Krzucz

Taryfa Podymnego 1775 r.

Krucz, wieś, woj. sieradzkie, powiat szadkowski, własność szlachecka, 16 dymów.

Czajkowski 1783-84 r.

Krucz, parafia borszowice (borszewice), dekanat szadkowski, diecezja gnieźnieńska, województwo sieradzkie, powiat szadkowski, własność: Załuski.

Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego 1827 r.

Krzacz, województwo Kaliskie, obwód Sieradzki, powiat Szadkowski, parafia Łask, własność prywatna. Ilość domów 16, ludność 97, odległość od miasta obwodowego 4.

Słownik Geograficzny:  

Krzacz,  wieś i folw., pow. łaski, gm. Łask, par. Borszewice. W 1827 r. należał do par. Łask, miał 16 dm., 97 mk; obecnie wś ma 5 dm., 95 mk., 81 mr. ziemi; folw. 3 dm., 4 mk., 720 mr. (300 mr. ornej).

Spis 1925:

Krzacz, wś i folw., pow. łaski, gm. Łask. Budynki z przeznaczeniem mieszkalne wś 9, folw. 3. Ludność ogółem: wś 56, folw. 73. Mężczyzn wś 29, folw. 34, kobiet wś 27, folw. 39. Ludność wyznania rzymsko-katolickiego wś 56, folw. 73. Podało narodowość: polską wś 56, folw. 73.

Wikipedia:

Krzucz-wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Łask. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego. W 1943 Niemcy wprowadzili nazwę okupacyjną Kshutsch.

Elżbieta Halina Nejman Majątki (Szlachta Sieradzka XIX wieku Herbarz)

KRZUCZ i Wesołka, par. Borszewice, p. łaski 40 w 1783 roku Załuskich, należy do dóbr łaskich. Opis f-ku i wsi Krzucza. Dwór z drzewa budowany, wewnątrz i zewnątrz wytrynkowany, dach gontami kryty, komin murowany, sień z podłogą. Po prawej stronie dwa pokoje, malowane z trzema oknami dubeltowymi po sześć szyb mającymi. Piec w pierwszym pokoju z kafli białych, drzwiczki żelazne, z tych pokojów pokoik mały z piecem kamionkowym z cegieł postawionym w nim okno na ogród o 9 szybach. Po lewej stronie dworu dwa pokoje. W pierwszym okna dwa, piec kominkowy, drugi pokój bez pieca, okno o sześciu szybach. Z pierwszego pokoju kuchnia w niej kotlina z cegły z miejscem pod nią na drewno z kapturem glinianym. Przy kuchni schowanie ciemne z dwoma półkami. Długość tego dwór łokci 29, szerokość 13, wysokość 3 ¾ . W sieni jest szabaśnik do pieczenia chleba i wędzarnia. (Zborowski 1856 k. 15)

1992 r.

 Gazeta Południowo-Pruska 1802

Do sprzedania. Gdy dobra w wydziale Przświetney Regencyi Kaliskiey w powiatach Szadkowskim i Lutomirskim sytuowane, Urodz. Antoniemu Wyganowskiemu należące, wolne szlacheckie, to iest: miasto Łask i do niego należące wsie, iako: Ostrow, Barycz, Rokitnica, Wiewiorczyn, Wierzchy, Wronowice, Orchow, Wesołka, Krzucz, Poleszyn, Stary Niewolka czyli Poleszyn średni część C. Wola Łaska część A. młyn Pułusznica i wieś Janowice, których wartość na summę 373,606 reis. tal. I dr. gr. 6 fen. sądownie iest wyrachowana, ad instantiam fisci z okazyi długu drogą subhastacyi publicznie plus offerenti sprzedane bydź maią. A przeto maiący chęć kupienia ich i będący zdolni do ich posiadania także będący w stanie ich zapłacenia, tym pismem zapozywaią się, aby na terminach dnia 3. Marca, 3. Junii i 3. Septembris 1802 zawsze o 10 godzinie rano przed konsyliarzem Regencyi Matuszką stanęli i podanie swoie oświadczyli, także spodziewali się, że na poźnieysze podanie po terminie ostatnim zważano nie będzie. Taxę tych dóbr w registraturze Regencyi tuteyszey i Regencyi Poznańskiey, tudzież w Kreys Justyc Kommissyi Piotrkowskiey żądaiący przeyrzeć może. W Kaliszu dnia 22. Septembris 1801.

Krolewska Południowo- Pruska Regencya.

Dziennik Departamentu Kaliskiego 1810 r.

OBWIESZCZENIE.

Niżey podpisany Burgrabia przy Trybunale Kaliskim w Kaliszu przy Ulicy Przygrodzkiey Nro. 353. mieszkający.

Uwiadomiam publiczność.

Imo. Iż dochody wsi Krucza w Powiecie Szadkowskim do maiętności Łasku należącey w Possessyi Ur. Jakuba Oczeszalskiego dawniey będące a teraz pod Administracyą pozostaiące na dniu 6tym Listopada 1809 przyaresztowane iako to zboża ozminnego i jarego w snopie zostaiącego wytrącaiąc rozchod na ordynaryą i furaż z przyczyny nieopłacenia Prowizji do S. Jana 1809 roku w ilości 173. Talarów 23 groszy 4 fenigów a od S. Jana do Bożego narodzenia 81 Talarów 15 d. groszy należących się na dniu dwudziestym drugim Czerwca 1810 roku w Izbie Audyencyonalney P. S. Trybunału Kaliskiego przez Delegowanego Assessora Ur. Rodewalda na rok ieden w dzierzawę przez Licytacyą wypuszczone będą.

2do. Iż dochody wsi Poleszyna w Possessyi Ur. Maximiliana Pruskiego dawniey będące, a teraz pod Administracyą zostaiące na dniu 25tym Października 1809 roku przyaresztowane względnie Prowizyi zatrzymaney 208 Talarów dgr. 2 f. 3 do S. Jana 1809 od S. Jana do Bożego narodzenia Talarów 65. dgr. 16. na dniu 23. Czerwca r. b. przez Licytacyą wypuszczone będą.

3tio. Dochody wsi Janowie w Possessyi Ur. Karola Czaplińskiego dawniey będące teraz w Administracyi pozostaiące i na dniu 27. Października 1809. aresztowane względnie prowizyi do S. Jana 1809 Talerów 440 dgr. 7. od S. Jana do Bożego narodzenia Tal. 129. dgr. 15 należącey się na dniu 25. Czerwca r. b. przez Licytacyą wypuszczone bydź maią.

Warunki zaś wypuszczania przez Licytacyą wyłuszczaią się.

Imo. Każdy Licytuiący powinien z wsi Summę przez Licytacyą wypadłą w grubey monecie pułrocznemi ratami praenumerando wypłacić pod karą powtornego zalicytowania na koszt iego.

2do. Licytant skoro się przy swey Licytacyi utrzyma obowiązany będzie kaucyą Urzędową w Summie 6000 Zlt. wystawić a to za Inwentarze gruntowe i tę naydaley w 14. dni po terminie Licytacyinym Trybunałowi złożyć.

3tio. Po Terminie Licytacyi za poprzedniczem Spisaniem Kontraktu Urzędowego Licytant Wsie w Possossyą Sądownie odbierze.

4to. Opis powyższy Wsiow Dworskich Budynków Danin powinności od Włościan dochodów zboza wysianego iako i w snopie aresztowanego zboża ilość i gatunek przyaresztowanego Inwentarza, statków Gorzelnych, Browarnych, Sprzętów gospodarskich u Delegowanego W. Rodewalda Assessora tu w Kaliszu mieszkaiącego znayduie się. U którego o takowym Opisie każdego czasu dowiedzieć się można.

Dan w Kaliszu dnia 9. Czerwca 1810.

Marcin Wstowski, B.T.D.K.

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1819 nr 38

OBWIESZCZENIE.
Komornik Trybunału Cywilnego Woiewodztwa Kaliskiego.
Uwiadomia Szanowną Publiczność, iż w dniu 10. Października r. b. o godzinie 1. po południu na gruncie wsi Krzucza w Powiecie Szadkowskim położoney. Sądownie zatradowane Zboże, to iest: Pszenica, Żyto, Jęczmień i Lnu Centnarów 100, więcey daiącemu za gotową zaraz zapłatę sprzedanym będzie, a to w ten sposób, że Pluslicytant swym kosztem zalicytowane Zboże omłocić każe, słomę i plewy na gruncie zostawi, ziarno zaś czyste dla siebie otrzyma. Chęć kupna maiących na termin i mieysce oznaczone zaprasza.
w Kaliszu dnia 21. Września 1819. r.
J. Słowikowski. 

