Inwentarz Pęczniew (1817)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Jana Strachowskiego z roku 1817. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Mapa Kwatermistrzowska

Pisarz aktowy dokonawszy wcześniej opisu stanu dóbr Rudnik i należących do nich kolonii Osowca i Przywidza przybył 16 maja 1817 roku do Pięczniewa (Pęczniewa) i przystąpił do opisu stanu dóbr wsi Pięczniewa należących do pryncypalnych dóbr Rudnik

Folwark

Folwark frontu na północ z bali nowo wystawiony, u którego na froncie iest ganek o dwóch słupach drewnianych, na przyciesiach zbudowany. Wchodząc do sieni drzwi składane z tarcic na zawiasach z okuciem. Po prawey stronie w sieni od wchoda są drzwi z tarcic na zawiasach z zamkiem i kluczem do izby Ekonoma, w którey iest posadzka z tarcic, okna w każdym posześć tafli, dobre, piec i kumin z cegły, dobry. Z tey izby są drzwi na zawiasach z tarcic do komory, czyli drugiey izby, w którey kumin z cegły, piec ten sam w izbie pierwszey, okno iedno dobre, posadzka z tarcic dobra. Z tey izby są iedne drzwi do komory na zawiasach z tarcic z okuciem, w którey komorze iest podłoga. Z tey komory są drzwi z tarcic na zawiasach z zaporą żelazną na dwór, z tey drugiey izby są drzwi drugie do sieni tylney na zawiasach z tarcic z szkoblem y wrzeciądzami.

W sieni z prawey strony z frontu od wchodu są drzwi drugie do izby dla włodarza w którey iest okno iedno dobre, komin i piec z cegły dobry. Z tey izby są drzwi do komory do tey izby należącey na zawiasach z potrzebnem okuciem, obok tey izby iest izba od południa czwarta dla owcarza w którey toż samo się znayduie co w powyższey. Posowa na całym tym pobudynku iest na łatach z gliny ulepiona, dach od dołu y od góry dranicami pobity w środku słomą poszyty dobry. Nad gankiem iest pokoik, do którego drzwi na zawiasach z tarcic z zamkiem y kluczem. Komin wielki iest massiv z paców i cegły murowany. Folwark ten wystawiła JWa pozostała wdowa gdyż folwark dawnieyszy stary ieszcze za życia niegdy męża jey zgorzał.

Spichlerek. Obok powyżey opisanego folwarku w szczycie od wschodu stoy stary spichlerek u którego drzwi na zawiasach z zamkiem, kluczem, szkoblem i wrzeciądzami oraz kłotką y kluczem z tarcic. W tym spichlerku są zobydwóch stron przegrody z bali, podłoga z tarcic z frontu od północy są schody zewnętrzne na górę dach na tym spichlerzyku iest słomą poszyty.

Kurniki. Z tey z prawey strony tego spichlerka ku wschodowi są kurniki frontem na zachód postawione drzwi do nich są iedne .....[nieczytelne] na biegunach na zawiasach a nad temi kurnikami iest sypanie do którego na górę są schody dobre, drzwi są na zawiasach z tarcic z zamkiem, kluczem, szkoblem y wrzeciądzami, na górze iest podłoga z tarcic zła, dach na tym pobudynku iest od dołu dranicami pobity, reszta słomą poszyta stary, reperacyi potrzebuiący.

Owczarnia. W szczycie tych kurników od północy o kilkanaście kroków iest owczarnia z bali postawiona, do którey w szczytach są wrota podwóyne z pręgłami drewnianemi z frontu od zachodu znayduie się drzwi na biegunach troie do zatykania kołkami w owczarni znayduią się lasy i piczniki[?]. Dach na tey owczarni iest słomą pokryty stary.

Stodoła. Obok tey owczarni od zachodu ztey stodoła o dwóch klepiskach i sąsiekach z bali postawiona. Wrot do niey iest podwóynych czworo, frontowe od południa są z zamkami y kluczami, tylne z zasuwkami dylowanie u sąsieków z bali, dach na tey stodole iest zupełnie zły, konieczney reperacyi potrzebuiący oraz całka stodoła reperowaną bydz musi, gdyż iest zupełnie zdezelowana.

Stodoła. Obok tey stodoły od niey postępuiąc z prawey strony stoj druga stodoła nowa u którey iest wrot podwóynych dwoie, frontowe z zamkiem y kluczem, tylne z zasuwką, klepisko z bali, dobre, sąsieki balami wydylowane. Dach na niey iest słomą pokryty, stary, lecz ieszcze dobry.

