezpieczenia -.

3. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Piwnica murowana z cegły surowej nad ziemią wyprowadzona, dach słomą pokryty. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 12, szerokość 9, wysokość 2 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 10. Uwagi: nieubespieczona.

4. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o dwóch klepiskach z drzewa rzniętego na przyciesiach i podmurowaniu z kamienia w słupy, dach stolcowy słomą pokryty, wewnątrz prowadzą dwoje drzwi podwójnych, każde na czterech zawiasach żelaznych, klepiska gliną wyrzucone. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 42, szerokość 17 3/4, wysokość 6. Stan Budowli: W stanie dobrym. Wartość podług ubezpieczenia 300.

5. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Studnia przy dworze drzewem cembrowana bez żurawia, jest tylko kulka do ciągnięcia wody. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 2, szerokość 2, wysokość 6. Stan Budowli: Znajduje się w stanie użytecznym. Wartość podług ubezpieczenia -.

6. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Owczarnia z drzewa tartego na przyciesiach i podmurowaniu w węgieł wystawiona, dach w części gontami a reszta słomą pokryta, pułap z desek na belkach ułożonych, wewnątrz prowadzi dwoje wrot dwuskrzydłowych i z boku dwoje drzwi pojedyńczych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 48 1/2, szerokość 15, wysokość 4 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim, jednak skutkiem starości drzwi tak w przyciesiach jak i ścianach poczęścispruchniałe. Wartość podług ubezpieczenia 450.

7. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stajnia ze śpichlerzem, w słupy murowane, ściany z bali sosnowych, dach z desek na zakład, do wnętrza prowadzi troje drzwi pojedyńczych, z których jedne do śpichrza, a dwoje do stajni, wszystkie z desek na zawiasach żelaznych, w śpichrzu przegrody z bali, podłoga z desek, na górę prowadzą schody, pokład z desek na fugi, szczyty z desek w których są drzwiczki. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 33, szerokość 18, wysokość 4. Stan Budowli: W stanie średnim, oprócz dachu, któren z powodu starości mocno popsuty. Wartość podług ubezpieczenia 400.

8. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Obora z drzewa kostkowego w węgieł i słupy na podmurowaniu, dach z desek na zakład, z tyłu dwoje wrót podwójnych, od frontu dwoje drzwi pojedyńczych, pod belkami jest podciąg na pięciu podmurowanych słupach, pokład z tarcic, stolec również na pięciu słupach, w dachu dymnik z drzwiami, półszczyty dachu tarcicami obite. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 32, szerokość 10, wysokość 4. Stan Budowli: Z powodu starości budynku drzewo w przyciesiach i ścianach mocno uszkodzone, jednak jest w stanie użytecznym, stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 90.

9. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o jednym klepisku z drzewa kostkowego w słupy na podmurowaniu, dach słomą pokryty, znajduje się przy niej dwoje wrót dwuskrzydłowych, klepisko z gliny ubite, obok którego ściany zasiekane z drzewa kostkowego wyłożone. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 60, szerokość 20, wysokość 7. Stan Budowli: W stanie średnim, chociaż drzewo skutkiem starości w części spruchniało. Wartość podług ubezpieczenia 450.

10. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Studnia balami rzniętemi cembrowana na powierzchnię 1 3/4 łokcia wzniesiona, z żurawiem na sosze drewnianej i wiadrem, żelaznemi obrączkami obitem. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 3 1/2, szerokość 3 1/2, wysokość 7 1/2. Stan Budowli: Drzewo w cembrzynie w części uszkodzone przez czas. Wartość podług ubezpieczenia -.

11. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Szopa na siano w słupy na przyciesiach i podmurowaniu, ściany z desek na sztorc poprzybijane drewnianemi kołami, dach słomą pokryty, jedne wrota dwuskrzydłowe na biegunach drewnianych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 19 1/2, szerokość 13 1/2, wysokość 5. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 30. Uwagi: nieubespieczona.

12. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Stodoła o jednem klepisku na przyciesiach i podmurowaniu z drzewa kostkowego w słupy, dach słomą pokryty, przy niej dwoje wrót podwójnych na biegunach drewnianych. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 36, szerokość 14, wysokość 5. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia 150.

13. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Czworak czyli dom dla czeladzi z bali rzniętych na podmurowaniu w węgieł i słupy, dach słomą kryty, kominy dwa, jeden stagowy a drugi murowany z cegły surowej, oba nad dach wyprowadzone, podłoga z gliny, pułapy nad całym budynkiem z desek, a na takowych polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 20, szerokość 12, wysokość 4 1/2. Stan Budowli: W całym budynku drzewo skutkiem starości mocno spruchniałe. Wartość podług ubezpieczenia -. Uwagi: nieubespieczony.

14. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Dom dla czeladzi z drzewa tartego na węgieł i słupy na przyciesiach, dach słomą kryty, podłoga z gliny, pułapy z desek na których polepa z gliny, komin stagowy nad dach wyprowadzony. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 12 1/2, szerokość 11, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: W zupełnie zły. Wartość podług ubezpieczenia 60. Uwagi: Oboczny domek po kolonjalnem urządzeniu kupiony był przez dzierżawcę, obecnie z powodu drzewa zupełnie spruchniałego zakwalifikowany zostaje do rozebrania i sprzedania materjału.

15. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Drugi dom dla czeladzi z drzewa tartego w węgieł i słupy na podmurowaniu nad dach wyprowadzony, podłoga z gliny, pułap z żerdzi dartych, a na takowych polepa z gliny. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 16, szerokość 16, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: Z powodu starości drzewo w całym budynku spruchniałe, stan zły. Wartość podług ubezpieczenia 70.

16. Wymienienie budowli i z jakiego materjału wybudowana: Kloaka z desek pod słomą. Rozmiary budowli: długość łokci warszawskich 2 1/2, szerokość 2 1/2, wysokość 3 1/2. Stan Budowli: W stanie średnim. Wartość podług ubezpieczenia -.

Wykaz mostów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na sześciu palach na których położone dwa legary i na nich ułożony pomost z dylów i z rzynów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 3, szerokość 6, wysokość 1 1/2. Przy jakim trakcie: Na drodze do dóbr Opojewice. Stan obecny: W stanie średnim.

2. Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na czterech palach na których położone dwa legary i na nich ułożony pomost z dylów i z rzynów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 3, szerokość 6, wysokość 1 1/2. Przy jakim trakcie: Na drodze do dóbr Opojewice. Stan obecny: W stanie średnim.

Z jakiego materjału i jak zbudowany:  Most na trzech legarach wspartych na grobli, na których położony pomost z dylów. Rozmiary: długość łokci warszawskich 5, szerokość 6, wysokość 2. Przy jakim trakcie: Na trakcie do dóbr Staw. Stan obecny: W stanie średnim.

Wykaz ogrodzeń i płotów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Naokoło ogrodu owocowego przy mieszkaniu folwarcznem z żerdzi dartych w koło, do których żerdzie kołkami drewnianemi poprzytwierdzane.

2. W około ogrodu warzywnego przy stodole w koły z żerdzi dartych poprzytwierdzanych drewnianemi kołkami.

3. Ogród warzywny między budowlami z żerdzi dartych w koły, do których poprzytwierdzane kołkami drewnianemi.

4. Między budynkami gospodarczemi z żerdzi dartych w koły do których poprzytwierdzane kołkami drewnianemi żerdzie.

Wykaz drzew owocowych i dzikich znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

W ogrodzie owocowym na przeciw domu mieszkalnego oraz na około tegoż ogrodu wkoło płota, drzewa owocowe: wiśni 78, jabłka 40, gruszki 50, śliwki węgierki 72, drzewa dzikie: topole włoskie 42, wierzby 62, jarzębina 20, akacje 10, brzozy 13.

W ogrodzie warzywnym i przy płocie około tegoż, drzewa owocowe: wiśni 6, gruszki 4, śliwki węgierki 5, drzewa dzikie: topole włoskie 10, wierzby 20.

W podwórzu przy zabudowaniach folwarcznych, drzewa dzikie: topole włoskie 5, wierzby 121.

Przy drodze od folwarku do dóbr prywatnych Staw, drzewa dzikie: wierzby 283.

Przy drodze od folwarku do Opojewic, drzewa owocowe: wiśni 15, drzewa dzikie: wierzby 177.

Wykaz rowów znajdujących się na folwarkach przechodzących na donację dla JWo Jenerał Majora Świty Jego Cesarskiej Mci Barona Płatona Frederyksa a mianowicie na folwarkach: A. Janków. B. Wichrów. C. Mazew. D. Grójec-Wielki. E. Wydrzyn w Gubernji Kaliszskiej położonych.