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1823 nr 23

OBWIESZCZENIE.
Podsędek Powiatu Szadkowskiego.
Podaie do publiczney wiadomości, iż z mocy Wyroku Trybunału Cywilnego Wdztwa Kaliskiego w Wydziale pierwszem w sprawie Jozefa i Teofila Hrabiów Załuskich przeciw Piotrowi Czołchańskiemu i innem dnia 13. Maia r. b. zapadłego — Dobra Łask z wsią Baryczą, wsi Wiewierzyce, Wronowice, Wesołka, Wola Łaska, Krucz, Orchów i Wierzchy, z wszelkiemi Folwarkami i obsiewami poiedyńczo w iedno-roczną dzierżawę, poczynaiąc od 24. Czerwca 1823 r. do 24. Czerwca 1824 wypuszczone zostaną przez publiczną licytacyą — zarazem z propinacą w mieście Łasku. — Która to licytacya odbędzie się przed Delegowanym podpisanem Podsędkiem w mieście Łasku we dworze w dniu 9. Czerwca r. b. od godziny 10. zrana.
i w następnych, gdyby się Akt licytacyi wymienionych wyżey Dóbr w iednym dniu nie odbył.
Wypadłą z licytacyi Ratę dzierżawną rocznią otrzymuiący z góry przed wniyściem do possessyi na ręce Administratora opłaci, i każdy chęć licytowania maiący vadium sto talarów przed rozpoczęciem licytacyi złoży. — O innych warunkach każdego czasu można się przekonać w Biórze Pisarza Sądu.
w Szadku dnia 25. Maia 1823 r.
Roman Hubicki.  

 

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1823 nr 37

OBWIESZCZENIE.
Pisarz Trybunału Cywilnego Iwszey Instancyi
Woiewództwa Kaliskiego.
Podaie do publiczney wiadomości, iż dobra ziemskie maiętność Łask miasto, do którey należą: folwark Łask, i wsie folwarczne: Wola Łaska, Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin, Barycz, Ostrów, Poleszyn Stary, Janowice, Wronowice, Wierzchy, Krzucz, Wesołka, Orchów, Kolonie: Rokitnica, czyli Olędry Rokitnickie, Krzucz, Anielin czyli Anielińskie, Teodorowskie, tudzież kolonie: Jasionna, chuta szklanna Wysieradz zwana, i Utrata, młyn i papiernia w Orchowie, młyn z gruntami Pałusznica, młyn i papiernia Kolumna zwane; młyn na Utracie, młyn do wsi Wiewiórczyna należący Wiewioracki zwany, młyn Barycz, wiatrak pod Wolą Łaską, wiatrak pod Janowicami, i folusz na grobli pod miastem Łask, oraz domy i place w mieście Łasku, przy Ulicy Sieradzkiey i Kościelney pod Numerami 162, 164,    141, w Powiecie Szadkowskim Obwodzie Sieradzkim, Wtwie Kaliskiem, Królestwie Polskiem leżące, Aktem Tradyci Nieruchomości, przez Komornika przy Trybunale Cywilnym Woiewództwa Kaliskiego Leona Nowierskiego w dniu 20. i 21. Czerwca 1823. r. na gruncie tych dóbr spisanym, zaięte. — Akt ten tradycyi w Biórze Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiey Wtwa Kaliskiego w dniu 18. Sierpnia roku 1823. a w Księdze Zaregestrowań Kancellaryi Trybunału Cywilnego Wtwa Kaliskiego w dniu 28. Sierpnia 1823. roku podany i zaregestrowany został.
Dobra te dziedziczne Piotra Czołchańskiego w Łasku w Powiecie Szadkowskim zamieszkałego, na rzecz Józefa Hrabi Załuskiego Pułkownika Gwardyi, Adjutanta JEGO Cesarsko Królewskiey Mości, Orderów Woyskowych, Kawalera dóbr Grabki dziedzica, w Grabkach Obwodzie Stobnickim Wtwie Krakowskim, i Teofila Hrabi Załuskiego Orderów Polskich Kawalera, dóbr Jasiennicy dziedzica, w Jasiennicy w Cyrkule Sanockim Galicy i wschodniey zamieszkałych zaięte; za których Mateusz Rubach Patron przy Trybunale Cywilnym Wtwa Kaliskiego, w Kaliszu mieszkaiący stawa.
Dobra te składaią iednę Gminę, zaś same miasto Łask, do którego należą domy dworskie, składa drugą i osobną Gminę.
Rozległości na miarę Magdeburgską obeymuią:
Folwark Łask, obeymuie w gruntach ornych 1. 2. i 3. Klassy, z łąkami, ogrodami, stawami, sadzawkami, oraz folwarki Wola Łaska, Barycz, i wieś Barycz, z gruntami 1. 2. i 3. Klassy: ogrodami, pastwiskami, rzekami, stawkami, drogami, i nieużytkami 62 hub. 25 morg. 46 []p. Wieś folwarczna Wiewiorczyn obeymuie gruntu ornego 1. 2. i 3. Klassy z ogrodami, łąkami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, stawami, i nieużytkami około 52 hub. 6 morg. 72 []p.
Wieś folwarczna Krzucz obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z łąkami, ogrodami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami i nieużytkami około 73 hub. 21 morg. 52 []p.
Wieś folwarczna Orchów i Wesołka obeymuią gruntu ornego 1. 2. i 3. klassy, z łąkami, ogrodami, pastwiskami, gruntami i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, rzekami, stawami i nieużytkami około 74 hub. 17 morg. 66 []p.
Wieś folwarczna Ostrów obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z ogrodami, łąkami, pastwiskami, gruntami, i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, stawami, rzekami i nieużytkami około 84 hub. 7 morg. 5 []p.
Wieś folwarczna Wronowice obeymuie gruntu ornego 1 2 3. i 6. Klassy z ogrodami, łąkami, gruntami i łąkami wieyskiemi, i zabudowaniami około 71 hub. 14 morg. 148 []p.
Wieś folwarczna Wierzchy, obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z łąkami, pastwiskami, gruntami ornemi i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, drogami, i nieużytkami około 26 hub.
Wieś folwarczna Poleszyn, obeymuie gruntu ornego 1. 2. 3. i 6. Klassy z ogrodami i łąkami, nizinami, gruntami ornemi i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, rzekami,
drogami i nieużytkami około 39 hub. 19 morg, 19 []p.
Wieś folwarczna Janowice, obeymuie gruntu ornego 1. 2. i 3. Klassy z ogrodami, łąkami, gruntami ornemi, i łąkami wieyskiemi, zabudowaniami, stawami, drogami i nieużytkami około 57 hub. 20 morg. 109. []p.
Bory i lasy do maiętności miasta Łask należąceobeymuią rozległości:
1. Obiazd Rokitnica, Ostrów i Barycz zwany obeymuie około 9640 morg.
2. Obiazd Wola Zapusta, obeymuie około 6600
3. Obiazd Poleszyn, obeymuie około 13800 morg.
4. Obiazd Krzucz, obeymuie około 12400 morg.
5. Obiazd Wronowice, obeymuie około 3142 morg.
6. Obiazd Kolumna, obeymuie około 2000 morg.
7. Obiazd Łask Zapusta, obeymuie około 205 morg.

Bory do Janowic należące:
1. Obiazd Wysieradz zwany obeymuie rozległości około 2700 morg.
2. Obiazd Chmielona zwany, obeymuie około 5600 morg.
3. Obiazd Jasionna obeymuie około 4300 morg.
Czyni się tu ta wzmianka, iż bory te nie są w takiey ilości, z przyczyny że Kolonie są w nich założone. —
Wtych dobrach są następni koloniści i tak, na Koloni Krzucz-Anielin, która obeymuie hub 50 miary Magdeburgskiey, Andrzey Dyderek, Ewa Roza Klim wdowa i sukcessorowie Wojciecha Klim, Stanisław Weychert, Anna Lieza Dyderek, Jan Kurzwek, Rozalia Brukowa, i sukcessorowie Woyciecha Bruk, Gottlib Handtke, Samuel Klinicki, Jozef Szeller, Gottlib Krau, George Deutschmann, Krystian Darcz, Gottlib Baer, Kazmierz Bruck, Jozef Kupsch, Andrzey Kupsch, Bogumił Otto, Bogumił Kucner, Anna Roża Bloch, i sukcessorowie Krystyana Bloch, Fryderyk Deutschmann, Jan Bruk, Marcin Szedler, Jan Siodlarczyk, Piotr Siodlarek, Krystyan Klim, Karol Sayf, Krystyan Sayf, Gottfried Roer, Antoni Cieślewicz, Antoni Rożański, Sobestyan Raczyński, Józef Wartalski, Jan Gottfried Bloch, Jan Fintsch, Michał Fechner, George Kirchin, Jan Kalinowski, Jozef Kalinowski, Kazmierz Otuski; z chuby rocznie po Złtp. 60 czynszu opłacaią.

Na Kolonii Rokitnicy, która obeymuie rozległości hub 80 miary Magdeburgskiey, George Wall, Bogumił Koch, Bogumił Teys, Marcin Pleciński, Jakób Obst, Jan Knul, Stanisław Jankowski, Anrzey Hennig, Bogusław Heyn, Krysztoff Meinszatz, Andrzey Stach, Jan Weiss, Gottlib Ludwik, Johann Flanderk, Krystyan Hentz, Krystyan Mener, Andrzey Ginther, Katarzyna Kreydzina wdowa, Jan Berger, Getruda Wallczak wdowa, Bogumił Jedel, Krysztoff Gutsch, Krysztoff Lange, Franz Zedler, Bogusław Schuiz, Jan Klich, Krystyan Klich, Michał Koetz, Woyciech Leszke, Krystyan Obst, Jan Schulz, Bogusław Madlang, Krystyan Obst, Jan Kozic, Woyciech Gwiz, Krystyan Schiller, Bogumił Scheibner, Karól Huebscher, Bogumił Wagner, Józef Smitowski, Jakób Winowicz, Bartłomiey Szafrański, Woyciech Hentschke, Bogumił Berger, Marcin Berger, Maryanna Gwisowa, Michał Bieńkowski, Michał Kausch, Krstyan Krueger, Gottlib Jachmann, Bogusław Ginther, Antoni Szteingert, Krystyan Sayda, Bogusław Klich, Alexander Kalinowski, Michał Oleyniczak, Jan Kausch, Andrzey Redloff,  Bogumił Pogorell, Kazmierz Guzicki, Krysztoff Kucmanowski, z chuby rocznie po Złtp. 54 czynszu Dworowi opłacaią.
Na Kolonii Teodory, która obeymuie rozległości hub 20 miary Magdeburgskiey: Marcin Knull, Stanisław Urbankowski, Andrzey Chęciński, Antoni Meszyński, Bonawentura Macieiewski, Maciey Małecki, Piotr Grabowski, Szymon Grabowski, Ignacy Zieliński, Piotr Kant, Antoni Marschał, Franciszek Więckowski, Sobestyan Winowicz, Mikołay Grochowicki, Walenty Szulczewski, Józef Oleyniczak, Woyciech Winkler, Tilowa wdowa, płacą z huby rocznie czynszu Złtp. 54 Dworowi.

