Chrząstawa

Zajączkowski:

Chrząstawa-pow. łaski
1) 1370 kop. XIX w., TP 3344 f. 144, por. W. MRPS IV/3, 258 s. 358: Chrząstawa - villa. Zemma, starosta sieradzki, zezwala Piotrowi, kmieciowi z Korablewa (v.), lokować w lesie królewskim Chrząstawa nową wś na prawie średzkim i sprzedaje mu sołectwo w tejże, określając uposażenie i powinności sołt. oraz powinności osadników, tudzież wyznaczając obszar wsi: a Granitia quae ducit de Rzeszotarzewo (Restarzew, v.) eundo Sylvam Siedlce (v.) vulgariter dictam, et inter limites villarum Lubiec (v.) et Przecznie (v.). 2) 1372 kop. XIX w., TP 3344 f. 144, por. W. MRPS IV/3, 286 s. 360: Chrząstawa - villa. Królowa Elżbieta zatwierdza przywilej lokacyjny wsi C. z 1370 r.
3) XVI w. Ł. I, 463-464: Chrzasthawa - villa, wł. król., par. Restarzew, dek szadkowski, arch. uniejowski. 4) 1511-1518 P. 178: Chrastawa - par. jw., pow. i woj. - sieradzkie. 1553-1576 P. 216: Chrzastawa - jw. 5) XIX w. SG I, 652: Chrząstawa - kol. nad rz. Chrząstówką, par. jw., gm. Chociw, pow. łaski.

Zajączkowski:
Chrząstawa-las na terenie wsi tej nazwy (v.) - pow. łaski
1) 1370 kop. XIX w., TP 3344 f. 144, por. W. MRPS IV/3, 258 s. 358: Chrząstawa - silva regia. Zemma, starosta sieradzki, zezwala na lokację wsi Chrząstawa in silva regia C. 

Czajkowski 1783-84 r.

Chrząstawa att star. szcze., parafia restarzow (restarzew), dekanat szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat szadkowski, własność: Zdulski, star. (Teodor Wzdulski, starosta szczerczowski)

Słownik Geograficzny:  

Chrząstawa, kolonie rządowe, nad rzeką Chrząstawką, pow. łaski, gm. Chociw, par. Restarzew. Leśnictwo rządowe. Od Widawy 8 wiorst, na prawo od drogi ze Szczercowa do Widawy. Br. Ch.

Spis 1925:

Chrząstawa, wś i kol., pow. łaski, gm. Dzbanki. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne wś 35, kol. 11. Ludność ogółem: wś 240, kol. 62. Mężczyzn wś 121, kol. 31, kobiet wś 119, kol. 31. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego wś 240, kol. 62. Podało narodowość: polską wś 240, kol. 62.

Wikipedia:

Chrząstawa-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Widawa. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego. Wieś nad rzeczką Chrząstawką. Do niedawna na początku wsi stał młyn wodny zbudowany w 1914 r. Produkowano w nim razówkę, śrutę i kasze. Drugi młyn, zwany "młynem Barasińskiego", także z 1914 r, pracuje do dziś. Początkowo poruszany był kołem wodnym podsiębiernym, następnie turbiną wodną. Po wojnie przez kilka lat istniała tu również gręplarnia.

1934 r.

1992 r.

1992 r.

Lustracja 1789 r.

Tabela osiadłości wsi Chrząstawy

do starostwa szczerczowskiego należącej, pańszczyzny, czynszów w czasie lustracyji spisana i podpisana r. 1789

Wawrzyniec Wanda, Piotr Maćkowski, Szczepan Wandok, Mikołay Kołodzij, Woyciech Szydlak, Piotr Załoga, Woyciech Wandok, Urban Szczepanski, Szczepan Wandok

Zagrodnicy
Kazimierz Stępnik, Filip Malinowski, Stanisław Kołodzieyczyk,

Komornice
Maychrowa, Petronella, Małgorzata Woyciech Kulinowski, Jakubowa, Grzelina, Kisinski kaczmarz

W tej wsi nie masz folwarku żadnego pańskiego, tylko karczma pod dachem słomianym od spodu i wierzchu deskami pobitym, o kominie jednym na dach wyprowadzonym, drzwi do sieni na biegunach drewnianych z zaporą drewnianą, w sieni podłogi nie masz. Z której sieni są drzwi do izby bez żelaza na drewnianych biegunach, w izbie podłogi nie masz, okna 2 małe, komin i piec z gliny [s. 274] lepione. Z izby do komory bez żelaza, w komorze podłogi nie masz. Stajnia przy karczmie słomą poszyta, z okapem, z desek zrobionym, z dwiema wrotami, w której są żłoby i drabiny dobre, daje daniny grzybów miarę.

