Jaskinia Stalagmitowa

Jaskinia Stalagmitowa, jaskinia znajdująca się w gminie Działoszyn, obok wsi Węże, w granicach Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Stanowi ona jedną z atrakcji Rezerwatu przyrody Węże.

Jaskinia Stalagmitowa zaznaczona na mapie z 1965 r.

JASKINIA STALAGMITOWA 25.07.2020

Opis drogi dojścia do otworu

Do jaskini dochodzimy idąc od osady Węże w kierunku północnym. Droga asfaltowa kończy się przy zabudowaniach osady, dalej prowadzi droga gruntowa. Po przejściu (od Wężów) około 300 m z prawej dołącza niebieski szlak turystyczny, idziemy jeszcze kilkadziesiąt metrów drogą, po czym skręcamy tak, jak prowadzi szlak, na drogę biegnącą w lewo (na zachód) i dalej idziemy za znakowaną ścieżką, przez łąkę, potem lasem, podchodzimy na wzniesienie Zelców, mijamy symboliczną kapliczkę i dochodzimy do drogi już na wierzchowinie. Szlak skręca w lewo, my kierujemy się na prawo i dochodzimy do niezalesionej wierzchowiny Góry Zelce z widocznym budyneczkiem w którym znajduje się wejście do jaskini Stalagmitowej. Jaskinia w studni wstępnej posiada 9 metrową metalową drabinę, schodząc nią należy zachować ostrożność.

Opis jaskini

Naturalny otwór jaskini to 9 metrowa studnia, która jest w górnej części obetonowana i ma wymiary 2,5x3 m. Nad nią zbudowano mały budynek z drewnianym dachem i kamiennymi ścianami z bloczków wapiennych.
Góra studni jest przykryta drewnianym pomostem z klapą, pod którą znajduje się metalowa drabina z osłoną, mająca 9 m wysokości. Studnia sprowadza do Komory Wejściowej, skąd odchodzi system korytarzy i komór rozwiniętych na szczelinach NNW-SSE i NW-SE. W kierunku SE odchodzi 15 m długości korytarz Południowy o szerokości do 1 m z dwoma ciasnymi kominkami wznoszącymi się do 4 m nad dno korytarza. W nim znajdują się pozostałości po niezwykle bogatej szacie naciekowej w postaci masywnych polew naciekowych z żebrami, guzami, grzybkami naciekowymi i niewielkich stalaktytów.
Z Komory Wejściowej odchodzi ku NE ciąg 20 metrowej długości, na który składa się Sala pod Okapem, Wielka Komora i Korytarz Wschodni zakończony Syfonem Ilastym. Pierwotny charakter korytarza zmieniony jest tutaj przez eksploatację kalcytu. Początkowo znajdowała się tutaj duża ilość nacieków, głownie stalagmitów, stalaktytów i polew. Zachowały się niewielkie, przyrastające obecnie stalaktyty makaronowe i żyły o grubości do 30 cm z czystego kalcytu krystalicznego w fudze międzyławicowej pod ścianami. Miejscami pod ścianami leżą pryzmy bloczków wapiennych, gruz wapienny, hałdy gruzu, większe płyty, bloki i zbutwiałe stemple.
Z Komory Wejściowej w kierunku NNW prowadzi 9 metrowy Korytarz Północny, łączący się pod koniec z Wielką Komorą, a na jego końcu odchodzą w lewo niskie, ciasne korytarze - wyrobiska po eksploatacji kalcytu i wapienia. W odległości 4 m na E od Sali Wstępnej pod ścianą 0,5 m prożek sprowadza do ciągu Korytarza Naciekowego o długości około 30 m. Początkowo jest to 8 metrowy korytarz, biegnący na SE, o wysokości 0,5 m i szerokości 2 m, z żyłą kalcytu naciekowego o grubości 30 cm biegnącą wzdłuż ścian. Przechodzi on w salę o wymiarach 9x4 m i wysokości 1 metra, łączącą się z Korytarzem Południowym, a ku E 3 metrowy korytarz dochodzi do 9 metrowego, niskiego korytarza o przebiegu N-S. Dno Korytarza Naciekowego pokrywa brązowe, ilaste namulisko.Jaskinia ma genezę krasową, wewnątrz na ścianach zachowały się liczne formy erozyjne jak: kotły wirowe, rury, drobne kanały i kawerny. Powstała na rozmytej fudze międzyławicowej pomiędzy wapieniami skalistymi (w spągu) a ławicowymi wapieniami zawodziańskimi górnej jury (środkowy oksford), rozciętymi pionowymi szczelinami o kierunkach NNW-SSE i NE-SW.
Szata naciekowa po odkryciu w 1949 roku jaskini, była niezwykle bogata. Jak opisuje K. Kowalski (1951) Nacieki tworzyły się tu w postaci stalaktytów i stalagmitów tak gęsto, że pomiędzy nimi pozostały tylko nieznaczne przestrzenie wolne. Większość nacieków uległa zniszczeniu przez „szpaciarzy” eksploatujących je jako „śklany” kamień (surowiec dla hutnictwa szkła). Nacieki zachowały się w Korytarzu Południowym i są to polewy naciekowe z żebrami naciekowymi, pokrywające duże fragmenty ścian oraz niewielkie stalaktyty. W Wielkiej Komorze w nyży na końcu, widoczne są resztki bogatej szaty naciekowej, a na stropie występuje duża ilość niewielkich, kilkucentymetrowej długości stalaktytów makaronowych, stale przyrastających. W ścianach w Komorze Wielkiej i Korytarzu Kalcytowym znajdują się żyły czystego, grubokrystalicznego kalcytu naciekowego do 30 cm grubości. Nacieki są różnowiekowe, wielu generacji.
W jaskini występują osady klastyczne. W Sali Wejściowej i częściowo Wielkiej Komorze stanowią je hałda, będąca pozostałością po eksploatacji kalcytu, gruz skalny oraz większe bloki i płyty wapienne; w Korytarzu Południowym, Kalcytowym i na końcu Korytarza Wschodniego stanowią je brązowe i czerwone namuliska, wypełniające miejscami znaczną część przekroju korytarzy.
Jaskinia jest wilgotna, na stalaktytach widoczne są krople wody. Wewnątrz temperatura jest stała, około +8°C, wyczuwalny jest przewiew powietrza. Światło nie sięga po za otwór.
Flora nie występuje. W jaskini przebywają nietoperze.

Historia badań

Jaskinia została odkryta w 1949 roku podczas eksploatacji kalcytu, którego intensywne wydobycie na Górze Zelce obejmowało lata 50 XX wieku. W konsekwencji tego, została zniszczona prawie całkowicie szata naciekowa jaskini. Pozostała otwarta studnia z bardzo stromym zejściem na dno, prowadzącym rozpadliną o przebiegu SW. Stan taki trwał do lat 80. XX wieku, kiedy to obudowano studnię wejściową nadając jej aktualny wygląd, a otwór zabezpieczono drewnianą podłogą. Wybudowano kamienny domek z drewnianym zadaszeniem. W studni wejściowej osadzono metalową drabinę. Stan tych zabezpieczeń pogarsza się, we wrześniu 2008 stwierdzono, że niektóre deski w podeście zaczynały butwieć.

Żródło informacji: http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/1768