Tygodnik Rolniczo Technologiczny

Tygodnik Rolniczo-Technologiczny, wychodził w Warszawie od 1835 do 1940 roku. Był pierwszym pismem programowym. Zawierał informacje o postępie, ulepszeniach, płodozmianach, uprawie roślin (koniczynie, łubinie) nawozach zielonych. Wydawanie pisma zostało zawieszone z powodu współzawodnictwa bezpłatnych dodatków rolniczych przy pismach codziennych prasy zakordonowej.

źródło:http://www.cbr.edu.pl/rme-archiwum/2009/rme32/dane/3_1.html

Dla uzupełnienia powyższych informacji w ostatnim numerze (52) z roku 1840 jest obwieszczone, że od przyszłego roku tygodnik będzie wychodził pod nazwą Ziemianina. Tygodnik z roku 1848 nosi pierwotną nazwę  Tygodnika Rolniczo-Technologicznego.   

Przejrzałem czasopismo z lat 1835-1840 i rok 1848.

W tygodniku ukazał się bardzo ciekawy artykuł o kużnicach żelaznych i rudach, napisany przez Antoniego Pstrokońskiego. W oparciu o dokumenty zebrane przez Antoniego Pstrokońskiego tzw. Teki Pstrokońskiego przedstawiony został pobieżnie ten temat na łamach kwartalnika " Na Sieradzkich Szlakach" (O budowlach obronnych i kuźnicach w dawnym Sieradzkiem 2004 r., nr. 2) przez sieradzkiego archeologa Pana Marka Urbańskiego.

Poniżej wklejam cały artykuł nieznacznie przeze mnie edytowany (wyciąłem powtarzające się nagłówki) i jednocześnie wstawiam poszczególne części do odpowiednich postów.

 Tygodnik Rolniczo-Technologiczny  1836 nr. 36, 37, 38, 39  

WIADOMOŚCI KRAJOWE. Panie Redaktorze! Wykaz fabryk w kraju naszym istniejących, wpoprzednich Nrach Tygodnika zamieszczony, skłania mię do przesłania Redakcyi następnego artykułu, który, przedstawiając porównanie między dawnemi a dziś istniejącemi kuźnicami żelaza, nie będzie bez interesu, a może i do nowych poszukiwań da powód.Proszę przyjąć zapewnienie i t. d.Sieradz Antoni Pstrokoński Rejent17 Lipca 1836 r.Kuźnice żelazne i Rudy w byłem WojewództwieSieradzkiem i w jego okolicy; z dawnych ksiąg Grodzkich i Ziemskich Sieradzkich zebrane.

1. Brąszewice (w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim), mil 3 od Sieradza.1425 r. Kuźnica w Brąszewicach zwana Zagrzebska , na rzece Oleśnicy.1427. Kuźnica (Minera) Brąszewske.1441. 1443. Fabryka Brąszewska.1444. Kuźnica Zagrzebska.14.59. Jan Zaremba Starosta Wieluński, dzierżawca Brąszewic, pozwolił zbudować młyn mącznyna stawie, Circumspecto Bartosie Fox, Magistro minerae Brąszoviensis inferioris. — Oblata w GrodzieSieradzkim 1555 folio 248.—A gdy kuźnica żelazna spustoszała, przeto Król Zygmunt dał przywilej w Piotrkowie r. 1528 Sławet. Marcinowi Klobarowi, aby tą kuźnicę odnowił, potrzebne domywystawił, dając mu do tego role i łąki, dawniej juz do niej przywiązane. — Oblata w Grodzie Sieradzkim r. 1530, folio 231.1570 w Brąszewicach, kuźnicy Błonie zwanej,przez Klobera na rzecz brata sprzedaż.1554. Dział kuźnicy Brąszewskiej i drugiej Przegockiej.— Że była niedawno kuźnica jedna i druga w Starostwie Klonowskiem ( bo Brąszewice doniego należały), wyraźnie mówi X. Osiński 1782,pag. 19, a o Rudzie, że kasztanowata, str. 40, 45.Do dzisiaj nazywają się te kuźnice jedna Błońska,druga Zagrzebska, mające pełno zuzli.

2. Bukowiec pod Kliczkowem, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Tu jestwoda żelazna czysta, musi przeto być ruda.

3. Cienia Wielka nad rzeką Cienią, w Powieciei Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Ma wodę żelazną.

4. Chocieszów pod Łaskiem, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 5 od Sieradza. Tu byłа kuźnica żelazna r. 1441.

5. Godynice nad rzeczką Oleśnicą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 od Sieradza. Ta wieśmiała na tej rzeczce kuźnicę żelazną 1624 r.

6. Grabów nad rzeką Prosną, w Powiecie Ostrzeszowskim) mil 4 1/2 od Sieradza. Kuźnice żelazneprzez X. Osińskiego wspomniane, dotąd będące.

7. Głuszyna w Starostwie Grabowskiem, w Powiecie Sieradzkim, teraz Ostrzeszowskim, mil 5 od Sieradza. Kuźnica żelazna, na którą Zygmunt III Król dał przywilej Ur. Wawrzyńcowi Rostodze i jego żonie 20 Marca r. 1590. Wzmianka o kuźnicy, że była r. 1654, w Grodzie Sieradzkim.

8. Jaworzno, w Powiecie Wieluńskim, mil 9 odSieradza. Ruda żelazna.

9. Jeżów nad rzeką Nerem, w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica żelazna, była tam, gdzie teraz wieś Ruda 1424 r. Zapis zaręczenia na tej kuźnicy 1545 r. Ta kuźnica położona była w ścianie granicznej między Górą i Jeżowem. 1580 r. kuźnica spustoszała.1652 r. kuźnica żelazna, gdzie stoi Pustkowia Ruda nad rzeką Nerem.

10. Kaszewice, w Obwodzie Piotrkowskim, mil 6 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona Plebanowi z Sieradza w długu jego roku 1430. Pierwsza wzmianka o tej kuźnicy r. 1419, która do dzisiaj egzystuje.

11. Kliczków Wielki, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona z folwarkiem r, 1580; dla tego też jestwoda żelazna w poblizkości w Bukowcu.

12. Klizin, w Powiecie Radomskim, mil 11 od Sieradza. Roku 1459 Rudnik z Klizina mający tam kuźnicę, założył inną w Lubcu.

13. Kostrzyna, w Powiecie Lelowskim, teraz Wieluńskim, mil 11 od Sieradza. Roku 1563 założona kuźnica przy rzece Kostrzynie na Dankowicach., od tej rzeki wzięła nazwisko wieś Kostrzyna. Dotąd kuźnica egzystuje.(Dalszy ciąg w następnym Nrze.)

14. Kraszewice, w Powiecie Sieradzkim, teraz Ostrzeszowskim, w byłem Starostwie Grabowskiem, mil 4 od Sieradza. Roku 1423 Król Władysław nadał prawo Długoszowi na utworzenie nowej kuźnicy na rzece Oleśnicy, z której ma płacić co rok po 7 grzywien, po 1 wozie i po 2 pługi żelaza i piwa Kaliskiego wiertelowego po 3 beczki. Ten przywilej Zygmunt Król r. 1546 dla Wojciecha Rostogi potwierdził. Roku l556 ta kuźnica synom dwom tego Wojciecha Rostogi prawem dożywocia nadana. Roku 1648 skarga włościan, że są bardzo uciążeni wożeniem rudy do kuźnicy. X. Osiński w dziele swojem r. 1782 pag. 43, 45 wspomina o tej kuźnicy.

15. Krzepice nad rzeką Liczwartą (Liswarta, Iswarta), w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, mil 10 od Sieradza; gdzie teraz wieś Kuźnica, była założona kuźnica, o niej wspomina wyrokAssessoryi Koronnej r. 1782.