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1817 nr 39

Urząd Leśny Paięcki.   
Uwiadomia Publiczność, że w dniu 1. Października w pomieszkaniu Nadleśniczego w wsi Bobrownikach odbywać się będzie licytacya na wydzierżawienie polowań na polach i zaroślach, to iest: Mokrsko, Kowale, Wierzbie, Zytniew z przyległościami, Mierzyce, Pątnów, Bieniec, Łaszów, Kamion, Bobrowniki, Raduczyce, Drobnice, Szynkielów, Pajęczno, Dylów, Siedlec, Wistka, Kiełczygłów z przyległościami, Starczewska wieś, Dubie, Chrząstowa, Gaięcice, Makowisko, Wiewiec, Wola Wiewiecka, Dubice, Piekary, Kruplin i Stara Brzeźnica. — Maiących przeto chęć licytowania Urząd leśny w terminie powyżey oznaczonym zaprasza.
Bobrowniki dnia 15. Września 1817.
Silnicki.

 

Gazeta Warszawska 1826 nr 46

Trybunał Cywilny Pierwszey Instancyi Woiewództwą Kaliskiego.

Na skutek Postanowienia Nayiaśnieyszego Pana z daty 12/24 Stycznia r. b. Regulacyią Hypotek Dóbr Narodowych, z któremi Skarb Publiczny do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przystępuie, nakazuiącego, i na skutek Reskryptów Kommissyy Rządowych Sprawiedliwości i Przychodów i Skarbu d. d. 22 i 24 Lutego r. b. rozpoczynaiąc regulacyią takową hypotek, podaie do wiadomości publiczney, iż do przyymowania Aktów pierwiastkowego regulowania hypotek Dóbr i realności niżey wymienionych w Woiewództwie Kaliskiem położonych, wyznaczył termin (...)

Na dzień 16 Maia 1826 roku dla:

13. Dóbr Narodowych Ekonomii Paięczno, składaiącey się z folwarków Paięczno i Barany, z wsi Dylów Narodowy i Siedlec, z folwarku Wistka, z młyna Winiowka, z wsi Wisthu, z folwarku Makowiska, z wiatraka, z wsi Makowiska, z Pustkowia Ładzin Makowiski, z Pustkowiów Niepoń, Garbacze, Maydy Makowiskie, i Osada Nadleśniczego Ładzin, z folwarku i wsi Gaięcice, z Pustkowiów Ładzin Gaięcki, Wóytostw Zabranow i Grobelne, z młyna Grobelna, z Pusthowia Strzelce, z wsi Patrzykow, z Pustkowia Maydy Gaięckie i Ciegielnia, z folwarku i wsi Kiełczygłow, z Pustkowiów Kule i Otok, z młyna Otok, z Pustkowia Studziennia, z karczmy Strąg, z Pustkowia Jasień, z folwarku i młyna Chruścińskie, z Pustkowiów Skoczylasy, Wyranba, Beresie, Dryganek, z wsi: Osina Gumnisko, Kiełczygłowek, Huta, Dąbrowa, z Pustkowia Pierzyny, z wsi Obrow, i z wsi Glina w Powiecie Radomskim Obwodzie Piotrkowskim; z folwarku i wsi Szczyrczowska Wieś, z Wóytostwa Szczyrczow i austeryi tamże, z domu szynkownego, z Wóytostwa Lubosznia, z Wóytostwa i wsi Chrząstawa, z wsi młyna Rudzisko, z folwarku wsi Dubie, z wsi Restażow, z Pustkowia Goryń, z karczmy Restażow i z młynem we wsi Szczyrczowskiey w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, z folwarku i wsi Wąsosze, z Pustkowiów Kamienna, Kule, Koły, Wroże i Łyk w Powiecie i Obwodzie Wieluńskim; z miasta Szczyrcow w Powiecie i Obwodzie Sieradzkim, tudzież z miasta Paięczno w Powiecie Radomskim Obwodzie Piotrkowskim sytuowanych.  

