Inwentarz Kobierzycko (1832)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wojciecha Morkowskiego z Warty z roku 1832, akt nr 189. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
"Działo się na gruncie wsi Kobierzycka w zabudowaniu dworskim dnia trzydziestego lipca 1832 r."
Tego dnia do wzmiankowanej wsi przybył Podsędek Powiatu Wartskiego Anastazy Dzierożyński, zastępujący nieobecnego Rejenta Wojciecha Morkowskiego.
Wśród osób, które stawiły się w Kobierzycku był teraźniejszy ich dzierżawca Xawery Mellerowicz. Na jego życzenie zastępca Rejenta przystąpił do opisania stanu dóbr Kobierzycka.

Kobierzycko na Mapie Kwatermistrzowskiej.

Wieś Kobierzycko położone iest w pcie Wartskim, Obwodzie i Woiewództwie Kaliskim, należy do parachii Wróblewa, graniczy z ościennemi wsiami na wschód z wsią Kościerzynem, na zachód z Słomkowem Suchym, na południe z Wróblewem i Ocinkiem, na północ z Sędzicami, odległa od miast Błaszków mila, od Sieradza mila i tyleż od Warty, a od Kalisza woiewódzkiego miasta o mil cztery, granice są pewne i niezaprzeczone w żadnym punkcie oprócz pastwiska spólnego na Błoniach od strony wsi Sędzic od czego taż wieś wspólnie z Kobierzyckiem ma prawo od dawna, nic więcey wspólnego z innemi dziedzinami niema.- Liczba włościan półrolników zagrodników, komorników i komornic, niemniey ich powinności inwentarskie, zaciągi gruntowe i wszelkie zakłady są osobnem wykazem, które się tu dołącza do opisu stanu dóbr obięte co do brzeziny i olszyny takowa wprawdzie dawniey iak się z znaków do dziś dnia istnieiących okazuie exystowała lecz dzisiay wcale nieexystuie. Jest oprócz tego w wsi kuźnia obsadzona i przez kowala, który ma sobie oddane statki rzemieślnicze gruntowe miech, kowadło, szrubsztak, szparug, według oświadczenia więc Walentego Owczarskiego kowala resztę narzędzi kowalskich to iest czworo kleszczy, nogleize? od śrub, szpicamer ieden, obcęgi iedne, śrubel ieden, szporengi trzy, gozdzownicy trzy przez poprzedniego dzierżawcę Wgo Leona Urbanowskiego zabrane zostały i wcale na gruncie nieexystuią.
Jest propinacya w karczmie iedna, drugi w gościńcu zaiezdnym. Jest młyn wietrzny obsadzony młynarzem kontraktowym, którego powinności i należność kontrakt obeymuie.
Znayduią się dwa stawy ieden za ogrodem owocowym, a drugi w pasterniku.- Gdy więcey w ogólności co do stanu dóbr tych do nadmienienia niebyło przystąpiono do opisania budynków dworskich.
