Ostrów

Zajączkowski:

Ostrów -pow. łaski 1) 1366 kop. z końca XVI w., Lib. priv. Lasc. f. 66-67: Ostrów - villa. W dok. dot. uposażenia kośc. w Łasku (v.) wym. jest O. jako wchodzący w skład parafii łaskiej. 2) XVI w. Ł. I, 447-448: Osstrow - villa, par. Łask, dek. szadkowski, arch. uniejowski. 3) 1511-1518 P. 192: Ostrow - par. jw., pow. szadkowski, woj. sieradzkie. 1552-1553 P. 238: Ostrow-jw. 4) XIX w. SG VII, 698: Ostrów-wś, folw. i dobra, par. i gm. Łask, pow. łaski.  

Taryfa Podymnego 1775 r.

Ostrów, wieś, woj. sieradzkie, powiat szadkowski, własność szlachecka, 15 dymów.

Czajkowski 1783-84 r.

Ostrow, parafia łask, dekanat szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat piotrkowski, własność: Załuscy.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.

Ostrów, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Łask, własność prywatna. Ilość domów 17, ludność 146, odległość od miasta obwodowego 4.

Słownik Geograficzny:  

Ostrów, w dok. Osstrów, wś, fol. i dobra, pow. łaski, gm. i par. Łask, odl. 3 w. od Łasku, przy drodze do Tuszyna, ma 30 dm., 242 mk., ziemi włośc. 188 mr. W 1827 r. było tu 17 dm., 146 mk. Według Lib. Ben. Łask. (I, 448), wś dawała dziesięcinę do Buczka, plebanowi zaś w Łasku po groszu z łanu na kolędę. Dobra O., w 1877 r. oddzielone od dóbr Łask, składają się z fow. O. i Barycz, rozl. mr. 2288: fol. O. gr. or. i ogr. mr. 433, łąk mr. 42, pastw. mr. 90, lasu mr. 818, nieuż. mr. 94, razem mr. 1477; bud. mur. 3, z drzewa 13; fol. Barycz gr. or. i ogr. mr. 131, łąk mr. 33, pastw. mr. 60, lasu mr. 568, nieuż. mr. 19, razem mr. 811; bud. z drzewa 4; las urządzony; młyn wodny.

Spis 1925:

Ostrów, wś i folw., pow. łaski, gm. Łask. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne wś 37, folw. 6. Ludność ogółem: wś 221, folw. 138. Mężczyzn wś 100, folw. 67, kobiet wś 121, folw. 71. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego wś 221, folw. 138. Podało narodowość: polską wś 221, folw. 137, francuską folw. 1. 

Wikipedia:

Ostrów-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. Położona w odległości ok. 3 km na wschód od Łasku. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1366 r. Od 1493 r. do drugiej wojny światowej wieś była częścią składową dóbr łaskich. Po wygaśnięciu rodu Łaskich w połowie XVII wieku dostaje się Nadolskim, później Wierzbowskim, w XVIII wieku - Załuskim, od 1798 r. - Wyganowskim, po nich Czołhańskim i Kręskim. W 1895 r. dobra łaskie, także Ostrów, nabywa od Edwarda Kręskiego za 1 milion i 400 tys. rubli Michał Szweycer herbu Zadora z Rzeczycy w Ziemi Rawskiej. Jego syn - Janusz objął ten majątek w posiadanie w 1911 r. i zamieszkał tu na stałe. Po wojnie istniał tu ośrodek wczasowy, a od 1959 r. mieszczą się szkoły ogrodnicze. Z Ostrowa 26 sierpnia 1863 r. rozpoczęła się pogoń za powstańczym oddziałem Bąkowskiego sotni kozaków rotmistrza von Grabbego, by w sąsiednich Sędziejowicach ponieść całkowitą klęskę. Janusz Szweycer, ostatni właściciel majątku, był ostoją dla legionistów i POW-iaków, którzy w 1917 r. odbywali tu ćwiczenia. We wsi zachował się eklektyczny dwór murowany zbudowany przez Janusza Szweycera w latach 1917-18 wg projektu Romualda Gutta (projektował m.in. budynek GUS w Warszawie), ustawiony frontem "według nieba i zwyczaju polskiego za pięć dwunasta". Na sosrębie widnieje napis: "Ci, co w tym domu bywają, co nam życzą, niechaj sami mają". Obok data: 1918. Był tu piękny zegar słoneczny z napisem" "Horas non numero nisi serenas" ( Licze tylko godziny szczęścia) i herbem. Otoczenie dworu zostało w czasach komunistycznych znacznie zniekształcone nie dopasowanymi do założenia dworskiego budynkami. Zachowały się resztki parku ze starannie utrzymanymi oczkami wodnymi.

Wikipedia:

Ostrów-Osiedle-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)

OSTRÓW par. Łask, p. łaski, wieś ma 30 domów, 242 mieszkańców i 188 mg ziemi. W 1877 roku oddzielone od dóbr łaskich, składają się z folwarków Ostrów i Barycz, dobra mają 228 mg ziemi w tym 818 mg lasu urządzonego. (SGKP t.7, s.698)

1992 r.

 Gazeta Południowo-Pruska 1802

Do sprzedania. Gdy dobra w wydziale Przświetney Regencyi Kaliskiey w powiatach Szadkowskim i Luromirskim sytuowane, Urodz. Antoniemu Wyganowskiemu należące, wolne szlacheckie, to iest: miasto Łask i do niego należące wsie, iako: Ostrow, Barycz, Rokitnica, Wiewiorczyn, Wierzchy, Wronowice, Orchow, Wesołka, Krzucz, Poleszyn, Stary Niewolka czyli Poleszyn średni część C. Wola Łaska część A. młyn Pułusznica i wieś Janowice, których wartość na summę 373,606 reis. tal. I dr. gr. 6 fen. sądownie iest wyrachowana, ad instantiam fisci z okazyi długu drogą subhastacyi publicznie plus offerenti sprzedane bydź maią. A przeto maiący chęć kupienia ich i będący zdolni do ich posiadania także będący w stanie ich zapłacenia, tym pismem zapozywaią się, aby na terminach dnia 3. Marca, 3. Junii i 3. Septembris 1802 zawsze o 10 godzinie rano przed konsyliarzem Regencyi Matuszką stanęli i podanie swoie oświadczyli, także spodziewali się, że na poźnieysze podanie po terminie ostatnim zważano nie będzie. Taxę tych dóbr w registraturze Regencyi tuteyszey i Regencyi Poznańskiey, tudzież w Kreys Justyc Kommissyi Piotrkowskiey żądaiący przeyrzeć może. W Kaliszu dnia 22. Septembris 1801.

Krolewska Południowo- Pruska Regencya.

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1823 nr 37

OBWIESZCZENIE.
Pisarz Trybunału Cywilnego Iwszey Instancyi
Woiewództwa Kaliskiego.
Podaie do publiczney wiadomości, iż dobra ziemskie maiętność Łask miasto, do którey należą: folwark Łask, i wsie folwarczne: Wola Łaska, Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin, Barycz, Ostrów, Poleszyn Stary, Janowice, Wronowice, Wierzchy, Krzucz, Wesołka, Orchów, Kolonie: Rokitnica, czyli Olędry Rokitnickie, Krzucz, Anielin czyli Anielińskie, Teodorowskie, tudzież kolonie: Jasionna, chuta szklanna Wysieradz zwana, i Utrata, młyn i papiernia w Orchowie, młyn z gruntami Pałusznica, młyn i papiernia Kolumna zwane; młyn na Utracie, młyn do wsi Wiewiórczyna należący Wiewioracki zwany, młyn Barycz, wiatrak pod Wolą Łaską, wiatrak pod Janowicami, i folusz na grobli pod miastem Łask, oraz domy i place w mieście Łasku, przy Ulicy Sieradzkiey i Kościelney pod Numerami 162, 164,    141, w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim, Wtwie Kaliskiem, Królestwie Polskiem leżące, Aktem Tradyci Nieruchomości, przez Komornika przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego Leona Nowierskiego w dniu 20. i 21. Czerwca 1823. r. na gruncie tych dóbr spisanym, zaięte. — Akt ten tradycyi w Biórze Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiey Wtwa Kaliskiego w dniu 18. Sierpnia roku 1823. a w Księdze Zaregestrowań Kancellaryi Trybunału Cywilnego Wtwa Kaliskiego w dniu 28. Sierpnia 1823. roku podany i zaregestrowany został.
Dobra te dziedziczne Piotra Czołchańskiego w Łasku w Powiecie Szadkowskim zamieszkałego, na rzecz Józefa Hrabi Załuskiego Pułkownika Gwardyi, Adjutanta JEGO Cesarsko Królewskiey Mości, Orderów Woyskowych, Kawalera dóbr Grabki dziedzica, w Grabkach Obwodzie Stobnickim Wtwie Krakowskim, i Teofila Hrabi Załuskiego Orderów Polskich Kawalera, dóbr Jasiennicy dziedzica, w Jasiennicy w Cyrkule Sanockim Galicy i wschodniey zamieszkałych zaięte; za których Mateusz Rubach Patron przy Trybunale Cywilnym Wtwa Kaliskiego, w Kaliszu mieszkaiący stawa.
Dobra te składaią iednę Gminę, zaś same miasto Łask, do którego należą domy dworskie, składa drugą i osobną Gminę.
Rozległości na miarę Magdeburgską obeymuią:
Folwark Łask, obeymuie w gruntach ornych 1. 2. i 3. Klassy, z łąkami, ogrodami, stawami, sadzawkami, oraz folwarki Wola Łaska, Barycz, i wieś Barycz, z gruntami 1. 2. i 3. Klassy: ogrodami, pastwiskami, rzekami, stawkami, drogami, i nieużytkami 62 hub. 25 morg. 46 []p. Wieś folwarczna Wiewiorczyn obeymuie gruntu ornego 1. 2. i 3. Klassy z ogrodami, łąkami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, stawami, i nieużytkami około 52 hub. 6 morg. 72 []p.
Wieś folwarczna Krzucz obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z łąkami, ogrodami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami i nieużytkami około 73 hub. 21 morg. 52 []p.
Wieś folwarczna Orchów i Wesołka obeymuią gruntu ornego 1. 2. i 3. klassy, z łąkami, ogrodami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, rzekami, stawami i nieużytkami około 74 hub. 17 morg. 66 []p.
Wieś folwarczna Ostrów obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z ogrodami, łąkami, pastwiskami, gruntami, i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, stawami, rzekami i nieużytkami około 84 hub. 7 morg. 5 []p.
Wieś folwarczna Wronowice obeymuie gruntu ornego 1 2 3. i 6. Klassy z ogrodami, łąkami, gruntami i łąkami wieyskiemi, i zabudowaniami około 71 hub. 14 morg. 148 []p.
Wieś folwarczna Wierzchy, obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z łąkami, pastwiskami, gruntami ornemi i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, i nieużytkami około 26 hub.
Wieś folwarczna Poleszyn, obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z ogrodami i łąkami, nizinami, gruntami ornemi i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, rzekami,
drogami i nieużytkami około 39 hub. 19 morg, 19 []p.
Wieś folwarczna Janowice, obeymuie gruntu ornego 1. 2. i 3. Klassy z ogrodami, łąkami, gruntami ornemi, i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, stawami, drogami i nieużytkami około 57 hub. 20 morg. 109. []p.
Bory i lasy do maiętności miasta Łask należąceobeymuią rozległości:
1. Obiazd Rokitnica, Ostrów i Barycz zwany obeymuie około 9640 morg.
2. Obiazd Wola Zapusta, obeymuie około 6600
3. Obiazd Poleszyn, obeymuie około 13800 morg.
4. Obiazd Krzucz, obeymuie około 12400 morg.
5. Obiazd Wronowice, obeymuie około 3142 morg.
6. Obiazd Kolumna, obeymuie około 2000 morg.
7. Obiazd Łask Zapusta, obeymuie około 205 morg.

Bory do Janowic należące:
1. Obiazd Wysieradz zwany obeymuie rozległości około 2700 morg.
2. Obiazd Chmielona zwany, obeymuie około 5600 morg.
3. Obiazd Jasionna obeymuie około 4300 morg.
Czyni się tu ta wzmianka, iż bory te nie są w takiey ilości, z przyczyny że Kolonie są w nich założone. —
Wtych dobrach są następni koloniści i tak, na Koloni Krzucz-Anielin, która obeymuie hub 50 miary Magdeburgskiey, Andrzey Dyderek, Ewa Roza Klim wdowa i sukcessorowie Wojciecha Klim, Stanisław Weychert, Anna Lieza Dyderek, Jan Kurzwek, Rozalia Brukowa, i sukcessorowie Woyciecha Bruk, Gottlib Handtke, Samuel Klinicki, Jozef Szeller, Gottlib Krau, George Deutschmann, Krystian Darcz, Gottlib Baer, Kazmierz Bruck, Jozef Kupsch, Andrzey Kupsch, Bogumił Otto, Bogumił Kucner, Anna Roża Bloch, i sukcessorowie Krystyana Bloch, Fryderyk Deutschmann, Jan Bruk, Marcin Szedler, Jan Siodlarczyk, Piotr Siodlarek, Krystyan Klim, Karol Sayf, Krystyan Sayf, Gottfried Roer, Antoni Cieślewicz, Antoni Rożański, Sobestyan Raczyński, Józef Wartalski, Jan Gottfried Bloch, Jan Fintsch, Michał Fechner, George Kirchin, Jan Kalinowski, Jozef Kalinowski, Kazmierz Otuski; z chuby rocznie po Złtp. 60 czynszu opłacaią.