Chuty Szklanney Janowskiey i Kolonii Wysieradz, iest okupnikiem Wacław Ammer, płacić będzie czynszu z teyże Chuty i Kolonii, która chub 12. miary Chełmińskiey rozległości obeymuie, od dnia 24. Czerwca 1824. roku poczynaiąc po Złtp. 1,000 rocznie, tu znayduią się jeszcze następni koloniści: Felix Pryliński, Sobestyan Pomperski, Adam Wieczorek, Ludwik Hoft, Jan Gudymayer, Krysztoff Drewisch, Krysztoff Finlaenger, Ignacy Brux, Andrzey Szubiński, Ernest Piasecki, Gottlib Schwalm, Jan Fuchs, Karól Burchert, Marcin Ritter, Marcin Jeszka, Michał Jeszka, Antoni Chodkiewicz, Filip Adrich, Karól Albrecht, Karól Jautsch, Paweł Pelke, Gottfrid Alcher, Rozalia Jastrzębska, Piotr Maisner, Jakób Maisner, Marcin Klim, Zuzanna Handt, Michał Abram, Karól Mueps, Jan Schwartz, Stanisław Dobrosz, Grzegorz Remicz, Kasper Suyka, Piotr Duszyński, Piotr Kuntz, Bogumił Zieliński, Antoni Wiśniewski, Piotr Suyka, Jan Wuchfert, Andrzey Manty, Woyciech Bidok, Krysztoff Chyl, Bogumił Schwartz, Jan Chanett, Marcin Pipka, Jan Streplintz, Woyciech Schwartz, Krystyan Dyman, Daniel Broier.

Kolonii Jasionna, iest okupnikiem Felix Pryliński, płacić będzie czynszu rocznie po Złtp. 810 z teyże Kolonii, która chub 9 Chełmińskich rozległości obeymnie, na tey Kolonii są jeszcze następni koloniści: Woyciech Frankoski,  Andrzey Tomaszyk, Krystyan Pusch, Jan Balicki, Jan Cieslewicz, Gottfrid Woyt, Maciey Tusikiewicz, Antoni Medyński, Jan Medyński, Bogumił Buxrichter, Jan Biernat, Woyciech Nowicki, Anna Wilczyńska, Andrzey Marx, Jan Marciński, Jan Macnerowicz, Woyciech Zimmermann, Wincenty Pachalski, Fryderyk Zayda, Jan Freitag, Jan Schulz.

Na Kolonii Utrata są następni koloniści czyli okupnicy: Kazmierz Okoński, Michał Szlender, Andrzey Mysze, Michał Krueger, Kazmierz Wolnicki, Stanisław Sobolewski, Tomasz Pasternak, Samuel Fischer, Kasper Ocieszyński, Katarzyna Radońska, Maryanna Krzyżanowska, Jan Gazie, Szepka, z tych każden posiada plac na dom i ogród 30 łokci szeroki a 70 łokci długi, iedni płacą czynszu rocznie Złtp. 12, drudzy zaś po Złtp. 18.

W wśi Baryczy Krystyan Jedliński, i Krysztof Gerdel okupnicy młyna i chuby gruntu płacą rocznie czynszu Złtp. 482, Borowski okupnik młyna Pałusznica zwanego płaci rocznie Złtp. 300, Ignacy Jungowski okupnik młyna i papierni Kolumna zwanych płaci rocznie Zttp. 900 czynszu.
W wśi Wronowicach, iest Ludwik Magnuski okupnik półrólka, płaci czynszu Złtp. 90 rocznie.
W wśi Orchowie Samuel Wolff i Abram Kempiński okupnicy młyna wodnego i papierni, płacą rocznie czynszu Złtp. 840.
Na Kolonii Utrata Litmann Wołkowicz okupnik młyna płaci rocznie czynszu 1098 Złtp.
W wśi Wiewiorczynie Marcin Kirschbaum okupnik płaci z młyna Czynszu rocznie Złtp. 400.
W wśi Woli Łaskiey Stanisław Wesołowski okupnik wiatraka, płaci czynszu rocznie Złtp. 54.
W wśi Janowicach Marcin Geysler okupnik wiatraka płaci czynszu rocznie Złtp. 360.
W wśi Wiewiorczynie Johann Essig okupnik płaci czynszu rocznie Złtp. 150.
W mieście Łasku, Wigdor okupnik domu i placu, czynszu Złtp. 30. rocznie opłaca. Wilhelm Otto okupnik domu na grobli płaci czynszu Złtp. 30.
Dzierżawcy tych dóbr są następni, i tak wszczegolności:
Folwarku Łask z wśią folwarczną Barycz, iest dzierżawcą Felix Bartoszewski, w wśi folwarczney Wola Łaska Florenty Badyński, w wśi folwarczney Ostrów Władysław Jabłkowski, wśi folwarczney Wronowice Tomasz Piasecki, wśi folwarczney Poleszyn Weronika Pruska, wśi folwarczney Janowice Stanisław Czapliński, wśi folwarczney Krzucz Jakób i Helena Oczeszalscy, wśi folwarczney Wesołka Józef Domżalski, wśi folwarczney Orchów Maryanna Czaplińska i Alexander Sakowski, wśi folwarczney Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin, Antoni Lambrecht, dzierżawca Propinacyi Józef Olszewski, Aron Rudek dzierżawca Brukowego i Austeryi, Walenty Siemieński i starozakonny Opatowski dzierżawcy domów w mieście. Ogólną Administracyą prowadzi Waleryan Czaplicki.—
Kto się chce o wszystkich szczegółach tych Dóbr, iako też i o Inwentarzach gruntowych obiaśnić, może w Kancellaryi Trybunału i u Patrona popieraiącego zaięcie przeyrzeć, a kto chce Dobra widzieć może się udadź na grunt.
Tradycya powyżey z daty wymieniona Piotrowi Czołchańskiemu dziedzicowi dobr Łasku, druga kopia temuż iako Woytowi Gminy dóbr Łskich w dniu 24. Czerwca roku 1823, trzecia kopia Michałowi Ruszkowskiemu iako Burmistrzowi miasta Łasku, czwarta kopia Pawłowi Roiek Pisarzowi Sądu Pokoiu Powiatu Szadkowskiego w dniu 29. Lipca roku 1823, doręczona.
Dobra te sprzedane będą w Pś. Trybunale Cywilnym Wtwa Kaliskiego w Kaliszu w Pałacu Sądowym swe Sessye odbywaiącym, na Audyencyi Publiczney łącznie, tak iak są zaięte, lub cząstkowo w następuiącym porządku:
1. Miasto Łask z domami i placami, w mieście Łasku z foluszem i domem na grobli z folwarkiem Łask, młynem i kolonią Utrata, z wśią folwarczną Wola Łaska, kolonią Teodory, z wsią folwarczną Barycz, młynem i papiernią Kolumna, z wsiami folwarcznemi Orchów i Wesołka, z wśią folwarczną Wiewiorczyn z folwarkiem Amelin.
2. Wieś folwarczna Ostrów, z Kolonią Rokitnica, młynem Pałusznica.
3. Wieś folwarczna Krzucz, z kolonią Anielin czyli Krzucz.
4. Wieś folwarczna Wronowice, z wśią folwarczną Wierzchy.
5. Wieś folwarczna Poleszyn Stary.
6. Wieś folwarczna Janowice z Chutą Szklanną Janowską i kolonią Wysieradz, kolonią Jasionna.
Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyi w dniu 3, Listopada roku 1823. o godzinie 10 z rana nastąpi.—
w Kaliszu dnia 29 Sierpnia 1823. r.
Piątkiewicz.

Dziennik Urzędowy Woiewodztwa Kaliskiego 1826 nr 21

OBWIESZCZENIE.
Ninieyszym podaie się do wiadomości, iż Maiętność Łask składająca się zniżey wymienionych wsiów i Realności, przez publiczną licytacyą w iednoroczną dzierżawę w dniu 16. Czerwca r. b. w Mieście Szadku przed Regentem Powiatu tegoż W. Kobyłeckim, wypuszczoną zostanie: mianowicie 1. Folwark Łask z Baryczą 2. Wola Łask 3. Orchow 4. Wesołka 5. Wiewiorczyn z Amelinem 6. Wronowice 7. Wierzchy 8. Krucz 9. Propinacya miasta Łasku z przyległościami 10. Cegielnia pod miastem 11. Piła na kolumnie, 12. Austerya w mieście Piaski zwana; O warunkach licytacyi każdego czasu można powziąść wiadomość w Kancellaryi Rejenta w Szadku.
Łask dnia 3. Maia 1826.   
Waleryan Czaplicki Administrator Sądowy.

