Inwentarz Wróblew (1813)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1813-1814. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Mapa Kwatermistrzowska

Pisarz aktowy Jan Strachowski siódmego lipca roku 1813 przybywa do wsi Wróblew, której połowa należy do Józefa Załuskowskiego, marszałka Powiatu Wartskiego. Marszałek jest również opiekunem nieletnich dzieci swojego brata Jana, współdziedziczącego razem z nim drugą część wsi Wróblewa. Rekwizycja zostaje uskuteczniona na prośbę Józefa Załuskowskiego. Notariusz przystępuje do opisania dóbr Wróblewa.

Dwór, przed którym iest ganek na osmiu słupach stoiących z posową z tarcic z oknem na gorce będącym, tafli małych kwadratowych osm w sobie maiącym, z tego ganku do dworu wchodząc do sieni drzwi podwoyne dubeltowe gwozdziami zelaznemi nabiane na chakach i zawiasach zelaznych na rygle, szkoble i wrzecądz zamykane, z sieni na lewey stronie są drzwi poiedyńcze stolarską robotą na zawiasach zelaznych na zamek francuski chaczyk i szkoble zamykane, do izby stołowy w tey izbie iest okien trzy, o kwaterach dwoistych na zawiasach zelaznych na chaczyki zamykanych w tafelki małe kwadratowe, w kazdym oknie tafelek szesnaście, takze piec z kominkiem z kafli nad gorą białych w kwiatki zielone malowanych.*

Z tey izby są drzwi podwoyne na zawiasach zelaznych na zamek, szkobel i wrzecądz zamykane, do izdebki małej na schowanie obroconey w którym schowaniu iest okno wytłuczone i zelazne pręty dane. Kominek mały bez pieca w tym schowaniu, z tego schowania są drzwi poiedyńcze do sieni na tył dworu na zawiasach na zamek zamykane. Napowrod wracaiąc się do sieni na drugą stronę z sieni są drzwi do izby takich iak do pierwszey, i z takimze zamknięciem. Wtey izbie iest piec z kachli biało malowanych razem i drugą izbę grzeiący. Ztey izby są drzwi dwoiste do drugiey izby, na zamek i regle zamykane. Wtey izbie niemasz kominka, okno iedno, a w pierwszey izbie okna dwa** na chaczyki zamykane. Ztey izby drugiey są drzwi poiedyńcze do sionki w tyle będącey. Wteyze sieni są schody na gorę, drzwi prostą robotą na zawiasach. Wtey sieni są drzwi do lamuza wtyle dworu przystawionego, w którym iest dwoie drzwi na dwor prostą robotą na zawiasach na szkoble i wrzecądze zamykanych. Wtym lamuzie są drzwi podwoyne do sklepu, także na zawiasach żelaznych z wrzecądzem i szkoblami. Pod tym dworem są dwa sklepy małe, w każdym okienko iedno, a trzeci sklepik bez okienka z cegły murowane. W tych izbach posowa i podłoga z tarcic mieyscami zła, na tym dworze dach z szkudeł zły. Ten dwór iakoteż i dach znaczney potrzebuią reperacyi. W srodku tego dworu iest kuchenka do ktorey z sieni są drzwi proste z tarcic na zawiasach żelaznych, na szkoble i wrzecąc zamykane, od dołu załatane deską. Komin w tey kuchence z gliny lepiony na wierzchu dachu cegłą nadmurowany. Wychodząc z dworu na podworze polewy ręce nad sadem iest folwark o dwoch izbach, komorze i sieni, tudziez kuchence do którey izba iak pierwszey iako i drugiey są drzwi z tarcic na zawiasach żelaznych i u komory toz samo. W tych izbach polewey ręce iest piec i kominek, a po prawey ręce pieca niemasz tylko kominek. Komin w srodku prostą robotą, wraz z kominkami i piecem w izbie iedney okna dwa w małe tafelki były dawane, lecz są teraz przez psy powytłukane. Ten folwark iest połową ze rzniętego drzewa nowego postawiony, a druga połowa ze starego pod topor obrabianego postawiona, przyciesi rznięte pod tymże folwarkiem dane subtelne. Ten folwark tak w poszyciu iako i scianach poniewaz na nowo przestawiony zadney reperacyi niepotrzebuie.