Na Kolonii Rokitnicy, która obeymuie rozległości hub 80 miary Magdeburgskiey, George Wall, Bogumił Koch, Bogumił Teys, Marcin Pleciński, Jakób Obst, Jan Knul, Stanisław Jankowski, Anrzey Hennig, Bogusław Heyn, Krysztoff Meinszatz, Andrzey Stach, Jan Weiss, Gottlib Ludwik, Johann Flanderk, Krystyan Hentz, Krystyan Mener, Andrzey Ginther, Katarzyna Kreydzina wdowa, Jan Berger, Getruda Wallczak wdowa, Bogumił Jedel, Krysztoff Gutsch, Krysztoff Lange, Franz Zedler, Bogusław Schuiz, Jan Klich, Krystyan Klich, Michał Koetz, Woyciech Leszke, Krystyan Obst, Jan Schulz, Bogusław Madlang, Krystyan Obst, Jan Kozic, Woyciech Gwiz, Krystyan Schiller, Bogumił Scheibner, Karól Huebscher, Bogumił Wagner, Józef Smitowski, Jakób Winowicz, Bartłomiey Szafrański, Woyciech Hentschke, Bogumił Berger, Marcin Berger, Maryanna Gwisowa, Michał Bieńkowski, Michał Kausch, Krstyan Krueger, Gottlib Jachmann, Bogusław Ginther, Antoni Szteingert, Krystyan Sayda, Bogusław Klich, Alexander Kalinowski, Michał Oleyniczak, Jan Kausch, Andrzey Redloff,  Bogumił Pogorell, Kazmierz Guzicki, Krysztoff Kucmanowski, z chuby rocznie po Złtp. 54 czynszu Dworowi opłacaią.
Na Kolonii Teodory, która obeymuie rozległości hub 20 miary Magdeburgskiey: Marcin Knull, Stanisław Urbankowski, Andrzey Chęciński, Antoni Meszyński, Bonawentura Macieiewski, Maciey Małecki, Piotr Grabowski, Szymon Grabowski, Ignacy Zieliński, Piotr Kant, Antoni Marschał, Franciszek Więckowski, Sobestyan Winowicz, Mikołay Grochowicki, Walenty Szulczewski, Józef Oleyniczak, Woyciech Winkler, Tilowa wdowa, płacą z huby rocznie czynszu Złtp. 54 Dworowi.

Chuty Szklanney Janowskiey i Kolonii Wysieradz, iest okupnikiem Wacław Ammer, płacić będzie czynszu z teyże Chuty i Kolonii, która chub 12. miary Chełmińskiey rozległości obeymuie, od dnia 24. Czerwca 1824. roku poczynaiąc po Złtp. 1,000 rocznie, tu znayduią się jeszcze następni koloniści: Felix Pryliński, Sobestyan Pomperski, Adam Wieczorek, Ludwik Hoft, Jan Gudymayer, Krysztoff Drewisch, Krysztoff Finlaenger, Ignacy Brux, Andrzey Szubiński, Ernest Piasecki, Gottlib Schwalm, Jan Fuchs, Karól Burchert, Marcin Ritter, Marcin Jeszka, Michał Jeszka, Antoni Chodkiewicz, Filip Adrich, Karól Albrecht, Karól Jautsch, Paweł Pelke, Gottfrid Alcher, Rozalia Jastrzębska, Piotr Maisner, Jakób Maisner, Marcin Klim, Zuzanna Handt, Michał Abram, Karól Mueps, Jan Schwartz, Stanisław Dobrosz, Grzegorz Remicz, Kasper Suyka, Piotr Duszyński, Piotr Kuntz, Bogumił Zieliński, Antoni Wiśniewski, Piotr Suyka, Jan Wuchfert, Andrzey Manty, Woyciech Bidok, Krysztoff Chyl, Bogumił Schwartz, Jan Chanett, Marcin Pipka, Jan Streplintz, Woyciech Schwartz, Krystyan Dyman, Daniel Broier.

Kolonii Jasionna, iest okupnikiem Felix Pryliński, płacić będzie czynszu rocznie po Złtp. 810 z teyże Kolonii, która chub 9 Chełmińskich rozległości obeymnie, na tey Kolonii są jeszcze następni koloniści: Woyciech Frankoski,  Andrzey Tomaszyk, Krystyan Pusch, Jan Balicki, Jan Cieslewicz, Gottfrid Woyt, Maciey Tusikiewicz, Antoni Medyński, Jan Medyński, Bogumił Buxrichter, Jan Biernat, Woyciech Nowicki, Anna Wilczyńska, Andrzey Marx, Jan Marciński, Jan Macnerowicz, Woyciech Zimmermann, Wincenty Pachalski, Fryderyk Zayda, Jan Freitag, Jan Schulz.

Na Kolonii Utrata są następni koloniści czyli okupnicy: Kazmierz Okoński, Michał Szlender, Andrzey Mysze, Michał Krueger, Kazmierz Wolnicki, Stanisław Sobolewski, Tomasz Pasternak, Samuel Fischer, Kasper Ocieszyński, Katarzyna Radońska, Maryanna Krzyżanowska, Jan Gazie, Szepka, z tych każden posiada plac na dom i ogród 30 łokci szeroki a 70 łokci długi, iedni płacą czynszu rocznie Złtp. 12, drudzy zaś po Złtp. 18.

W wśi Baryczy Krystyan Jedliński, i Krysztof Gerdel okupnicy młyna i chuby gruntu płacą rocznie czynszu Złtp. 482, Borowski okupnik młyna Pałusznica zwanego płaci rocznie Złtp. 300, Ignacy Jungowski okupnik młyna i papierni Kolumna zwanych płaci rocznie Zttp. 900 czynszu.
W wśi Wronowicach, iest Ludwik Magnuski okupnik półrólka, płaci czynszu Złtp. 90 rocznie.
W wśi Orchowie Samuel Wolff i Abram Kempiński okupnicy młyna wodnego i papierni, płacą rocznie czynszu Złtp. 840.
Na Kolonii Utrata Litmann Wołkowicz okupnik młyna płaci rocznie czynszu 1098 Złtp.
W wśi Wiewiorczynie Marcin Kirschbaum okupnik płaci z młyna Czynszu rocznie Złtp. 400.
W wśi Woli Łaskiey Stanisław Wesołowski okupnik wiatraka, płaci czynszu rocznie Złtp. 54.
W wśi Janowicach Marcin Geysler okupnik wiatraka płaci czynszu rocznie Złtp. 360.
W wśi Wiewiorczynie Johann Essig okupnik płaci czynszu rocznie Złtp. 150.
W mieście Łasku, Wigdor okupnik domu i placu, czynszu Złtp. 30. rocznie opłaca. Wilhelm Otto okupnik domu na grobli płaci czynszu Złtp. 30.
Dzierżawcy tych dóbr są następni, i tak wszczegolności:
Folwarku Łask z wśią folwarczną Barycz, iest dzierżawcą Felix Bartoszewski, w wśi folwarczney Wola Łaska Florenty Badyński, w wśi folwarczney Ostrów Władysław Jabłkowski, wśi folwarczney Wronowice Tomasz Piasecki, wśi folwarczney Poleszyn Weronika Pruska, wśi folwarczney Janowice Stanisław Czapliński, wśi folwarczney Krzucz Jakób i Helena Oczeszalscy, wśi folwarczney Wesołka Józef Domżalski, wśi folwarczney Orchów Maryanna Czaplińska i Alexander Sakowski, wśi folwarczney Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin, Antoni Lambrecht, dzierżawca Propinacyi Józef Olszewski, Aron Rudek dzierżawca Brukowego i Austeryi, Walenty Siemieński i starozakonny Opatowski dzierżawcy domów w mieście. Ogólną Administracyą prowadzi Waleryan Czaplicki.—
Kto się chce o wszystkich szczegółach tych Dóbr, iako też i o Inwentarzach gruntowych obiaśnić, może w Kancellaryi Trybunału i u Patrona popieraiącego zaięcie przeyrzeć, a kto chce Dobra widzieć może się udadź na grunt.
Tradycya powyżey z daty wymieniona Piotrowi Czołchańskiemu dziedzicowi dobr Łasku, druga kopia temuż iako Woytowi Gminy dóbr Łskich w dniu 24. Czerwca roku 1823, trzecia kopia Michałowi Ruszkowskiemu iako Burmistrzowi miasta Łasku, czwarta kopia Pawłowi Roiek Pisarzowi Sądu Pokoiu Powiatu Szadkowskiego w dniu 29. Lipca roku 1823, doręczona.
Dobra te sprzedane będą w Pś. Trybunale Cywilnym Wtwa Kaliskiego w Kaliszu w Pałacu Sądowym swe Sessye odbywaiącym, na Audyencyi Publiczney łącznie, tak iak są zaięte, lub cząstkowo w następuiącym porządku:
1. Miasto Łask z domami i placami, w mieście Łasku z foluszem i domem na grobli z folwarkiem Łask, młynem i kolonią Utrata, z wśią folwarczną Wola Łaska, kolonią Teodory, z wsią folwarczną Barycz, młynem i papiernią Kolumna, z wsiami folwarcznemi Orchów i Wesołka, z wśią folwarczną Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin.
2. Wieś folwarczna Ostrów, z Kolonią Rokitnica, młynem Pałusznica.
3. Wieś folwarczna Krzucz, z kolonią Anielin czyli Krzucz.
4. Wieś folwarczna Wronowice, z wśią folwarczną Wierzchy.
5. Wieś folwarczna Poleszyn Stary.
6. Wieś folwarczna Janowice z Chutą Szklanną Janowską i kolonią Wysieradz, kolonią Jasionna.
Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyi w dniu 3, Listopada roku 1823. o godzinie 10 z rana nastąpi.—
w Kaliszu dnia 29 Sierpnia 1823. r.
Piątkiewicz.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1842 nr 22

(N. D. 471) Rejent Powiatu Szadkowskiego.

Stosownie do żądania W. Edwarda Kręskiego Administratora majętności Łaskiej, przez notę do siebie uczynioną zaniesionego, zawiadamia szanowną publiczność, że w dniu 17 Lutego (1 Marca) r. b. w biurze moim w mieście Powiatowem Szadku Obwodzie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej odbywać się będzie publiczna licytacya na wydzierżawienie sześcioletnie, zaczynając od S. Jana Chrzciciela r. b. dóbr z majętności Łaskiej w Powiecie Szadkowskim, Obwodzie Sieradzkim: Gubernii Kaliskiej położonych, mianowicie:

(…) 2. Folwarku Ostrowa z wsią tegoż nazwiska, propinacyą i innemi dochodami, zaczynając od godziny l0 z rana.

3. Folwarku Orchowa z wsią zarobną tegoż nazwiska, zaczynając od godziny 12 z rana.

4. Propinacyi w wsi Orchowie, zaczynając od godziny 2 z południa, zaś

5. Młyna i folusza Utrata zwanego, z gruntami i zabudowaniami do tegoż należącemi, na lat trzy od S. Wojciecha r. b. rachując, licytacya w dniu 13 (25) Lutego r. b. odbywać się będzie. Chęć licytowania mający warunki do tych dzierzaw w biurze moim i u Wójta gminy Łaskiej mają do przejrzenia.

w Szadku dnia 14 (26) Stycznia 1842 r.

Kajetan Szczawiński.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1848 nr 118

(N. D. 2505) Uwiadamia publiczność, że dobra ziemskie jako to:

1. Janowice z folwarkiem i wsią tegoż nazwiska z wiatrakiem i propinacyą w kolonii Jesionna oraz Hucie Janowskiéj z czynszami do kolonii tych przywiązanemi wydzierżawione będą na lat trzy od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851 roku z zastrzeżeniem że czynsze z kolonii Wysieradz i Jesionna oraz Huty Janowskiej, wrazie zniesienia kontraków na przeszkodzie będących w dniu 8 (20) Czerwca r. b. w wrazie niezniesienia w temże dniu 1849. Co zaś do wydzierżawienia dóbr i propinacyi w pierwszym terminie.

2, Ostrów z folwarkiem i wsią tegoż nazwiska i—

3, wola Łaska w dniu 8 (20) Czerwca r. b.

4, folwark Łask z dworem z przychodami w mieście Łasku z folwarkiem i wsią zarobną Barycz oraz Wiewiorczyn z czynszami w kolonii Rokitnicy, Teodory, Utrata, papierni Orchowskiéj, kolonii Anielin, Maurycy, dochodami z cegielni, czynszami z młyna i Hamerni kolumna, przychodami targowego i mostowego, od synagogi miasta Łasku, czynszem z olearni w Wiewiórczynie, z wszystkich młynów wodnych w dobrach tych i propinacyą w mieście Łasku i innych nomenklaturach wrazie zniesienia kontraktów na przeszkodzie będących w dniu 8 (20) Czerwca r. b. a wrazie zniesienia w temże dniu 1849 r.

5, folwark Wronowice z wsią zarobną tegoż nazwiska z czynszami rybołóstwem na rzece w d. 9 (21) Czerwca 1848 r.

6, dobra Orchów i Wesołka z wsiami i folwarkami tegoż nazwiska w dniu 9 (21) Czerwca r. b. z rana o godzinie 10 wszystko położone w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim Gubernii Warszawskiej wydzierżawione zostaną na satysfakcyą procentów za lat dwa zaległych i trzeciego bieżącego w Kancellaryi Rejenta Okręgu Szadkowskiego Adama Łukaszewicza w mieście Szadku, roczna cena dzierżawna dóbr zajętych wynosić może a mianowicie dóbr ad 1, rs, 850; ad 2, rs. 750; ad 3, rs 800: ad 4, 3750; ad 5, rs 2250: ad 6, rs. 1350.

