Inwentarz Rudniki (1817)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1817. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Mapa Kwatermistrzowska

Po śmierci Józefa z Głogowy Kossowskiego, starosty Balkowskiego, Marjanna z Rosenów Kossowska, obecnie wdowa i opiekunka nieletnich swych dzieci z Józefem Kossowskim spłodzonych, mieszkająca w Rudnikach jako Pani dożywotnia, wzywa do siebie pisarza aktowego Jana Strachowskiego w celu opisania stanu dóbr należących do zmarłego dziedzica. Notariusz zjawia się na miejscu 12 maja roku 1817. W skład majątku wchodziły wieś Rudniki, kolonie Przywidz i Osowiec, oraz wsie Dybów i Suchorzyn, Pęczniew, Lubola i Zagórki.

Pisarz aktowy ukończywszy spis inwentarza sądowego przystępuie do opisu stanu dóbr, a nayprzód do opisu stanu dóbr wsi Rudnik połozonych w powiecie Wartskim a woiewództwie Kaliskiem.

Wiezdzając do Rudnik iest droga kosztem JWej Marjanny z Rosenów Kossowskiey Pani dożywotniey wyprostowana przez geometrę i drzewami wysadzona. Na zaieździe do dworu iest mostek z bali z dwoma także z bali zrobionemi ławkami za życia Sp JWo Kossowskiego zbudowany.

W dziedzińcu znayuie się dwór stary, frontem na północ postawiony, drewniany, obmurowany cegłą i wapnem wyrzucony. Przed tym iest ganek, o czterech murowanych filarach. Dach na tym dworze iest szkudłami pokryty, który JWa Pani dożywotnia w połowie swym kosztem na nowo dla dezelacyi pokryć kazała. Kominów na tymże dworze do góry wyprowadzonych iest trzy, dwa dawne, a jeden trzeci przez JWą Dożywotnią Panią wybudowany.

Na wschodzie do tego dworu, z frontu są drzwi podwóyne, stare, zielono malowane, z zamkiem wielkiem i kluczem do zamykania u dołu i u góry także z sztabą żelazną i wrzeciądzem zewnątrz będącemi do mocnego zamykania drzwi. Za temi drzwiami znayduie się sień, w którey posadzka z tarcic, z niey po prawey stronie od wchodu są drzwi podwóyne z tarcic stolarską robotą na zawiasach slosarskich z zamkiem kluczem żelaznemii antabą mosiężną. W tym pokoiu iest okien wielkich o sześciu taflach w każdym oknie dobrych dwa, posadzka z tarcic dawna, dobra, obicie nowe przez JWą dożywotnią Panią sprawione, także sufitt tarcicami podbity, płótnem wyklejony i wraz z piecem i kominem starym przez JWą Panią dożywotnią własnym kosztem wymalowane. Z tego pokoju są drzwi iedne podwóyne z tarcic stolarską robotą wymalowane, z zamkiem, kluczem, antabą mosiężną do apteczki czyli schowania na zawiasach slosarskich, w którey to apteczce iest okno iedno o sześciu wielkich taflach dobre, posadzka i sufit z tarcic dobre. Drugie drzwi podwóyne stolarską robotą z zamkiem, kluczem i antabą mosięzną na zawiasach slosarskich do pokoju drugiego w którym są dwa okna na południe o sześciu taflach wielkich dobre, piec kosztowny przez JWą Panią dożywotnią także komin przezstawiony, sufitt tarcicami podbity i wymalowany. Obicie nowe dane, tudzież lamperye i posadzka w pięknym guście, nowa wyfundowane. Z tego pokoju drugiego iest do innych appartamentów drzwi troje: pierwsze do pokoju sypialnego przez JWą dożywotnią Panią wyrestaurowanego. Z garderoby w którym iest okno dubeltowe w każdym po sześć tafli, piec nowy z cegły, płótnem oklejony, malowany, obicie nowe, sufit wymalowany, posadzka dana i z niego drzwi kryte do garderoby kaplicą zwaney. Drugie kryte z pokoju drugiego do garderoby czyli kaplicy, w którey iest okno iedno z drobnych szyb stare, posadzka i sufit stary. Trzecie z drugiego do pokoju różowym zwanego kosztem JWej dożywotniey Pani wyreperowanego, w którym iest okien wielkich o sześciu taflach dwa sciany w różne drzewa malowane, sufit tarcicami podbity, płótnem wyklejony, wymalowany, piec nowy postawiony, z tego pokoju są drzwi iedne na zawiasach slosarskich z zamkiem, kluczem i antabą mosiężną, podwóyne, do połowy z oknem od góry zrobione, za któremi są schodki do ogrodu w mieyscu skrysowanego[?] starego przysionka z sztachetkami zielono malowanemi, drugie drzwi podwóyne stolarską robotą na zawiasach slosarskich z tarcic, z zamkiem, kluczem i antaba mosięzną do pokoju panieńskim zwaną w którym iest okno iedno o sześciu taflach wielkich, wielkie piec i komin tudzież posadzka i sufit stare, z tego pokoju są drzwi iedne do sionki podwóyne iak wszystkie powyższe zrobione z zamkiem i kluczem oraz antabą żelazną, zaktóremi iest sionka, ztey iedne drzwi poiedyńcze na zawiasach kowalską robotą z zamkiem starem do schowania po prawey ręce będącego od wychodu w którym iest okienko małe posadzka i sufit stary drugie mnieysze podobną robotą iak pierwsze bez klucza i zamku z haczykiem do drugiego schowania, trzecie z tey samey sionki wielkie poiedyńcze na zawiasach kowalskiey roboty na dwór z zamkiem i antabą żelazną bez klucza. U tych drzwi iest wewnątrz sztaba żelazna z wrzeciądzami do mocnego przymykania.