Obora. Od tey stodoły ku folwarkowi postępuiąc iest obora w klamrę z bali postawiona kwadrat z okolnikiem formuiąca. U tey obory przy którey iest także w tym samym pobudynku staynia wrot podwoynych troie na biegunach z pręgłami drewnianemi, drzwi poiedyńczych na biegunach czworo. W stayni iest podłoga, dwa stoły[?] i dwie drabiny. Dach na tym całym pobudynku iest słomą pokryty zły reperacyi znaczney potrzebuiący. Pomiędzy tą wyżey wymienioną oborą iest okolnik obgrodzony do którego są wrota podwóyne na biegunach z pręgłem, płoty około podwórza są poobgradzane iedne żerdziami drugie z chrustu, pomiędzy niemi iest lesot[?] podwoynych dwoie.

Ukończywszy pisarz aktowy opis pobudynków udał do opisu włościan wsi Pięczniewa.

Osiadłość włościan ich załogi i powinności.

Półrolnicy.

1. Balcer Poziła ma chałupę o dwóch izbach, oborę, stodołę, wóz, pług, radło, siekierę, kosę trawną, pare wołów, pare koni, krowę, świnie, ma załogę od dworu dane, których artykułów taxa znayduie się w inwentarzu mieyscowym, robi powinności poniżey wymienić się miane.

2. Szymon Płaszka[?] ma to wszystko co powyższy.

3. Jakub Kałuszka ma to wszystko co dway powyżsi.

4. Sobestyan Szymczak ma to wszystko co dway powyżsi.

5.Woyciech Komornicki ma to wszystko co dway powyżsi.

6. Kasper Marczak ma to wszystko co dway powyżsi.

7. Józef Kubiak ma to wszystko co dway powyżsi.

8. Szymon Posiła[?] ma to wszystko co dway powyżsi.

9. Szymon Plewa ma to wszystko co dway powyżsi.

Półrolnicy ci powyżey wyrażeni odrabiają każdy z nich w szczególności w tygodniu każdym dni ręcznych siedm, gdy orze czworgiem bydła w dwóch ludzi dzień cały ma rachowane dni ręcznych dwa na dzień powinien wyorać aby miał dni 2 ręczne rachowane lasek czyli prętów każdy po łokci siedem y pół rachując ośm gdy odbywa zaciąg parą bydła ma rachowany dzień zaciągu ręczny ieden, wszelka inna ręczna robota rachuie się za dzień ręczny ieden oprócz powyższego zaciągu tygodniowego odbywaią także tłukę od So Jakoba do So Michała roku każdego dzień w tygodniu każdym ieden do gorzelni na stróżą od Rudnik chodzi piwa war cały, z urąbaniem do niego drzewa z zawiezieni[?] i przywiezieni[?] tydzień z meleniem słodu we młynie za dni zaciągu ręcznego dwa robi. Darmochy czyli powinności bez żadnego porachowania wynadgrodzenia odbywać iest obowiązany, iako to: kartofle sadzić, te opełać i kopywać, wykopywać w doły chować kapustę sadzić tę okopywać, wycinać, obierać, siekać w kłody pakować, pszenicę, len plec, wyrywać, moczyć i otrzeć. Trzodę pańską za koleją podczas lata paść podczas zimy oprzątać, na stróżą na czas przed wieczorem przychodzić po dwóch za koleją, drwa rąbać i wszelki posługi mu wskazane wypełniać, tudzież aż do dnia rana drugiego w mieyscu mu przez dwór wskazanem pilnować, sadze zakoleją co sobota wycierać w kominach dworskich, przędziwa przędzić sztukę iednę y tę obrobi oddając. Płótna grubego łokci ośmnaście pacześnego łokci piętnaście.

Oprócz powyższych powinności bez nadgrody owce strzyże y płocze y strzyże. Daie w naturze jay piętnaście i kapłonów trzech na Sy Marcin roku każdego do dworu daie gdy idzie do gorzelni rudnickiey postaie przy niey przez godzin dwadzieścia cztery.

Zagrodnicy.

1. Marcin Guc[?] ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów ma pług, radło, wóz, siekierę, kosę trawną, na załogę od dworu dane, których artykułów taxa iest w inwentarzu mieyscowym.

2. Antoni Anniołczyk ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów, wóz, radło, siekierę, kosę trawną.

3. Mikołay Kłodaski ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów, wóz, radło.

4. Sylwester Styciński[?] ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów, lemiesz do pługa radło, siekierę, kosę trawną.