Dwór drewniany z bali rzniętych na fundamentach murowanych podniesiony z trzyma kominami massiv wyprowadzonemi szkódłami dubeltowo pokryty frontem na wschód obrócony w dobrym dosyć stanie, opasany iest wprawdzie baryerami, lecz te są zupełnie zgniłe. Wchodząc do dworu drzwi stolarską robotą gwozdziami wybite, fugowane, z zamkiem, kluczem, antabami, zawiasami i podobnież na wylót z sieni wiodące w dobrym stanie znayduią się. Wchodząc z sieni po prawey ręce przez drzwi dubeltowe stolarską robotą z zamkiem, kluczem, zawiasami i antabami opatrzone znayduią się. Sala w którey iest okien trzy, w których sześć szyb są stłóczone, podłoga w dobrym stanie, sufit niedokończony czyli niewyrzucany.- Z tey naprost idąc iest garderoba o iednym oknie w którym trzy szyby stóczone? bez pieca i komina, sufit i ściany w cale niewyrzucone i z tegoż? w lewo idąc podobna garderoba druga również o iednym oknie w którey pięć szybek małych uszkodzonych, od ścian zaś wapno odpadło. Daley idąc ku prawey stronie ku zachodowi iest korytarzek wązki, ciemny, z którego wchod iest do pokoiku o iednym oknie i kominie z piecem czyli ruskiem piecem będący, szyb u okna brakuie dwóch, u góry komin zdezelowany, zamki z kluczem w niey dobre, prócz ścian z których wapno obleciało. Wychodząc na powrót z tego pokoiku i idąc daley tymże  kurytarzem iest kuchnia także o iednem oknie, w którey ogniska murowane w złym stanie. W kuchni iest mały pokoik dla kucharki o iednem oknie, w którym trzy szyby stłuczone, drzwi w prawdzie są w dobrym stanie, lecz u takowych to iest od kuchni i pokoiku brakuie zamków. Wracaiąc? po lewey stronie są podobne drzwi iak do sali w dobrym stanie z zamkiem i kluczem opatrzone prowadzące do pokoiu o dwóch oknach z których iedno uszkodzone wytynkowanego z szufitem, gdzie piec kuminowy w szachy z kachli polewanych białych w miernym stanie, okna i posadzki w dobrym stanie naprzeciw prowadzą do pokoiu drugiego bawialnego, który podobnież iak pierwszy o dwóch oknach z piecem w kolumne kaflowym i kominkiem w szachy iak pierwszy tynkowany, drzwi, zamki, podłoga i okna w dobrym stanie. Z tego pokoiu po prawey stronie na bok prowadzą drzwi podwóyne do pokoiu sypialnego o iednym oknie gdzie piec z drzwiczkami żelaznemi z kachli, posacka, zamki, klucze, antabki i sufit w dobrym stanie. Znowu z tego pokoiu wchodzi się do garderobki o iednym oknie, z których iedna uszkodzona bez pieca i komienka. Z tego do pokoiu dla dzieci przeznaczonych z dwóma oknami w których cztery szyby stłóczone, zaś piec z drzwiczkami żelaznemi, podłogi i ściany w dobrym stanie. Wchodząc z ostatniey garderóbki, czyli pokoiku dziecinnego, na korytarzu ciemny podobny iak po prawey stronie są drzwi proste niskie prowadzące do sklepów, których iest trzy zupełnie murowanych. Sklepy te zupełnie są porysowane przy okienkach, zaś cegła odpadła, grożą upadkowi. Pod tymże pod murowanem dworem znayduią się szkoble lecz bez kłótek i kluczy. Po tey samey lewey stronie prowadzą schody na gurę, która zamyka się dziś na szkobel żelazny przez Wgo Mellerowicza z kłutką jego własną urządzony. Idąc po schodach w dobrym stanie będących pod dachem są po obu stronach pokoiki  iuż to po prawey stronie ieden pokoik o dwóch oknach, w których znayduie się pięć szyb stłóczonych z piecem kachlowem na nóżkach, daley z tegoż pokoiku iest garderobka bez pieca i kominka. Po lewey stronie wchodząc na gurę są podobnym sposobem iak po prawey stronie pokoiki garderobka bez pieców i kominów  w którym w szyi u pieca blacha od zamykania wyięta, komin duży u góry od zacieku zruynowany, dach zdezelowany potrzebuie znaczney reperacyi, ściany z tymku opadłe, okiennice do okien w całym zabudowaniu dworskim znayduie się trzynaście. Następnie idąc do browaru stan jego znaleziony w tym sposobie po nadedrogą z podwórza wychodząc po lewey stronie ku stawkowi exystuie browar. Ten iest z bali rzniętych w węgły stawiany, stary, dach tego browaru w całości iest zdezelowany, szczyty z obu stron pochylone i znaczney reperacyi potrzebuiące. Wchodząc do browaru znayduią się drzwi bez zawias z skoblem i z wrzeciądzem. Wszedłszy iest mieysce do piwa robienia, kotlyna onego zupełnie zruynowana, tam w niey znayduie się kociołek koprowy, stary, wypalony, iednę beczkę tylko w sobie trzymaiący, wmurowany, trzy kadzie od piwa robienia z tych iedna bez obręczy, a dwie po iedney żelazney obręczy maiące, beczek sztuk dwanaście starych, różnych pomnieyszych i więkrzych rynięków do lania i przeliwania iak również konewek brakuie, kosz do chmielu i wybierka do żadnego użytku niezdatne. Po lewey stronie podłogi niemasz tylko w mieysce tey znayduią się doły, u dwóch okien brakuie sześć szyb, piec wcale nie exystuie a lubo w mieyscu tegoż znayduie się komin, przecież takowy do użytku iest nie zdatny, sófitu żadnego niemasz, koryt brakuie, zgoła izba ta iak się zastępca Rejenta przekonał naocznie ....kami przeistoczoną została na olearnią, a zatem komory i zamknięcia żadnego w niey niemasz. Za browarem tem znayduią się stumie? bez węborka z prętem i obręczami żelaznemi brakuie.