Z sieni dworu tego od frontu na wchodzie są drugie drzwi po lewey stronie do sali w którey iest okien wielkich o sześciu taflach, cztery dobrych, drzwi powyżey wspomniane są stolarską robotą z tarcic na zawiasach slosarskich z zamkiem i kluczem, posadzka i sufit stary, piec nowy kosztem JWey dożywotniey Pani postawiony z cegły angielskiey. Z tey sali są drzwi podwóyne z tarcic na zawiasach slosarskich z zamkiem i kluczem, tudzież antabą mosiężną.

Na ostatek [nieczytelne] z sieni frontowey są drzwi poyedyńcze stolarską robotą na zawiasach z zamkiem i kluczem do kredensa, w którym iest dwa okna poyedyńcze w każdym po trzy tafle w kątach szafki naszkło a w środku przy ścianie szafa nowa przez JWą dożywotnią Panią z zamkiem i kluczem na srebra, faiansy i porcellany sprawiona. Wreście z sieni frontowey są schody dobre na górę, na którey iest astrych dany i nad gankiem pokoik uformowany do niego są drzwi poyedyńcze stolarskiey roboty z tarcic okna dwa dobre zamiast posadzki astrych sufit dobry i kominek mały z cegły postawiony. Kominy wielkie w tym dworze są massiv murowane dobre uwszystkich okien powyżey opisanego dworu iest należne okucie okien tudzież do każdego okna okiennica, a w czterech pokojach paradnych i wsali są oprócz firanek żeluzje przy starych dawne a przy nowo restaurowanych przez JWą Panią dożywotnią nowe.

Ogród. Za tym dworem znayduie się ogród włoski drzewami owocowemi zapełniony, w którym także dwie zalazłe sadzawki się znayduią. Ogród ten przez JWą Panią dożywotnią znacznie poprawiony, rozszerzony, cały ten ogród oparkaniony w słupy dylami w dziedzińcu dworskim znayduie się magazyn murowany o dolney tylko kondygnacyi na skład różnych użytków ekonomicznych wystawiony, do niego iest drzwi z tarcic gwozdziami nabijanych, z zamkiem i kluczami czworo na zawiasach żelaznych, z frontu od wschod iest pokoik uformowany do którego drzwi nad schodkami z tarcic na zawiasach z zamkiem i kluczem. W tym pokojku iest okien z haczykami i zawiaskami o sześciu taflach każde dwa kominek mały. W całym tym magazynie są podłogi z tarcic okno w sieni[?] od wchodu iedno o sześciu taflach w innych są tylko kraty żelazne, pod całym tym magazynem są sklepy trzy, na piwo, wodkę i wino każdy osobnemi drzwiami na zawiasach z tarcic z szkoblami i wrzeciądzami zamykany, od pokojku w tym gmachu będącego iest wyprowadzony na dach komin massiv murowany, dach na tym magazynie iest dranicami pobity, zły, reperacyi potrzebuiący.