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego 1852 nr 111

(N. D. ...156*) Pisarz Trybunatu Cywilnego I. Instancyi Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Stosownie do art. 682 Kodexu Postępowania Sądowego, wiadomo czyni: iż na żądanie Edwarda Kręskiego dziedzica dóbr Masłowic, dawniej w m. Łasku Ogu Szadkowskim Gubernii Kaliskiej, a nateraz w dobrach Masłowicach Ogu Wieluńskim Gubernii Warszawskiéj mieszkającego , zamieszkanie prawne do tego interessu, w m. Kaliszu, u Jana Gowarzewskiego Patrona przy Trybunale tutejszym obrane mającego, w poszukiwaniu summy rs. 14624 k. 50 z procentem i kosztami, wyrokiem Trybunału tutejszego w d. 21 Maja (12 Czerwca) 1844 r. ocznie zapadłym, Edwardowi Kręskiemu, od SS rów Piotra Czołchańskiego zasądzonéj, aktem zajęcia przez Józefa Rojek Komornika Sądowego na gruncie dóbr Łask w dniach 2j14, 3j15, 4j16, 5j17, 6j18, 7j19, 9j21, 10j22, 11j23, 12j24, 13j25, 14j26, 16j28, 18j30 Października 1844 r. kontynuowanych, a w d. 2j14 Listopada t. r. ukończonym, zajęte zostały na przymuszone wywłaszczenie dobra ziemskie miasto ŁASK, składające się z miasta Łask, z folwarku Łask, oraz zabudowań dominialnych w temże mieście będących jakoto:

a) kuźni z wiazdem, pod N. 164 i ogródkiem obejmującym długości prętów 35, szerokości łokci 35, z placem pustym nu którym stajnia dawniej istniała, zawierającym długości łokci 68, szerokości 21 w ulicy Kowalskiéj Cyrk. 3 .

b) oberży pod Nr. 62 z stajnią wjezdną w ulicy Kościelnej z podwórzem.

c) placu pustego niezabudowanego bez numeru będącego w ulicy Piotrkowskiéj Cyrkule 3cim miasta Łasku położonego, zawierającego długości łokci 201, szerokości łokci 31 miary Warszawskiéj.

Młynów dominialnych szczegółowo w akcie zajęcia opisanych: z folwarku i wsi zarobnéj Woli Łaskiej, z folwarku i wsi zarobnéj Barycz, z folwarku i wsi zarobnéj Ostrowa, z folwarku i wsi zarobnéj Wiewiórczyna i pustkowia Anielin zwanego, niemniéj karczmy z stajnią wjezdną, kuźnią i innemi zabudowaniami w Kolumnie, z folwarku i wsi zarobnéj Wronowice, z folwarku i wsi zarobnéj Poleszyna starego, z folwarku i wsi zarobnéj Janowice, oraz wiatraka, z karczmy Oszczywilk i karczmy na Hucie Janowskiéj Wysieradz zwanéj, z folwarku i wsi zarobnéj Krzucza z folwarku i wsi zarobnéj Orchów, oraz z folwarku i wsi zarobnéj Wesołka. Z koloniów: a) Maurycy, b) Teodory, c) Utrata, d) Anielin e) Rokitnica i Jasionna z papierni Orchowskiéj, z młyna wodnego na Utracie, z młyna przy mieście Łasku, z młyna nowego do Wiewiórczyna należącego, z młyna w Baryczy i wiatraka w Woli Łaskiéj, z folusza na rzece Grabówce z młyna wodnego na Łęgu pod miastem Łask, oraz cegielni, z wszystkiemi przyległościami, użytkami i dochodami bez żadnego wyłączenia jednę hypotekę mające, w Okręgu Szadkowskim Powiecie Sieradzkim byłej Gubernii Kaliskiéj położone, trzy gminy to jest: jednę miasto Łask, drugą gmina Łask, i trzecię gminę Probostwo Łask stanowiące, sukcessorów Piotra Czołchańskiego i ich praw Nabywców jako to:

1. Zofii z Czołchańskieh Szantyrowéj wdowy, w wsi Orchowie.

2. Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony, czyli obojga małżonków Chmielińskich w m. Łasku.

3. Maryanny z Czołchańskieh Tadeusza Rudnickiego żony, czyli raczej małżonków Rudnickich w Ogrodzimiu Ogu Szadkowskim.

4. Ewy z Czołchańskich Józefa Szałas małżonki, czyli raczej obojga małżonków Szałasów, w wsi Sulikowie Okręgu Lelowskim b. Gubernii Kieleckiej mieszkających.

5. Maurycego Czołchańskiego żołnierza wojsk Cesarko-Rossyłskich w m. Oremburgu Państwie Rossyjskim konsystującego, z głowy Wincentego Czołchańskiego przychodzącego, prawne i obrane zamieszkanie w m. Łasku mającego.

6. Józefy z Domżalskich Józefa Szaniawskiego żony, czyli raczej obojga małżonków Szaniawskich w Warszawie.

7. Józefa Szaniawskiego jako opiekuna Pelagii nieletniej Domżalskiéj, w Warszawie mieszkającego.

8. Elżbiety z Czołchańskieh Marcellego Brochockiego żony, czyli obojga małżonków Brochockich, w m. Grajewie Ogu Biebrzańskim Gubernii Augustowskiej mieszkających.

9. Seweryny Domżalskiéj panny doletniéj w Ujejscu Okręgu Lelowskim b. Guberni Kieleckiej mieszkającej.

10. Jakóba Oknińskiego jako praw nabywcy od Józefy z Czołchańskieh Kajetana Gzowskiego żony, czyli obojga małżonków Gzowskich i od Elżbiety z Rüdygerów Adama Kraszewskiego małżonki czyli obojga małżonków Kraszewskich we wsi Zabłociu Okręgu Siedleckim b. Gubernii Podlaskiej mieszkającego i zamieszkanie prawne obrane mającego.

11. Julii Czołchańskiéj panny doletniéj w Warszawie pod Nr. 2449 mieszkającej.

12. Konstantego Rekowskiego we wsi Żydowie Ogu kaliskim mieszkającego jako praw nabywcy od Władysława Czołchańskiego z głowy Wincentego Czołchańskiege do spadku przychodzącego. 13. Z głowy Tekli z Czołchańskich Rüdygerowéj, jako to:

a) Józefy z Rüdygerów Mielickiéj Augustyna Mielickiego żony, czyli obojga małżonków Mielickich, b) Ludwika, c) Karoliny, d) Karola rodzeństwa Rüdygerów prawne i obrane zamieszkanie, w m. Łasku i u Jana Szaniawskiego w Warszawie mających, oraz: e) Tekli Rüdyger panny doletniéj w m. Łasku zamieszkałej, a prawne zamieszkanie w Warszawie pod Nr. 2182 obrane mającej, wszystkich z własnych funduszów utrzymujących się, własne, obejmujące w sobie wedle pomiaru przez Geometrę Polkowskiego w roku 1823 sporządzonego, a przez Geometrę Teodora Krzyckiego sprawdzonego, włók 580, mórg 3 prętów 203 miary Nowo-Warszawskiéj w co wchodzi kontrawers z strony dóbr Orpelowa mórg 130 prętów kw. 96 zamujący, w szczególności zaś:

1. Miasto Łask z folwarkiem Łask, z młynem i cegielnią zajmuje mórg 1203 pr. 203, 2. Wola Łaska z kolonią, Teodory i Mauryców mórg 1465 pr. 244, 3. Orchów z papiernią i karczmą mórg 810 pr. 71, 4. Ostrów mórg 1607 pr. 8, 5. Barycz z młynem mórg 990 pr 224, 6. Wesołka mórg 274 pr. 18, 7. Wiewiórczyn z młynem okupnym mórg 819 pr. 287, 8, Utrata mórg 108 pr. 237. 9. Janowice z kolonią Jasionną oraz hutą szklanną Wysieradz zwaną i karczmą Oszczywilk mórg 3996 pr. 233, 10 Poleszyn stary mórg 1535 pr. 169, 11. Wronowice mórg 1467 prąt. 85, 12, Krucz z kolonią Anielin mórg 1921 pr. 126, 13. Holendry Rokitnickie mórg 1111 pr. 9, 14. Karczma Kolumna z Amernią mórg 118 pr. 89. razem jak wyżej włók 580 mórg 3 pr. 203, w którą to rozległość wchodzą bory i lasy, nieużytki oraz kontrowers powyż rzeczony, niemniej wody, drogi i grunta okupników.

Grunta w dobrach tych należą do II, III, IV, V, VI, i VII. klassy, łąki zaś są dwu i jednosieczne.

Oprócz téj rozległości, grunta do Probostwa w Łasku należące, zajmują hub 3 mórg 15 prętów kwadratowych 208 miary Nowo-Warszawskiej.

Nadmienia się, że z dóbr tych niegdy Piotr Czołchańeki odprzedał małżonkom Majerowiczom wieś Wierzchy obejmującą rozległości hub 47 mórg 21, prętów kwadr. 63 miary Magdeburskiej, lecz o tem wcale w Hypotece wzmianki nieuczyniono, jedynie o sprzedaży mórg 29 pr. 299 miary Chełmińskiej, i dla tego Komornik zastrzegł w akcie zajęcia dla Nowo-nabywcy odzyskanie ilości takowej, jednak bez zaręczenia z strony extrahenta.