(...) W moc Art: 3 postanowienia powyższego Nayiaśnieyszego Pana, oznaymia Trybunał, iż ktokolwiek sądziłby mieć prawo do własności Dóbr wyżey wymienionych, lub iakie prawo rzeczowe ściągaiące się do tychże Dóbr, może i powinien się zgłosić w terminach oznaczonych, a naypóźniey do dnia 14 Cztrwca r. b., który się w skutek Art: z tegoż postanowienia, ze względu na czas do obwieszczeń potrzebny, iako ostateczny i prekluzyyny oznacza.

Nadto dodaie Trybunał wskutek Art: 4 postanowienia Nayiaśnieyszego Pana, iż żadne reklamacyie przeciw Inkameracyi Dóbr na mocy urządzeń, iakie nastąpiły za Rządu Pruskiego, Austryiackiego, oraz na mocy Prawa na Seymie Xięztwa Warszawskiego dnia 23 Grudnia 1811 roku uchwalonego, ani też kompetencyie do Hypoteki przyiętemi nie będą, rozpoznawaniu Sądowemu nie ulegaią, niemniey żadne inne pretensyie prócz wymienionych powyżey w Artykule 3 do Hypoteki przyymowanemi bydź nie maią.

Regulacyia takowa odbywać się będzie w Kaliszu w pałacu Sądowym przy ulicy Józefiny położonym, przed delegowanemi przez Trybunał wyznaczonemi, o których w Kancellaryi Hypoteczney dowiedzieć się będzie można. — Kalisz d. 4 Marca 1826 r.

Rembowski Prezes.

Karnecki Sekretarz.

Dziennik Urzędowy Województwa Kaliskiego 1831 nr 6

URZĄD LEŚNY GRABICA Nr. 42.

Podaie do publiczney ninieyszem, wiadomości że licytacya na sprzedaż drzewa opałowego z rębów pro 1831 odbędzie się w Kancellaryi Urzędu Leśnego w Rozdzinie, mianowicie:

w dniu 17 Lutego b. r. wystawione będzie na licytacyą drzewo opałowe w straży Parzno i Chrząstawa, w Rębach obrembów: Wierzchy, Podwodka, Kluki, Strzyżewice i Restarzew znayduiące się — zaś:

w dniu 18 tegóż miesiąca i roku, wystawi się na sprzedaż drzewo opa­ łowe w straży Jutroszow z rębów w obrembach: Misiek, Jędrzeiek, Szczukwin, Podstoła na r. b. założonych. — Chęć zatem licytowania maiących na termina oznaczone Urząd Leśny zaprasza— z nadmienieniem że warunki pod iakiemi licytacya odbyć się ma, każdego czasu w Kancellaryi Urzędu przeyrzane bydź mogą. — w Rozdzinie dnia 29 Stycznia 1831 r.

Nadleśniczy Domżalski.

Łowiec Polski 1929 nr 12

Z POWIATU ŁASKIEGO.
Zwierzostan w powiecie:
1)Kuropatw było w powiecie bardzo dużo, wątpię jednak, żeby na terenach, gdzie nie są ochraniane i odżywiane — przetrzymały szczęśliwie tak surową zimę. Tam, gdzie są żywione — trzymają się wyjątkowo dobrze. Jakoś b. małe w roku bieżącym robią szkody jastrzębie Gołębiarzy wcale nie widać
2)Sarn było i jest dużo — jedzą b. chętnie i gromadzą się przy paśnikach.
3)Zwierzostan zajęcy — przeciętnie biorąc w całym powiecie, był w stosunku do sezonu 27—28 roku o jakieś 30% gorszy. Na terenach jednak — gdzie zające były żywione i specjalnie strzeżone — był ogromny przyrost, dochodzący do 100%. Możliwe, że wpłynęło na to żywienie, które w czasie tak surowych zim, zawsze ma ogromne znaczenie i ściąga zwierzynę z okolicy.
Kłusownictwo w powiecie ciągle ogromnie się szerzy. Szczególniej sidlarze mają ułatwione zadanie, przez ogromne śniegi. Jako dowód przedstawiam następujące dane. Tylko na terenie gminy Wygiełzowa, w której mieszkam, od dnia 25.11 do dnia dzisiejszego, przodownik Wize, łącznie z dwoma posterunkowymi i gajowymi przyłapał z fuzjami: Nowaka Józefa z Patok, Szczepańskiego Edwarda z Chrząstawy, Jóźwiaka Jana z Chrząstawy, Zaorskiego Józefa z Sikawicy, Gilskiego Ignacego z Pszczółek. Na sidłach zaś: Wojajczyka Kazimierza z Podlesia, Pawłowskiego Tadeusza z Janowa i Storczyka Władysława z Woli Pszczółeckiej, przyczem ten ostatni w jedną noc na 14 sideł złapał 3 zające, (i to w dn. 6 lutego).
B. WALICKI.