7, folwark Piotrowszczyzna z rudunkiem Pieńki do dóbr głównych Bronowa należący, w Okręgu Wartskim Powiecie Kaliskim Gubernii Warszawekiéj położony, rocznie około rs. 300, ceny dzierżawnej przynosić mogący, na lat 3 poczynając od dnia 12 (24) Czerwca r. b. do tegoż dnia 1851 r. w Kancellaryi Rejenta Okręgu Wartskiego Karola Trzaskowskiego w mieście Warcie w dniu 7 (19) Czerwca r. b. z rana o godzinie 10 wydzierżawiony zostanie.

J. Rojek Komor. Tryb. Kal.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1852 nr 111

(N. D. ...156*) Pisarz Trybunatu Cywilnego I. Instancyi Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Stosownie do art. 682 Kodexu Postępowania Sądowego, wiadomo czyni: iż na żądanie Edwarda Kręskiego dziedzica dóbr Masłowic, dawniej w m. Łasku Ogu Szadkowskim Gubernii Kaliskiej, a nateraz w dobrach Masłowicach Ogu Wieluńskim Gubernii Warszawskiéj mieszkającego , zamieszkanie prawne do tego interessu, w m. Kaliszu, u Jana Gowarzewskiego Patrona przy Trybunale tutejszym obrane mającego, w poszukiwaniu summy rs. 14624 k. 50 z procentem i kosztami, wyrokiem Trybunału tutejszego w d. 21 Maja (12 Czerwca) 1844 r. ocznie zapadłym, Edwardowi Kręskiemu, od SS rów Piotra Czołchańskiego zasądzonéj, aktem zajęcia przez Józefa Rojek Komornika Sądowego na gruncie dóbr Łask w dniach 2j14, 3j15, 4j16, 5j17, 6j18, 7j19, 9j21, 10j22, 11j23, 12j24, 13j25, 14j26, 16j28, 18j30 Października 1844 r. kontynuowanych, a w d. 2j14 Listopada t. r. ukończonym, zajęte zostały na przymuszone wywłaszczenie dobra ziemskie miasto ŁASK, składające się z miasta Łask, z folwarku Łask, oraz zabudowań dominialnych w temże mieście będących jakoto:

a) kuźni z wiazdem, pod N. 164 i ogródkiem obejmującym długości prętów 35, szerokości łokci 35, z placem pustym nu którym stajnia dawniej istniała, zawierającym długości łokci 68, szerokości 21 w ulicy Kowalskiéj Cyrk. 3 .

b) oberży pod Nr. 62 z stajnią wjezdną w ulicy Kościelnej z podwórzem.

c) placu pustego niezabudowanego bez numeru będącego w ulicy Piotrkowskiéj Cyrkule 3cim miasta Łasku położonego, zawierającego długości łokci 201, szerokości łokci 31 miary Warszawskiéj.

Młynów dominialnych szczegółowo w akcie zajęcia opisanych: z folwarku i wsi zarobnéj Woli Łaskiej, z folwarku i wsi zarobnéj Barycz, z folwarku i wsi zarobnéj Ostrowa, z folwarku i wsi zarobnéj Wiewiórczyna i pustkowia Anielin zwanego, niemniéj karczmy z stajnią wjezdną, kuźnią i innemi zabudowaniami w Kolumnie, z folwarku i wsi zarobnéj Wronowice, z folwarku i wsi zarobnéj Poleszyna starego, z folwarku i wsi zarobnéj Janowice, oraz wiatraka, z karczmy Oszczywilk i karczmy na Hucie Janowskiéj Wysieradz zwanéj, z folwarku i wsi zarobnéj Krzucza z folwarku i wsi zarobnéj Orchów, oraz z folwarku i wsi zarobnéj Wesołka. Z koloniów: a) Maurycy, b) Teodory, c) Utrata, d) Anielin e) Rokitnica i Jasionna z papierni Orchowskiéj, z młyna wodnego na Utracie, z młyna przy mieście Łasku, z młyna nowego do Wiewiórczyna należącego, z młyna w Baryczy i wiatraka w Woli Łaskiéj, z folusza na rzece Grabówce z młyna wodnego na Łęgu pod miastem Łask, oraz cegielni, z wszystkiemi przyległościami, użytkami i dochodami bez żadnego wyłączenia jednę hypotekę mające, w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim byłej Gubernii Kaliskiéj położone, trzy gminy to jest: jednę miasto Łask, drugą gmina Łask, i trzecię gminę Probostwo Łask stanowiące, sukcessorów Piotra Czołchańskiego i ich praw Nabywców jako to:

1. Zofii z Czołchańskieh Szantyrowéj wdowy, w wsi Orchowie.

2. Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony, czyli obojga małżonków Chmielińskich w m. Łasku.

3. Maryanny z Czołchańskieh Tadeusza Rudnickiego żony, czyli raczej małżonków Rudnickich w Ogrodzimiu Ogu Szadkowskim.

4. Ewy z Czołchańskich Józefa Szałas małżonki, czyli raczej obojga małżonków Szałasów, w wsi Sulikowie Okręgu Lelowskim b. Gubernii Kieleckiej mieszkających.

5. Maurycego Czołchańskiego żołnierza wojsk Cesarko-Rossyłskich w m. Oremburgu Państwie Rossyjskim konsystującego, z głowy Wincentego Czołchańskiego przychodzącego, prawne i obrane zamieszkanie w m. Łasku mającego.

6. Józefy z Domżalskich Józefa Szaniawskiego żony, czyli raczej obojga małżonków Szaniawskich w Warszawie.

7. Józefa Szaniawskiego jako opiekuna Pelagii nieletniej Domżalskiéj, w Warszawie mieszkającego.

8. Elżbiety z Czołchańskieh Marcellego Brochockiego żony, czyli obojga małżonków Brochockich, w m. Grajewie Ogu Biebrzańskim Gubernii Augustowskiej mieszkających.

9. Seweryny Domżalskiéj panny doletniéj w Ujejscu Okręgu Lelowskim b. Guberni Kieleckiej mieszkającej.

10. Jakóba Oknińskiego jako praw nabywcy od Józefy z Czołchańskieh Kajetana Gzowskiego żony, czyli obojga małżonków Gzowskich i od Elżbiety z Rüdygerów Adama Kraszewskiego małżonki czyli obojga małżonków Kraszewskich we wsi Zabłociu Okręgu Siedleckim b. Gubernii Podlaskiej mieszkającego i zamieszkanie prawne obrane mającego.

11. Julii Czołchańskiéj panny doletniéj w Warszawie pod Nr. 2449 mieszkającej.

12. Konstantego Rekowskiego we wsi Żydowie Ogu kaliskim mieszkającego jako praw nabywcy od Władysława Czołchańskiego z głowy Wincentego Czołchańskiege do spadku przychodzącego. 13. Z głowy Tekli z Czołchańskich Rüdygerowéj, jako to:

a) Józefy z Rüdygerów Mielickiéj Augustyna Mielickiego żony, czyli obojga małżonków Mielickich, b) Ludwika, c) Karoliny, d) Karola rodzeństwa Rüdygerów prawne i obrane zamieszkanie, w m. Łasku i u Jana Szaniawskiego w Warszawie mających, oraz: e) Tekli Rüdyger panny doletniéj w m. Łasku zamieszkałej, a prawne zamieszkanie w Warszawie pod Nr. 2182 obrane mającej, wszystkich z własnych funduszów utrzymujących się, własne, obejmujące w sobie wedle pomiaru przez Geometrę Polkowskiego w roku 1823 sporządzonego, a przez Geometrę Teodora Krzyckiego sprawdzonego, włók 580, mórg 3 prętów 203 miary Nowo-Warszawskiéj w co wchodzi kontrawers z strony dóbr Orpelowa mórg 130 prętów kw. 96 zamujący, w szczególności zaś:

1. Miasto Łask z folwarkiem Łask, z młynem i cegielnią zajmuje mórg 1203 pr. 203, 2. Wola Łaska z kolonią, Teodory i Mauryców mórg 1465 pr. 244, 3. Orchów z papiernią i karczmą mórg 810 pr. 71, 4. Ostrów mórg 1607 pr. 8, 5. Barycz z młynem mórg 990 pr 224, 6. Wesołka mórg 274 pr. 18, 7. Wiewiórczyn z młynem okupnym mórg 819 pr. 287, 8, Utrata mórg 108 pr. 237. 9. Janowice z kolonią Jasionną oraz hutą szklanną Wysieradz zwaną i karczmą Oszczywilk mórg 3996 pr. 233, 10 Poleszyn stary mórg 1535 pr. 169, 11. Wronowice mórg 1467 prąt. 85, 12, Krucz z kolonią Anielin mórg 1921 pr. 126, 13. Holendry Rokitnickie mórg 1111 pr. 9, 14. Karczma Kolumna z Amernią mórg 118 pr. 89. razem jak wyżej włók 580 mórg 3 pr. 203, w którą to rozległość wchodzą bory i lasy, nieużytki oraz kontrowers powyż rzeczony, niemniej wody, drogi i grunta okupników.

Grunta w dobrach tych należą do II, III, IV, V, VI, i VII. klassy, łąki zaś są dwu i jednosieczne.

Oprócz téj rozległości, grunta do Probostwa w Łasku należące, zajmują hub 3 mórg 15 prętów kwadratowych 208 miary Nowo-Warszawskiej.

Nadmienia się, że z dóbr tych niegdy Piotr Czołchańeki odprzedał małżonkom Majerowiczom wieś Wierzchy obejmującą rozległości hub 47 mórg 21, prętów kwadr. 63 miary Magdeburskiej, lecz o tem wcale w Hypotece wzmianki nieuczyniono, jedynie o sprzedaży mórg 29 pr. 299 miary Chełmińskiej, i dla tego Komornik zastrzegł w akcie zajęcia dla Nowo-nabywcy odzyskanie ilości takowej, jednak bez zaręczenia z strony extrahenta.

W dobrach, tych jest okupna Hamernia, młyny wodne i wiatrak jeden,oraz papiernia.

W całych dobrach jest propinacya dominialna.

Włościan pańszczyznę robiących jest.

a) we wsi Wronowicach: półrolników 10; zagrodników 7, komorników 7,

b) we wsi Wiewiórczynie: półrolników 2, zagrodników 11, komorników 7,

c) w wsi Baryczy: półrolników 7, zagrodników 4, komorników 6,

d) w wsi Ostrowie: półrolników 5, zagrodników 10, komorników 6,

e) w woli Łaskiéj: półrolników 5, zagrodników 2, komorników 7,

f) w wsi Orchowie: półrolników 4, zagrodników 2, komorników 4,

g) w wsi Wesołce: komorników 10,

h) w wsi Janowicach: półrolników 3, zagrodników 15, komorników 8,

i) w wsi Krzuczu: półrolników 6, zagrodników 3, komorników 7,

k) w Poleszynie starym: półrolników 8, zagrodników 4, komorników 2, od których pańszczyzna, powinności, daniny i załoga w akcie zajęcia szczegółowo jest wyrażona.

Czynszownicy stali;

A. Na kolonii Maurycy.

1. Michał Czajkowski, 2. Szymon Wojtynek, 3. Józef Kazimierczak, 4. Wawrzyniec Stefańczyk, 5. Kazimierz Wojtynek, 6. Maciej Klos, 7. Stanisław Malinowski, 8. Marcin Hęciński 9, Antoni Grabarczyk, 10. Antoni Gabryończyk, 11. Józef Rogulski, 12. Leonard Kubicki, 13. Józef Golańczyk, 14 Walenty Łuzatka, 15. Piotr Pawelec, 16. Izydor Stefańczyk, 17. Wincenty Otocki 18. Marciu Pasternak, 19. Wawrzyniec Wójcik, 20. Tomasz Burszała, 21. Maryanna Kubicka, 22. Józef Skalski, 23. Tomasz Lawenda.

B. Na kollonii Teodory.

1. Maciej Bogacki, 2 Jan Szultz, 3. Wincenty Biegański, 4. Marcin Knal, 5. Józef Cieszka, 6. Jakób Grabski, 7. Stanisław Urbankowski, 8. Marcin Gajzler, 9. Michał Maciejewski, 10. Tomasz Sokołowski, 11. Bartło. Wierusiński, 12. Marcelli Garusiński, 13. Walenty Sulczewski, 14. Maciej Małecki, 15. Antoni Olejniczak, 16 Stanisław Urbankowski, 17. Łukasz Olejnik, 18. August Dymmel, 19. Walenty Brudzewski, 20. Paweł Trofalski, 21. Faustyn Janiszewski, 22. Kasper Urbankowski, 23. Gottfrid Gwis, 24. Gottlib Ginter, 25. Józef Olejnik, 26. Jan Chęciński, 27.Antoni Chęciński, 28. Bonawentura Maciejewski, 29. Wojciech Gajzler, 30. Andrzej Urbankowski, 31.Paweł Trofalski,32. Bogumił Dymmel, 33. Walenty Dwornik, 34. Jan Grocholiński, 35. Józef Płoski, 36. Floryan Gampe, 37. Franciszek Marcinkowski, 38. Franciszek Sztyngest.

C. Na kolonii Utrata:

1. Wiktor Jakóbowicz, 2. Habergrytz Jakób, 3. Arye Kratz, 4. Rajzler Rosler, 5. Aron Rapport, 6. Ludwik Nejman, 7. Franciszek Wesołowski, 8. Szymon Domański, 9. Felix Jabłoński, 10 Józef Różański, 11. Ludwika Krygerowa, 12. Lewek Senator, 13, Frydrych Bukowski, 14. Kazimierz Wolnicki, 15. Wilhelm Gazic, 16. Ejzyk Wojkowski, 17, Józef Nowakowski, 18. Jakób Pasternak, 19. Wincenty Karzydłowski, 20. Jante Wolfowa Szmulewicz, 21. Felicyan Karpiński, 22. Karol Mański, 23. Józef Koterski, 24. Mikołaj Brzustowski, 25. Salamon Markusfeld.