1. Od drogi z folwarku do dóbr prywatnych Staw jest rów wyprowadzony dla osuszenia łąk i pól do granicy probostwa, długość prętów 140, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

2. Środkiem pola od strony gruntów probostwa, długość prętów 200, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

3. Środkiem pola od strony gruntów probostwa do drogi do dóbr prywatnych Staw, długość prętów 100, szerokość łokci warszawskich u góry 2 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1, głębokość łokci warszawskich 2.

4. Pomiędzy polami płodozmianu od strony granicy dóbr Opojewice rowów 4, długość prętów 240, szerokość łokci warszawskich u góry 1 1/2, szerokość łokci warszawskich u dołu 1 1/2, głębokość łokci warszawskich 1 1/2.

5. Oprócz tego po obydwóch stronach drogi od folwarku do granicy dóbr prywatnych Staw.

 

Inwentarz Teklina (1875)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Teklin. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Wieluniu 824/27b. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

"Działo się na gruncie dóbr Teklin, Powiecie Wieluńskim dnia dwudziestego osmego stycznia/dziewiątego lutego tysiąc ośmset siedmdziesiątego piątego roku."

Dobra ziemskie Teklin z osadą Klapka, składające się z jednego dominialnego folwarku Teklin, osady karczemnej Klapka oraz karczmy w Łagiewnikach, dawniej z dobrami Platon i Łagiewniki jedną hipotekę mającego, obecnie oddzielonego, leżące Powiecie Wieluńskim, Gubernii Kaliskiej, gminie Wydrzyn, parafii Łagiewniki czyli Raczyn, należące do Ignacego Szaniawskiego, zajęte zostały przez Komornika Romualda Pinowskiego na rzecz i na żądanie Stanisława Krzewskiego [vel Krzeskiego], (który nabył te prawa w drodze cesji od Filipa Batkowskiego w 1874 roku) na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sumy rubli srebrem 1060 z procentem i kosztami egzekucyjnymi. Dobra były dzierżawione przez Jana Szaniawskiego od 1874 do 1880 roku.

Zabudowania dworskie folwarku Teklin.

1. Dwór mieszkalny massiv murowany, gontami kryty, o trzech kominach murowanych.

2. Dom dwojak w prostej linii powyższego dworu, z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie murowanym.

3. Kloaka od tyłu powyższego dworu z drzewa zbudowana, gontami kryta.

4. Dom czworak również w prostej linii powyższego dworu i rzeczonego domu dwojaka podobnież z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty o jednym kominie murowanym.

5. Stodoła w poprzek powyższych zabudowań, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta, o jednym klepisku i jednych na przestrzał wrotniach.

W poprzek powyższej stodoły a czołem na zabudowania pod pozycją 1-2-3. opisane są.

6. Stajnie i obory pod jednym dachem murowane, łącznie z owczarnią, słomą kryte.

7. Stodoła murowana, gontami kryta, o dwóch klepiskach i dwóch na przestrzał, dwóchskrzydłowych wrotniach.

8. Ogród owocowy, częścią warzywny, pomiędzy powyżej pod pozycją 6 i 7 opisanemi zabudowaniami położony.

9. Studnia balami ocembrowana z żurawiem i wiadrem okutym do wydobywania wody, wśród podwórza, które powyżej opisane zabudowania okalają położona, przy której jest koryto do pojenia inwentarza.

10. Sklep wśród powyższego podwórza, z drzewa w ziemi urządzony, z wierzchu ziemią kryty.

Wyszedłszy ze dworu ad 1 opisanego i z podwórza folwarcznego na prawo w niedalekiej odległości jest jeszcze:

11. Stodoła o jednym klepisku, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta.

Dalej przy trakcie z Wielunia do dawnego miasta obecnie osady Wieruszów prowadzącym przy wsi Klapka jest:

12. Karczma wraz z stajnią zajezdną, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą i w częścią gontami kryta, o jednym kominie murowanym.

W końcu wśród wsi Łagiewniki przy trakcie z tejże wsi do zajmującego się folwarku Teklin prowadzącym jest:

13. Dom karczma numerem tablicy 44 oznaczony, wraz z stajnią zajezdną, z drzewa zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie sztangowym, dom ten jest opustoszały, a na stajni dach zupełnie załamany.

 

Inwentarz Teklina (1875)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Teklin. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Wieluniu 824/27c. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 

"Działo się na gruncie Folwarku Teklin Powiecie Wieluńskim dnia czternastego/dwudziestego szóstego października tysiącznego ośmsetnego siedmdziesiątego piątego roku o godzinie osmej z rana."

Dobra ziemskie Teklin z osadą Klapka, składające się z jednego dominialnego folwarku Teklin, osady karczemnej Klapka oraz karczmy w Łagiewnikach, dawniej z dobrami Platon i Łagiewniki jedną hipotekę mającego, obecnie oddzielonego, leżące Powiecie Wieluńskim, Gubernii Kaliskiej, gminie Wydrzyn, parafii Łagiewniki czyli Raczyn, należące do Ignacego Szaniawskiego, zajęte zostały przez Komornika Romualda Pinowskiego na rzecz i na żądanie Józefa Dawidowicza na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sumy rubli srebrem 920 z procentem i kosztami egzekucyjnymi. Dobra były dzierżawione przez Jana Szaniawskiego od 1874 do 1880 roku.

Zabudowania dworskie folwarku Teklin.

1. Dwór mieszkalny massiv murowany, gontami kryty, o trzech kominach murowanych. W tym mieszka dzierżawca dóbr tych powyż rzeczony Jan Szaniawski z familią, oraz właściciel tychże dóbr Ignacy Szaniawski.

2. Kloaka od tyłu powyższego dworu uważając z drzewa i desek zbudowana, gontami kryta.

3. Dom dwojaki w prostej linii powyższego dworu, z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty, o 1 kominie murowanym.

4. Dom czworak, również w prostej linii powyższego dworu i rzeczonego domu dwojaki podobnież z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie murowanym.

5. Dom mieszkalny w poprzek powyższych zabudowań, nowo z drzewa w słupy z bali zbudowany, podotąd dach niekryty.

6. Stodoła w prostej linii powyższego domu, z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta, o 1 klepisku i jednych na przestrzał wrotniach.

W poprzek powyższej stodoły, a czołem na zabudowania pod pozycją 1, 3 opisane są:

7. Stajnie i obory pod jednym dachem łącznie z owczarnią murowane, słomą kryte.

8. Stodoła murowana, gontami kryta o dwóch klepiskach i dwóch na przestrzał, dwuskrzydłowych wrotniach.

9. Ogród owocowy, częścią warzywny, pomiędzy powyżej pozycyami 6 i 7 opisanemi zabudowaniem położony od strony podwórza i w części z boków płotem w słupy i deski urządzonym ogrodzony.

10. Studnia balami ocembrowana z żurawiem i wiadrem okutym do wydobywania wody, wśród podwórza, które powyżej opisane zabudowania i płoty pomiędzy takowemi, oraz w części nowo urządzone sztachety, z drzewa, okalają położona, przy której jest koryto do pojenia inwentarza.

11. Sklep wśród powyższego podwórza z drzewa w ziemi urządzony, z wierzchu ziemią kryty.

Wyszedłszy z dworu ad 1 opisanego i z podwórza folwarcznego na prawo w niedalekiej odległości jest jeszcze:

12. Stodoła o jednem klepisku z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą kryta.

Dalej przy trakcie z Wielunia do dawnego miasta obecnie osady Wieruszów prowadzącym przy wsi Klapka jest:

13. Karczma wraz z stajnia zajezdną z drzewa w słupy z bali zbudowana, słomą i w części gontami kryta, o 1 kominie murowanym.

W końcu wśród wsi Łagiewniki przy trakcie z tejże wsi do zajmującego się folwarku Teklin prowadzącym jest:

14. Dom karczma Nm tablicy 44 oznaczony, wraz z stajnią zajezdną, nowo z drzewa w słupy z bali przebudowany, podotąd niewykończony i nieokryty.

Bemów

Bemów, dawniej osada znajdująca się w dobrach Beleń w obecnej gminie Zapolice. Nazwa powstała od nazwiska właścicieli dóbr Beleń, rodziny Bemów. Bemowie z Belenia pochodzili z tak zwanej "krakowskiej"(1) linii Bemów i byli dalekimi krewnymi gen. Józefa Bema, uczestnika Powstania Listopadowego, Wiosny Ludów i wojen napoleońskich. 

(1) źródło: Kroniki Bemów, bibljoteczka historyczno-geograficzna nr. 169.

1873 r.

1891 r.