Kurniki złe, tak w poszyciu iako i sci[a]nach i nowego przestawienia gwałtownie potrzebuiące, przy ktorych karmnik iest przystawiony pod guntami, lecz i ten wraz z dachem na nic się niezda i nowego iak kurniki potrzebuie postawienia. Te kurniki są połozone zaraz za dworem wchodząc do dworu polewey ręce przy ktorych są wrota takze stare w pole dane ku ozdowi staynia zatemi kurnikami zła i popodpierana wraz z wozownią, takze zła i szopą za tąze staynią przystawioną. Daley idąc iest mielcuch, ten tak w scianach iako i dachu zły, nowego postawienia potrzebuiący, gdyz duzo grozi ogniem, za ktorym oborki są postawione, lecz złe tak w scianach iako i dachu. W tym mielcuchu znayduie się kocieł do robienia piwa stary, lecz ieszcze dobry, kadzi dwie dobrych i kisztok do rozbiania piwa takze dobry. Z tey izby iest przystawiona mała gorzalenka, do ktorey z izby mielcuszney są drzwi. W tey gorzalence znayduią się statki gorzelane, rurnica iedna, garniec z pokrywą i rurami węzowy pułczwarty beczki mabydz zawieraiący w sobie, zaciernic sześć w mielcuchu znayduie się beczek od piwa osm, puł beczkow cztery, beczki są złe, a puł beczki dość dobre. Przed tym browarem studnia ocembrowana, do ktorey kosior dany i wemborek okuty do nabierania wody i lania na kociał, rynna nowa dobre wszystko. Za tym mielcuchem są chlewy stare, zupełnie złe i nowego postawienia potrzebuiące. W polu za stayniami i mielcuchem iest ost nowo postawiony, dobry, do suszenia słodu i lnu. Za mielcuchem daley ku stodołom idąc iest obora zła nowego przestawienia potrzebuiąca i oborka. W koncu tey obory ku stodołom na jałowe bydło z gruntu zła. Za tą oborką iest postawiona stodoła o dwoch boiowiskach z rzniętego drzewa postawiona, w ktorey sciany iuz są zaladowane, i na nowo przestawienia potrzebuiąca, naktorey dach zły. Obok tey stodoły iest znowu stodoła o dwoch boiowiskach poprzecznia, która niedawno przestawiona, uktorych tak pierwszey, iako i drugiey są wrota dobre ieszcze, i kuny u prągow do zamykania zelazne. Za tą poprzeczną stodołą spichrz dobry pod dranicami. Zatym spichrzem iest stodołka mała, zła około tego całkiego podworza są płoty pogrodzone, mieyscami złe, a za stodołą poprzecznią płota niemasz tylko rowy, zas za kurnikami ogroda ogrodzonego niemasz.

Po ukonczonym opisie zabudowań dworskich przystąpił urząd do opisu zabudowań włoscian wieyskich i ich powinnosciow.

Pierwsza chałupa od dworu w ktorey zamięszkuie Woyciech Krawczyk z zoną, zagrodnik, robi w tydzien jak mu kazą dni trzy, ma inwentarza panskiego, wołow parę, krowe iedne, swinie, woz, pług, siekierę, kosę, i sierp. Strozą koleyne i trzodę odbywa, tłukę odbywa w zniwa iedne, stodołe ma złą i oborkę, ktore przestawienia potrzebuią.

Druga chałupa dwoiaki, w ktorych zamięszkuią Paweł Wieczorek z zoną, zagrodnik a na drugiey połowie Walenty Piaskowski komornik, robią po dni trzy wtydzień, zktorych pierwszy ma bydła pańskiego troie, toiest: wołow parę i krowę, swinię, woz, pług, siekierę, kosę i sierp, i te same powinności odbywa co i pierwszy. Te dwoiaki nowe, dobre, tylko w kalunce potrzebuią poprawy, naprost ktorych oborka postawiona z chrostu, zła i dach na ni zły, stodoły dwie dotych dwoiakow z ktorych iedna nie naygorsza, a druga zła i zastrzałami podparta.