D. Na kolonii Anielin.

1. Jan Klim, 2. Jan Zieliński, 3. Frydrych Daitschman, 4. Samuel Klinicki stary, 5. Samuel Klinicki młody, 6. Wojciech Kirchen, 7. Bogumił Fechner, 8. Michał Guthertz, 9. Stanisław Jekel, 10. Józef Nowakowski, 11. Idzi Jańczyk, 12. Jakób Bielski, 13. Andrzej Solarski, 14. Franciszek Eberman, 15. Sobestyan Raczyński, 16. Mosiek Plewiński, 17. Mateusz Lewicz, 18 Jan Cieślewicz, 19. Karol Kokosiński, 20. Dorota Orlik, 21. Jan Wejchert, 22, Krystyan Dyderko, 23. Samuel Dyderko, 24. Wilhelm Szedler, 25. Marcelli Gorecki, 26. Ernest Kutzwege; 27. Gotfrid Dyderek, 28. Wojciech Bruk, 29. Samuel Bruk, 30. Rywe Habelok, 31. Mateusz Augustyniak, 32. Frydrych Delian, 33. Bogusław Bruk, 34. Michał Filipowicz, 35. Wilhelm Ulbrych, 36. Stanisław Zabłocki, 37. Michał Pietroski, 38. Walenty Michalak, 39. Jan Wolski, 40. Roch Zych, 41. Gottlib Klim, 42. Gottltib Greber, 43 . Samuel For, 44. Krystyan Zaif, 45. Bogumił Haneł, 46. Gottfrid Pusz, 47. Józef Joksz 43. Karol Wejchert, 49. Gottfrid Gaj, 50. Krystyan Frajer, 51. Stanisław Karczmarek, 52. Gottfrid Linke, 53. Piotr Raczyński, 54. Wojciech Fechner, 53. Krystyan Toć, 56. August Kurtzweg, 57. Gottfrid Kurtzweg, 58. Franciszek Grabski, 59. Karol Ulbrych; 60. Frydrych Wegner, 61. Tomasz Paliński, 62. Bogumił Bloch, 63. Jan Kamiński, 64. Józef Otuski, 65. August Hein, 66. Grzegorz Cerber, 67. Jan Soliński.

E. Na kolonii Rokitnica:

1. Franciszek Edert, 2. Daniel Klich, 3. Teodor Malinowski, 4. Andrzej Bukowski, 5. Wojciech Srodka, 6. Franciszek Rzyskoski, 7. Łukasz Guzicki, 8. Krystyan Obst, 9. Gottfrid Fust, 10. Jan Dybka, 11. Frydrych Obst, 12. Karol Obst, 13. Jan Majzner, 14. Michał Fintz, 15. Krystyan Ginter, 16. Antoni Klich, 17. Michał Krajda, 18. Jakób Obst, 19. Michał Wał, 20. Wojciech Kuchler, 21. Franciszek Fintz, 22. Wojciech Kuchler, 23. Jan Pawelec, 24. Filip Pawelec, 25. Andrzej Walczak, 26. Wojciechu Dziedziczak

F. Na kolonii Jasionna:

1. Jan Medyński, 2. Jan Kosiński. 3. Józef Magnuski, 4. Marcin Gejsler, 5. Jan Piochtak, 6. Ignacy Nowicki, 7. Józef Wartalski, 8. Maciej Wartalski, 9. August Albrecht, 10. Józef Entrycht, 11. Andrzej Hennig, 12. Hennig Mergel, 13. Piotr Wajt, 14. Gotlob Mantaj, 15. Marcin Joksz, 16. Józef Langer, 17. Wilhelm Biler, 18. Bogumił Joksz, 19. Daniel Elhmann, 20. Krystyan Nejmann 21. Jan Friedenberger, 22. Krysztof Kaus, 23. Wojciech Biedak, 24. Antoni Nowicki, 25. Wojciech Nowicki, 26. Jan Gejzler, 27. Frydrych Frankowski, 28. Ludwik Wietzke, 29. Michał Grams, 30. Wojciech Cimmermann, 31. Stanisław Cimmermann, 32. Daniel Frankowski, 33. August Jeszke, 34. Daniel Binder, 35. Bogumił Rosiński, 36. Jakób Prokopiński, 37. Franciszek Sztyller, 38. Mateusz Wartalski, 39. Jakób Tuzikiewicz, 40. Andrzéj Sempolski.

Jak niemniéj: 1. Proczyński Jakób w Łęgu pod Łaskiem, 2. Synagoga miasta Łasku, 3. Wojciech Mański, 4. Wojciech Gedel w Baryczy, 5. Antoni Wasiwicz na osadzie Kolumna, 6. Andrzéj Krauze, 7. Paweł Więckowski i 8. Edward Kühn, 9. Ludwik Magnuski z Wronowic, 10. Aniela Bielawska z huty Janowskiéj i Wysieradz, 11. Jan Riter Michał Jeszke, 12. Adam Wesoły w Woli Łaskiéj.

Czynszownicy niestali:

1. Stanisław Grabski na folwarku Łask, 2. Karól Teraszkiewicz na folwarku Wronowice, 3. Jan Szultz w Wiewiórczynie, 4. Józef Krysztofowicz w Orchowie, 5. Ignacy Nawrocki w Janowicach, 6. Fryderyk Szulc w Wiewiórczynie, 7. Starozakonny Mosiek Szmulowicz w mieście Łasku, 8. Daniel Rygert w Janowicach, 9. Jan Sieciński w Ostrowie, 10. Bartłomiej Skonieczny w Woli Łaskiej, 11. Tomasz Jagodziński w Krzuczu 12. Stanisław Kowalczyk w Poleszynie starym, 13. Piotr Pochocki i Franciszek Maciejewski.

Dzierżawcy Dóbr są następni:

Dobra Janowice z przyległościami dzierżawi Walenty Kęszycki za summę rs. 921 kop. 2.

Dobra Ostrów z przyległościami i Orchów, Maciej Szulmirski za summę rs. 968.

Dobra Wolą Łaską, Mateusz Bardzki za summę rs. 391 kop. 50, którym kontrakty z d. 24 Czerwca 1847 r. exspirują, zaś

Miasto i folwark Łask, wieś Barycz, Wesołkę, Wronowice, Wiewiórczyn z przyległościami i propinacyą w mieście Łasku i na wszystkich koloniach prócz Jasionny i Wysieradza dzierżawi Tomasz Kanigowski za summę rs. 4805 k. 75, pod nieustąpieniem z dóbr z powodu należących mu się pretensyi kontraktami urzędowemi zastrzeżonych.

Dobra Krzuca zostają w zastawnej posessyi Ansperty z Badeńskich Rogolińskiej w procencie od summy złp. 45000, która też dobra poddzierżawiła na lat 6 do 24 Czerwca 1850 r. Wincentemu Zaborowskiemu, nakoniec.

Dobra Poleszyn stary są również w zastawnej possessyi Antoniego Kurczewskiego w procencie od summy 52000 złp.

Porządki gruntowe w gorzelni na folwarku Łaskim:

1) Garniec miedziany z pokrywą i szrubą obejmujący garncy 201, 2) wąż do niego ważący funt. 180.

W browarze: 3) kilsztok do chłodzenia piwa, 4) kocioł miedziany obejmujący garncy 200, 5) kadzie dwie z których każda ma po dwie obręcze żelazne.

W młynie na Utracie: 1) kosze 2, 2) kamienie 4, 3) skrzynie 2, 4) pułskrzynki 2, 5) łubia 2, 6) obręczy żelaznych na wale 6, 7) na drugim wale takimże obręczy 4, 8) na dwóch cewiach obręczy żelaznych 4, 9) pytli starych 5, 10) żuberki 2, 11) cwierci 2, 12) garniec żelazny 1, 13) copów 4.

W foluszu: 1) na wale obręczy żelaznych 6, 2) kocioł miedziany do warzenia wody 3) stęporów 10, 4) copów 2.

Porządki od piły z Kolumny w miejscu której dziś exystuje okupna Amernia:

1) Jedna piła żelazna duża, 2) korba żelazna z copem takimże, 3) dwa сору grube a drugie dwa mniejsze od wała, 4) kółka drewniane z cywiem, na którym dwie obręcze i korba żelazna, 5) pasów żelaznych sztuk 19, 6) klorenków* sztuk 3.

Na wiatraku w Janowicach: kamieni do mielenia gruntowych dwa.

Zabudowania dworskie i wiejskie w akcie zajęcia szczegółowo opisane jest kilka murowanych, a wreszcie z drzewa budowane; bardzo mało w średnim a więcej w złym stanie zostają.

Akt zajęcia zwyz z daty powołany, w jednej kopii Kasprowi Bieńkowskiemu jako ustanowionemu Dozorcy, w drugiej Karólowi Kranas Burmistrzowi miasta Łasku, na ręce Maxymiliana Mazurowskiego Ławnika Kassyera, a w trzeciej Janowi Toczkiewiczowi Wójtowi gminy Łask, w czwartej Xiędzu Józefowi Kamińskiemu Wójtowi gminy Probostwa Łaskiego, w piątej Fabianowi Uziembło Pisarzowi Sądu Pokoju Ogu Szadkowskiego w d. 13 (25) Listopada r. 1844 wręczony, następnie w Kancellaryi Ziemiańskiej b. Gubernii Kaliskiej w księdze wieczystej dóbr majętności Łask z przyległościami w d. 17 (29) Listopada 1844 r. podany, a w księdze zaregestrowań Trybunału tutejszego w d. 4 (16) Grudnia 1844 r. wpisany został.

Warunki licytacyi i sprzedaży dobr tych wraz zbiorem objaśnien w biurze Pisarza Trybunału i u popierającego przedaż Patrona Jana Gowarzewskiego każden z interessentów przejrzeć może, podług których sprzedaż dóbr tych odbywać się będzie na audyencyi publicznej Tryb. Cyw. I. Instan: Gub. Warszawskiej w m. Kaliszu.

Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyi i przedaży na audyencyi tegoż Trybunału w d. 16 (28) Lutego 1845 r. o godzinie 10 z rana nastąpiło, drugie w d. 2 (14) a trzecie w d. 16 (28) Marca t. r. 1845 odbyło się, gdzie popierający przedaż Edward Kręski za dobra Łask z wzelkiemi przyległościami złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 podał, poczem termin do temczasowego dóbr tych przysądzenia na d. 15 (27) Maja 1845 r. na godzinę 10 z rana na audyencyi Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu oznaczony został. Przed tym terminem temczasowego przysądzenia zapadł na skutek wniosku incydentalnego Maryanny z Czołchańskich Tadeusza Rudnickiego żony czyli małżonków Rudnickich, Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony czyli małż. Chmielińskich, Pelagii Heleny dwóch imion Domżalskiej i Zofii z Czołchańskich 1. voto Szautyrowej, 2. voto Leona Potockiego żony czyli małż. Potockich w Tryb. Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu w d. 12 (24) i 14 (26) Maja 1845 r. naprzeciw Extrahentowi subhastacyi wyrok, którym w samej sprawie zajęcie dóbr Łasku z przyległościami na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione a wywłaszczenie dóbr rzeczonych na celu mające zniesiono, i na skutek tego to wyroku nie przyszedł termin temczasowego przysądzenia na powyższy dzień oznaczony do skutku.

Na skutek założonej od wyroku tego appellacyi, zapadł znów w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego d. 16 (28) Lipca 1846 r. między wzmiankowanemi stronami wyrok, którym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu w dniach 12(24) 14 (26) Maja 1845 r. zapadły uchylono i dalszego popierania działań w drodze postępowania subhastacyi w przedmiocie sprzedaży dóbr Łasku dopuszczono, wyrok ten wydanym z stał z rygorem temczasowej exekucyi.

Nadmienić jednak wypada, że przy wprowadzeniu sprawy w Sądzie Appellacyjnym Obrońca Extrahenta Edwarda Kręskiego wieś Wierzchy z pod sprzedaży wyłączyć zadeklarował, po wręczeniu Owego ostatniego wyroku w Sądzie Appellacyjnym zapadłego a d. 8 (20) Sierpnia r. b . stronom interessowanym, wydał Tryb. Cyw. Gubernii Warszawskiej w Kaliszu na illacyą Edwarda Kręskiego w d. 13 (25) Sierpnia 1846 r. wyrok którym do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia termin na d. 1 (13) Października r. 1846 oznaczono.

W skutek więc tego wyroku Tryb: Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu z illacyi zapadłego, oznacza się niniejszem termin do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia na przedaż wystawionych na d. 1 (13) Października r. 1846 na godzinę 10 z rana na audyencyi Ps. Tryb. Cyw. I . Jnst. Gub. Warsz: w Kaliszu, w temze mieście Kaliszu w Pałacu Sądowym przy ulicy Józefina sytuowanym posiedzenie swe odbywającego, odbyć się mający.

Powtarza się że extrahent subhastacyi Edward Kręski podaje za te dobra złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 w List. Zast. z właściwemi kuponami. W końcu nadmienią się, że odtąd działać będzie w miejscu dotychczas popierającego postępowanie subhastacyjne Jana Gowarzewskiego, Karól Rózdejczer Patron przy Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu i że Extrachent subhastacyi Edward Kręski u tegoż Patrona Karola Rozdejczer w Kaliszu z Urzędu zamieszkałego obiera sobie zamieszkanie.