5. Woyciech Guc[?] ma chałupę, oborę, stodołę, wołów pare, króy płużny, radło, kosę trawną.

6. Michał Politowski[?] ma chałupę, stodołę, oborę, pare wołów, ma radło, siekierę, kosę trawną.

7.Woyciech Baran ma chałupę, oborę, stodołę, wołów pare, radło, kosę trawną y siekierę.

8. Grzegorz Kubiak ma chałupę, oborę, stodołę, pare wołów, radło, siekierę, kosę trawną.

Ci powyżey wyrażeni zagrodnicy odbywają każdy w szczególności w iednym tygodniu dni ręcznych cztery, w drugim trzy y tłokę, w każdy tydzień dzień 1 począwszy od Jakuba aż do So Michała resztę innych powinności odbywają po równo z półrolnikami in natura daią każdy dwie kapłony y jay sztuk ośm sztuki przędziwa przędą i obrabiając oddają w tey samey ilości co półrolnicy

Komornicy

1. Józef Bieda.

2. Paweł Szymczak.

3. Jacek Kęcka.

4. Roch Pawlak.

5. Maciey Miękki.

6. Michał ......[nieczytelne]

7. Jan Kącikoski[?].

8. Jan Kłodaski.

9. Błażey Guc[?].

10. Łukasz Woytasiak

W ninieyszem zakreśleniu umieszczeni komornicy biorą kopiznę każdy po pół[?] kopy żyta ......[nieczytelne] w .......[nieczytelne] jęczmienia z folwarków pańskich robi zaś każdy z nich w każdym tygodniu w ciągu roku dni ręcznych dwa y od So Jakoba do So Michała tłoki w każdy tydzień dzień ieden. Darmochy odbywaią porówno z zagrodnikami.

Komornice

1. Franciszka Gasińska[?].

2. Helena Politoska.

3. Regina Wnykowa[?].

Ci biorą po piętnaście snopów żyta i piętnaście snopów jęczmienia, robią w każdym tygodniu dzień ręczny ieden tłokę zwyczayną y darmochy.

Karczma w Pięczniewie iest frontem z bali na południe z wystawą zbudowana w niey iest okien dobrych podwoynych dwa, drzwi z tarcic z okuciem zwyczaynem dobre, komin y piec dobry z kominem wielkiem przy iest izbetka w którey okien dwa drzwi dobre, komin y piec dobry, tak do karczmy iak izbetki są komory wszystko to w dobrym stanie, dach na tey karczmie iest z dranic stary.

Karczma w Łęgu iest w dwoiak postawiona, w którey dwie izby dobre ze drzwiami y oknami, tudzież piecami i kominami, tak w karczmie pięczniewskiey iak w tey są następuiące w niey iest kwarta blaszana y półkwaterek iak też same naczynia y w karczmie Pięczniewskiey.

Młyn. Do tey wsi należy także młyn który iest za wsią ku Popowu leżący z bali frontem na wschód słońca postawiony. W tym iest izba młynnica i wszelkie do młyna należące porządki w dobrym, pytlów żadnych inwentarskich nie ma.

Tartak. Obok tego młyna na tey samey wodzie stoj piła wodna, czyli tartak ze wszelkiemi do niey należącemi porządkami iak inwentarz mieyscowy obejmuie przez JWą pozostałą Wdową na nowo kosztem własnym wyreperowana, gdyż znaczney dezelacyi podlegała. Młynarz płaci czynszu rocznego złotych polskich pięćset.

Obsiewy na folwarku Pięczniewskim według oświadczenia JWey pozostałey wdowy przypadaią w tych samych mieyscach, gdzie się po zgasłym życiu JWo męża jey znaydowały y iest obsiany folwark przez to w zabudowania dworskie ku północy sytuowany cały oziminą.

Ozimina, jarzyna. Folwark w polu zwany iarzyną obsiany, drugi folwark czayki zwany iarzyną obsiany, trzeci folwark prosto w stawisku za Balcerem sołtysem położony nadmienia tu także pisarz aktowy iż na folwarku Pięczniewskiem są trzy pola własnie sobie siewne które po dwa w rocznice obsiewane bywają ziarnem według dobrey ekonomiki y gatunku ziemi nierachowane na ogrody są obsadzone warzywem w miarę potrzeby. Sprzętu siana stałego wyszczególnić nie można gdyż takowy zależy od roku suchego lub mokrego, ieżeli rok iest suchy sprzęt siana pomnaża się, ieżeli zaś iest mokry pomnieysza się, gdyż łąki w nizince są sytuowane.