Trzecia chałupa w ktorey zamięszkuie Jan Wieczorek zagrodnik, a na drugiey stronie dwie komornice Klimkowny. Ten zagrodnik ma wołow parę, i krowę, i swinię, i to co inni. Ta chałupa zupełnie przestawienia potrzebuie, ma oborkę i stodołkę złe.

Czwarta chałupa w ktorey zamięszkuie Antoni Marczak, zagrodnik czyli raczey pułrolnik, ktory iest teraz ławnikiem. Ma chałupę i stodołę dobre i oborkę, wołow panskich cztery, krowe, swinię, woz, pług, siekierę, kosę i sierp. Robi pańskiego w tydzień dni trzy dwoygiem a czwarty ręczno trzodę i strozą koleyno odbywa.

Piąta chałupa w ktorey siedzi Szymon Rutkowski zagrodnik. Ta chałupa reperacyi potrzebuiąca i wszystko ma iak i inni zagrodnicy, i tez same powinnosci odbywa. Stodołę i oborkę przy tey chałupie ma dobre.

Szosta chałupa w ktorey siedzi pracowity Bartłomi Adamiak. Ten niema pańskiego, ta chałupa zła, stodoła zas w scianach nie zła, tylko na niey dach zły.

Siodma chałupa dwoiaki w ktorey siedzą Ambrozy Piaskowski pułrolnik. Na tey chałupie posowy niemasz, tylko sciany niezłe. Ma cztery woły, krowę, swinię, woz, pług, siekierę, kosę, i sierp, i tez same powinnosci pełni co i inni pułrolnicy, z drugiey zas połowy Kasper Klimczak uszedł za Wielmoznego Podczaskiego. Do tey pustey stodoła nowa, oborka na czworo bydła zła, u drugiey stodoła będąc zła, za rozkazem dworu na ogien zwieziona na podworze pańskie.

Osma chałupa dwoiaki w ktorych zamięszkuie komornik Woyciech. Robi dni dwa, panskiego nic nie ma, a na drugiey stronie siedzi pozostała wdowa kucharzowa. Ta chałupa z komorą dobra.

Dziewiąta kuznia z izbą i komorą dranicami pobita, w ktorey teraz zamięszkuie Piotr Gałęski maister kunsztu kowalskiego za kontraktem i niegdy Wielmozney .........[nieczytelne] voto Podczaski siedzący bez daty pisany i zakontraktowany ten podług kontraktu wszelką robotę dworską robi bez opłaty nową i starą. Ma pomięszkanie wolno tylko kominowe opłaca i roli składow trzydziesci, ktorey iest obsianey składow dziesięc zytem a resztę odłogiem oddaney i te swoiemi pługami zaorał i swym ziarnem zasiał. Ma statki dworskie miech, kowadło, szporog, gwozdziownice małą i niezdatną do roboty swey, kleszczow troie niezdatnych do roboty, młotkow większych dwa, a mnieyszych dwa i kamien duzy do toczenia niezdatny, zadnych robot ani danin niedaie dworowi ani posług robi.

Dziesiąta chałupa w ktorey zamięszkuie teraz Kazimierz Kiepek zagrodnik. Ma panskiego bydła dwa woły i krowę, reszty swini i woza, pługa i kosy, siekiery niema, i odbywa pańszczyzne tak iak inni.

Jedenasty gosciniec w ktorym mięszka teraz żyd goscinny Hersky. Ten zupełnie wraz z staynią zły, w ktorym komin przez puł obalony i gwałtowney reperacyi potrzebuie czyli nowego raczey postawienia.