Kurjer Warszawski 1838 nr 183

W. Janowi Grunau Licencyatowi Medyc: i Chirur: w mieście Zduskiej Woli obwo: Sieradzkim mieszkającemu, ocalenie od śmierci w r. z. W. Jana Noskowskiego Obywatela krajowego, już w wieku podeszłym będącego, w wsi Chrząstawie obwo: Sieradzkim zamieszkałego mocno na twarz, mowę i nogę tchniętego paraliżem, tak że niepodobnym iuż był do życia; iednakowoż znaiomość wielka sztuki, oraz szczególna pilność w opatrywaniu chorego, do pierwszego zdrowia tegoż przyprowadzić zdołała. Familja przeto za tak chwalebny czyn na drogim iej oicu dokonany, wynurza dozgonną wdzięczność. M . Noskowski.  

_________________________________________________________________________________

Tydzień Piotrkowski 1881 nr. 23

_________________________________________________________________________________

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 20

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dnia 28 września 1933 r. L. SA. II. 12/13/33.

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu łaskiego na gromady.

Po wysłuchaniu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.

XII. Obszar gminy wiejskiej Szczerców dzieli się na gromady:

7. Chrząstawa, obejmującą: wieś i leśniczówkę Chrząstawę, kolonję Chrząstawa.

§ 2.

Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Łaskiemu.

§ 3.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

(—) Hauke-Nowak

Wojewoda.

Echo Tureckie 1934 nr 23

Z życia Związku Młodzieży Ludowej pow. łaskiego.

Nad Związkiem Młodzieży Ludowej pow. łaskiego zaczęły ostatniemi czasy zbierać się chmury tak że zdawałoby się, że praca na tym terenie osłabła. Chcąc przekonać się, czy te krążące pogłoski odpowiadają prawdzie, postanowił Wojewódzki Zarząd zwołać trzy Konferencje rejonowe prezydjów Kol. w poszczególnych Kołach.

Na tak zwołaną konferencję w Kwiatkowicach w dniu 17 maja zjechały się Koła: z Krzatowa, Mostek, Piorunowa, Magnusów Przyrownicy, Wrzący, Florentynowa, Józe­fowa i Wodzierad. Pod przewodnictwem członka Powiatowego Zarządu Z.M.L. kol. Bliźniewskiego omawiano sprawy organiza­cyjne, zastanawiano się nad programem prac w Kołach oraz omawiano bolączki wsi. Po wspólnym posiłku, przygotowanym przez kol. Kłysa, rozjechali się wszyscy, unosząc do swoich Kół energję i zapał do dalszej pracy nad podniesieniem kultury i dobro­bytu wsi polskiej.