Officyny. Obok tego magazynu w stronie na północy stoją officyny, dom drewniany z bali postawiony stary, lecz dobry, na wchodzie do niego z frontu od wschodu będącego są drzwi z tarcic na zawiasach bez zamka i klucza, po lewey stronie od wchodu są dwa pokoje do których drzwi dwoie na zawiasach z tarcic każde z zamkiem i kluczem, okien w tych pokojach iest cztery dobrych po 6 tafli w każdym oknie z okuciem należnem i okiennicami zewnątrz zasuwanemi. W każdym pokoju iest kominek dobry, piec zaś który do obydwóch pokoj był postawiony przez JWą Pania dożywotnią dla swey nieużyteczności skassowany, po prawey stronie do sieni od wchodu są także dwa pokoie u których drzwi na zawiasach z zamkami i kluczami dwoie, okna po sześć tafli w każdem dwa w każdym pokoju iest kominek, pieca w żadnym niemasz, okna są z okuciem lecz okiennica tylko iedna, z sieni są także drzwi do kuchni w którey iest komin massiv wielki do góry wyprowadzony. Pod tym samym dachem iest daley kuchnia do którey drzwi są na zawiasach z tarcic, z klamką i zaporą drewnianą. W tey kuchni iest kotlina do gotowania wielka, komin wielki massiv murowany do góry wyprowadzony wierzchu z szklepieniem. W tey kuchni iest okno iedno z drobnych szyb dobre. Ztey kuchni są drzwi z tarcic na zawiasach do komory w którey iest piec i komin murowany do wielkiego komina wyprowadzony okno iedno z drobnych szyb małe ztey izby są drzwi do schowania w którym iest okno iedno z drobnych szyb małe. Posowa czyli sufit na całym tym pobudynku iest z tarcic częścią z polepą częścią bez polepy. Dach na całych oficynach i kuchni iest szkudłami pokryty, stary, reperacyi potrzebuiący. Od tych oficyn do magazynu murowanego iest parkan z bali w słupy postawiony przy którym iest uformowany karmiczek zdezelowany. Za oficynami i magazynem murowanym nade drogą wielką, ku Warcie idącą był płot z paryżetów[?] czyli młodej sosniony postawiony szkodę borom przynosiący ten przez JWą Panią dożywotnią skassowany a z płaci rzniętych nowych w słupy dębowe ciesielską robotą, inny w liczbie przęseł 20 postawiony.

Wozownie i staynia. Od oficyn ku wschodowi postępuiąc są pod iednym dachem postawione wozownie i staynia cygowa od tych więc oficyn aż do rogu wozowni są sztachety drewniane na fundamentach drewnianych i przyciaskach drewnianych pomiędzy filarami murowanemi w przęsła których w tey długości piętnaście a w środku onych iest brama takąż robotą. Sztachety pomienione wyżey tak w podmurowaniu i filarach iak w drzewie są zdezelowane i potrzebuiące reperacyi rychłey. Wozownie i staynia pod iednym dachem z bali są postawione do wozowni iest wrot podwóynych dwoie na zawiasach z zamkami i kluczami. W wozowni iest podłoga z tarcic zła posowa z drągów układana do stayni cugowey są drzwi z tarcic z tarcic na biegunach z szkoblami i wrzeciądzami. Staynia ta iest z podłogą z bali układana i grodkami na 11ście konii zbudowana .....[nieczytelne] y drabkami przez środek iest przechod i drzwi na tył z tarcic na biegunach z zaporą drewnianą w tey stayni są dwie komorki na rzemienie i obroki. W każdey są drzwi z tarcic na biegunach z szkoblami i wrzeciądzami, posowa na stayni i komorkach iest z starych zrzynów dana. Dach na całey tey stayni z dranic nowy przez JWą Panią dożywotnią dany, od tey stayni w klamrę aż do dworu są sztachety w podobnym gatunku iak powyżey opisane tey samey reperacyi potrzebuiące iak pierwsze w ilości przęseł 14ście, a pomiędzy niemi dwie bramy podobnegoż gatunku, iedna podwóyna do ogrodu, druga podobnaż na podwórze gospodarskie, czyli około stajen fornalskich. Oprócz powyżey opisanych sztachet iest ieszcze tegoż samego gatunku w powyższe dworu do magazynu murowanego sztachet przęseł sześć również reperacyi potrzebuiących pomiędzy któremi iest do ogrodu fortka w takim rodzaju na zawiasach z zamkiem i kluczem, i tym spososobem dziedziniec cały iest obsztachetowany.

Lamus, szklep. Za murowanym magazynem w ogrodzie iest stary lamus, u którego drzwi na zawiasach z tarcic. Ten lamus iest z bali postawiony, stary, dach na nim z dranic się znayduie przy nim są szklepy na włoszczyznę w ziemie wykopane oddylowane wewnątrz i ziemią przywalone na paryżoty[?].

Staynie fornalskie. Za bramą w sztachety będącą przy stayni cugowey iest podwórze gospodarskie od południa parkanem z dyli od ogrodu od wschodu i północy płotem nowem z płaci rzniętych w słupy dębowe robotą ciesielską kosztem JWey Pani dożywotniey obgrodzone, w którym sie znayduią trzy staynie fornalskie i iedna wozownia na wozy i inne porządki. Pierwsza staynia fornalska ma drzwi na biegunach z tarcic z zaporą drewnianą, podłoga z zdyli i w niey iest komorka na obroki....[nieczytelne] z złobem i drabka , na posowie drągi układane. 2ga staynia ma drzwi z tarcic na biegunach z zaporą drewnianą, w niey iest podłoga z dylów olszowych z złobem i drabką. Posowa na tey stayni z różnych starych dylów układana. Po tey stayni następuie wozownia do którey wrota podwóyne z tarcic. Na tey wozowni nie masz żadney posowy, a po tey następuie 3cia staynia u którey drzwi z tarcic na biegunach z szkoblem i wrzeciądzami. W tey stayni iest podłoga z dyli, w niey są także dwa złoby i dwie drabki. Dach na całym tym pobudynku iest z dranic, zły, reperacyi czyli nowego dania potrzebuiący.