Nareszcie czyni się i ten dodatek, że extrachent subhastacyi Edward Kręski przestawszy być Administratorem dóbr Łasku na mocy wyroku w IX. Departamencie Rządzącego Senatu w dniach 3 (15) 4 (16) 7 (19) 8 (20) Maja 1846 zapadłego, przeniósł swe mieszkanie do dziedzicznych dóbr Masłowice w Ogu Wieluńskim położonych.

W terminie temczasowego przysądzenia dóbr Łask z przyległościami Karolowi Rozdejczer Patronowi za summę rs. 148573 w gotowiźnie temczasowie przysądzone zostały, a termin do ostatecznego przysądzenia onych na d. 14 (26) Listopada r.1846 godzinę 10 z rana na audyencyi Trybunału tutejszego oznaczono.

Termin powyższy do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku na d. 14 (26) Listopada 1846 r. oznaczony, niemógł przyjść do skutku dla następnych sporów:

1. Że wyrokiem Rządzącego Senatu d. 28 Września (10 Października) 1846 r. zapadłym odebranym został, wyrokowi Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydanemu rygor temczasowej exekucyi.

2. Że Rządzący Senat Wyrokiem dopiero w d. 25 i 27 Listopada (7 i 9 Grudnia) 1846 zapadłym wyrok Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydany w ten sposób zmienił, iż zajęcie nа przymuszone wywłaszczenie dóbr Łasku aktem Komornika Rojek w d. 2 (14) Października 1844 r. rozpoczęte, a w d. 2 (14) Listopada t. r. ukończone, na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione, jedynie co do wsi Wierzchy unieważnił, z resztą wyrok Sądu Appellacyjnego zatwierdził.

3. Że z powodu wniesionego przez Maryannę z Czołchańskich Rudnicką, Zofią z Czołchańskich Potocką, Wiktoryą z Czołchańskich Chmielińską i Pelagią Domżalską w terminie temczasowego przysądzenia sporu incydentalnego, który wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu przed samem odbyciem d. 1 (13) Października 1846 terminu temczasowego przysądzenia został oddalonym, Sąd Appellacyjny Królestwa Polskiego wyrokiem d. 29 Października (10 Listopada) 1846 r. zapadłym wyrok Trybunału Kaliskiego w terminie temczasowego przysądzenia wydany uchylił, a tem samem odbycie przygotowawczego przysądzenia dóbr Łasku za nieważne uznał i dalsze popieranie przymuszonego wywłaszczenia tychże dóbr aż do skutku skargi przez wyżej wzmiankowane SSorki niegdy Piotra Czołchańskiego od wyroku Sądu Appellacyjnego z d. 16 (28*) Lipca 1846 przed Rządzący Senat wyniesionej wstrzymał.

4. Że nareszcie dopiero Wyrokiem Rządzącego Senatu dnia 15 (27) Kwietnia 1847 r. wydanym uchylonym został Wyrok Sądu Appellacyjnego z d. 29 Października (10 Listopada,) 1846 r. a potwierdzonym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warsz, w Kaliszu z d. 1 (13) Paź. 1846 r. to jest odbycie terminu temczasowego przysądzenia w swej mocy utrzymanem.

Po takich tedy wyrokach i uprzątnięciu wszelkich przeszkód wyznaczony został wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu; dnia 15 (27) Maja 1847 r. z illacyi zapadłym terminu do ostatecznego przysądzenia na d. 27 Czerwca (9 Lipca) 1847 r.

W końcu czyni się wyraźna wzmianka, że Wierzchy, jako wyjęte z pod zajęcia, nie będą należały do licytować się mających przyległości dóbr Łasku; a prócz tego że w posiadaniu dzierżawnem folwarku Łask z dworem zwanym Zamek, folwarku Barycz i Wiewiorczyn, z czynszami daninami i osepami od samych włościan рrzуpadającemi z propinacyą w M. Łasku oberżą przed kościołem propinacyą na Kolumnie, Anielinie, Utracie, Rokitnicy, Teodorach i Maurycy, znajduje się na teraz Ludwik Lipowski z mocy kontratku d. 20 Czerwce (2 Lipca) 1844 r. między Józefem Szaniawskim w imieniu własném, jako opiekunem nieletnich Domżalskich i pełnomocnikiem niektórych sukcessorów po niegdy Piotrze Czołchańskim przed Rejntem Okręgu Szadkowskiego Szczawińskim zeznanym do Sgo Jana Chrzciciela 1847 r. prolongowanego, do Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. kontraktem między temiż osobami w d. 25 Listopada (…* Grudnia) 1844 r. przed Pisarzem Aktowym Królestwa Polskiego Tomaszem Rudnickim zeznanym, że nareszcie wyexmitowani z dobr Łasku łącznie z byłym administratorem Edwardem Kręskim w końcu miesiąca Lipca 1846 r. dzierżawcy Walenty Kęszycki, Maciej Sulmierski, Mateusz Bardzki i Tomasz Kanigowski dotąd służących im dzierżaw na powrót nie objęli.

Licytacya rozpocznie się od summy rs. 148673.

Dnia 21 Сzerwca (9 Lipca) 1847 r. nie przyszedł termin ostatecznego przysądzenia do skutku z przyczyny, że wyrokiem d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1847 r. w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego zapadłym, nakazano sporządzenie taksy dóbr Łasku. Wyrok ów Sądu Appellacyjnego takiej tylko uległ zmianie, iż wyrokiem IX. Departamentu Radzącego Senatu z d. 13 (25) Października 1847 r. relacyą biegłych na to naznaczono ,,czy rewizja taksy w r. 1824 sporządzona, odpowiada obecnemu stanowi rzeczy i czy wartość dóbr w tej rewizyi wynaleziona jest obecnie wyższą?” .

Podług relacyi tej przez biegłych Franciszka Kosińskiego, Тоmaszа Borzędzkiego i Władysława Suchorskiego, w r. 1849 wygotowanej i do biura Pisarza Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu złożonej, wynosi wartość dóbr Łasku z przyległościami z wyłączeniem wsi Wierzchów rs. 230006 k. 18 rozpocznie się więc licytacya od summy rs. 153337 czyli złotych polskich 1,022246 groszy 20.

Od Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. do Sgo Jana Chrzciciela 1852 r. wydzierżawione zostały dobra Łask z przyległościami przez Towarzystwo Kredytowe Waleryanowi Zagrodzkiemu, a ten poddzierżawił je w oddziałach różnym osobom.

Wyrokiem dnia 11 (23) Maja 1850 r. w Trybunale Cywilnym Gubernii Warszawskiej w Kaliszu z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Przed terminem do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. naznaczonym, wystąpili małżon. Rudniccy Potoccy, małż. Chmielińscy i Pelagia Domżalska na przeciw Edwardowi Kręskiemu z dwoma sporami incydentalnemi, a mianowicie z pierwszym o unieważnienie postępowania subhastacyjnego, po terminie temczasowego przysądzenia dokonanego, tudzież o uchylenie sporządzonej taxy i nakazanie nowej, zaś z drugim o wstrzymanie odbycia terminu ostatecznego przysądzenia aż do prawomocnego rozsądzenia sporów o taxę zachodzących.

Co do pierwszego oddaleni zostali w zupełności Incydentalnie skarżący wyrokami trybunału Kaliskiego daty 7 (19) 8 (20) Сzerwcа 1850 r. Sądu Appellacyjnego daty 14 (26) 16 (28) Czerwca 1851 r. i Rządzącego Senatu Departamentu IX. daty 29 Stycznia (10 Lutego) 30 Stycznia (11 Lutego) 1852 r. tak iż obecnie pod względem zasady do odbycia licytacyi w terminie ostatecznego przy sądzenia rzecz stanowczo i ostatecznie jest rozstrzygniętą, a co do drugiego oddalono w prawdzie również incydentalnie skarżących wyrokiem Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. lecz wyrokiem Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca 1881 r. uchylono ów wyrok Trybunału Kaliskiego i postanowiono, że ostateczne przysądzenie dóbr Łasku przed rozsądzeniem sprawy o detaxacyą dóbr miejsca mieć niemoże.

Lubo więc Edwardowi Kręskiemu służyłoby jeszcze prawo odwołania się do wyroku Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca r. 1851 do Rządzącego Senatu i domaganie się aby wyrok Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. zasądzający mu dobra Łask z wszelkiemi przyległościami za summę 166000 rs. ostatecznie na własność w swej mocy był utrzymanym: przecież postanowił Edward Kręski poprzestać na owym wyroku Sądu Appellacyjnego i postarać się o nowу termin do odbycia ostatecznego przysądzenia. Wyrokiem tedy dnia 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r. w Trybunale Kaliskim z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na d. 18 (30) Czerwca 1852 r: o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Kalisz d. 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r.

Wojciech Śliwiński.

*nieczytelne

Kurjer Warszawski 1871 nr 157

(Art. nad.) We wsi Ostrów własności p. Wojciecha Wolskiego, o 14 wiorst od Piotrkowa Tryb. przy szose do m. Łaska, pod samą Grabicą, parobek orząc w ugorze zawadził pługiem o przedmiot który się nie dał podważyć. A w porządnych gospodarstwach takie miejsca naznaczają się celem wykopania kamienia, więc gdy do tego przystąpiono, odkryto najpierw wielką płytę z kamienia która się okazała wiekiem grobu również kamiennego.— W grobie były urny. Znajdując się w sąsiedztwie, widziałem kawał urny rozbitej, grubości pół cala. Kiedym to miejsce oglądał

było tam już zasiane żyto, zdaje się że musi tam być cały cmentarz, gdyż miejsce to nie ma kształtu kurhanów. Miejscowi ludzie mówili że nie jeden grób tam odkopano;—ręczyć jednak za to niemogę. Ig. Ł  

Dziennik Warszawski 1872 nr 56

Wiadomości krajowe.

Wypadki w kraju tutejszym w drugiej połowie stycznia 1872 r. — (Dokończenie ).

Zabójstwa: W wsi Ostrowie w powiecie łaskim w gubernji petrokowskiej, włościanin Maciej Strachowski, w przystępie pomięszania zmysłów, zabił siekierą 4-letniego swego syna Wojciecha.

Goniec Łódzki 1902 nr 198

Zabójstwo. We wsi Ostrów pod Łaskiem zabito wartownika nocnego, Michała Mruczkowskiego. Podejrzenie o zabójstwo padło na drugiego wartownika A, S., którego też aresztowano. Śledztwo w toku.

Godzina Polski 1916 nr 169

Z Łasku.

Korospondencya własna "Godz. Pol.".

(...) Skoro mowa o gminie, to należy podkreślić, że ta energicznie zajęła się kwestą. Zasługa to pp.: wójta Czajkowskiego (oby więcej takich wójtów było!), Papiewskiego i Nowaka. Oprócz kwesty odbyły się tu przedstawienia włościańskie w Wiewiórczynie i Ostrowie, zorganizowane przez p. Drążkiewiczową i p. Wagnerównę. Odbyły się przy napełnionych salach i to powinno pobudzić panie te do dalszej tak wdzięcznej pracy na tem polu, a innych do niej zachęcić, boć wszak tu rozchodzi się o lud nasz, który musi się poczuć jaknajprędzej obywatelem da Bóg wolnej niedługo Polski.

Wig.

Zorza 1917 nr 19

Z Buczka (pow. Łaski, z. Piotrkowska).

Parafja nasza leży w powiecie Łaskim ziemi Piotrkowskiej. Choć czytam „Zorzę” od lat dziecięcych i wyczytywałem w niej wiadomości z różnych stron, z naszej okolicy spotkałem zaledwie jeden list napisany przez naszego księdza. Wcale się temu nie dziwię. Nikt nie pisał, bo też nie miał o czem. Gospodarka oświatowa, społeczna i rolna stała u nas dotąd na nizkim poziomie. Co mogą zrobić ludzie nieświadomi, niewiedzący, co się dzieje na świecie? Szkołę mieliśmy w parafji jedną tylko, a zapewne każdy z czytelników wie, jak szło szkolnictwo w Polsce za czasów moskiewskich. Gdy dziecko trzy zimy do szkoły chodziło — nauczyło się zaledwie bez błędu podpisywać. Mieliśmy założone też i Kółko rolnicze, ale praca w nim szła bardzo opornie. Trochę jednak robiono, dzięki Kółku sprowadzano przynajmniej nawozy sztuczne.

Z bólem w sercu piszę, że pomału posuwaliśmy się naprzód za innemi gminami i parafjami — spaliśmy. Wreszcie jednak i Buczek zdobył się na wielki postęp tak, że można o nim do gazety napisać. Choć wojna wszechświatowa wre, ludziom z niechęci ręce opadają, u nas jednak praca nie ustaje. Gdy ksiądz proboszcz na jednym odczycie przemówił do parafjan o potrzebie otwarcia sklepu spółkowego, wielu znalazło się chętnych, którzy poparli słowa kapłana i zaraz zaczęli się zapisywać. W dzień św. Józefa odbyło sią poświęcenie sklepu. Uczestniczył ksiądz Stanisław Sobikowski proboszcz z Marzenina, ks. Leon Ościk ze Sędziejowic, z obywateli zaś okolicznych był obecny p. Janusz Szwejcar z Ostrowa.

