-->

piątek, 5 września 2025

Inwentarz Dzierlin (1768)

Źródło:
Agad, Księgi ziemskie i grodzkie sieradzkie, Libri relationum, sygn. 56-142, karty 233-36.
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka. 

Ponieważ gdy nie masz żadnego budynku osobnego w podwórzu dworskim, a dworek, w którym mieszkają Jmc P.P. Jaraczewscy bardzo szczupły do wydzielenia possessji sukcessorom sp. Jmci Pani z Suchorskich Kamińskiej, z tej tedy racji do wsi na wydzielenie possessji i obmyślenia jej, bez naprzykrzenia się któremu poddanemu tej połowy Dzierlina swoje kroki i ztronę wrócił ze dwora Jm Pan subdelegat, gdy tedy i tak nie podobało się Jmc Panu Jaraczewskiemu, doszedłszy na wsi w ulicy od dwora więcej jak na staje, temuż Panu subdelegatowi z Jmoscie swoją i familią oraz sam z szablą JmPP. Poradzimskimi, szwagrem swym Wygnonskim, służącym Ruszkowskim z szablami będącymi, prosząc i grożąc więcej jak godzinę tam i sam w pas uchwyciwszy, mocno trzymając i ciągnąć na powrót do dwora niby już tam pozwalając possessji wrócili, po wróceniu dalej JmP. subdelegat kontynuując swoją zaczętą jurysdykcję, izbę czeladną z komorą opisując JmP. Jaraczewski z Jmcie swoją familią i PP. Poradzimskim, Wygnonskim i Ruszkowskim, wszyscy przy szablach będącymi gromady zwołanie[?] [...]  grożąc słowami i porywając się razy kilka do tumultu [...] i gdy jednego z dyspozycji urzędu przyprowadzono, tego w izbie opisanej possessji skoczywszy w gębę uderzył, za głowę JmP. [Jaraczewski?]porwał, ten tego mu ledwo od groniono[?] obiecując onego z przysięgą kilkukrotną, że się dopiero po południu przybywszy WW. Ichmi PP. sąsiedzi i przyjaciele temuż Jmci Panu Jaraczyńskiemu powoli wyperswadowali, i tak po długiej utarczce i opisaniu połowy dworka tudziesz innych budynków odstąpiwszy possessji do mieszkania we dworze na wieś się rejterując possessją wyrażonym sukcessorom u pracowitego Grzegorza Bochenka kmiecia do mieszczenia się w possessji wyznaczył, i oraz tego [...]mego do robocizny, który małżonkę, dzieci, budynki, załogę dworską i zasiewek do niego należących robić powinien cały tydzień dwojgiem, stróżę, trzodę odbywać, i inne powinności według dawnego zwyczaju odprawiać, kapłonów parę daje dworowi i jajec półkopy.Ten zupełnie należyć będzie Jmow sukcessorom do dyspozycji.
Na dalszy czas zaś mięszkanie, ponieważ u tego wyrażonego poddanego Bochenka szczupły budynek nie można się z wnim długo mieścić dl[a?] jego dzieci i czeladzi, tedy przeciwko dworowi JmP. Jaraczewscy [...] jest ogród nade drogą, na którym teraz konopie pomiedze są, a że miedzą kapusta, tedy tu gdzie konopie grunt się wyznacza possessją tymże sukcessorom po zebrania konopi przez JmP. Jaraczewskiego na wolne wybudowanie sobie possessji, po[...] na zawsze dokąd interess nie będzie uspokojony wzdłuż tak się ciągnie ku Olszynie. Za miedzą zaś dalej warzywo, marchew, z pasternakiem, którego warzywa wydziela się wyrażonym sukcessorom sp. JmPani Kamińskiej lich 5, kapusty [...] zagonów 3, po czego zebraniu grunt nie będzie należeć[...] JmPanu possessorowi [...]. W podwórzu zaś dworskim idąc od obór ku stodołom wołownia oraz owczarnia [...] dla wegnania bydła i koni wołownia wyznacza się sukcessorom od podwórza, do której wrota podwórze na biegunach prągłem drewnianym do zamknięcia poprzegrodzony i furtkę u dwora na stajnią należeć będzie.
Stodoły dwie, jedna o dwóch bojowiskach, druga o jednym, większa, w której żyto zwiezione już jest. Tedy ta co o dwóch klepiskach [wy?]znacza się[?] od stodoły pojedyńczej z jednym bojowiskiem połowa  zupełnie[?] [...?] znajduje pod snopkami, de nowej poprawy ta  połowa [...] potrzebuje ze wszystkim ta desperatur  Jmciom sukcessorom, blisko stodoły pojedynczej spichlerz mający dolne i górne sypanie i schowaniem, tedy górne schowanie oddaje się pomienionym sukcessorom, do którego wschody drzwi [...] szkobli i wrzeciądza, ten spichlerz pod snopkami dobrymi.
Chlewik w podwórzu przy wrotach nadpustoszony o dwojgu drzwiach przegrodzony na biegunach, dach tego chlewika bardzo zły, z gruntu pokrycia potrzebny. 