Z podwórza powyższym sposobem opisanego iest zrobiona droga do folwarku i innych pobudynków gospodarskich, po lewey stronie tey nowo przez JWą dożywotnią Panią zdziałaney drogi iest ogród dworski na warzywa, z prawey zaś strony iest pasternik dla cieląt płotem obgrodzony, postępuiąc daley ku folwarkowi iest stawek który nie ma dobrego upustu i takowego dla zakonserwowania ryb potrzebuie. Nad tym stawkiem JW Pani dożywotnia groble swym kosztem poprawić kazała i drzewami wysadzić.

Folwark. Za tym stawkiem stoi folwark frontem na pułnoc postawiony do którego są drzwi podwóyne z tarcic na zawiasach z zasuwą drewnianą. W sieni po prawey stronie są drzwi do izby dla ekonoma przez JWą dożywotnią Panią wyreperowaney, która przedtem .... [nieczytelne]stała. W niey są dwa okna z drobnych szyb i komin z cegły dobry. Z komory do tey izby należącey iest uformowana pralnia i w niey kotlina do grzania wody wymurowana. W tey pralni iest okno iedno zdezelowane i drzwi z tarcic na zawiasach dobre.

Po lewey stronie sieni folwarczney są schody na górę z bali stare, a daley są drzwi do izby folwarczney z tarcic na zawiasach z klamką, szkoblem i wrzeciądzami żelaznemi. W tey izbie iest okien z drobnych szyb dwa, piec i komin z cegły dobry. Z niey są drzwi do drugiey izby dla gospodyni folwarczney z tarcic na zawiasach z zamkiem bez klucza. W tey iest okno iedno z drobnych szyb dobre, komin z cegły, pieca niemasz. Z izby wielkiey folwarczney są drzwi drugie do komory z którey są inne na dwór, ostatnie są na biegunach z zaporą drewnianą, pierwsze na zawiasach z szkoblem i wrzecądzami. Z sieni frontowey tego budynku są także drzwi do kuchni na zawiasach z tarcic z szkoblem i wrzeciądzami przez kuchnią iest przechod do komory za kuchnią będącey w którey dół na mleko iest wymurowany. Drzwi do tey komory są z tarcic na zawiasach i szkoblem i wrzeciądzami, komin w tym pobudynku iest na stozynach drewnianych wylepiony nadmurowany, posowa i polepa na całym iest ułozona. Dach na nim iest szkudłami pokryty, stary, reperacyi potrzebuiący.

Gorzelnia. Z przeciwney strony powyżey opisanego folwarku iest gorzelnia wraz z browarem wymurowane frontem na południe postawiona do którey drzwi są z tarcic podwóyne, gwozdziami nabiiane na zawiasach z zamkiem i antabą bez klucza po lewey stronie od wchodu są drzwi z tarcic na zawiasach szkoblem i wrzeciądzami do gorzelni. W tey gorzelni iest okien podezelowanych od dawna i deszeczkami pozabiianych dwa, kotliny do dwóch garców wymurowane i rynny ziemią iedna do odchodu wywaru druga do odchodu wody z rur nie dobre. Gorzelnia ta iest przez JWa dożywotnią Panią powiększona w gmachu ponieważ komora na surowce w tey samey izbie będąca iest skassowana a na to mieysce inna czyli magazyn do surowców brontu, prostki i okowity iest przymurowany do którego są drzwi z tey samey gorzelni z tarcic na zawiasach z szkoblem i wrzeciądzami. W tym magazynie iest okno iedno małe, podłoga z bali w gorzelney izbie reperacyą bali, które przez wilgoć pogniły JWa dożywotnia Pani restaurować kazała.

Z izby gorzelney są drzwi małe na zawiasach z szkoblem i wrzeciądzami do izby dla gorzelanego w tyle będącey, w którey iest komin i piec dobry. Z tey izby są drzwi iedne do komory gorzelanego w którey iest okno iedno małe z drobnych szyb, drugie drzwi do sieni z których wychodząc za kotlinami są drzwi po lewey ręce do browaru na zawiasach z tarcic z szkoblem i wrzeciądzami. W tym browarze są dwie kotliny od kotłów wymurowane okien trzy zdezelowanych od dawna deszczkami pozabiianych. Z tego browaru są schody na górę z bali dobre. Komin i piec w całym tym murowanym pobudynku iest massiv murowany do góry wyprowadzony. Posowa iest z bali i zrzynów. Dach na całey gorzelni i browarze oraz przymurowanym magazynie iest z dachówki ułozony, lecz na gorzelni reperacyi potrzebuiący.