Dwonasta chałupa w ktorey zamięszkuie młynarz, z izbetką ta chałupa, stara, zła i reperacyi zupełnie potrzebuiąca, a bardziey nowego postawienia. Okna mieyscami wytłuczone są, stodołka i oborka z drzewa starego, wiatrak dobry posiada, w ktorym porządkow dworskich wiatracznych znayduie się socha zelazna iedna, paprzyca zelazna iedna, wrzeciono zelazne iedno, ponefka iedna, blacha pod wałem iedna, na wale podoskow czternascie, stosow cztery, czop ieden, ryfa u czopu iedna, obręczy na cywiu dwie, obręczy na teblotach dwie, oszkardow dwa, drąg zelazny ieden, linow cztery pomiędzy ktoremi trzy złe, a iedna dobra, skrzynia iedna, puł skrzynek ieden, pytlof niemasz. Ten młynarz Maci Sulwiński[?] siedzi za kontraktem danym przez niegdy Wielmozną Podczaską danym iako dozywotnią panią dnia dwudziestego czwartego czerwca roku tysiąc osmset dwonastego z ktorego opłaca wiatraka czynszu złotych polskich dwiescie osmdziesiąt i osm, złoty polskich dziesięc na rok opłaca*** i wszelkie meliwo dworskie bez zapłaty mele, zadnych powinnosci innych dworowi niepełni i niedaie. Zyta na rolach młynarskich ma zasianego lasek w zdłuz czterdziesci dziewięc, a wszerz lasek tychze samych osmio łokciowych dziesięc przez dwor zasianego.

Po ukończeniu opisu zabudowań włoscian i ich opisu powinnosci do ktorych powinnosciow i to sie nadmienia, iz włoscianie wsi wroblowa robią bezednia darmochow tłukę iedne co tydzień w zniwa odbywaią, podatki i furaż do skarbu Krolewskiego oddaią, sztuki oprządaią, do kapusty sadzenia, obcinania, siekania chodzą i do lnu moczenia, roztawania takze chodzą, tudziez czynszyku daią pułrolnicy kapłonow dwoch, jay mędel ieden i sztuki dwie dworskie przędą. Zagrodnicy po iednym kapłonie, iedney sztuce i po osm jay oddaią i w drogę z listami bezednia chodzą.

Obsiew pola dworskiego tak ozimego iako i jarego, a naypierw zyta od granic Noskowskich do łąk w szerz lasek pięc przez stay dwoie co uczyni lasek osmiołokciowych dziesięc od granic tychze zyta wszerz lasek dwadziescia sześć przez stay dwoie co uczyni lasek tychze osmiołokciowych piędziesią dwie od granic tychze dwoie stay pszenicy az do łąk lasek dwadziescia dwie wszerz co uczyni lasek tychze czterdziesci cztery, za załąkami zyta dwoie stay teyze samey szerokosci co czyni lasek czterdziesci cztery.

Ditto na Kasprowiznie zyta dwoie stay, a trzecie pszenicy wszerz lasek sześć, co czyni lasek tychze osmnascie a załąką az do strugi troye stai, jęczmienia dwa, a trzecie grochem zasiane lasek cztery wszerz trzymaiące co czyni lasek tychze jęczmienia osm, cztery grochu lasek, ktora pusta rola iest obsiana po Tomaszy Piaskowskim.

Ditto od granic Noskowskich aż do łąk stay troie zytem zasiane wszerz trzymaiące lasek iedenascie, co czyni lasek osmiołokciowych trzydziesci trzy.

Ditto od tychze granic Noskowskich az do łąki stay dwa pszenicą zasiane.

Ditto pszenicy ku łąkom staie ktore staia wszerz trzymaiąca lasek dziesięc, co czyni pszenicy in summa przez stay trzy lasek tychze trzydziesci.

Ditto tamze zyta zasianego wszerz lasek dziesięc staiem iednym.

Ditto od łąki do strugi zyta lasek wszerz cztery staiem na pusty roli Kasprowiznie na folwarku panskim zyta od łąki lasek dziewięc wszerz reszta zaś az do granic na szerz lasek szesnascie dwoygiem stay a daley ku brzezinie i drodze do Rakowic idącey wszerz lasek dwadziescia i iedna. Co czyni ogulnego zyta na tym folwarku in summa lasek osmiołokciowych przez staie lasek osmdziesiąt trzy item nad drogą ku Mantykom na klinie staiem iednym zyta wszerz lasek osm w tymze mieyscu nad łąką przez dwoie stay az do brzeziny lasek osmnascie wszerz w tymze samym folwarku zyta przez trzy staia lasek trzydziesci dziewięc wszerz co czyni in summa lasek w tym folwarku zyta lasek na staie redukuiąc dwiescie dwadziescia trzy lasek. Za dworem do zrodła, pszenicy staiem lasek na szerz szesnascie zyta wtymze folwarku stay dwoie.