W dobrach, tych jest okupna Hamernia, młyny wodne i wiatrak jeden,oraz papiernia.

W całych dobrach jest propinacya dominialna.

Włościan pańszczyznę robiących jest.

a) we wsi Wronowicach: półrolników 10; zagrodników 7, komorników 7,

b) we wsi Wiewiórczynie: półrolników 2, zagrodników 11, komorników 7,

c) w wsi Baryczy: półrolników 7, zagrodników 4, komorników 6,

d) w wsi Ostrowie: półrolników 5, zagrodników 10, komorników 6,

e) w woli Łaskiéj: półrolników 5, zagrodników 2, komorników 7,

f) w wsi Orchowie: półrolników 4, zagrodników 2, komorników 4,

g) w wsi Wesołce: komorników 10,

h) w wsi Janowicach: półrolników 3, zagrodników 15, komorników 8,

i) w wsi Krzuczu: półrolników 6, zagrodników 3, komorników 7,

k) w Poleszynie starym: półrolników 8, zagrodników 4, komorników 2, od których pańszczyzna, powinności, daniny i załoga w akcie zajęcia szczegółowo jest wyrażona.

Czynszownicy stali;

A. Na kolonii Maurycy.

1. Michał Czajkowski, 2. Szymon Wojtynek, 3. Józef Kazimierczak, 4. Wawrzyniec Stefańczyk, 5. Kazimierz Wojtynek, 6. Maciej Klos, 7. Stanisław Malinowski, 8. Marcin Hęciński 9, Antoni Grabarczyk, 10. Antoni Gabryończyk, 11. Józef Rogulski, 12. Leonard Kubicki, 13. Józef Golańczyk, 14 Walenty Łuzatka, 15. Piotr Pawelec, 16. Izydor Stefańczyk, 17. Wincenty Otocki 18. Marciu Pasternak, 19. Wawrzyniec Wójcik, 20. Tomasz Burszała, 21. Maryanna Kubicka, 22. Józef Skalski, 23. Tomasz Lawenda.

B. Na kollonii Teodory.

1. Maciej Bogacki, 2 Jan Szultz, 3. Wincenty Biegański, 4. Marcin Knal, 5. Józef Cieszka, 6. Jakób Grabski, 7. Stanisław Urbankowski, 8. Marcin Gajzler, 9. Michał Maciejewski, 10. Tomasz Sokołowski, 11. Bartło. Wierusiński, 12. Marcelli Garusiński, 13. Walenty Sulczewski, 14. Maciej Małecki, 15. Antoni Olejniczak, 16 Stanisław Urbankowski, 17. Łukasz Olejnik, 18. August Dymmel, 19. Walenty Brudzewski, 20. Paweł Trofalski, 21. Faustyn Janiszewski, 22. Kasper Urbankowski, 23. Gottfrid Gwis, 24. Gottlib Ginter, 25. Józef Olejnik, 26. Jan Chęciński, 27.Antoni Chęciński, 28. Bonawentura Maciejewski, 29. Wojciech Gajzler, 30. Andrzej Urbankowski, 31.Paweł Trofalski,32. Bogumił Dymmel, 33. Walenty Dwornik, 34. Jan Grocholiński, 35. Józef Płoski, 36. Floryan Gampe, 37. Franciszek Marcinkowski, 38. Franciszek Sztyngest.

C. Na kolonii Utrata:

1. Wiktor Jakóbowicz, 2. Habergrytz Jakób, 3. Arye Kratz, 4. Rajzler Rosler, 5. Aron Rapport, 6. Ludwik Nejman, 7. Franciszek Wesołowski, 8. Szymon Domański, 9. Felix Jabłoński, 10 Józef Różański, 11. Ludwika Krygerowa, 12. Lewek Senator, 13, Frydrych Bukowski, 14. Kazimierz Wolnicki, 15. Wilhelm Gazic, 16. Ejzyk Wojkowski, 17, Józef Nowakowski, 18. Jakób Pasternak, 19. Wincenty Karzydłowski, 20. Jante Wolfowa Szmulewicz, 21. Felicyan Karpiński, 22. Karol Mański, 23. Józef Koterski, 24. Mikołaj Brzustowski, 25. Salamon Markusfeld.

D. Na kolonii Anielin.

1. Jan Klim, 2. Jan Zieliński, 3. Frydrych Daitschman, 4. Samuel Klinicki stary, 5. Samuel Klinicki młody, 6. Wojciech Kirchen, 7. Bogumił Fechner, 8. Michał Guthertz, 9. Stanisław Jekel, 10. Józef Nowakowski, 11. Idzi Jańczyk, 12. Jakób Bielski, 13. Andrzej Solarski, 14. Franciszek Eberman, 15. Sobestyan Raczyński, 16. Mosiek Plewiński, 17. Mateusz Lewicz, 18 Jan Cieślewicz, 19. Karol Kokosiński, 20. Dorota Orlik, 21. Jan Wejchert, 22, Krystyan Dyderko, 23. Samuel Dyderko, 24. Wilhelm Szedler, 25. Marcelli Gorecki, 26. Ernest Kutzwege; 27. Gotfrid Dyderek, 28. Wojciech Bruk, 29. Samuel Bruk, 30. Rywe Habelok, 31. Mateusz Augustyniak, 32. Frydrych Delian, 33. Bogusław Bruk, 34. Michał Filipowicz, 35. Wilhelm Ulbrych, 36. Stanisław Zabłocki, 37. Michał Pietroski, 38. Walenty Michalak, 39. Jan Wolski, 40. Roch Zych, 41. Gottlib Klim, 42. Gottltib Greber, 43 . Samuel For, 44. Krystyan Zaif, 45. Bogumił Haneł, 46. Gottfrid Pusz, 47. Józef Joksz 43. Karol Wejchert, 49. Gottfrid Gaj, 50. Krystyan Frajer, 51. Stanisław Karczmarek, 52. Gottfrid Linke, 53. Piotr Raczyński, 54. Wojciech Fechner, 53. Krystyan Toć, 56. August Kurtzweg, 57. Gottfrid Kurtzweg, 58. Franciszek Grabski, 59. Karol Ulbrych; 60. Frydrych Wegner, 61. Tomasz Paliński, 62. Bogumił Bloch, 63. Jan Kamiński, 64. Józef Otuski, 65. August Hein, 66. Grzegorz Cerber, 67. Jan Soliński.

E. Na kolonii Rokitnica:

1. Franciszek Edert, 2. Daniel Klich, 3. Teodor Malinowski, 4. Andrzej Bukowski, 5. Wojciech Srodka, 6. Franciszek Rzyskoski, 7. Łukasz Guzicki, 8. Krystyan Obst, 9. Gottfrid Fust, 10. Jan Dybka, 11. Frydrych Obst, 12. Karol Obst, 13. Jan Majzner, 14. Michał Fintz, 15. Krystyan Ginter, 16. Antoni Klich, 17. Michał Krajda, 18. Jakób Obst, 19. Michał Wał, 20. Wojciech Kuchler, 21. Franciszek Fintz, 22. Wojciech Kuchler, 23. Jan Pawelec, 24. Filip Pawelec, 25. Andrzej Walczak, 26. Wojciechu Dziedziczak, 27. Wdowa Lowiza Cytyer, 28. Wojciech Bożek, 29. Bogumił Gwis, 30. Walenty Szczepański, 31. Bugumił Majszatz, 32. Samuel Pogorel, 33. Gottfrid Pogorel, 34. Łukasz Krakoski, 35. Jan Wał. 36. Marliza Zygmuntka, 37. Michał Harman, 38. Frantz Weber, 39. Izydor Filipiec, 40. Andrzej Klich, 41. Daniel Klich, 42. Marcin Klich, 43. Wojciech Przybylski, 44. Karol Cimmerman, 45. Jan Krajda, 46. Tomasz Stramski, 47. Krysztof Derfer, 48. Gottlib Kurtzmanowski, 49. Bogusław Szyler, 50. Bartłomiéj Sztramski, 51, Karol Gwis, 52. Wojciech Biegański, 53. Bonawentura Sapala, 54. Józef Maciejowski, 55. Karol Pogorel, 56. Krystyanna Pogorel wdowa, 57. Józef Smielowski, 58. Ignacy Smielowski, 59. Michał Leler, 60. Bogumił Gus, 61. Wojciech Kurtzweg, 62. Stanisław Sztyngest, 63. Gottfrid Gitter, 64. Józef Rozwąż,65. Michał Biegański, 66. Samuel Klich, 67. Johann Gottfrid Szwienitz,68. Ludwik Kaźmirowski,69. Jakób Kaus, 70. Krysztof Kurtzmanowski, 71. Wilhelm Otto, 72. Józef Szoska, 73. Ernest Kipert, 74. Bogumił Gucz, 75. Frydrych Gucz, 78. Józef John, 77. Jakób Słomczyński, 78. Ludwik Kolof, 79. Krysztof Szultz, 80. Wilhelm Szultz, 81. Racz Gottfrid, 82. Marcin Sztyngest, 83. Daniel Jedliński, 84. Bogusław Einglichart, 85, Frydrych Binter, 86. Karol Lejdenfrost, 87. Dawid Gutman, 88. Frydrych Redlów, 89. Bogumił Szpald, 90. Gottfrid Klich, 91. Felix Krajda, 92. Łukasz Woźniak, 93. Samuel Macanke, 94. Frydrych Szultz, 95. Bogusław Kraft, 96. Józef Mentzel, 97. August Szultz, 98. Łukasz Gazycki, 99. Daniel Fendler, 100. Tomasz Guzycki.