Studnia. Za gorzelnia iest studnia obcembrowana z żurawiem i kluczem oraz wiadrem iednem, lecz ze woda z niey iest niewystarczaiąca przeto JWa dożywotnia wodę rynnami z studni w stawku iuż powyżey opisanym będący sprowadzić własnym kosztem kazała. Przy gorzelni w szczycie od zachodu iest wymurowana kosztem JWey dożywotniey Pani studnia wywarowa, tarcicami obita i dachem dranicami pobitym przykryta, gdyż stara która w innym przy chlewach trzodnych mieyscu exystowała dla dezelacyi swoiey aztey nieużyteczności zniesiona została.

Kurniki. W rogu gorzelni za studnią wywarową są postawione kurniki z bali z frontu na południe stoiącego sztachetami wyłożone, drzwi do nich są z tarcic na zawiasach za niemi iest w całey długości tego pobudynku ganek dla postawy drabiów z podłogą zrobiony. Komór na drobie w tych kurnikach iest sześć, drzwi do nich są na biegunach, w dwóch izbach są podłogi w innych zaś są tylko z gliny ubiiane klepiska u dwoyga drzwi są wrzeciądze i szkoble, reszta drzwi na kołki zatykane. Posowa na tych kurnikach iest zrzynów dobra, dach na całym tym pobudynku iest dranicami pobity, dobry.

Chlewy trzodne. Obok tych kurników zstrony od zachodu są chlewy trzodne w klamrę postawione i do nich rynny od studni wywarowey idące. Chlewy te mają czworo, wszystkie na biegunach, u iednych iest szkobel z wrzeciądza, u drugich haczyk z wrzeciądzami, inne zaś na sznurki kołkami są zatykane, posowa na tych chlewach iest z róznych zrzynów podłoga zparyzotow dach zaś dwoma szorami od dołu dranicami pobity a reszta snopkami poszyte, cały dach zły reperacyi potrzebuiący. Około tych chlewów zstrony od południa iest zrobiona grodza dla dawania trzodzie karmy płotem obgrodzone z półdachem.

Obory. Od tych chlewów w stronę ku północy postępuiąc są obory w klamrę postawione, z bali, dobre. U tych obór iest wrot podwóynych na biegunach z zasuwami drewnianemi troje drzwi poiedyńczych na biegunach z zaporami drewnianemi troje, posowa z różnych drągów i zrzynów. Dach na iedney połowie tey obory szczytami ku zachodowi będący iest nowy, słomą kosztem JWey dożywotniey Pani pokryty, na drugiey zaś połowie szczytem ku północy stojący iest. Dach słomą pokryty stary, reperacyi potrzebuiący.

Spichlerz. W szczycie tey obory ku północy z tey spichlerz frontem na zachód z bali postawiony do którego są drzwi z tarcic na zawiasach z zamkiem wielkim i kluczem tudzież szkoblem i wrzeciądzami oraz kłótką wielką w każdym szczycie tego spichlerza są drzwi podwóyne z tarcic na zawiasach z zasuwami drewnianemi. W tym spichlerzu iest podłoga z tarcic dobra, przegrody porobione oraz schody na górę, na drugiem piętrze czyli górze iest posowa z tarcic dobra, przegród żadnych niemasz, dwa otwory w dachu z drzwiczkami z tarcic na zawiasach z haczykami dla przewiewu się znayduią. Dach na spichlerzu iest snopkami pobity dobry.

Stodoły. Wdalszy[?]zabudowaniu gumiennym w szczycie spichlerza od północy iest stodoła w słupy murowane i z podmurowaniem nad ziemię z bali frontem na południu o dwóch klepiskach i trzech sąsiekach postawiona wielka, dobra. U tey stodoły iest wrot podwóynych czworo, dwoie frontowych z zamkami i kluczami, tylne zaś z zasuwkami i przetyczkami żelaznemi wrota wszystkie są z tarcic na biegunach, dylowania u sąsieków z bali, dach na tey stodole iest dranicami pobity, stary i w krótkiem czasie reperacyi czyli nowego sprawienia potrzebować będzie .

W szczycie tey stodoły od zachodu iest druga stodoła massiv murowana, wielka. U niey wrot z tarcic na biegunach czworo, dwoje frontowych od wschodu są z zamkami i kluczami, tylne z zasuwkami i przetyczkami żelaznemi, dylowania u sąsieków dobre z bali. Dach na tey stodole która iest o dwóch klepiskach i trzech sąsiekach wielki i dranicami pobity, stary iuż dosyć dobry.

Chmielnik.W szczycie tey stodoły na ogrodzie od południa iest założony przez JWną dożywotnią Panią chmielnik wielki, taki około stodół, obór jakoliteż około chmielnika są płoty dobre, wygrodzone i naywięcey iuż przez JWą Panią dożywotnią restaurowane, drogi w każdą stronę oznaczające trakt iakowy lub wyiazd poprostowany, drzewami powysadzane, tudziez mosty podawane[?] gdzie takowych potrzeba wymagała i rowy pokopane.