W tym roku mamy budować dom ludowy, plany domu otrzymaliśmy z Rady Okręgowej Łódzkiej. Kosztorys domu wynosi 12.000 rb. Plac pod dom zapisał rejentalnie p. Stanisław Lorenc, dziedzic z Buczka. Okoliczni obywatele ofiarowali drzewo: p. Tadeusz Walicki z Krześlowa 500 kubików, p. Janusz Szwejcar z Ostrowa 300 kubików inni po parę sztuk. Najtrudniej idzie zwózka cegły. Są gospodarze, którzy zwieźli po 1000 sztuk, a są tacy, którzy nic nie przywieźli, jeszcze drugich burzą; ale tych coraz mniej słuchają. Na pochwałę zasługują gospodarze wsi i folwarku Czestkowa, Woli Buczkowskiej, Bachorzyna, Brodni jednej i drugiej i Wilkowy. Inne dotychczas śpią, ale się budzić poczynają.

Po wojnie mamy budować nowy kościół. Plany kościoła wędrują gdzieś po Rosji, zabrane bowiem zostały przez rząd rosyjski z gubernji.

Mamy też kasę pożyczkowo-oszczędnościową i bibljotekę, składającą się z 1000 książek. Gospodarze sprowadzają 43 egzemplarze pism ludowych („Zorzy” i „Gazety Świątecznej”). Gazety nie dochodzą akuratnie, ztąd jest pewne rozgoryczenie do administracji owych tygodników. (Redakcja „Zorzy” w tym miejscu dodaje od siebie, że gazeta jest wysyłana z największą dokładnością i prosi, aby Czytelnicy upominali się na poczcie, żądając akuratnego wydawania gazety).

Dzieci parafji buczkowskiej chodzą teraz nie do jednej szkoły — szkół mamy osiem i dwie ochrony. Dorosła młodzież wyjeżdża na kursy rolnicze. Mamy w parafji siedmiu mieczysławowiaków, cztery mirosławianki i jednego liskowiaka. Obecnie dwie córki gospodarskie są w Kionczynie i jeden syn gospodarski w Liskowie.

Zaszło więc u nas wiele zmian i to w niedługim czasie. Zawdzięczamy zaś to wszystko naszemu czcigodnemu proboszczowi, ks. Stanisławowi Drzymale. Nie piszę tego listu, aby parafję Buczek chwalić, lecz aby zachęcić ludzi dobrej woli do pracy społecznej. Nie zważajmy na wojny, a pracujmy w swych wioskach nad podniesieniem oświaty i dobrobytu. Budujmy domy ludowe, zakładajmy kasy pożyczkowe, organizujmy sklepy spółkowe — tą drogą polepszy się dola drobnego rolnika. My włościanie, rękami i nogami powinniśmy się trzymać spółek, jak to czynią drobni rolnicy w krajach oświeconych Danji, Holandji, Czechach. Tam kobieta nawet jaj nie sprzeda bez sklepu spółkowego. W tych krajach gospodarz dziesięciomorgowy lepiej wygląda jak u nas na 30 morgach. Ma on pod ręką kasy, sklepy, spółki. Ma on króla-ojca, który dba o dobro swych poddanych. My także mieliśmy niby w Rosji takiego ojca, ale ten był tylko od zbierania podatków i od jurzenia jednych przeciwko drugim. Da Pan Bóg, iż po tej wojnie będziemy mieć własnego króla, dbającego o dobro kraju. Wtenczas krzykniemy wszyscy: Niech żyje wolna i niepodległa Polska, niech żyje polski Rząd, niech żyje Król!

Liskowiak Badziak.

Godzina Polski 1918 nr 98

Janusz Szwejcer*.

(wybrany przez Sejmik powiatowy)

Janusz Szwejcer, właściciel dóbr Łask, urodził się w roku 1876 w Rzeczycy w pow. rawskim, jest synem Michała Szwejcera i Eufemji z Suskich. Gimnazjum ukończył w Częstochowie i w r. 1896 wstąpił na uniwersytet warszawski, z którego po dwóch latach został przez władze relegowany za udział w proteście przeciwko wysłaniu depeszy przez ówczesnego rektora osławionego Ziłowa na otwarcie pomnika Murawiewa w Wilnie.— Udał się wtedy dla dalszych studjów zagranice, naprzód do Monachjum, gdzie studiował nauki społeczne, w końcu do Berlina na studja rolnicze. Po powrocie do kraju osiadł na roli w rawskiem, gdzie prowadził gospodarstwo w Rzeczycy. Za działalność polityczną w roku 1905, wprowadzenie jezyka polskiego do gmin, zorganizowanie pochodu narodowego w Tomaszowie Rawskim, został skazany przez władze administracyjne na więzienie; w roku 1908 został wybranym przez stowarzyszonych ziemian w Tow. kredytowem ziemskiem na radcę Dyrekcji Głównej w Warszawie, z którego to stanowiska ustąpić był zmuszony po sześciu latach objąwszy zarząd obszernych dóbr Łask pod Łodzią. Czas wolny od pracy zawodowej poświęcał stowarzyszeniom rolniczym tak większej, jak małej własności, będąc przez lat pare członkiem Zarządu Głównego kółek rolniczych; obecnie jest prezesem Związku okręgowego kółek rolniczych przy łasko-szadkowskiem Towarzystwie rolniczem.

Co do kierunku politycznego, to jest zwolennikiem aktywijzmu, jaki reprezentuje u nas „Związek Budowy Państwa Polskiego", w którym jest członkiem „Rady Naczelnej".

*właściciel dóbr Łask, związany z pobliskim Ostrowem. Przypis autora bloga.

Rozwój 1919 nr 69

"Mężowie zaufania".

Komisarz ludowy powiatu łódzkiego przesłał do komisarza ludowego w Łasku, korespondencję, dotyczącą „mężów zaufania".

Z aktów, znalezionych po cesarsko-niemieckiem prezydjum policji w Łodzi, (okólnik „urzędu opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce do naczelników powiatowych Nr. 115)" wynika, że przy generał-gubernatorstwie warszawskim istniał t. zw. „urząd opieki nad niemiecką własnością ziemską w Polsce". Urząd ten przy pomocy szpiegów, zwanych oficjalnie, „mężami zaufania", dowiadywał się o każdym zamiarze sprzedaży polakowi ziemi, należącej przedtem do kolonisty niemieckiego i wszelkimi możliwymi środkami przeciwdziałał temu.

Urząd ten odgrywał więc ......* rolę osławionego poznańskiego "Ostmarkenvereinu".

(...) Z innych aktów wynika, że „mężami zaufania" na powiat łaski byli: Otton Hening, zamieszkały w Karniszewicach, gm. Górka Pabjanicka; Artur Kayser, właściciel majątku w Slądkowicach, gm. Dłutów i Henryk Gran, zamieszkały we wsi Okup, gm. Pruszków.

Do korespondencji załączone zostały odpisy z niemieckiego, znalezione w archiwum b. cesarsko-niemieckiego prezydjum policji w Łodzi. (...)

Odpis z niemieckiego. Pabianice 7-go maja 1916 r. 5 brygada żandarmerji gener.-gub. warszawskiego, obwód ofic.: Łódź, obszar dojazdowy: Łask. Właściciel ziemski Artur Kayser ze Slądowic dowiedział się z pewnego źródła, że w lasach Szwajcera w Ostrowiu odbywają się pod kierownictwem pewnego młynarza ćwiczenia synów chłopskich, którzy mają brać udział w powstaniu. Kayser sądzi, że dowie się od osoby na którą się powołuje o dalszych szczegółach, a przeto woli chwilowo nie wyjawiać jej nazwiska. (Podpis nieczytelny) podoficer żandarmerji.

*nieczytelne, przypis autora bloga

Rozwój 1920 nr 1

Lista ziemian — ofiarodawców.

Lista ziemian — ofiarodawców na Koło Bałuckie P. M. S. na ręce sekcji "Serce Polskie" (Doraźna Pomoc dla dziatwy szkolnej) złożyli w darze na głodne dzieci Bałut.

1) p. p. Szwejcerowa z Ostrowa 2 kor. żyta, 3) J. Łaziński z Góry Bałdrzychowskiej — 2 korce żyta, 4) Cielecki z Zygier 2 korce żyta, (...).

Rozwój 1921 nr 307

Pokaz rolniczy w Łasku.

Z inicjatywy Prezesa Okręgowego Towarzystwa Rolniczego p. Makarczyka, a pod kierownictwem przewodniczącego sekcji hodowlanej p. A. Kosińskiego urządzony został w Łasku jednodniowy pokaz rolny. Otwarcia pokazu dokonała p. Szwejcerowa, przecinając taśmę w bramie wejściowej. Po przemówieniah p. Makarczyka i Księdza prałata Augustynika, poszczególne Komisje przystąpiły do oceny okazów. Najliczniej był reprezentowany dział koni i to przeważnie włościjańskich. Nagród w narzędziach rolniczych za konie włościańskie przyznano trzynaście i prócz tego dwa listy pochwalne od C. T. R. Wyróżnieni i nagrodzeni zostali: Jan Stasiak z Borszewic p. Walenty Chmielecki z Woli Stryjowskiej, p. Tomasz Gruszczyński z Kopyści, p. Józef Nowaczyński ze Starej Poczty, p. Antoni Kubiak ze Starej Poczty, p. Wawrzyniec Ratajczyk z Brodni, p. Wawrzyniec Posieł z Borszewic, p. Walenty Jaśkiewicz z .......*, p. Stanisław Wałęska* z Woli Łaskiej, p. Antoni Zelewicz* z Ogrodzima.

Większej własności przyznano trzy listy pochwalne od C.T.R., a mianowicie: p. W. Makarczykowi, p. A. Nehringowi za grupę z trzech klaczy i p. J. Jakubowskiemu za klacz półkrwi własnego chowu.

Skromniej przedstawiał się dział bydła. Reprezentowane były obory p. A. Chmieleckiego z Łęk holenderska, p. Janusza Szwajcara z Ostrowa Czerwona polska, p. W. Kucharskiego z Dobronia nizinna czarno skokata, oraz po parę sztuk z folwarków Paprotnia, Kiki i Gorczyna. Panom Chmieleckiemu i Szwajcerowi przyznano listy pochwalne od C.T.R., a pozostałym listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego. Włościanin z Dobronia p. Kabza za krowę podrasowaną otrzymał bronę sprężynową oraz 5000 mk. od Centralnego Towarzystwa Rolniczego.

W dziale nasio i warzyw przyznano 12 nagród.

Dział ten do przeniesienia był obesłany bardzo okazale, wystawione warzywa dosięgały wprost niebywałej wielkości.

W dziale drobiu przyznano listy pochwalne od Okr. Tow. Rolniczego p. Walickiej z Przeczni za indyki, p. Kaczyńskiej za kury jajanośne własnej selekcii.

W dziale pracy kobiet obdarzone zostały nagrodami pod postacią naczyń kuchennych włościanki: A. Minjasowa i B. Grabarzowa za śliczne wełniaki i zapaski, M. Rymkiewiczowa i Z. Kobzowa za płótno, K. Grabarzowa za len, K. Łubyszowa za rękawiczki i M. Bojarowa za przędzenie na wrzecionie.

W dziale ogrodniczym p. Janusz Szwajcer został nagrodzony listem pochwalnym od C.T.R. za wzorowo prowadzoną szkółkę owocową.

Spółdzielcza mleczarnia w Kurówku za Wyrób masła otrzymała list pochwalny.

W dziale maszyn rolniczych okazale wystąpił* syndykat Rolniczy w Łodzi Oddział w Łasku. Nie szczędząc pracy i kosztów zaprezentował wszelkiego rodzaju narzędzia i maszyny, to też zasłużenie cieszył się ogólnem z uznaniem, a pawilon Syndykatu Rolniczego był wprost oblegany przez zaciekawionych włościan.

Podczas wystawy ze specjalnie wystawionej trybunki wygłoszone były prelakcje ks. Cesarza proboszcza z Dobronia mówił o kulturze i poszanowaniu cudzego dobra.

Zawdzięczając energii przewodniczącego Wydziału Hodowlanego p. Antoniego Kosińskiego i Komitetu Wykonawczego w składzie p.p. Cetnarowicza Referenta Rolnego Łasku, Szymańskiego, zarządzającego Syndykatem, Janusza Szwajcera, Jana Sznajdra z Karszewa i Boguckiego sekretarzaf Okr. Tow. Rolniczego.

*nieczytelne, przypis autora bloga

Obwieszczenia Publiczne 1925 nr 86

Do rejestru handlowego, Działu A, sądu okręgowego w Łodzi wniesio­no następujące wpisy pod NrNr:

9811. „Dominium Łask, Janusz Szwajcer". Tartak, gorzelnia i młyn wodny. Tartak we wsi Kolumna, młyn w miejscowości Utrata, gorzelnia w miejscowości Wronowice, gm. Łask, st. łaskie. Właśc. Janusz Szwajcer, majątek Ostrów, gm. Łask, st. łaskie.

Gazeta Kaliska 1925 nr 213 

— Śmiały występ koniokradów.
Z Łasku donoszę: Niewykryci dotą sprawcy dostali się do stajni włościanina Ignacego Chudobińskiego, zamieszkałego we wsi Ostrów, gm. Łask i skradli 4 konie, przedstawiające wartość 6000 zł.
Kradzież spostrzegł nad ranem służący p. Chudobińskiego. Zawiadomiona o dokonanej kradzieży komenda p. p. w Łasku wszczęła energiczne poszukiwania, jednak bez rezultatu.
Jak wynika z przeprowadzonego dochodzenia złodzieje kradzieży dokonali w następujących okolicznościach:
W przededniu kradzieży zaginął pies podwórzowy. Zaniepokojony Chudobiński, niedowierzając służbie, przed udaniem się na spoczynek sam sprawdził drzwi i zamki w zabudowaniach.
Tymczasem złodzieje obznajmieni widocznie ze zwyczajami gospodarstwa Chudobińskiego, widząc gasnące światło w domu mieszkalnym, zabrali się do dzieła. Podkopem dostali się do środka otworzyli drzwi od wewnątrz i obwiązawszy kopyta czterech najlepszych koni, umknęli, kierując się w stronę Zelowa, o czem świadczyły pozostawione ślady.
W odległości kilkudziesięciu kroków od stajni znaleziono łom żelazny, wyrwany z drzwi stajni oraz dogorywającego drugiego psa.
Za zbiegami wysłano natychmiastowy pościg.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1929 nr 4

WYKAZ STOWARZYSZEŃ I ZWIĄZKÓW zarejestrowanych przez Wojewodę Łódzkiego.