16. Kuźnica Błońska i kuźnica Zegrzebska, na dziedzinie Brąszewie w Starostwie, teraz Ekonomii Klonowśkiej położone, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 od Sieradza. Tu były kuźnice dwie żelazne od r. 1425 do r. 1782 i dalej, które zostały do dzisiaj w nazwiskach tylko wsi bez fabryk. Patrz Brąszewice.

17. Konopnica nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 1/2 od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna, ale zniesiona r. 1578. Folie 417 w Grodzie Sieradzkim.

18. Lubiec pod Szczercowem, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 6 od Sieradza. Roku 1459 dany przywilej Andrzejowi Rudnikowi z Klisina, na założenie fabryki żelaznej. 1500 r. wzmianka o tej kuźnicy. 1560 r. brano rudę do tej kuźnicy z Przeczni wsi pod Widawą będącej.

19. Młodawin Wygiełzów nad rzeczką Sowiną,w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, mil 2 od Sieradza. Ruda dziurkowata krucha w tych miejscach gdzie smugi; gdy kopano studnię na wsi głęboką aż do źródła r. 1826 w Sierpniu, znaleziono kawałki bursztynu i torf w stawie wielkim.

20. Mojaczowice nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 2 1/2, od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna r. 1682, którą dotąd znać za młynem nad rzeką pod gorą; podczas powietrza, a bardziej wojny Szewedzkiej 1705, 1706 r. Znikła.

21. Mojkowice nad rzeką Pilicą, w Powiecie i Obwodzie Piotrkowskim, mil 12 od Sieradza. Kuźnica żelazna w działach r. 1491 wyrażona.(Dalszy ciąg w następnym Nrze.)

22. Myślniów, w powiecie Ostrzeszowskim, mil 8 od Sieradza. Kuźnica żelazna ze wsią przedana r. 1632 przez Dobrogosta Węgierskiego, SędziegoGrodzkiego, Jaroszowi Bąkowskiemu.

23. Osiaków nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 5 od Sieradza. Kuźnica żelazna zastawiona przez Jana Koniecpolskiego Wojewodzica Stanisławowi Pstrokońskiemu r. 1630 w Grodzie Sieradzkim.

24. Pabianice nad rzeką Nerem, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 5 od Sieradza. Ruda żelazna koloru brudnopiaskowego. (Osiński 1782, pag. 42.)

25. Panki, w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, mil 12 od Sieradza. Roku 1664 już była kuźnica żelazna, która w dzisiejszych czasachjest bardzo znaczna.

26. Pątków, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 8 od Sieradza. Ruda żelazna, którą kopią i wożą do Panków.

27. Płuzna, w Powiecie Konińskim, kuźnica żelazna między Sarbicami, Posoką i Podłużycami położona 1615 r.

28. Przecznia nad rzeczką Dębowolec, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Roku 1428 Mikołaj z Przeczni Stanisława z Zalesia pozwał, iżby przysiągł, że nie przyrzekł płacić1 grzywny majstrowi fabryki.— 1560 r. areszt woza na rzecz Hieronima Przecznia zabranego przez Kobyłeckich przy grobli stawu Krupy za młynem,wtenczas, gdy Rudnik (Minerator) z Lubca rudę na Przeczniach kopał.

29. Przestań nad granicą Szlązką. w PowiecieLelowskim, teraz Częstochowskim, Obwodzie Wieluńskim, mil 11 od Sieradza; miała 3 kuźnice żelazne 1419, 1463, 1560, 1606. Jednę na Warchałowiznie nad rzeczką Kostrzyna (teraz Kuźnica Stara), drugą na kuźnicy nowej Podłęzkiej, trzecią na Stanach.

30. Radoszewice, w Powiecie Radomskim i Wieluńskim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica żelazna roku1620, fol. 48 w Grodzie Sieradzkim.

31. Rudniczysko wieś, z wsi Mikorzyna lokowana przed r. 1555, w Powiecie Ostrzeszowskim, mil 8 od Sieradza. Kuźnica żelazna na stawie Zaleśnym, przez który rzeka Dobra przechodzi; r. 1602 akta Ziemskie Ostrzeszowskie.(Dokończenie w następnym Nrze.)