Oprócz powyżey wyszczególnionych pobudynków nalezy także do pobudynków dworskich ozd czyli suszarnia do sprawienia słodów iest za gorzelnią i folwarkiem ku wschodowi postawiony z bali, stary, do tego drzwi są na zawiasach z tarcic z szkoblem i wrzeciądzami, w środku iest drzwi z tarcic na biegunach dwoie z szkoblami i wrzeciądzami, piec z cegły, stary, zły. Dach z dranic, stary, reperacyi potrzebuiących, koryto do zalewów murowane, dobre oraz supnie[?] dobre.

Obsiadłość włościan ich załogi i powinności.

Półrolnicy.

1. Paweł Plewa ma chałupę, obore, stodołę, wóz, pług, radło, siekierę, kosę trawną, pare wołów, pare koni, krowę, swinię od dworu na załogę dane, których artykułów taxa znayduie się w Inwentarzu ninieyszym. Robi w tydzień ieden każdy zaciągu ręcznego dni siedem, gdy orze czworgiem bydła w dwóch ludzi dzień rachuie mu się dni ręcznych dwa, na dzień powinien wyorać ośm prętów szerokości, długości prętów trzydzieści każdy, pręt po łokci siedem i pół miary chełmińskiey rachuiąc gdy odbywa zaciąg parą bydła jakąkolwiek bądz robotę to iest drwa wozi, radli włóczy itd: rachuie mu się dzień ręczny ieden, również gdy młóci sieczkę, rznie, rąbie, siąg ieden lub jakieykolwiek iest użyty ręczno rachowany ma dzień ręczny ieden.

Oprócz powyższego zaciągu tygodniowego odbywa także tłukę w każdy tydzień, ieden dzień to iest od Sw Woyciecha do Sw Marcina w roku każdym.

Do gorzelni na stróżą wraz z Pięczniewinami za koleją chodzi.Piwa war cały z urąbaniem do niego drzewa, zawiezieniem i przywiezieniem, tudzież zmeleniem słodu we młynie robi za dni zaciągu ręcznego dwa.

Darmochy czyli bez żadnego porachowania u zaciągu i .....[nieczytelne] powyżey wymienioney odbywać ma na zawołanie, te powinności jako to: kartofle sadzić, te opelać, okopywać kapustę, sadzić tę okopywać, len i pszenicę pleć konopie wybierać len i konopie rwać, moczyć i otrzeć, kartofle wykopać, kapustę wyciąć obrać i posiekać i chmiel obierać do niego bez zaciągu należy. Trzodę pańską za koleją podczas lata paść, w czasie zimy oprzątać. Na stróżą przed wieczorem na całą noc aż do dnia rana drugiego wraz z innemi trzema z kolej chodzić, na stróży drzewo rąbać, posługi iakie mu od dworu są nakazane wypełniać i noc całą w mieyscu mu wskazanym pilnować powinien. Sadze wraz z innemi za koleją w sobote po dwóch we wszystkich kominach dworskich wycierać. Przędzenia przędzie sztukę iednę i obrabia oddając grubego łokci ośmnaście pacześnego łokci piętnaście płótna.

Oprócz powyższych powinności darmo czyli bez nadgrody owce płocze i strzyże oraz daie w naturze na Sy Marcin roku każdego kapłonów wychowanych starych sztuk sześć, jay sztuk trzydzieści.

2. Wawrzyn Fiktus ma takąż zasługę iak powyższy i robi wszystko to co powyższy.

3. Woyciech Wielgus ma taką zasługę iak i robi tożsamo jak powyższy.

4. Wawrzeniec Urbaniak oprócz krowy i swini których niema inną wszelką zasługę ma iak powyżsi i robi to wszystko co powyżsi.

5. Szymon Sobanda ma całkowitą załogę iak Paweł Plewa i robi to wszystko i daie co powyższy.

6. Marcin Fiktus ma całkowitą załogę i robi to wszystko co powyższy.

7. Marcin Wawrzyniak ma to wszystko i załogę całkowitą co powyżsi i robi to wszystko oraz daie co powyżsi.

8. Paweł Urbaniak ma to wszystko i załogę całkowitą co powyżsi i robi oraz daie wszystko to co powyżsi.

9. Jan Bratek ma to wszystko i załogę całkowitą iak powyżsi i robi to wszystko co powyżsi oraz daie.

10. Antoni Słodziński ma to wszystko i załogę całkowitą iak powyżsi i robi oraz daie wszystko co powyżsi.

11. Antoni Kłodaski ma to wszystko i załogę całkowitą iak powyżsi i robi oraz daie wszystko co powyżsi.

12. Jan Rozpara ma to wszystko i załogę całkowitą iak powyżsi i robi oraz daie wszystko to co powyżsi.

13. Kazimierz Grzelak ma to samo.

14.Maciey Śliwiński ma to wszystko i załogę całkowitą iak powyżsi i robi oraz daie wszystko to co powyżsi.

Zagrodnicy.