F. Na kolonii Jasionna:

1. Jan Medyński, 2. Jan Kosiński. 3. Józef Magnuski, 4. Marcin Gejsler, 5. Jan Piochtak, 6. Ignacy Nowicki, 7. Józef Wartalski, 8. Maciej Wartalski, 9. August Albrecht, 10. Józef Entrycht, 11. Andrzej Hennig, 12. Hennig Mergel, 13. Piotr Wajt, 14. Gotlob Mantaj, 15. Marcin Joksz, 16. Józef Langer, 17. Wilhelm Biler, 18. Bogumił Joksz, 19. Daniel Elhmann, 20. Krystyan Nejmann 21. Jan Friedenberger, 22. Krysztof Kaus, 23. Wojciech Biedak, 24. Antoni Nowicki, 25. Wojciech Nowicki, 26. Jan Gejzler, 27. Frydrych Frankowski, 28. Ludwik Wietzke, 29. Michał Grams, 30. Wojciech Cimmermann, 31. Stanisław Cimmermann, 32. Daniel Frankowski, 33. August Jeszke, 34. Daniel Binder, 35. Bogumił Rosiński, 36. Jakób Prokopiński, 37. Franciszek Sztyller, 38. Mateusz Wartalski, 39. Jakób Tuzikiewicz, 40. Andrzéj Sempolski.

Jak niemniéj: 1. Proczyński Jakób w Łęgu pod Łaskiem, 2. Synagoga miasta Łasku, 3. Wojciech Mański, 4. Wojciech Gedel w Baryczy, 5. Antoni Wasiwicz na osadzie Kolumna, 6. Andrzéj Krauze, 7. Paweł Więckowski i 8. Edward Kühn, 9. Ludwik Magnuski z Wronowic, 10. Aniela Bielawska z huty Janowskiéj i Wysieradz, 11. Jan Riter Michał Jeszke, 12. Adam Wesoły w Woli Łaskiéj.

Czynszownicy niestali:

1. Stanisław Grabski na folwarku Łask, 2. Karól Teraszkiewicz na folwarku Wronowice, 3. Jan Szultz w Wiewiórczynie, 4. Józef Krysztofowicz w Orchowie, 5. Ignacy Nawrocki w Janowicach, 6. Fryderyk Szulc w Wiewiórczynie, 7. Starozakonny Mosiek Szmulowicz w mieście Łasku, 8. Daniel Rygert w Janowicach, 9. Jan Sieciński w Ostrowie, 10. Bartłomiej Skonieczny w Woli Łaskiej, 11. Tomasz Jagodziński w Krzuczu 12. Stanisław Kowalczyk w Poleszynie starym, 13. Piotr Pochocki i Franciszek Maciejewski.

Dzierżawcy Dóbr są następni:

Dobra Janowice z przyległościami dzierżawi Walenty Kęszycki za summę rs. 921 kop. 2.

Dobra Ostrów z przyległościami i Orchów, Maciej Szulmirski za summę rs. 968.

Dobra Wolą Łaską, Mateusz Bardzki za summę rs. 391 kop. 50, którym kontrakty z d. 24 Czerwca 1847 r. exspirują, zaś

Miasto i folwark Łask, wieś Barycz, Wesołkę, Wronowice, Wiewiórczyn z przyległościami i propinacyą w mieście Łasku i na wszystkich koloniach prócz Jasionny i Wysieradza dzierżawi Tomasz Kanigowski za summę rs. 4805 k. 75, pod nieustąpieniem z dóbr z powodu należących mu się pretensyi kontraktami urzędowemi zastrzeżonych.

Dobra Krzuca zostają w zastawnej posessyi Ansperty z Badeńskich Rogolińskiej w procencie od summy złp. 45000, która też dobra poddzierżawiła na lat 6 do 24 Czerwca 1850 r. Wincentemu Zaborowskiemu, nakoniec.

Dobra Poleszyn stary są również w zastawnej possessyi Antoniego Kurczewskiego w procencie od summy 52000 złp.

Porządki gruntowe w gorzelni na folwarku Łaskim:

1) Garniec miedziany z pokrywą i szrubą obejmujący garncy 201, 2) wąż do niego ważący funt. 180.

W browarze: 3) kilsztok do chłodzenia piwa, 4) kocioł miedziany obejmujący garncy 200, 5) kadzie dwie z których każda ma po dwie obręcze żelazne.

W młynie na Utracie: 1) kosze 2, 2) kamienie 4, 3) skrzynie 2, 4) pułskrzynki 2, 5) łubia 2, 6) obręczy żelaznych na wale 6, 7) na drugim wale takimże obręczy 4, 8) na dwóch cewiach obręczy żelaznych 4, 9) pytli starych 5, 10) żuberki 2, 11) cwierci 2, 12) garniec żelazny 1, 13) copów 4.

W foluszu: 1) na wale obręczy żelaznych 6, 2) kocioł miedziany do warzenia wody 3) stęporów 10, 4) copów 2.

Porządki od piły z Kolumny w miejscu której dziś exystuje okupna Amernia:

1) Jedna piła żelazna duża, 2) korba żelazna z copem takimże, 3) dwa сору grube a drugie dwa mniejsze od wała, 4) kółka drewniane z cywiem, na którym dwie obręcze i korba żelazna, 5) pasów żelaznych sztuk 19, 6) klorenków* sztuk 3.

Na wiatraku w Janowicach: kamieni do mielenia gruntowych dwa.

Zabudowania dworskie i wiejskie w akcie zajęcia szczegółowo opisane jest kilka murowanych, a wreszcie z drzewa budowane; bardzo mało w średnim a więcej w złym stanie zostają.

Akt zajęcia zwyz z daty powołany, w jednej kopii Kasprowi Bieńkowskiemu jako ustanowionemu Dozorcy, w drugiej Karólowi Kranas Burmistrzowi miasta Łasku, na ręce Maxymiliana Mazurowskiego Ławnika Kassyera, a w trzeciej Janowi Toczkiewiczowi Wójtowi gminy Łask, w czwartej Xiędzu Józefowi Kamińskiemu Wójtowi gminy Probostwa Łaskiego, w piątej Fabianowi Uziembło Pisarzowi Sądu Pokoju Ogu Szadkowskiego w d. 13 (25) Listopada r. 1844 wręczony, następnie w Kancellaryi Ziemiańskiej b. Gubernii Kaliskiej w księdze wieczystej dóbr majętności Łask z przyległościami w d. 17 (29) Listopada 1844 r. podany, a w księdze zaregestrowań Trybunału tutejszego w d. 4 (16) Grudnia 1844 r. wpisany został.

Warunki licytacyi i sprzedaży dobr tych wraz zbiorem objaśnien w biurze Pisarza Trybunału i u popierającego przedaż Patrona Jana Gowarzewskiego każden z interessentów przejrzeć może, podług których sprzedaż dóbr tych odbywać się będzie na audyencyi publicznej Tryb. Cyw. I. Instan: Gub. Warszawskiej w m. Kaliszu.

Pierwsze ogłoszenie warunków licytacyi i przedaży na audyencyi tegoż Trybunału w d. 16 (28) Lutego 1845 r. o godzinie 10 z rana nastąpiło, drugie w d. 2 (14) a trzecie w d. 16 (28) Marca t. r. 1845 odbyło się, gdzie popierający przedaż Edward Kręski za dobra Łask z wzelkiemi przyległościami złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 podał, poczem termin do temczasowego dóbr tych przysądzenia na d. 15 (27) Maja 1845 r. na godzinę 10 z rana na audyencyi Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu oznaczony został. Przed tym terminem temczasowego przysądzenia zapadł na skutek wniosku incydentalnego Maryanny z Czołchańskich Tadeusza Rudnickiego żony czyli małżonków Rudnickich, Wiktoryi z Czołchańskich Łukasza Chmielińskiego żony czyli małż. Chmielińskich, Pelagii Heleny dwóch imion Domżalskiej i Zofii z Czołchańskich 1. voto Szautyrowej, 2. voto Leona Potockiego żony czyli małż. Potockich w Tryb. Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu w d. 12 (24) i 14 (26) Maja 1845 r. naprzeciw Extrahentowi subhastacyi wyrok, którym w samej sprawie zajęcie dóbr Łasku z przyległościami na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione a wywłaszczenie dóbr rzeczonych na celu mające zniesiono, i na skutek tego to wyroku nie przyszedł termin temczasowego przysądzenia na powyższy dzień oznaczony do skutku.

Na skutek założonej od wyroku tego appellacyi, zapadł znów w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego d. 16 (28) Lipca 1846 r. między wzmiankowanemi stronami wyrok, którym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu w dniach 12(24) 14 (26) Maja 1845 r. zapadły uchylono i dalszego popierania działań w drodze postępowania subhastacyi w przedmiocie sprzedaży dóbr Łasku dopuszczono, wyrok ten wydanym z stał z rygorem temczasowej exekucyi.