Ditto w tymze folwarku troygiem stay zyta wszerz trzymaiących lasek osmnascie co wszystkiego czyni zyta redukuiąc na staie iedno lasek piędziesiąt cztery. Zyta w tymze folwarku lasek trzydziesci osm przez staie, a daley az do rowu lasek szesnascie. Jarzyny w ozminie zasianey od granic Noskowskich na dwoygu stay wszerz lasek pięc trzymaiących co czyni lasek jęczmienia staiem lasek wszerz dwadziescia sześć.

Ditto od granic tychze Noskowskich az do łąk jęczmienia stay dwa co redukuiąc na staie wynosi wszerz lasek dwadziescia w polu jarzynnym od granic Ocińskich troygiem stay staie kazde wszerz lasek dziewięc trzymaiące effuit dwadziescia siedm lasek jęczmienia na tey pusty roli iest zasianego po włościanach Kaspra i Tomasza Szewczyku zbiegłych nad temiz granicami na kaczmarskiey roli wszerz lasek cztery dwoygiem stay panskiego lnu zasianego lasek osm a trzeci staie komornice zasiały, a na czwartym staiu orkisz zasiany na folwarku pańskim od granic Ocinskich jęczmienia stay troie staie wszerz trzyma kazde lasek dziewietnascie co czyni redukuiąc na staie wynosi lasek piędziesiąt siedm jarki na tym staia iedno lasek dziewietnascie. Od tychze granic na pusty roli jęczmienia po Kasprze Wieczorku wszerz lasek siedmnascie i puł.

Ditto od granic tychze na pustey dawne role stay czworgiem kazde staie wszerz lasek cztery i puł. Jęczmienia zasianego redukuiąc na staie lasek osmnascie. Tamze na folwarku jęczmienia staie lasek wszerz dziewięc trzymaiące. Od drogi Sieradzkiey na pustym dziale lasek osm i puł jęczmieniem zasiane. Owsa na pusty roli po Kasprze Wieczorku od granic Ocinskich stay cztery, kazde staie wszerz trzyma lasek sześć, co czyni na staie lasek dwadziescia cztery. Od granic Ocinskich na folwarku owsa wszerz siedmnascie i puł zasianego staien owsa za drogą Łosińską na folwark staie iedno lasek wszerz pięcdziesiąt dziewięc trzymaiące od teyze drogi Łosinski owsa na folwarku troygiem stay lasek sto osmnascie. Od granic Noskowskich az do łąk staie iedno wszerz lasek jedenascie owsem zasiane. Tatarki od granic Ocinskich lasek siedmnascie i puł.

Ditto tatarki staie od Ocinskich granic wszerz pięcdziesiąt dziewięc tatarki na folwarku panskim dwoygiem stay lasek sto osmnascie.

Ditto od drogi Sieradzki na pustym dziale lasek osm i puł tatarką zasiane. Grochu od granic Ocinskich grochu lichego staiem iednym wszerz lasek siedmnascie i puł. Tamze na folwarku pańskim wszerz lasek dziewięc trzymaiących staie iedno co czyni przez dwoie stay lasek osmnascie grochu tamze na pusty roli Kasprowiznie na troygu stay wszerz kazde staie lasek pięc trzymaiących lasek piętnascie na pustym dziale od drogi Sieradzkiey grochu staie lasek osm i puł wszerz trzymaiące. Na Kasprowiznie za łąką az do strugi grochu staie lasek cztery trzymaiące wszerz po Tomaszu Pińskowskim.

Kartofli od granic Ocinskich na panskim folwarku z komorniczemi kartoflami zasadzonych lasek wszerz piędziesiąt dziewięc pomiędzy ktoremi proso pańskie zasiane i brukiew zasadzona. Rzepaku od Ocinskich staie iedno wszerz lasek pięc. Za ozdem kapusty i rzepiku lasek pietnascie i puł.

* obok którego są dwie szafki z zameczkami i kluczami stolarską robotą

** i kominek szafiat

*** kominowego