Akta notariusza Józefa Sikorskiego z Szadku z roku 1861, akt nr 12. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

W 1861 roku przed Rejentem Kancelarii Okręgu Szadkowskiego Józefem Sikorskim stawili się Wincenty Bem dziedzic dóbr Belenia i Emanuel Myszkowski dziedzic dóbr Zapolic. Wincenty Bem zeznał, że przekazał Emanuelowi Myszkowskiemu w wieczystą dzierżawę grunt o powierzchni 2 morg i 150 prętów miary nowopolskiej na założenie zakładu przemysłowego pod nazwą "Osada Bemów". Na gruncie tym znajdowała się już gorzelnia-młyn (młyn parowy) i inne zabudowania, część podwórza oraz grunt orny. Osada Bemów została oddzielona i odgraniczona od dóbr Beleń. Zmiany jakie zaszły na gruncie miały być naniesione na sporządzoną w 1845 roku mapę dóbr Beleń autorstwa geometry Łukasza Chmielińskiego.
Wincenty Bem zezwolił Emanuelowi Myszkowskiemu wystawić młyn, gorzelnię, destylarnię, olearnię, stępy do tłuczenia kości i inne budynki przemysłowe. Część budowli została już zbudowana wspólnym kosztem przez obu dziedziców. Na potrzeby zakładu Myszkowski mógł spożytkować wodę z przepływającego nieopodal zdroju. Dozwolone mu było też regulowanie wysokości lustra przepływającego cieku. W pobliżu osady miała przebiegać nowa szosa prowadząca z Sieradza do Widawy. Myszkowski miał zrobić drogę przy projektowanych zabudowaniach, którą własnym kosztem Bem miał połączyć z projektowaną szosą. Koszty przyszłej konserwacji drogi spadły na Myszkowskiego.

Osada Bemów miała zatem dwóch współwłaścicieli. Zwierzchnim właścicielem gruntów osady był Wincenty Bem, właścicelem użytkowym natomiast Emanuel Myszkowski. "Właściciel użytkowy miał prawo do dziedzicznego posiadania, użytkowania, czerpania korzyści z nieruchomości gruntowej oraz zbierania z niej pożytków, zaś właściciel zwierzchni do pobierania części pożytków (co w praktyce oznaczało pobieranie od właściciela użytkowego określonych świadczeń czynszowych, danin itp.). Właściciel użytkowy miał pełne prawo własności do całego swojego wyposażenia, wszelkich owoców swojej własnej pracy, budynków i innych urządzeń oraz ulepszeń wzniesionych na gruncie oddanym w dziedziczną używalność, co sprawiało, że jego położenie było zbliżone do pełnego właściciela ziemi, podobnie jak w przypadku emfiteuty. Nie tylko zostawiał gospodarstwo w spadku, ale zapisywał je w testamencie lub miał prawo je sprzedać. Do zatwierdzania zawieranych kontraktów i umów związanych z użytkowanym gruntem było potrzebne pośrednictwo właściciela zwierzchniego danego terytorium, który przeważnie wpisywał je do księgi ziemskiej (1)."
Kwota czynszu dzierżawnego wynosiła 25 rubli srebrem i miała być płacona w dwóch ratach każdego roku. Prawo propinowania i szynkowania trunków przysługiwało wyłącznie dominium Beleń.
W Beleniu znajdowała się dworska cegielnia, w której Myszkowski mógł używając miejscową glinę wypalać cegłę i dachówkę potrzebne do wystawienia pozostałych budowli. Prawo to było mu dane do końca roku 1865.
Myszkowski miał opłacać składkę ogniową i wszelkie inne składki i podatki z osady Bemów za wyjątkiem tzw. ofiary ziemiańskiej i kontyngensu (podatek płacony na wyżywienie wojska) które pokrywał właściciel dóbr Beleń.

(1)https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82asno%C5%9B%C4%87_podzielona

Akta notariusza Józefa Sikorskiego z Szadku z roku 1861, akt nr 13. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