W polu ku Kościerzynu między drogami na Zadwornym dziale [...] wydziela się składów dwadzieścia, na lewej ręce tyki drugi należyć nie będzie, po sprzątnieniu zaś grochu ten działek staj dwojgiem i dalej co do tego działku należy, oddaje się tymże sukcessorom na folwarku Wydry zwanym od drogi ku Łosińcowi idącej, żyta składów dworskich dziesięć staj czworgiem, piąte nie zasiane. Na drugiej stronie ku wsi owsa [...] składów, staj sześciorgiem, ten się oddaje zrolą na zawsze. Pszenicy jarej od drogi ku Łosińcowi pod dzwonica Charłupską jednym stajem składów siedemnaście [...] się oddaję, druga nie należy.
Za pszenicą żyta staj dwoje, ku wsi wskładów czternaście, jednego w drugim staju składów dwadzieścia trzy i kawalców kilka to się oddaje. Na tej roli za żytem ku wsi rzepy staje jedno składów dworskich dwadzieścia cztery. Tej rzepy oddaje się połowa od roli Charłupskiej, połowa zaś zostawia się Jm Panu possessorowi, za [...] prosa stajem jednym zagonów [...] dworskich czterdzieści cztery. I tego oddaje się od roli Charłupskiej wspomnionym sukcessorom zagonów dwadzieścia cztery. Za prosem jęczmienia staj dwoje, w pierwszym staju składów dworskich dwadzieścia, w drugim staju [...] składów także dwanaście.
To zboże desponitur z rolą na zawsze wspomnionym Jchmciom sukcessorom. 
W polu Podzagórki folwark na którym za drogą od Dzierlina do Warty idącą jest staj dwoje zboża, jęczmienia składów pięć, rzepniku składów trzynaście, tatarki składów siedem, [...] w jednym staju zboża składów dwadzieścia pięć.
Na drugim staju sama tatarka to się oddaje zboże rzepniku zaś dla JmPana Jaraczewskiego od jęczmienia [...] składów siedm. Rola zaś tego działu cała po sprzątnieniu zboża należyć będzie wyrażonym sukcessorom, której jest wszystkiej staj siedmioro. Na folwarku Rakowizna zwanym jarki w jednym staju składów, czyli półtoraków trzynaście.
Na drugim cztery przy owsie [...] oddaje tymże sukcessorom z rolą gdzie jarka i owies [...]wno jak jarka z owsem. Na folwarku Rakowizny od [...] JmPa Jaraczewskiego przy[...]  tego staja wyznacza się sukcessorom JmPani Kamińskiej jęczmienia składów trzydzieści jednym stajem do sprzątnienia [...] roli. Rola Franciszkowska pusta pod Charłupią, z której już sprzątnione zboże składów dziesięć.
Także druga na Zagrodzie pusta pod Charłupią przy pańskim folwarku także oddaje wyrażonym sukcessorom i składów do nich należyć będzie od tych [...] na tej roli z ogrodami i łączkmi [...] się jakie do tych ról znajduje, a ponieważ zboże szczupło się bardzo wydzieliło z racji, że już oziminy mało w polu stojącej i jarzyny niewiele w polach oddanej, [...] tymże sukcessorom z propinacji browaru Dzierlińskiego, wyznacza się złoty dwieście, aby arendarz terazniejszy trzymający browar z propinacją wydał pomienionym sukcessorom [...] do św. Jana Chrzciciela w przyszłym roku przypadającego złotych polskich dwieście, i tak [...] na dalsze czasy corocznie, piwa zaś wolne robienie i gorzałki palenie na swej potrzeby [...].
W łąkach do tej połowy Dzierlina należących siana sprzątnionego dworskiego jest stogów trzy, jeden wielki, a dwa małe, więc tutej wielki [...] dworowi, a dwa daleko pomniejsze oddaje się Jchmciom sukcessorom wyrażonym, w których mało więcej miarkować może nad dwanaście wozów.
Nadalsze zaś czasy łąka pierwsza miarkująca na wozów sześć item druga między łąkami chłopskimi będąca pusto kaczmarskie [...] łąka Piłat nazwana na wozów dwa, [...] dalsze czasy i [...] jeżeli się jakie znajdować mogą Jchmociom sukcessorom JmPani Kamińskiej. 
Poddaństwo.
Pierwszy Bochenek wyżej wyrażony kmieć, drugi Paweł [...] pułrolnik ma żonę i dzieci, budynek i załogę do niego należące, wołów parę, koni parę, krowę, świnię i inne jako drudzy, robić powinien trzy w tydzień, stróże i trzodę odbywa paśnią według dawnego zwyczaju. Trzeci Mateusz[?] Zimny zagrodnik ma żonę i dzieci, chałupę i inne budynki, zasiewek i inne załogi do niego należące, robić powinien w tydzień dni dwa bydłem, trzeci dzień ręczną robotą. Czwarty Łukasz Szafran komornik, żonę ma i dzieci, chałupę, robi latem dni trzy, a w zimie dni dwa ręczną robotą. Item Wolek komornik Bochenek żonę ma i dzieci robi tak jako Szafran, chałupę starą, złą, pustą, tych według opisania oddaje się w dyspozycji wyrażonym Jmciom sukcessorom, pastwiska, lasów [...] jakie się znajdowały,  ryb wolne łowienie w stawie, rzece i w ustępach dla potrzeby tyle domowej pozwala się i pasenia inwentarza.   



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz