Jaskinia Samsonowicza, jaskinia znajdująca się w gminie Działoszyn, obok wsi Węże, w granicach Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Jest ona jedną z atrakcji Rezerwatu przyrody Węże.
Jaskinia Samsonowicza zaznaczona na mapie z 1965 r.
JASKINIA SAMSONOWICZA 25.07.2020.
Opis drogi dojścia do otworu
Do jaskini dochodzimy idąc od osady Węże w kierunku północnym. Droga asfaltowa kończy się przy zabudowaniach osady, dalej prowadzi droga gruntowa. Po przejściu (od Wężów) około 300 m z prawej dołącza niebieski szlak turystyczny, idziemy jeszcze kilkadziesiąt metrów drogą, po czym skręcamy tak, jak prowadzi szlak, na drogę biegnącą w lewo (na zachód) i dalej idziemy za znakowaną ścieżką, przez łąkę, potem lasem, podchodzimy na wzniesienie Zelców, mijamy symboliczną kapliczkę i dochodzimy do drogi już na wierzchowinie. Tam idziemy na zachód, przez łąkę na zalesione zbocze. Obszerna studnia znajduje się około 30 m od granicy lasu. Wejście do jaskini wymaga pokonania 5 metrowego progu, częściowo skalnego, który szczególnie po deszczu może być trudny do przejścia, należy więc przy schodzeniu zabezpieczyć się używając liny do asekuracji.
Opis jaskini
Do jaskini dochodzimy idąc od osady Węże w kierunku północnym. Droga asfaltowa kończy się przy zabudowaniach osady, dalej prowadzi droga gruntowa. Po przejściu (od Wężów) około 300 m z prawej dołącza niebieski szlak turystyczny, idziemy jeszcze kilkadziesiąt metrów drogą, po czym skręcamy tak, jak prowadzi szlak, na drogę biegnącą w lewo (na zachód) i dalej idziemy za znakowaną ścieżką, przez łąkę, potem lasem, podchodzimy na wzniesienie Zelców, mijamy symboliczną kapliczkę i dochodzimy do drogi już na wierzchowinie. Tam idziemy na zachód, przez łąkę na zalesione zbocze. Obszerna studnia znajduje się około 30 m od granicy lasu. Wejście do jaskini wymaga pokonania 5 metrowego progu, częściowo skalnego, który szczególnie po deszczu może być trudny do przejścia, należy więc przy schodzeniu zabezpieczyć się używając liny do asekuracji.
Opis jaskini
Jaskinia to studnia krasowa na płaskim, zalesionym, północnym zboczu Góry Zelce. Jej maksymalna głębokość wynosi 5,5 m. Ściany od W i E są pionowe, ściana S częściowo przewieszona, a południowa to 5 metrowy, częściowo skalny, stromy próg. Dno jest nierówne, nachylone do środka, ku S pokryte gruzem wapiennym z fragmentami brył kalcytu. Studnia na górze ma wymiary 8 x 5 m. a na dnie 4 x 2,5 m. Z dna studni niski na 1 m, dwumetrowy przełaz doprowadza do poprzecznego korytarza o długości 9,5 m, rozwiniętego na pionowym pęknięciu i fudze międzyławicowej. Występują w nim 3 duże kotły wirowe rozwinięte w stropie, osiągające 2,5 m wysokości i 1 m średnicy. Na końcach korytarza znajdują się kominki, rozwinięte na szczelinach o wysokości 2,7 m. Dno pokrywa gruz wapienny, bryły skruszonych polew naciekowych i duże płyty wapienne. Korytarz o szerokości do 2,5 m przechodzi ku południowi w 1,5 m studnię zasypaną gruzem i blokami wapiennymi. Ściany korytarza są bardzo skorodowane, z licznymi wżerami i jamami (gąbczastość krasowa), miejscami występują resztki polew z krystalicznego kalcytu.
Jaskinia o genezie krasowej powstała w wapieniach skalistych górnej jury (środkowy oksford). Na ścianach występują liczne formy erozyjne, powstałe w warunkach freatycznych, takie jak kotły wirowe w stropie korytarza, liczne jamy, kanały i gąbczastość krasowa. Widoczny jest wyraźny związek ich genezy z pionowym pęknięciem o kierunku W-E. Jaskinia stanowi fragment większego systemu kanałów cyrkulacji krasowej obecnie niedostępnych, ich istnienie potwierdziły badania geofizyczne.
Nacieki w jaskini w większości zostały zniszczone przez wydobycie kalcytu a później brekcji zawartej w warstwach polewy naciekowej. Niewielkie stalaktyty znajdują się pomiędzy płytami wapienia w korytarzu. Na ścianie zachodniej w studni wejściowej zachowały się resztki poziomych warstw polewy naciekowej ze słupami grubokrystalicznego kalcytu.
Namulisko z jaskini zostało prawie w całości usunięte. Obecnie na dnie studni znajduje się gruz wapienny z okruchami nacieków i szczątkami organicznymi, a głębiej większe bloki i płyty wapienne z gruzem.
Wyeksploatowane namulisko miało około 8 m miąższości, w nim znajdowały się 4 warstwy kalcytu naciekowego i czerwonych ilastych piaskowców zawierające niezwykle bogatą, plioceńską faunę - głównie drobnych kręgowców. Wydobyty materiał opracowywany przez wiele lat był podstawą do powstania wielu publikacji. Z całego profilu geologicznego opracowano ponad 100 gatunków kopalnych kręgowców lądowych. Na stanowisku Węże I (wczesny pliocen - Ruscinian, MN 15, późny pliocen - Villanian, plejstocen) stwierdzono występowanie szczątków: Amphibia, Reptilia, Aves, Insectivora, Chiroptera, Lagomorpha, Rodentia, Carnivora, Perissodactyla, Artiodactyla.
Jaskinia jest wewnątrz wilgotna. W studni na dnie wyczuwa się przewiew. Światło sięga dna studni.
Na ścianach wejściowej studni i częściowo jej dnie występują mchy i porosty. Niezwykle licznie występuje zanokcica skalna Asplenium trichomanes L.
Wewnątrz zaobserwowano pajęczaki i szczerbówkę ksieni Scoliopteryx libatrix (09.2008 r.).
Historia badań
Jaskinię odkryto podczas poszukiwań kalcytu w 1933 roku, kiedy to na gruncie gospodarza Rocha Jarząba odkryto kocioł krasowy wypełniony „skamieniałymi kośćmi”. Powiadomiony o tym został geolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego Jan Samsonowicz, który wydobył stamtąd, w tym samym roku, około 11 ton brekcji kostnej, którą zdeponowano w Muzeum Ziemi w Warszawie. W latach 1951 i 1952 wydobyta została reszta warstw z brekcją kostną przez pracowników Zakładu Paleozoologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Pozostała po wykopaliskach studnia, niezabezpieczona trwa do czasu sporządzania aktualnej inwentaryzacji.
Żródło informacji: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/1304