Nadmienić jednak wypada, że przy wprowadzeniu sprawy w Sądzie Appellacyjnym Obrońca Extrahenta Edwarda Kręskiego wieś Wierzchy z pod sprzedaży wyłączyć zadeklarował, po wręczeniu Owego ostatniego wyroku w Sądzie Appellacyjnym zapadłego a d. 8 (20) Sierpnia r. b . stronom interessowanym, wydał Tryb. Cyw. Gubernii Warszawskiej w Kaliszu na illacyą Edwarda Kręskiego w d. 13 (25) Sierpnia 1846 r. wyrok którym do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia termin na d. 1 (13) Października r. 1846 oznaczono.

W skutek więc tego wyroku Tryb: Cyw. Gub. Warsz: w Kaliszu z illacyi zapadłego, oznacza się niniejszem termin do temczasowego przysądzenia dóbr Łasku w drodze przymuszonego wywłaszczenia na przedaż wystawionych na d. 1 (13) Października r. 1846 na godzinę 10 z rana na audyencyi Ps. Tryb. Cyw. I . Jnst. Gub. Warsz: w Kaliszu, w temze mieście Kaliszu w Pałacu Sądowym przy ulicy Józefina sytuowanym posiedzenie swe odbywającego, odbyć się mający.

Powtarza się że extrahent subhastacyi Edward Kręski podaje za te dobra złp. 990482 gr. 8, czyli rs. 148572 k. 34 w List. Zast. z właściwemi kuponami. W końcu nadmienią się, że odtąd działać będzie w miejscu dotychczas popierającego postępowanie subhastacyjne Jana Gowarzewskiego, Karól Rózdejczer Patron przy Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu i że Extrachent subhastacyi Edward Kręski u tegoż Patrona Karola Rozdejczer w Kaliszu z Urzędu zamieszkałego obiera sobie zamieszkanie.

Nareszcie czyni się i ten dodatek, że extrachent subhastacyi Edward Kręski przestawszy być Administratorem dóbr Łasku na mocy wyroku w IX. Departamencie Rządzącego Senatu w dniach 3 (15) 4 (16) 7 (19) 8 (20) Maja 1846 zapadłego, przeniósł swe mieszkanie do dziedzicznych dóbr Masłowice w Ogu Wieluńskim położonych.

W terminie temczasowego przysądzenia dóbr Łask z przyległościami Karolowi Rozdejczer Patronowi za summę rs. 148573 w gotowiźnie temczasowie przysądzone zostały, a termin do ostatecznego przysądzenia onych na d. 14 (26) Listopada r.1846 godzinę 10 z rana na audyencyi Trybunału tutejszego oznaczono.

Termin powyższy do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku na d. 14 (26) Listopada 1846 r. oznaczony, niemógł przyjść do skutku dla następnych sporów:

1. Że wyrokiem Rządzącego Senatu d. 28 Września (10 Października) 1846 r. zapadłym odebranym został, wyrokowi Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydanemu rygor temczasowej exekucyi.

2. Że Rządzący Senat Wyrokiem dopiero w d. 25 i 27 Listopada (7 i 9 Grudnia) 1846 zapadłym wyrok Sądu Appellacyjnego d. 16 (28) Lipca 1846 r. wydany w ten sposób zmienił, iż zajęcie nа przymuszone wywłaszczenie dóbr Łasku aktem Komornika Rojek w d. 2 (14) Października 1844 r. rozpoczęte, a w d. 2 (14) Listopada t. r. ukończone, na rzecz Edwarda Kręskiego dopełnione, jedynie co do wsi Wierzchy unieważnił, z resztą wyrok Sądu Appellacyjnego zatwierdził.

3. Że z powodu wniesionego przez Maryannę z Czołchańskich Rudnicką, Zofią z Czołchańskich Potocką, Wiktoryą z Czołchańskich Chmielińską i Pelagią Domżalską w terminie temczasowego przysądzenia sporu incydentalnego, który wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu przed samem odbyciem d. 1 (13) Października 1846 terminu temczasowego przysądzenia został oddalonym, Sąd Appellacyjny Królestwa Polskiego wyrokiem d. 29 Października (10 Listopada) 1846 r. zapadłym wyrok Trybunału Kaliskiego w terminie temczasowego przysądzenia wydany uchylił, a tem samem odbycie przygotowawczego przysądzenia dóbr Łasku za nieważne uznał i dalsze popieranie przymuszonego wywłaszczenia tychże dóbr aż do skutku skargi przez wyżej wzmiankowane SSorki niegdy Piotra Czołchańskiego od wyroku Sądu Appellacyjnego z d. 16 (28*) Lipca 1846 przed Rządzący Senat wyniesionej wstrzymał.

4. Że nareszcie dopiero Wyrokiem Rządzącego Senatu dnia 15 (27) Kwietnia 1847 r. wydanym uchylonym został Wyrok Sądu Appellacyjnego z d. 29 Października (10 Listopada,) 1846 r. a potwierdzonym wyrok Tryb. Cyw. Gub. Warsz, w Kaliszu z d. 1 (13) Paź. 1846 r. to jest odbycie terminu temczasowego przysądzenia w swej mocy utrzymanem.

Po takich tedy wyrokach i uprzątnięciu wszelkich przeszkód wyznaczony został wyrokiem Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu; dnia 15 (27) Maja 1847 r. z illacyi zapadłym terminu do ostatecznego przysądzenia na d. 27 Czerwca (9 Lipca) 1847 r.

W końcu czyni się wyraźna wzmianka, że Wierzchy, jako wyjęte z pod zajęcia, nie będą należały do licytować się mających przyległości dóbr Łasku; a prócz tego że w posiadaniu dzierżawnem folwarku Łask z dworem zwanym Zamek, folwarku Barycz i Wiewiorczyn, z czynszami daninami i osepami od samych włościan рrzуpadającemi z propinacyą w M. Łasku oberżą przed kościołem propinacyą na Kolumnie, Anielinie, Utracie, Rokitnicy, Teodorach i Maurycy, znajduje się na teraz Ludwik Lipowski z mocy kontratku d. 20 Czerwce (2 Lipca) 1844 r. między Józefem Szaniawskim w imieniu własném, jako opiekunem nieletnich Domżalskich i pełnomocnikiem niektórych sukcessorów po niegdy Piotrze Czołchańskim przed Rejntem Okręgu Szadkowskiego Szczawińskim zeznanym do Sgo Jana Chrzciciela 1847 r. prolongowanego, do Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. kontraktem między temiż osobami w d. 25 Listopada (…* Grudnia) 1844 r. przed Pisarzem Aktowym Królestwa Polskiego Tomaszem Rudnickim zeznanym, że nareszcie wyexmitowani z dobr Łasku łącznie z byłym administratorem Edwardem Kręskim w końcu miesiąca Lipca 1846 r. dzierżawcy Walenty Kęszycki, Maciej Sulmierski, Mateusz Bardzki i Tomasz Kanigowski dotąd służących im dzierżaw na powrót nie objęli.

Licytacya rozpocznie się od summy rs. 148673.

Dnia 21 Сzerwca (9 Lipca) 1847 r. nie przyszedł termin ostatecznego przysądzenia do skutku z przyczyny, że wyrokiem d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1847 r. w Sądzie Appellacyjnym Królestwa Polskiego zapadłym, nakazano sporządzenie taksy dóbr Łasku. Wyrok ów Sądu Appellacyjnego takiej tylko uległ zmianie, iż wyrokiem IX. Departamentu Radzącego Senatu z d. 13 (25) Października 1847 r. relacyą biegłych na to naznaczono ,,czy rewizja taksy w r. 1824 sporządzona, odpowiada obecnemu stanowi rzeczy i czy wartość dóbr w tej rewizyi wynaleziona jest obecnie wyższą?” .

Podług relacyi tej przez biegłych Franciszka Kosińskiego, Тоmaszа Borzędzkiego i Władysława Suchorskiego, w r. 1849 wygotowanej i do biura Pisarza Tryb. Cyw. Gub. Warszawskiej w Kaliszu złożonej, wynosi wartość dóbr Łasku z przyległościami z wyłączeniem wsi Wierzchów rs. 230006 k. 18 rozpocznie się więc licytacya od summy rs. 153337 czyli złotych polskich 1,022246 groszy 20.

Od Sgo Jana Chrzciciela 1849 r. do Sgo Jana Chrzciciela 1852 r. wydzierżawione zostały dobra Łask z przyległościami przez Towarzystwo Kredytowe Waleryanowi Zagrodzkiemu, a ten poddzierżawił je w oddziałach różnym osobom.

Wyrokiem dnia 11 (23) Maja 1850 r. w Trybunale Cywilnym Gubernii Warszawskiej w Kaliszu z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Przed terminem do ostatecznego przysądzenia na d. 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. naznaczonym, wystąpili małżon. Rudniccy Potoccy, małż. Chmielińscy i Pelagia Domżalska na przeciw Edwardowi Kręskiemu z dwoma sporami incydentalnemi, a mianowicie z pierwszym o unieważnienie postępowania subhastacyjnego, po terminie temczasowego przysądzenia dokonanego, tudzież o uchylenie sporządzonej taxy i nakazanie nowej, zaś z drugim o wstrzymanie odbycia terminu ostatecznego przysądzenia aż do prawomocnego rozsądzenia sporów o taxę zachodzących.