1. Stanisław Fiktus ma chałupę, oborę, stodołę, wołów pare, nóż, pług, radło, siekierę, kosę trawną, na załogę od dworu dane, których artykułów taxa w inwentarzu mieyscowym się znayduie, robi w tygodniu iednym dni cztery, w drugim tygodniu dni trzy ręcznych gdy odbywa czworgiem bydła zaciąg u orki ma rachowany tak iako pułrolnik wszelka inna robocizna rachuie się za dni ręczne. Tłukę takowąż robi od So Woyciecha do So Marcina roku każdego iak pułrolnik i wszelkie inne poniżey tłoki wymienione powinności odbywa zakoleją wraz z innymi iak pułrolnik tylko czynszu w naturze oddaie kapłonów trzy i piętnaście jay na Sy Marcin roku każdego.

2. Andrzey Jarząbek ma chałupę, oborę, stodołę, załogi żadney pańskiey niema tylko swój własny inwentarz odbywa, iednakże wszystkie powinności co powyżsi i czynsz w naturze daie.

3.Franciszek Bratek ma to wszystko co pierwszy zagrodnik, tylko radła niema, robi to wszystko co powyżsi, czynsz w naturze daie.

4. Tomasz Bednarz ma to wszystko co pierwszy zagrodnik tylko woza i radła niema, robi iednakże robi to wszystko co powyżsi i czynsz w naturze daie.

5.Paweł Jaszczak ma to wszystko co pierwszy tylko radła, robi to wszystko powinności co powyżsi w naturze daie.

6.Szymon Sadłoski ma to wszystko co pierwszy, tylko radła niema, odbywa to wszystko powyżsi, czynsz w naturze daie iak powyżsi.

Dalszy opis zagrodników

7.Andrzey Maychrzak ma to wszystko co pierwszy zagrodnik tylko radła niema robi tęż sama powinność i czynsz w naturze daie iak powyżsi.

8.Tomasz Jarząbek ma to wszystko co pierwszy i robi też same powinności i czynsz w naturze daie iak powyżsi.

9. Felix Stelmach ma to wszystko co pierwszy i robi tęż samą powinność i czynsz w naturze daie powyżsi.

10.Woyciech ....... [nieczytelne] ma to wszystko co pierwszy tylko radła niema robi też same powinności i czynsz w naturze daie iak powyżsi.

11.Sobek Biczysko ma to wszystko co pierwszy tylko radła niema, robi też same powinności i czynsz oddaie jak powyżsi.

Komornicy

1. Józef Woytasiak ma izdebkę przy gospodarzu, załogi pańskiey nie ma żadney, robi w każdym tygodniu dni ręcznych dwa i tłokę, czyli dzień trzeci od So Woyciecha do So Marcina roku każdego, inne powinności odbywaią tak iak zagrodnicy.

2.Woyciech Jaszczak niema nic więcey iak powyższy, robi tożsamo co powyższy.

3. Antoni Sobanda też samo co powyższy.

4. Maciey .......... [nieczytelne]też samo co powyżsi.

5.............. [nieczytelne] też samo co powyżsi.

6. Franciszek Plewa też samo co powyżsi.

7. Bartłomiey Judasz też samo co powyżsi.

8. Urban Woytasiak też samo co powyżsi.

9.Błażey Studziński [nieczytelne] też samo co powyżsi.

Komornice

1.Elżbieta Felixowna[?] robi dwa dni zaciągu ręcznego i tłokę iak inni.

2.Elżbieta Płociennikowna[?] robi dwa dni zaciągu ręcznego i tłokę iak inni.

Te dwie komornice biorą kopiznę każda po pułkopy żyta i pułkopy jęczmienia podczas żniw które im się z pańskich folwarków ..........[nieczytelne]

Komornice inne

1.Tomaszowa Grzelaczka robi w każdy tydzień ieden zaciąg i od So Wojciecha do So Marcina tłokę oraz darmochy do pelenia zato[?] bierze piętnaście snopów żyta i 15 snopów jęczmienia z pańskich folwarków.

2.Mateuszowa Ludwiczka robi toż samo co powyższa i bierze też samo co powyższa.

3.Franciszka .............[nieczytelne] robi i bierze iak powyższe.

4.Dorota Plewina robi i bierze iak powyższe.

Po opisaniu osiadłości włościan ich załóg i powinności postąpił pisarz aktowy do opisu kuźni, karczmy młyna do dóbr Rudnik należących.

Kuznia iest w pruski mur czyli ryglówkę z cegły postawiona, do niey drzwi dwoye każde na zawiasach z klamkami, komin massiv murowany, drzwi do izby na zawiasach z tarcic, z zamkiem starym bez klucza. W izbie są dwa okna z drobnych szyb, piec i komin dobre, drzwi do komory są z tarcic na zawiasach i z komory na dwór podobnież.

