Jaskinia Zanokcica

Jaskinia Zanokcica, jaskinia znajdująca się w gminie Działoszyn, obok wsi Węże, w granicach Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Stanowi ona jedną z atrakcji Rezerwatu przyrody Węże.

Jaskinia Zanokcica zaznaczona na mapie w skali 1:10000

JASKINIA ZANOKCICA 25.07.2020

Opis drogi dojścia do otworu

Do jaskini dochodzimy idąc od osady Węże w kierunku północnym. Droga asfaltowa kończy się przy zabudowaniach osady, dalej prowadzi droga gruntowa. Po przejściu (od Wężów) około 300 m z prawej dołącza niebieski szlak turystyczny, idziemy jeszcze kilkadziesiąt metrów drogą, po czym skręcamy tak, jak prowadzi szlak, na drogę biegnącą w lewo (na zachód) i dalej idziemy za znakowaną ścieżką, przez łąkę, potem lasem, podchodzimy na wzniesienie Zelców, mijamy symboliczną kapliczkę i dochodzimy do drogi już na wierzchowinie. Szlak skręca w lewo, my kierujemy się na prawo i dochodzimy do niezalesionej wierzchowiny Góry Zelce z budyneczkiem kryjącym wejście do jaskini Stalagmitowej. Stąd idziemy wyraźną ścieżką w kierunku NE na wschodnią kulminację góry do widocznej niedużej skałki, u podnóża której znajduje się Jaskinia Zanokcica. Zwiedzanie jaskini wymaga użycia liny, studnia w dolnym, 5 metrowym odcinku rozszerza się i jest częściowo przewieszona. Korytarzyk odchodzący z sali na dnie ciasny.

Opis jaskini

Otwór studni wejściowej jest owalny, o metrowej długości i szerokości 0,9 m. Studnia prowadząca do wnętrza po 2,5 m podzielona jest przegrodą na odcinku 1 m, na 9,5 m głębokości wyprowadza w stropie sali o wymiarach 2,3x5 m. Dno Sali pokrywa gruz i większe bloki wapienne z ilasto-piaszczystym materiałem. Na ścianach występują częściowo zniszczone polewy naciekowe. Dno w sali jest lekko nachylone w kierunku NE, gdzie sala przechodzi w ciasny 4 metrowy korytarzyk (0,5 m szerokości i 0,4 m wysokości) z naciekami, zakończony ciasną, metrowej głębokości studzienką, za którą widoczny jest korytarz niemożliwy do przejścia.
Jaskinia o genezie krasowej, utworzyła się w wapieniach skalistych górnej jury (środkowy oksford) na pęknięciu o kierunku SW-NE. W jaskini występują formy erozyjne w postaci kotłów wirowych w stropie sali, rury i drobne kuliste wymycia. Jaskinia stanowi fragment większego, niedostępnego, krasowego systemu korytarzy w Górze Zelce.
Szata naciekowa w jaskini została mocno zniszczona podczas eksploatacji kalcytu. Na ścianach studni zachowały się polewy z żebrami naciekowymi. Sporo nacieków znajduje się w 4 metrowym korytarzyku, są tutaj polewy naciekowe pokrywające ściany i częściowo dno korytarza, na nich pod koniec korytarza znajdują się niewielkie misy naciekowe („pola ryżowe”), a w stropie korytarzyka stalaktyty (zniszczone), niektóre z nich, utrącone, mają kilka cm średnicy. Liczne fragmenty nacieków spotyka się w gruzie na dnie studni, oraz na hałdzie przed otworem jaskini.
Jaskinia zagruzowana jest materiałem pozostałym po eksploatacji kalcytu, w korytarzyku występują osady piaszczysto-ilaste, częściowo pokryte polewą naciekową.
Jaskinia jest wilgotna, wyczuwalny przewiew powietrza w korytarzyku. Światło w studni sięga do przegrody.
Na ścianie studni w zasięgu światła glony i licznie występująca zanokcica skalna Asplenium trichomanes L.

Historia badań 

Jaskinia została odkopana przez Jana Draba w latach 30 XX wieku, który natrafił po zgłębieniu 8 m. wąskiej, pionowej zwietrzeliną i piaskiem zatkanej szczeliny, na naturalną próżnię skalną (Kowalski 1951). Od lat 30-tych do 60-tych XX wieku była tu jedna z większych „kopalń szpatu”, pod koniec lat 60 XX wieku została zasypana (Szynkiewicz 1995). Ponowne odkopanie studni miało miejsce pod koniec lat 90-tych. Jaskinia pozostaje do chwili obecnej niezabezpieczona i stanowi duże zagrożenie dla odwiedzających licznie rezerwat.

Żródło informacji: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/1767