L. p. 2054 d. 13. XII. 1928 r. L. II Zw. 9045 Straż Pożarna w Ostrowie, pow. Łaski.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1931 nr 7

OBWIESZCZENIE STAROSTY POWIATOWEGO ŁASKIEGO

z dnia 28. II. 1931 r. L. APH. 13

o kolejności osób obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli.

Na podstawie §§ 4 i 8 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Wojskowych z dnia 29.VII. 1930 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami Skarbu i Robót Publicznych o obowiązku dostarczenia jako środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju samochodów, motocykli i rowerów (Dz. Ust. R. P. Nr. 58, poz. 470), podaję poniżej do powszechnej wiadomości, celem zapewnienia kolejności i równomierności przy powoływaniu do świadczeń listę kolejności osób powiatu łaskiego, obowiązanych do dostarczenia samochodów i motocykli w roku 1931.

62. Szwejcer Janusz, m. zam. i postoju pojazdu: maj. Ostrów, gm. Łask, samochód osob., 6 osob., ŁD. 82480. Nr. ewid. 154,
W ciągu dwóch tygodni od chwili ogłoszenia listy kolejności w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim osoby zainteresowane mogą wnosić do Starostwa Powiatowego Łaskiego uzasadnione reklamacje, w razie uwzględnienia której poprawiona zostanie odpowiednio lista kolejności, co jednak nie wstrzymuje wejścia w życie tejże listy kolejności z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

Starosta Powiatowy:

(-) Wallas Jan.

Obwieszczenia Publiczne 1931 nr 38

Wydział cywilny sądu okręgowego w Łodzi, na zasadzie art 1777-3 U. P. C., oraz zgodnie z decyzją z dnia 26 marca 1931 r., obwieszcza, że na skutek podania Wiktorji Brożyna, zam. w Pabjanicach, przy ul. Narutowicza Nr. 52, wdrożone zostało postępowanie, celem uznania Władysława Karolczaka za zmarłego i, z mocy art. 1777-8 U. P. C., wzywa tegoż Władysława Karolczaka, brata petentki, syna Jakóba i Katarzyny, urodz. Zdobysz, urodzonego we wsi Ostrów, gm. Łask w dniu 19 sierpnia 1890 roku, ostatnio zamieszkałego we wsi Ostrów, gm. Łask, obecnie, po powołaniu w r. 1911 do wojska rosyjskiego, niewiadomego z miejsca pobytu, aby w terminie 6-miesięcznym, od daty opublikowania niniej­szego stawił się w kancelarji wydziału cywilnego sądu okręgowego w Łodzi, przy ul PI. Dąbrowskiego Nr. 5, albowiem po tym czasie na­stąpi uznanie go za zmarłego.

Nadto wydział cywilny sądu okręgowego w Łodzi wzywa wszyst­kich, którzy o życiu lub śmierci pomienionego Władysława Karolczaka posiadają wiadomości, by o znanych sobie faktach zawiadomili sąd naj­później w oznaczonym wyżej terminie do sprawy Z. 1899/30.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 20

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dnia 28 września 1933 r. L. SA. II. 12/13/33.

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu łaskiego na gromady.

Po wysłuchaniu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.

IX. Obszar gminy wiejskiej Łask dzieli się na gromady:

10. Ostrów, obejmującą: wieś Ostrów, folwark Ostrów.

§ 2.

Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Łaskiemu.

§ 3.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

(—) Hauke-Nowak
Wojewoda.

Dziennik Łódzki 1945 nr 8

Liceum ogrodnicze w Ostrowiu.

27 kilometrów za Łodzią, w kierunku Łasku, leży Ostrów. Od pięknej szosy pełznie lasem senna, piaszczysta droga od Kolumny do byłego dworu.

Za bramą żwirowany zajazd, stare lipy, jasne kolumny portalu, dzikie wina, draceny, tarasy i kwiaty... kwiaty...

Liceum ogrodnicze. Szkoła w pałacu. Urealnione marzenia Żeromskiego. Tylko zamiast ponurego zamczyska z łaski „jaśnie oświeconej" — pogodne domostwo bez obciążeń, które na pstrym koniu jeżdżą.

W siedzibie bogacza Szwejcera uczą się chłopskie dzieci. Uczą się gospodarowania na nowych podstawach, by w przyszłości wznieść zręby lepszego chłopskiego życia.

Stary dziedzic, zwiedzając wnętrze swego domu, padłby rażony zdumieniem. W dawnym gabinecie — jasne sosnowe stoły i ławki. Trzydziestu wyrostków płci obojga pochylonych nad zeszytami. A w nich notatki: Bolesław Chrobry i Babilon; cechy przystawania trójkątów i Mikołaj Rey; Moskwa, Paryż, Rzym i łacińskie nazwy ziół i kwiatów.

Obok sali wykładowej — świetlica. Stoły z pismami, gry towarzyskie i szafa biblioteczna. Na górze ciche, czyste sypialnie...

— To jest kurs przygotowawczy — objaśnia dyrektor dr Henryk Sikorski. Pracujemy z młodzieżą od połowy maja. Od września rozpocznie się nauka na poziomie licealnym. Uczniów niewielu jeszcze, choć nauka bezpłatna. Nic wiedzą, o naszej szkole...

Wielkie, folwarczne podwórze. Bloki budynków gospodarczych. Holenderskie krowy, rasowe konie, nierogacizna. Maszyny rolnicze z traktorem na czele, wozy i bryki, szopy pełne opału, śpiżarnie z „weckami" owoców i jarzyn.

— W lutym tu była zupełna pustka. Wiele dobra Niemcy wywieźli, okoliczna ludność wywlokła meble. Zabiegamy o wszystko od nowa. Władze nam pomagają. I tak gospodarstwo się kompletuje. Mamy być w przyszłości samowystarczalni. Możliwe, że to się uda. Nasza resztówka liczy 50 ha. Ziemia średnia. Ale twardą pracą da się wiele wycisnąć. Narazie potrzeba jeszcze pieniędzy... pieniędzy... A Ministerstwo Rolnictwa daje tak niewiele.

W ogrodzie pyszni się bogactwo kwiatów. Skrzą się oślepiająco pod słońcem szyby inspektów i oranżerii. We wnętrzu tych szklanych domów — upał tropikalny. W gorącu pławią się ogórki i tysiące krzewów pomidorowych. Półnadzy uczniowie krążą wśród zieleni, obrywając boczne pędy. Brązowa skóra chłopców lśni od kropelek potu.

W głębi ogrodu sinieje kapusta i niezliczone grzędy cebuli. Spieczone od gorąca usta orzeźwia sok porzeczek i malin zrywanych wprost z krzewów.

— Sądzicie, dyrektorze, że się wam ten eksperyment uda?

— Ależ to nie eksperyment. To realnie pomyślana akcja. Obejmuje ona całe województwo.

— Według takiego planu?

— Plan prosty. W każdej gminie jednoroczna szkoła gminna. Dalej — trzyletnie powiatowe. Licea i uniwersytety ludowe...

— Czy uniwersytety są dopiero zaprojektowane?

— Nie. Już pracują ludzie na takim uniwersytecie w Suchodębiu w powiecie kutnowskim, a seminarium nauczycielskie w Bratoszewicach przygotowuje siły fachowe. Warto zobaczyć ich robotę. Zapał duży. Motorem ich działania jest chęć postawienia wsi polskiej na poziomie kultury, jaką widzimy w innych państwach Europy. Szkoły średnie i zawodowo - rzemieślnicze kształcą element dla wsi stracony. Tamci zostaną w mieście, które ich wchłonie. A wieś potrzebuje ludzi światłych, przodowników. Nasi wychowankowie nimi zostaną.

— Z jakimi trudnościami walczycie w waszym liceum?

— Pokaźne braki materialne. A przede wszystkim — podręczniki. Nie ma ich wcale. Czekamy, jak zmiłowania, na akcje spółdzielni wydawniczych. Niech drukują książki, moc książek szkolnych. Bez tego praca staje się beznadziejnie trudna.

Z placyku przed domem dolatuje donośna komenda. To ćwiczy się hufiec PW. Trojga imion: dyrektor, dr i kapitan kształci z pomocą wychowawcy męską młodzież w sztuce wojskowej.

Słońce zachodzi. Wóz na gumach miękko toczy się po piaszczystej drodze. W łanach zbóż tkwią paliki. To ślady niedawno przeprowadzonej reformy rolnej.

A w lesie leżą już głębokie cienie i mocno pachną olszyny. czys

Dziennik Łódzki 1946 nr 296

Łask

Szkolnictwo rolnicze

Na terenie powiatu łaskiego czynnych jest 16 szkół rolniczych, w tej liczbie 1 liceum w Widzewie, dwa gimnazja w Ostrowie i Sędziejowicach.

 

Głos Chłopski 1948 nr 239 

Nie możemy likwidować istniejących szkół
Gimnazjum Ogrodnicze w Ostrowie nie może być zamknięte
Do Redacji „Głosu Chłopskiego"
Duże poruszenie wywołała w naszym mieście i powiecie decyzja o likwidacji gimnazjum ogrodniczego w Ostrowie. Gimnazjum to powstało w 1945 roku i znajdowało się pod kierownictwem p. Zambrzyckiego, byłego obszarnika, który doprowadził gospodarkę tak majątku jak i szkołę do ruiny. Dość powiedzieć, że tuż przed zwolnieniem pan Zambrzycki miał aż 21 uczniów.
Wreszcie w początkach 1948 roku za sprawą partii politycznych i organizacji społecznych pozbyliśmy się pana Zambrzyckiego, który na odchodne wyraził się, że „ja tu nie będę, ale i szkoły nie będzie".
I „słowo ciałem się stało". Teraz faktycznie nadeszła decyzja o likwidacji gimnazjum. Warto zaznaczyć, że po ustąpieniu byłego dyrektora gospodarka majątku uległa wydatnej poprawie, a obecnie zapisało się już 70 uczniów.
Moim zdaniem w likwidacji szkoły w Ostrowie zainteresowane są i inne osoby, jak na przykład była właścicielka majątku pani Szwejcer, która przy tej okazji ma nadzieję, jak się publicznie wyraziła, że „odzyskać z Boską pomocą swój majątek". (Ostrów liczy 54 ha). Nie wiem czy będzie to Boska, czy inna interwencja, napewno z ludzką tu liczyć się należy wolą, sądzę jednak, że tej placówki likwidować nie wolno.
W ostatnich dniach do Komitetu Powiatowego Polskiej Partii Robotniczej zgłosiła się delegacja chłopów z prośbą o interwencję. Również w tym samym sensie wypowiedziały się partie polityczne, organizacje młodzieżowa i prezydium Powiatowej Rady Narodowej.
Sądzimy, że poruszenie tej sprawy na łamach „Głosu Chłopskiego" wpłynie na sprawiedliwe i słuszne załatwienie tej sprawy.
Krakowski Bronisław
Romanowski Bogdan
OD REDAKCJI
Nie wiemy czy istnieje w tym wypadku jakieś inne stanowisko, niż to, jakie zajęli autorowie listu. Nie podlega dyskusji jedno: że w czasie, gdy tak bardzo nam brak na wsi sił fachowych, agronomów, instruktorów, hodowców i t. p. propozycja likwidacji szkoły, bez różnicy od kogo by nie pochodziła, jest w naszym mniemaniu co najmniej pośpieszna.
Niechcemy w tym wypadku wnikać czy rzeczywiście na tę decyzję miały wpływ jakie czynniki uboczne, czy też jakieś uboczne intencje.
Jednakże mamy prawo domagać się od odpowiednich czynników, by sprawę tę wyjaśniły i szkoły nie zamykały.

Głos Chłopski 1948 nr 239  

Źle się dzieje w Okręgowej Spółdzielni w Łasku
W naszej okręgowej mleczarni rej wodzą bogacze. Dość wspomnieć, że prezesem jest ob. Borowicki Stefan, posiadający 30 ha ziemi i zarabiający tytułem swego prezesostwa 30 tys. zł. Wiceprezesem jest ob. Wirwicki Franciszek, 20-hektarowy gospodarz i tak dalej. Jak zwykle tam gdzie siedzą bogacze zaczynają się i kombinacje.
I tak na przykład Ośrodek Oświaty Rolniczej w Ostrowie otrzymuje za swe mleko dostarczane do spółdzielni po 12 zł. za litr. Poza tym zalega się i to dość długo z zapłatą za dostarczone mleko. Wtajemniczeni mówią, że i przy obliczaniu procentowości mleka robi się rozmaite machinacje.
Czas, by odpowiedzialne czynniki wejrzały w tę gospodarkę.
Stały Czytelnik Łask.