Co do pierwszego oddaleni zostali w zupełności Incydentalnie skarżący wyrokami trybunału Kaliskiego daty 7 (19) 8 (20) Сzerwcа 1850 r. Sądu Appellacyjnego daty 14 (26) 16 (28) Czerwca 1851 r. i Rządzącego Senatu Departamentu IX. daty 29 Stycznia (10 Lutego) 30 Stycznia (11 Lutego) 1852 r. tak iż obecnie pod względem zasady do odbycia licytacyi w terminie ostatecznego przy sądzenia rzecz stanowczo i ostatecznie jest rozstrzygniętą, a co do drugiego oddalono w prawdzie również incydentalnie skarżących wyrokiem Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. lecz wyrokiem Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca 1881 r. uchylono ów wyrok Trybunału Kaliskiego i postanowiono, że ostateczne przysądzenie dóbr Łasku przed rozsądzeniem sprawy o detaxacyą dóbr miejsca mieć niemoże.

Lubo więc Edwardowi Kręskiemu służyłoby jeszcze prawo odwołania się do wyroku Sądu Appellacyjnego daty 15 (27) Czerwca r. 1851 do Rządzącego Senatu i domaganie się aby wyrok Trybunału Kaliskiego daty 23 Czerwca (5 Lipca) 1850 r. zasądzający mu dobra Łask z wszelkiemi przyległościami za summę 166000 rs. ostatecznie na własność w swej mocy był utrzymanym: przecież postanowił Edward Kręski poprzestać na owym wyroku Sądu Appellacyjnego i postarać się o nowу termin do odbycia ostatecznego przysądzenia. Wyrokiem tedy dnia 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r. w Trybunale Kaliskim z illacyi zapadłym, wyznaczony został termin do ostatecznego przysądzenia dóbr Łasku z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na d. 18 (30) Czerwca 1852 r: o godzinie 10 z rana w miejscu zwykłych posiedzeń Trybunału Cywilnego Gubernii Warszawskiej w Kaliszu.

Kalisz d. 30 Kwietnia (12 Maja) 1852 r.

Wojciech Śliwiński.

*nieczytelne

Łódzki Dziennik Urzędowy 1927 nr 25

WYKAZ

wydanych odpisów kart ewidencyjnych w kwartale III. 1927 r. w Starostwie Łaskim.

Karta ewidencyjna za Nr. 96-IV, wystawiona dn. 3.6. 1924 r. Włodarczykowi Stanisławowi, zam. we wsi Krzucz, gm. Łask. — Dupl. wyst. dn. 21.7 1927 r.

Kierownik Starostwa: (—) Wallas Jan.

Obwieszczenia Publiczne 1927 nr 96

Wydział cywilny sądu okręgowego w Łodzi niniejszem obwie­szcza, że Joanna Ignatowicz, Antoni Ignatowicz i Marja Ignatowicz, w skardze powodowej, wniesionej przeciwko sukces. Józefa Przybyl­skiego — Marjannie Przybylskiej, Annie Sumigaj, Antoniemu Przybyl­skiemu, Marcinowi Przybylskiemu, Cecylji Szalewskiej, Janowi Przy­bylskiemu i Stanisławowi Przybylskiemu, powołując się na odpisy ak­tów not., proszą sąd okręgowy w Łodzi o mianowanie nad majątkiem po Józefie Przybylskim kuratora, wyrugowanie pozwanych z zajmowa­nej przez nich osady Nr. 6 we wsi Krzucz, gm. Łask, zasądzenie od po­zwanych na rzecz powodów kosztów sądowych i za prowadzenie spra­wy oraz o zaopatrzenie wyroku rygorem natychmiastowej wykonal­ności.

Niniejszem sąd okręgowy w Łodzi, na zasadzie art. 275, 293, 298, 299, 301, 309, 3091 U. P. C., wzywa pozwanego Antoniego Przybylskie­go, z miejsca pobytu niewiadomego, aby pod skutkami w art. 310 i 311 tejże ustawy przewidzianemi, w ciągu 4 miesięcy od dnia ogłoszenia niniejszego wezwania, stawił się osobiście lub przez pełnomocnika w kancelarji wydziału cywilnego sądu okręgowego w Łodzi przy ulicy Stef. Żeromskiego 115, i wskazał wybrane przez siebie miejsce za­mieszkania prawnego. (Nr. spr. 1133/27). 

Rozwój 1928 nr 101

Kronika policyjna,

Wóz rozjechany przez pociąg

Pod Utratą obok stacji Łask miał miejsce niezwykle tragiczny wypadek.

Przez tor kolejowy przejeżdżał wóz na prowadzony przez mieszkańca wsi Krucze, (pow. łaski) Józefa Minjasa.

W chwili gdy furmanka, na której prócz Minjasa znajdowało się pięcioro dzieci mijała przejazd kolejowy w błyskawicznem tempie nadjechał pociąg.

Skutkiem zderzenia Minjas zabity został na miejscu zaś ciężko ranne dzieci przewiezione zostały do szpitala.

Łódzki Dziennik Urzędowy 1933 nr 20

ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŁÓDZKIEGO

z dnia 28 września 1933 r. L. SA. II. 12/13/33.

o podziale obszaru gmin wiejskich powiatu łaskiego na gromady.

Po wysłuchaniu opinij rad gminnych i wydziału powiatowego zgodnie z uchwałą Wydziału Wojewódzkiego z dnia 15 września 1933 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 294) postanawiam co następuje:

§ 1.

IX. Obszar gminy wiejskiej Łask dzieli się na gromady:

5. Krzucz, obejmującą wieś Krzucz.

§ 2.

Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Staroście Powiatowemu Łaskiemu.

§ 3.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Łódzkim Dzienniku Wojewódzkim.

(—) Hauke-Nowak

Wojewoda.

 

Głos Chłopski 1949 nr 222

ZMP w obronie wyzyskiwanych parobków
„Józek-Znajda" będzie się uczył
Wszyscy od najmłodszych lat nazywali go Józek, — „Józek -Znajda". I on sam właściwie nie pamięta ani swych rodziców, ani nazwiska.Najwcześniejszym
wspomnieniem, jakie wyławia pamięcią z przeszłości jest czerwony dom, kominy fabryczne, wąsaty chłop, droga i gęsi na pastwisku. A potem przez całe 18 lat ciężka praca parobka u gospodarzy wiejskich. U jednych było „lepiej", u innych gorzej — jak popadło.
Ale najgorzej miał Józef u ostatnich. Sroga bieda doskwierała Józkowi, gdy poszedł na służbę do Stanisława Matczaka, we wsi Ochlaniew, gminy Łask. A było mu źle, gdyż Matczak był wyzyskiwaczem.
Od świtu do nocy tyrał Józek w polu oraz przy oprzątaniu bydła i świń. Matczak nie był bogaczem. Ot, średniorolny chłop, który otrzymał poniemieckie gospodarstwo, a jednak był wyzyskiwaczem.
Józef pracował u niego przez półtora roku. Po całodziennym trudzie układał się w stajni pod żłobem, wsłuchując się w burczenie pustego żołądka i obkładając spękane ręce liśćmi „babki".
— Tu cię już przyniosło, psia-paro — darmozjadzie, znajdo pieroński! — wrzeszczał Matczak wyciągając chłopaka z legowiska.
— „Uwali się psiajucha, a sieczka dla konia nie urżnięta!... I Józek dostał parę kuksańców. Często obrywał parobek lanie, ale tym razem Matczak kipiał złością i okładał niemiłosiernie pięścią plecy i głowę chłopaka. W końcu pchnąwszy go przed siebie wyszedł ze stajni, z gniewem: — Portki to umiał wziąść, a do roboty to go nima". Tymi „przechodzonymi portkami zastawiał się zawsze", gdy Józek śmiał upomnieć się o zapłatę.
Drogo odcierpiał Józek za nie narżnięcie sieczki. Przez dwa tygodnie z rozbitego ucha ciekła materia, a podbite oczy świeciły sińcami. Wreszcie nie wytrzymał i porzucił wyzyskiwacza, który na pożegnanie pomacał mu pięścią żebra i chciał odebrać portki. Za półtora roku harówki otrzymał tylko... spodnie i sińce na całym ciele.
Poszedł Józek szukać roboty.
Stefan Sodakierski w Krzucu w powiecie łaskim wydawał się początkowo dobrym człowiekiem. Nie bił, płacił pieniądze, ale...
Już po kilku miesiącach zawołał Józka i mówi: — Wiesz, ty mnie za dużo kosztujesz — 2.500 złotych bez wyżywienia i ubrania. Teraz ja ci będę dawał przyodziewek i życie, a pieniądze sobie zatrzymam.
I tak zostało. Robił chłopak do późnej nocy, nieraz o głodzie w podartym, po gospodarzu, ubraniu. Nie dojadł, nie dospał, a jak zachorował to nie miał się kto nim zając, bo przecież nie był ubezpieczony.
I byłby może żył nadal tak w biedzie i wyzysku, gdyby nie Związek Samopomocy Chłopskiej i Związek Młodzieży Polskiej, który dowiedziawszy się o niedoli Józka, zainteresował się jego losem i wziął go pod swoją opiekę. Józek półanalfabeta pójdzie do szkoły, będzie się uczył i wychowywał na dobrego i świadomego obywatela, rozumiejącego ideę walki z wyzyskiem człowieka przez człowieka.
Józek został wydarty z rąk wyzyskiwaczy. Ale na tym nie koniec. Tak Gm. Rada Narodowa jak i odpowiednie władze powinny natychmiast wszcząć dochodzenie przeciwko obu wyzyskiwaczom i zmusić ich do wypłacenia należności za cały okres pracy chłopca oraz zmusić ich do wstecznego ubezpieczenia go w Ubezpieczalni Społecznej.
(Jot)