Gorzelnia wewnątrz zupełnie zruynowana, drzewo zgniłe, przyciesie, kozły, belki, dach, komin, także w całości zdezelowany grozi niebezpieczeństwem ognia do reperacyi użytku niezdatne, a ieżeli reperacya przedsięwziętą zostanie, tedy musi nastąpić z wielkim nakładem kosztów. Dwa garce koprowe łatane wypalone do użytku niezdatne, ieden trzymaiący w sobie beczek trzy, a drugi dwie, obydwa wiednakim stanie, dwie rurnice u których drzewo zupełnie zgniłe do użytku wcale niezdatne, z drybusów nie znayduie się żaden, albowiem w mieyscu tych Wny Urbanowski zostawił tylko trzy wanny, czyli zaciery dziesięcio wirtelowe. Każda wanna po trzy obręcze żelazne maiąca, półsądków pięć starych, konwi żadnych, blacha lana w dobrym stanie, rynn siedm do lania i przelewania wody zdezelowane i zgniłe, studnia przed gorzelnią będąca dosyć w dobrym stanie znayduie się. W tyle tey gorzelni miał exystować iak to poprzedni spichrz wykazuie chlew z bali w węgły budowany i chlewiczek lecz dziś budynki te nieexystuią z powodu z palenia się ich. Odchodząc od mieysca spalonych budynków wgłęb podwórza po prawey stronie wbliskości stoią chlewy dla trzody przed weyściem iest wystawiony płot, lecz zruynowany od dołu z desek, a wyżey w sztachety podobnież zdezelowany, gdzie znayduią się wrota rozdwaiaiące się na żelaznych zawiasach pręgłem zapieraiące się. Wszedłszy za płot znayduie się ślad wybrukowania gdyż kamienie od tegoż bruku niegdzie daią się widzieć. Udawszy się w prawo znayduią się pod iednem dachem dwa chlewiki, drzwi dwoie na zawiasach żelaznych, zamknięcie i wrzecięc, w poprzek znayduią się trzy chlewiki, drzwi zamykane na szkobel z żelaznemi zawiasami, w chlewikach tych brakuie w dwóch sufitu. Daley znowu obok dwa chlewiki z takimże zamknięciem iak i poprzednie, lecz bez sufitu. W chlewach tych brakuie znaczna część podłogi, a w niektórych mieyscach przyciesie zgnite. Postępuiąc daley po tey samey połaci i w bliskości stoi kórnik z bali rzniętych słomą pokryty potrzebuiący znaczney reperacyi. Przy wstępie? idąc od poprzednio opisanych chlewów znayduią się drzwi dubeltowe duże. Wchodząc do tegoż kurnika znayduią się tak po prawey iak po lewey stronie przegrodzone po trzy komórki, sufitu brakuie i w niektórych mieyscach podłoga poodrywana. Drzwi na zawiasach żelaznych i z zamknięciem żelaznem opatrzone w dobrym stanie. Udaiąc się od kurnik ku dworowi stoi szpicherek z bali słomą pokryty do którego znayduią się drzwi z należytem porządkiem. Budynek ten iest w średnim stanie. Wracaiąc się od tego budynku w linią iak kurnik stoi niedaleko tegoż kurnika stoi budynek duży z bali rzniętych stawiany słomą i iednem szorem od dołu szkudłami pokryty, szor ten zdezelowany, te szkódły pogniły.