32. Ruda nad rzeką Wartą, w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim, pół mili od Sieradza. Roku 1440 postawienie młyna z foluszem.Nazwisko pokazuje, że tam musiała być ruda lub kuźnica przed r. 1358, w czasie, kiedy ta wieś należała do klasztoru Męckiego, do Kalisza przeniesionego.

33. Ruda nad rzeczką Widawką, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 3 1/2 od Sieradza. Z nazwiska znać, że była ruda, może i kuźnica żelazna.

34. Ruda wieś, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 6 od Sieradza. Stolica Ziemi Rudzkiej czyli potem Wieluńskiej. Podobnież musiała być ruda w dawnych czasach.

35. Rudniki nazwane od rudy, w Powiecie Szadkowskim, mil 4 od Sieradza. Tu była kuźnica żelazna, zuzle, w ogrodzie za dworem będące, okazują byt jej.

36. Rudniki pod Krzepicami, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 9 od Sieradza. Nazwisko okazuje byt rudy.

37. Rudlice, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 od Sieradza. Kuźnica zelazna 1585 r., dotąd nawet będące nazwisko wioski Kuźnicy okazuje byt kuźnicy.

38. Rusiec nad rzeczką Nieczeć, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. Roku1453 z rezygnacyi Rusca przez Borlha na rzecz Jana Koniecpolskiego, Kanclerza Koronnego, Starosty Sieradzkiego, zeznanej, widać: że na Ruscu były dwie kuźnice żelazne, jedna do wsi Sarnowa przedana, druga ku Broszęcinu, którą dotąd zuzle, wielkie pokazują. Znowu o tem 1462, 1544 r.

39. Stolec nad rzeczką Oleśnicą, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 4 od Sieradza. W rezygnacyjach i działach dóbr r. 1464, 1518, 1568,1627, 1629, 1602, w Grodzie Sieradzkim zeznanych, wyrażono: że była kuźnica żelazna (Minera ferraria).

40. Strobin nad rzeką Wartą, w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim, mil 4 1/2 od Sieradza. Była kuźnica na rzece Wieczyńca zwanej, przedana roku 1558.

41. Szczerców nad rzeką Widawką, w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, mil 5 od Sieradza. Dokument z roku 1427 w Grodzie Sieradzkim, wypisuje kuźnicę żelazną.

42. Stany nad rzeczką Liswartą, Idzwartą (Czarną rzeką od Ślązaków nazywaną), w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim, Obwodzie Wieluńskim, mil 12 od Sieradza. Kuźnica żelazna roku 1568. Jan Zabicki przedał kuźnicę żelazną na Przystajni Stanisławowi Stanowi, od którego imienia nazwaną została Stanowską, który w miejsce czynszu obowiązał się dziedzicowi dawać 30 wozów żelaza i drobne żelazo na potrzebę domową dworu. 1620 r. jeszcze była kuźnica.

43. Wręczyca w Starostwie Krzepickiem, w Powiecie Lelowskim, teraz Częstochowskim. Roku1531 Zygmunt Król Błażejowi Łojkowi. Rudnikowi z Ławów Wręczyckich, prawo do kuźnicy tej żelaznej przez Starostów dawno nadane zatwierdził, z obowiązkiem płacenia co rok po 8 grzywien. Co Zygmunt August potwiedził znowu r. 1549. Oblata w Grodzie Sieradzkim 1553 r. Roku 1554, 1576 wspomniano: że tę kuźnicę żelazną jeszcze posiadali Łojkowie, ale już szlachtą mianowani.

44. Zamoście, w Powiecie Radomskim, Obwodzie Piotrkowskim, mil 10.od Sieradza. Roku 1450: kuźnica żelazna, z której roku 1647 już tylko młyn został nazwany Ruda.

Sieradz dnia 17 Października 1835 roku. A. Pstrokoński.