W 1861 roku przed Rejentem Kancelarii Okręgu Szadkowskiego Józefem Sikorskim stawili się Wincenty Bem dziedzic dóbr Belenia, Emanuel Myszkowski dziedzic dóbr Zapolic, który reprezentował dodatkowo nieobecnego Ludwika Pstrokońskiego, dziedzica dóbr Pstrokonie, Tomasz Baron Dangel, dziedzic dóbr Chojne oraz Teodozjusz Wierzchlejski dziedzic dóbr Karsznice. Wszyscy wymienieni dziedzice zawiązali spółkę firmową komandytową celem której było "powiększenie i w ruchu utrzymanie" mieszczących się w osadzie Bemów młyna parowego, w którym wyrabiano mąkę i kaszę, olearni do wytłaczania oleju i jego preparowania, gorzelni z dystylarnią i stępu do tłuczenia kości.
Wincenty Bem wspólnie z Emanuelem Myszkowskim postanowili przekazać osadę Bemów wraz z znajdującym się tutaj majątkiem na rzecz nowo zawiązanej spółki pod nazwą "Młyn parowy i Olearnia w Osadzie Bemów, dobrach Beleniu." Firma i podpis spółki brzmiała: "Wincenty Bem i spółka". Spółka została zawiązana na 20 lat z kapitałem opiewającym na sumę 30000 rubli srebrem. Kapitał spółkowy podzielono na 200 równych, imiennych udziałów. Na każdy pojedyńczy i niepodzielny udział przypadało po 150 rubli srebrem.

Inwentarz Platoń (1875)

Źródło inwentarza:
Dowody majątku Teklin. Księgi i akta hipoteczne Sądów w Wieluniu 824/27a. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

"Działo się na gruncie dóbr ziemskich Platon Powiecie Wieluńskim dnia 27 stycznia/8 lutego 1875 r."

Dobra ziemskie Platon, składające się z jednego dominialnego folwarku Platon dawniej z dobrami Teklin i Łagiewniki jedną hipotekę mającego, obecnie oddzielonego, leżące Powiecie Wieluńskim, Gubernii Kaliskiej, gminie Wydrzyn, parafii Łagiewniki czyli Raczyn, należące do Jana Chryzostoma i jego żony Jadwigi z Szaniawskich obojga małżonków Szaniawskich, zajęte zostały przez Komornika Romualda Pinowskiego na rzecz i na żądanie Stanisława Krzewskiego, (który nabył te prawa w drodze cesji od Filipa Batkowskiego w 1874 roku) na sprzedaż publiczną w drodze przymuszonego wywłaszczenia w poszukiwaniu sumy rubli srebrem 1060 z procentem i kosztami egzekucyjnymi.

Zabudowania dworskie w folwarku Platon

1. Dwór, z drzewa w słupy z bali budowany, gontami kryty, o dwóch kominach murowanych, wewnątrz wapnem otynkowany. W dworze tym mieszka dzierżawca dóbr tych Stanisław Kokowski, który dobra te za kontraktem w dniu 23 czerwca/4 lipca 1872 r. przed Władysławem Porczyńskim Rejentem w Wieluniu zawartym zadzierżawił na lat dwanaście uważając od dnia 12/24 czerwca 1872 r. pod warunkami tegoż kontraktu i za opłatą ceny dzierżawnej po rs. 600 rocznie za każde trzy lata z góry płacić się winną i za pierwsze trzy lata z góry zapłaconą, do której to dzierżawy złożył właścicielce tych dóbr kaucyę w kwocie rs. 600.

2. Ogród świeżo zaprowadzający się, przed frontem tegoż dworu, w którym jest drzew młodocianych rodzajnych około sztuk sto.

3. Sklep po za powyższym dworem mieszkalnym, uważając w ziemi z drzewa wybudowany, z wierzchu ziemią kryty.

4. Stodoła łącznie ze stajnią, z drzewa w słupy z bali zbudowana, gontami kryta, o dwóch klepiskach i dwóch na przestrzał wrotniach, w rogu której to stodoły jest oddział na spichrz, zaś przed frontem tej stodoły jest szopa na porządki gospodarcze z drzewa zbudowana, gontami kryta, do frontowej ściany rzeczonej stodoły dobudowana, a nadto z boku tej stodoły, czyli przy oddziale stajni, zbudowane są także z drzewa, gontami kryte chlewy.

5. Studnia balami ocembrowana z żurawiem i wiadrem okutem do wydobywania wody.

Powyższe zabudowania otoczone są płotem z desek urządzonym, a w części od strony dworu sztachetami.

W pewnej odległości od powyższych zabudowań są:

6. Dom czworak dla ludzi dworskich z drzewa w słupy, z bali zbudowany, z jednej strony gontem, a z drugiej słomą kryty, o jednym kominie murowanym.

7. Obora również z drzewa w słupy z bali zbudowana, gontami kryta.

8. Dom drugi czworak stary, z drzewa w słupy z bali zbudowany, słomą kryty, o jednym kominie sztangowym z powodu chylenia się do upadku niezamieszkały.