 

Głos Chłopski 1948 nr 259

Niczyj siewnik we wsi
Wola Łaska
Wiadomo jest ogólnie, że powojenny stan sprzętu maszynowego na wsi nie jest dostateczny. Niektóre tylko ośrodki rolnicze posiadają wystarczające ilości maszyn rolniczych, które w ramach pomocy wypożyczają mało i średniorolnym gospodarzom.
We wsi Wola Łaska znajduje się siewnik 2-metrowy poniemiecki, którym gospodarze okoliczni obsiewali na wiosnę swoje pola. Okazuje się jednak, że w okresie zasiewów jesiennych siewnik użyty być nie może, bo nie ma kto po prostu o niego zatroszczyć się. Siewnik jest już coprawda zepsuty i dlatego tylko nikt się nim nie opiekuje; stoi pod gołym niebem narażony na deszcze i rdzę. Obecnie jest on pod opieką gospodarza tej wsi Ksińskiego Wincentego. Gospodarze sąsiedniej wioski Ostrów starali się go kupić na własność, ale napotykają na nieuzasadniony sprzeciw ze strony gospodarza wsi Wólka. Nie chce on go sprzedać ani wyremontować. Nadszedł okres siewów jesiennych. Czy przed tym czasem nie należałoby wspólnymi siłami doprowadzić „niczyj" siewnik do stanu używalności. Jest to lenistwo albo po prostu mówiąc zła wola gospodarzy, którzy nie śpieszą się z naprawą, ani z jego sprzedażą. Siewnik służyć musi swojemu celowi, nie może go zjadać rdza, ktoś tu jest nie w porządku.   
Czytelnik B. O.

Głos Chłopski 1948 nr 265

Liceum Ogrodnicze w Ostrowie
kształci przyszłych rolników i ogrodników
Liceum Ogrodnicze w Ostrowie
Rozpoczynający się rok szkolny zgromadził w Liceum Ostrowskim 80 uczniów kandydatów do zawodu ogrodniczo-rolnego. Są to dzieci rolników mało i średniorolnych, przybyłych z okolicy Łodzi, a nawet z odległych województw jak białostockie i lubelskie. Przyszli rolnicy i ogrodnicy uczą się tutaj swego zawodu trzy lata. Po skończeniu nauki absolwenci otrzymują małą maturę.

 

Liceum ma obszerny program nauczania, prowadzi trzy działy: ogrodniczy, rolny i hodowlany. Pomocą w nauce praktycznej jest wzorowo zaprowadzone gospodarstwo 57 ha. które posiada własne inspekta ogrodnicze bogaty sprzęt maszynowy, własne konie, krowy i dobrze utrzymane zabudowania, oświetlane prądem z własnej elektrowni. Sam gmach szkolny posiada centralne ogrzewanie, przeto nie ma obawy marznięcia zimą. Uczniowie prowadzą spółdzielnię wyżywieniową, która zaopatruje w żywność stołówkę szkolną. Produkty rolne dostarcza stołówce gospodarstwo szkolne.
Każdy uczeń płaci 1800 zł miesięcznie, dostaje cztery razy dziennie pożywne posiłki i nocleg w internacie. Dla nie zamożnych są ulgi i stypendia. Istnieje przy szkole Koło ZMP, prowadzone przez uczennicę trzeciej klasy Waliszewską Zofię. Koło liczy obecnie 40 członków. Biblioteka posiadająca 1000 tomów jest wielką pomocą naukową dla uczniów. Na uwagę zasługuje dobrze zaprowadzony stary park którego drzewa zaopatrzone są w tabliczki z napisem pochodzenia i gatunku. Nad całością czuwa grono profesorów z dyr. Chaliowskim Antonim na czele.
Szkoła ta spełnia pożyteczną rolę kształci przyszłych zawodowych rolników i ogrodników. Chłopi są zadowoleni z tej szkoły, w której mogą kształcić swych synów. 

 

Głos Chłopski 1949 nr 234

12 nowych świetlic wiejskich
powstało w powiecie łaskim
W trosce o podniesienie poziomu kulturalno - oświatowego szerokich mas chłopów mało i średniorolnych. Powiatowy Zarząd Samopomocy Chłopskiej w Łasku zmobilizował w I półroczu 1949 r. wszystkie swe siły, by przyczynić się do podniesienia stanu kulturalnego wsi. Jednym z najpoważniejszych czynników w rozwoju kultury i oświaty na wsi jest dobra prasa i książka.
Wobec jego Związek Samopomocy rozpoczął na terenie gmin organizowanie bibliotek i czytelń książek i pism. Od dnia 1 lipca rb. zorganizowano i zarejestrowano takich placówek 10, a to w Zielenicy, Gorczynie, Ostrowiu, Wronowicach, Mikołajewicach, Szadku, Wodzieradach, Wygiełzowie, Sędziejowicach i Sięganowie o ogólnej ilości 4.125 tomów książek.
Następnym wynikiem w tej ofensywy kulturalnej na wieś powiatu łaskiego jest zorganizowanie świetlic i zespołów artystycznych. W I półroczu zarejestrowano 12 nowych świetlic, co już z założonymi daje w sumie 18 oraz zorganizowano 13 zespołów artystyczno - świetlicowych między innymi w Zawadzie, Pstrokoniach, Zelowie i Mikołajewicach.
W tym okresie w świetlicach urządzono 43 imprezy, w tym 18 akademii, 4 wieczornice Mickiewiczowskie i 21 przedstawień.
W dziedzinie oświatowej zorganizowano 7 zespołów samokształceniowych i 40 zebrań, na których wygłoszone zostały pogadanki na aktualne tematy.
Na przyszłość planuje się jeszcze więcej uaktywnić pracę kulturalno - oświatową na odcinku wiejskim, aby podnieść poziom kulturalny ludności wiejskiej.
W lipcu br. w ramach prac kulturalno - oświatowych Powiatowy Zarząd Samopomocy Chłopskiej w Łasku przekazał świetlicy w Gorczynie przydzieloną przez Zarząd Główny Zw. Sam. Chł. bibliotekę oraz świetlicy w Piątkowisku, gm. Górka Pabianicka — radioaparat.

   

Dziennik Łódzki 1950 nr 221

Droga została otwarta

Nowe dzieje pałacu w Ostrowiu pod Łaskiem.

Bajeczna droga przez las. Łask pozostaje coraz dalej za nami, wreszcie wśród zieleni wiekowych drzew wyłania się czerwona plama dachów. Wjeżdżamy w bramę, zataczamy krąg dokoła klombu. Oto i cel naszej podróży. Przed nami pałac w Ostrowiu.

Do wojny mieszkał tu dziedzic — pan całego klucza majątków w Łasku, Dobroniu, Kolumnie i jeszcze gdzieś tam w okolicy. Przyszedł czas, kiedy dziedzic dobra opuścił, a jego miejsce zajęła młodzież, kształcąca się w ośrodku szkoleniowym Min. Rolnictwa.

Obecnie jest tu ogólnopolski kurs dla pomocników pomiarowo-urządzeniowych, zorganizowany przez departament szkolenia kadr.

Malowniczo wygląda na tarasie grupa chłopców pochylonych nad deskami kreślarskimi. Promienie słońca padają na czarne linie znaczące drogę grafionów. Leciutki wietrzyk rozwiewa płowe i czarne czupryny. Oczy śledzą z uwagą coraz pełniejszy rysunek planu.

Sala wykładowa wystarczająca podczas innych lekcji, przy kreśleniach, kiedy każdy musi wygodnie się rozłożyć, jest nieco za ciasna, dlatego prowadzący lekcję dyr. Essel przeniósł część kursantów na taras. Chodzi teraz między stolikami, ogląda prace uczniów, radzi, poprawia. — Dziś przecież pierwszy raz chłopcy kreślą grafionami.

Twarde, spracowane dłonie, nawykłe bardziej do trzymania kosy lub pługa, kreślą coraz pewniejsze linie. Delikatny, czuły na każdy ruch grafion, coraz lepiej w tych dłoniach „leży".

— Najtrudniej przychodzi nam ekonomia — mówi wysoki chłopak w czerwonym krawacie. Jest przewodniczącym koła ZMP, nazywa się Stanisław Winiarski. — Trudności mamy też z matematyką. Cóż, niektórzy z nas mają ledwie małą maturę, inni ukończyli tylko szkołę podstawową i to gdzieś 10 lat temu

(bo u nas są chłopcy od 18 do 25 lat), tym nauka idzie trudniej. Ale radzimy sobie. Zorganizowaliśmy koła samokształceniowe i silniejsi pomagają słabszym. Podciągniemy wszystkich. Wstyd by nam było, gdyby ktoś odpadł, i nie zdał egzaminów. Bo my tu jesteśmy wytypowani przez „SP" z całej Polski, z najbiedniejszych rodzin. Ja np. jestem z rzeszowskiego, ze wsi Turuszówka. Ziemi prawie nie mamy, ojciec pracuje w kopalni. Sam nie mógłbym się kształcić. A tu mam nie tylko naukę i pomoce naukowe bezpłatnie, ale i bursę i jedzenie, i pranie — wszystko za darmo. Jeszcze po 1000 zł miesięcznie dostajemy na drobne wydatki. Po 9 miesiącach nauki będę pomocnikiem mierniczego. Będę miał fach, dobry, popłatny fach. Jasne, że wstyd by mi było nie zdać egzaminu, zaprzepaścić możliwość awansu społecznego. Tak samo myślą wszyscy koledzy.

— Więc z nauką dajecie sobie radę. No, a jak tu się mieszka?

— To już powie kol. Bloch przewodniczący samorządu — Gabriel, chodź no tutaj!

— Jak się mieszka? — Doskonale. Nasze pokoje widzieliście, prawda? Mieszkamy często lepiej, niż w domu, bo to wiecie u mnie np. — jestem ze wsi Śmiałowo w poznańskim, — siedmioro nas u rodziców, to o jakiejś wygodzie mowy nie ma, a tutaj nawet łazienkę mamy. Tylko... świetlica nie jest taka, jakby trzeba było. Nawet krzeseł nie mamy, ani gier. Książki, prawda, są, gazety też, ale kiedy człowiek 8 godzin siedzi na wykładach, po tym 2 godziny ma samokształcenia i jeszcze z godzinkę się pouczy, przydałaby się jakaś rozrywka.

Teraz, to jeszcze można w piłkę na dworze pograć, ale jak zaczną się deszcze i zimna... Ot, przydałby się ping-pong, jakieś szachy czy coś takiego no i radio.

— Mamy nawet radio — wtrąca któryś z chłopców — ale bez baterii.

— Tak, a prąd elektryczny dostarczany przez naszą „elektrownię" — zwyczajne dynamo, nie nadaje się dla radia.

To właśnie, że ośrodek szkoleniowy w Ostrowiu nie jest włączony do sieci elektrycznej, jest największą bolączką — tego zdania są i uczniowie i kierownik ob. Patora. Sprawą tą zapewne interesują się właściwe czynniki i tego tak odrazu rozwiązać się nie da. Ale o baterię do radia jest przecież znacznie łatwiej. Trzeba by się o nią postarać.

— Ale nie piszcie o tym, bo przecież to tylko drobiazg — proszą kursanci przy pożegnaniu. — Ważne jest to, że mamy możność w warunkach, o jakich się nam nawet nie śniło, zdobywać wiedzę, zdobywać fach i możność dalszego awansu.

— Możność awansu. Tych oto pięćdziesięciu młodych ludzi, wywodzących się z najuboższych rodzin z całej Polski, wśród których są chłopcy i z Domu Dziecka, jest sierota przygarnięty przez jednego z dozorców łódzkich, za parę miesięcy u boku mierniczych sporządzać będzie plany PGR-ów, wsi, spółdzielni produkcyjnych. Po nich przyjdą do pałacu inni chłopcy. I ci znów będą się uczyć. Coraz szybciej powstające spółdzielnie produkcyjne potrzebują licznych zastępów mierniczych. Tych dostarczy im szkoła w Ostrowiu.

A ci najzdolniejsi z tych, którzy są obecnie w Ostrowiu może będą już wówczas na innych, wyższych kursach, może na politechnice. Kiedyś, po kilku latach może któryś z nich dołączy do świadectwa ukończenia kursu w Ostrowiu dyplom inżyniera. Droga została otwarta. (ibk)

Dziennik Łódzki 1951 nr 128

Roczny kurs

mierniczy

w Ostrowiu

Nasza przebudowująca się gospodarka rolna ciągle potrzebuje nowych kadr agronomów, mierniczych, księgowych, traktorzystów. Młodzież chłopska i robotnicza, pragnąca poświęcić się pracy w rolnictwie, ma więc i w tej dziedzinie szeroko otwartą drogę do awansu społecznego. Trzeba tylko chcieć się uczyć.

Np. Ośrodek Szkolenia Kadr Rolniczych w Ostrowiu, koło Kolumny (pow. łaski) przyjmuje obecnie kandydatów i kandydatki na roczny techniczny kurs mierniczy. Nauka wraz całkowitym utrzymaniem w internacie jest bezpłatna.

Na kurs jest przyjmowana młodzież w wieku od 17 do 19 lat oraz mężczyźni do lat 26, jeśli mają uregulowany stosunek do służby wojskowej. Należy jednak przedłożyć w OSKR świadectwo ukończenia 7 oddziałów szkoły podstawowej oraz zdać egzamin z matematyki, odręcznego rysunku, z zagadnień o Polsce i świecie współczesnym.

Termin zgłoszeń upływa z dniem 15 maja br.

Na zakończenie dodajemy, że po rocznej nauce z wynikiem dodatnim absolwenci otrzymają natychmiast zatrudnienie płatne, jako pracownicy Min. Rolnictwa i Reform Rolnych.

Dziennik Łódzki 1971 nr 81

W szkole ogrodniczej w Ostrowie, pow. Łask 17-letni uczeń II klasy, Remigiusz P. manipulując bliżej nieznanym ładunkiem wybuchowym spowodował eksplozję. Chłopiec doznał bardzo poważnych obrażeń i przebywa w szpitalu.

Na Sieradzkich Szlakach 1989/2