W tey kuzni iest miech kowalski rzemienny dosyć dobry kowadło lane przez JWą dożywotnią Panią sprawione także szparóg ...... [nieczytelne] inne statki kowalskie drobne stare są we dworze do kuźni nalezy rola i ogrody dwa, kowalską robotą robi bezpłatnie od nowey iest płatnym według ugody.

Karczma iest w środku wsi postawiona iest frontem na zachod stoiąca z bali z wystawą, dobra, szkudłami pobita wraz z staynią wiezdną, u którey iest wrot podwóynych dwoie z pręgłami drewnianemi, złoby i drabki, w niey się znayduią. W karczmie są okna z drobnych szyb, drzwi na zawiasach z klamkami, kominy i piece dobre. W tey karczmie iest inwentarska kwarta i półkwaterek blaszane.

Młyn iest......[nieczytelne] ku Warcie nad traktem ku Warcie idącym na strudze bez nazwiska będącey postawiony frontem na wschód słońca postawiony do którego są drzwi z tarcic na zawiasach z klamką żel i zaporą drewnianą.

W sieni po prawey stronie iest izba mieszkalna do którey drzwi na zawiasach z tarcic z klamką drewnianą i haczykiem żel. W tey izbie są dwa okna z drobnych, komin i piec z cegły jakolwiek zruynowany. Posowa z tarcic i polepa, z izby są drzwi na zawiasach do komory z szkoblem i wrzecądzami. W komorze iest podłoga z zdylów ułożona, posowa z bali. Z tey komory sa drzwi na biegunach na dwór z zaporą drewnianą.

W sieni po lewey stronie iest młynnica w kórey znayduie się szrotownia, skrzynia, kosz, kamień wierzchni przez JWą Panią dożywotnią sprawiony, cali iedynaście wysoki, gdyż stary zupełnie się zdezelował. Kamień spodni stary, w wysokości cali cztery trzymaiący obydwa mączne. Kamień iagielny trzymaiący cali trzy połow[?] wysokości, stary, paprzyca, panewka, wrzeciono, na cifkach[?] przy wrzecionie dwie ryffy żel na wale mącznym u osnowy dwie ryffy żelazne, koło paleczne w nim dwa czopy i na nim cztery ryfy żela: koła wodne z łopatkami i napiorek w kamieniu mącznym, bux żelazny.

U jagielnika szrotownica i kosz, paprzyca, wrzeciono, panewka, iako też dwie ryfy żela: u cewek wał o dwóch czopach i czterech ryfach koło paleczne u którego cztery ryfy i dwa czopy pytlow pańskich starych[?] pięć w młynnicy[?] w połowie od wchodu iest posowa bez polepy młyn ten iest dranicami na dachu pobity. Dach ten iest iuż stary, most nowy przy tym młynie przez JWą Panią dożywotnią postawiony, pogrodki reperacyi czyli nowego zbudowania potrzebuią, gdyż są zupełnie zruynowane.

Przytym młynie iest karmik z dylów postawiony z korytem na trzy wieprze, prz nim dwa chlewki pod tym samym dachem, który iest snopkami poszyty. Znayduie się także obora z dylów postawiona, dobra, dach na niey snopkami poszyty, drzwi na biegunach bez żadnego okucia. W tey oborze są dwa koryta gruntowe. Do tego młyna należy także stodoła z dylów postawiona, na którey wrot podwóynych dwoie . ..............[nieczytelne] z frontu od wschodu są z szkoblem i wrzeciądzami ogrody poobgradzane. Żyta zasianego iest na inwentarz gruntowy składów trzydzieści. Młynarz płaci czynszu rocznego złotych polskich sześćset pięćdziesiąt 650.

Obsiewy. Obsiewy na folwarku rudnickiem według oświadczenia JWey dożywotniey Pani przypadają w tym roku wtym samem mieyscy iak były po zgasłem życiu niegdyś męża JWej dożywotniey Pani iest obsiany folwark pod Dębami zwany cały oziminą. Folwark drugi szeroki zwany pod Zapustą oziminą obsiany, folwark czwarty Kroczyce zwany oziminą obsiany.

Jarzyna. Folwark pierwszy za gorzalnią murowaną sytuowany jarzyną obsiany. Folwark drugi Wielkie Pole zwany jarzyną obsiany, folwark U Dybowskiey Drogi zwany jarzyną obsiany, nadmienia tu pisarz aktowy iż według oświadczenia JWey dożywotniey Pani na wsi Rudnikach są trzy pola z których dwa zawsze obsiewane bywają ziarnem dobrey ekomiki[?] y gatunku ziemi wyrachowanem.

Ogrody i łąki. Ogrody są pozasadzane warzywem w miarę potrzeby. Sprzęta siana wyszczególnić stałego nie można, gdyż takowy zależy od roku suchego lub mokrego, ieżeli rok iest suchy sprzęt ziarna pomnaża się, jeżeli zaś iest mokry umnieyszonym bywa, gdyż łąki są w nizinach położone.