W końcu od kórnika znayduie się wystawa. Frontem idąc tego budynku exystuią drzwi na zawiasach żelaznych z przyzwoitem zamknięciem do stayni dla koni. Staynia ta środkiem kamieniami wybrokowana, a po obuch stronach dylami wydelowana, w dobrym stanie, sufitu brakuie. Żłoby znayduią się w prawdzie po obuch stronach z drabkami lecz mniey do użytku zdatne, skrzyni od obroków żadnych nie masz. Na tey stayni znayduie się także sypanie. Daley idąc znayduie się staynia dla wołów, w którey iest do połowy sufit. Za tą wolarnią exystuie staynia dla koni cugowych, w którey żłoby do użytku niezdatne znayduią się. Za tą staynią w końcu teyże znayduie się krowialnia duża do którey dwoie drzwi do wchodu znayduią się. Następuiąc daley w tym samym fruncie iak i poprzedni budynek zaraz w bliskości stoi stodoła stawiana od dołu z bali a reszta ściany w strychulce gliną wylepione słomą pokryte. Od narożnika pierwszego znayduią się dwoie wrót do szopy z których iedna na zamek zamyka się kluczem, w średnim stanie, lecz bez podłogi. Daley wrota do stodoły którey tak iak pierwsze wrota na zamek kluczem zamykaią się, na tey stodole iest oraz sypanie. Cały ten budynek iest w średnim stanie. W tym samym fruncie stoi zaraz w bliskości owczarnia duża stawiana iak i poprzednia stodoła od dołów w bale, a resztę ściany w strychulce gliną wylepiane. Dach iest słomiany potrzebuie znaczney reperacyi od dołu. Taż owczarnia kilku szorami szkódeł iest wybita, lecz szkódeł częścią brakuie a częścią pogniłe. Budynek ten zupełnie grozi niebezpieczeństwem upadku iego bez znacznych kosztów reperacyi owce wpędzane bydź nie mogą, albowiem owczarnia ta pomimo exystuiących podpór w kierunku ku wschodowi zupełnie pochyliła się, drzewo w strychulcach będące pogniłe, przyciesie także zgniłe, ogulnie mówiąc budynek ten za nakładem znacznych kosztów może bydź zdatny do użytku do nieiakiego czasu. Z strony podwórza na przeciw owczarni iest w prawdzie ślad exystuiącego płotu lecz łaty poodrywane i dziś tylko kilka słupów znayduie się.
Za owczarnią exystowała stodoła iedna i obok teyże druga, które przed dwiema laty spaliły się, szczątki spalonego drzewa nieexystuią. W środku placu czworokątnego w bliskości spichrza znayduią się znaki mieysca na którym gołębnik był wystawiony, lecz dzisiay słup tylko z niego spruchniały do żadnego użytku niezdatny znayduie się na gruncie.
Obróciwszy się iuż od stodół a idąc ku dworowi stoi wystawiona drwalnia w bale słomą pokryta z wrotami łamanemi znależytem zamknięciem w średnim stanie znayduiący się.
Postępuiąc daley stoi wystawiony lamus z bali rzniętych słomą pokryty, w którym środkiem wrota, a ku końcom drzwi dwoie z przynależnościami do zamykania bez kłódki. Na górze tego lamusa znayduie się sypanie. Idąc daley stoi szpicherek pomiędzy tym i lamusem stoi kloak bez zamka i chaczyka w średnim stanie. Szpicherek zaś iest stary z bali rzniętych budowany, słomą pokryty, lecz w średnim stanie. Przy tym według poprzedniego spisu miał exystować szpicherek drugi lecz według powziętey wiadomości od włościan takowy rozebrany został.
Podwórze w koło i sady płotami ogrodzone w prawdzie, lecz płoty po nad łąką wcale nieexystuią, na poprzek zaś od stoduł spalonych dworskich znayduie się w mieysce płotu rów zarosły.

Notariusz opisuje dalej stan zboża (żyto, pszenica, jęczmień, owies, len, groch, taterka, ugory nieobsiane, kartofle, kapusta, brukiew).*

* ten punkt nie przepisałem