Konferencja w Mogilnie, odbyta w dniu 18 maja przy obecności Kół z Gorczyna, Ślądkowic, Rokitnicy, Marzenina, Dąbro­wy, Gucina, Jesionny, Sięganowa, wywarła na wszystkich b. miłe wrażenie, pozostawiając w sercach uczestników na długi czas wspomnienia spędzonych pożytecznie wspól­nych chwil. Zebraniu temu przewodniczył v-prezes Pow. Zarządu kol. Zygmunt Wajs, który omówił sprawy organizacyjne; referat o celach i zadaniach Koła Młodzieży Ludowej wygłosił kol. Kania z Mogilna, a o wy­chowaniu obywatelskiem kol. Gaweł z Jesionny. Konferencję tę zaszczycił swoją obecnością ks. kanonik Brejtenwald Wacław z Dobronia oraz sekretarz gminy Dobroń p. Boniński. Po obradach zasiedli wszyscy do posiłku przygotowanego przez miejscowe Koło pod kierunkiem państwa Staniaków; w czasie posiłku w bardzo serdecznych sło­wach przemówił do młodzieży ks. kanonik Brejtenwald podkreślając doniosłą rolę, ja­ką odgrywają Koła Młodzieży Ludowej w wychowaniu pełnowartościowego obywatela —Polaka i dobrego katolika. Po wysłucha­niu śpiewów i inscenizacyj przygotowanych przez członków Koła w Mogilnie, udali się wszyscy na wieś oglądać prace wykonane wspólnym wysiłkiem przez miejscowe Ko­ło Z.M.L. na terenie wsi Mogilna, a mianowicie: wyrównaną wzdłuż całej wsi dro­gę okopaną rowami, przeprowadzony wzdłuż drogi chodnik, wyrównane płoty, zmeljorowaną łąkę, nadzwyczajną czystość w domu i całym obejściu gospodarskiem, robótki ko­biece i t.d.

Uczestnicy tej konferencji podziwiali te wyczyny młodzieży postanawiając sobie pójść śladem swoich kolegów z Mogilna i przystąpić do tej ciężkiej ale jakże przy­jemnej i owocnej pracy nad sobą samym i nad wsią swoją.

W dniu 19 maja odbyła się taka sama konferencja w Wygiełzowie przy udziale Kół z Korczysk, Rudziska, Dąbrowy Rusiec­kiej, Górek Grabińskich, Brzesk, Sobiepan, Kamostku, Pruszkowa, Dębów-Wolskich, Zelowa, Bujn Księżych, Buczku, Polowej, Chrząstawy i Rudy, której przewodniczył kol. Kazimierz Uniejewski, prezes Pow Zarządu Z.M.L.

Na konferencję tę przybył ks. proboszcz z Wygiełzowa i p. Bolesław Sawicki, właś­ciciel maj. Wygiełzów. Referaty wygłosili kol. Uniejewski o sprawach organizacyjnych, kol. Piotrowski o wychowaniu obywatelskiem i kol. z Koła Młodzieży w Wygiełzo­wie o pracach młodzieży Z.M.L. Zebranie to zakończono posiłkiem wspólnym, przygotowanym przez państwo Uzdrowskich, po którym urządzono wspólną zabawę. Na za­kończenie przybył z Zarządu Woj. kol. Mikołaj Borysławski i udekorował uczestników odznaką związkową, wskazując w krótkiem przemówieniu na rolę młodzieży i Związku w kulturalnym rozwoju wsi pols­kiej.

Na wszystkich tych odprawach był obec­ny z ramienia Zarządu Wojew. kol. inż. Tadeusz Kawczak, który w referacie swoim w mocnych słowach omówił rozwój organizacyj młodzieżowych na terenie wsi, ide­ologię Z.M.L. oraz sprawy przysposobienia rolniczego, gospodarstwa rolnego i gospo­darstwa kobiecego.

Wszystkim tym ze starszego społeczeńs­twa, którzy poparli inicjatywę urządzenia tych konferencyj przyczynili się do ich zor­ganizowania i zaszczycili je swą obecnoś­cią, Zarząd Woj. Z.M. L. składa serdeczne Bóg zapłać.

_________________________________________________________________________________

 Orędownik 1935 nr. 46

_________________________________________________________________________________

Dziennik Łódzki 1968 nr 91

Pożary w województwie

Wczoraj we wsi Kolonia Chrząstowa, pow. Łask na skutek zaprószenia ognia podczas strzelania z karbidowych petard, wybuchł pożar, który strawił 4 stodoły, 1 budynek mieszkalny, i jedną wozownię. Pożar miał miejsce w gospodarstwie S. Szczepańskiego. Straty wynoszą 70 tys. złotych.

Dziennik Łódzki 1970 nr 45

W Chrzastówku, pow. Łask na skutek nadmiernej szybkości zderzyły się 2 "Stary". Ofiar w ludziach nie było. Straty znaczne.

Dziennik Łódzki 1970 nr 160

Na skutek zaprószenia ognia w Chrząstowie, pow. Łask spaliło się 15 arów lasu.