Inwentarz Brzeski (1816)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Józefa Dydyńskiego z Szadku z roku 1817, akt nr. 1275. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Brzeski na mapie WIG'owskiej z 1944 roku.

Dnia piętnastego listopada roku 1816 Mikołaj Sulimierski główny opiekun sukcesorów zmarłego Jana Nepomucena Sulimierskiego wraz z Sewerynem Skórzewskim przydanym opiekunem tychże sukcesorów w obecności dwóch świadków przystępują do opisania stanu dóbr Brzeski. Jest to zaktualizowna wersja inwentarza dóbr Brzeski z roku 1813.

Dwór: Do którego wchodząc drzwi pierwsze na zawiasach ze szkoblem i z klamką żelaznemi. Po lewey stronie wchodząc drugie drzwi do pokoju na zawiasach żelaznych z haczykiem i z szkoblem. W tem pokoju okien dwa w tafle kwadratowe i iedna tylko pęknięta tafla. Sufit i podłoga z tarcic, obicie papierowe złe, piec ceglany i komin dobry. Z pokoju tego są drzwi na zawiasach z haczykiem do przystawionego letniego pokoju, w tym pokoiu są dwa okna w tafelki całe, podłogą i sufitem całemi. Z sieni teyże wchodząc na prawą stronę iest czeladna izba, w którey iest drzwi troie na zawiasach, w szrodku przez puł izby iest przeforsztowanie na kształt pokoiku, piec i kómin ieden, okna dwa złe. Przy czeladniey izbie iest komora, z którey drzwi na dwór, na zawiasach z szkoblem. Pod całym dworem  przyciesi złe, oprócz letniego pokoiu nowo przybudowanego. Kómin w tym budynku wielki, lepiony, górą nadmurowany, dach słomą pokryty dobry.
Studnia za dworem obcembrowana, stara, w którey cembrzyna powypadała, z żurawiem bez wiadra, niepotrzebowana, z przyczyny że w niey wody często brakuie.

Chlewy blizko dworu z rzniętego drzewa, pod któremi przyciesi złe. Dach reperacyi potrzebuie, drzwi na biegunach troie bez wrzecądzów.
Staienka ku pułnocy stoiąca w słupy dobra, bez pokładu z szkoblem.
Wolarnia w końcu staienki nowo przybudowana, bez pokładu, drzwi na biegunach.
Obora wielka z drzewa rzniętego, zła, reperacyi potrzebuiąca z dwoygiem wrót i iednemi drzwiami małemi na biegunach.
Stodoła nowa blizko obory o dwóch klepiskach z czworgiem wrót, z wrzecągami czteroma, kłótkami dwiema. Przy tey obok iest całkiem
Stodoła powypierana, lecz tylko połowa, druga połowa nowo przestawiona, z wrzecągiem, szkoblem i kłótką. Obok tey iest stodoła nowo postawiona w słupy, połowa z zrzynami i balami, wrotami dwiema, szkoblem i wrzecągiem iednym.
Spikrz nowy pod dobrym dachem, podłogą i z sufitem z tarcic, ten przeforsztowany balikami, drzwi w nim dwoie, na biegunach z wrzecągami.
Kaplica obok dworu z drzewa rzniętego, ieszcze dobra, pod gątami, u wierzchu wieża z dzwonkiem, drzwi na zawiasach z szkoblem i wrzecągiem, w tey ołtarz ieden, okna dwa dobre, podłoga i sufit zły, ławki dwie.
Owczarnia w tyle za kaplicą z rzniętego drzewa bez pokładu, u niey wrot dwoie na biegunach, trzecie bocznie małe także na biegunach.
Podwórze ogrodzone w ciesane płatwy i słupy, reszta płatów chróścianych.
Browar za stawkiem pustym przy grobli z drzewa rzniętego ze szczętem zły, obala się.
Gościniec na trakcie widawskim z izdebką i komorą z oknami trzema, staynią wjezdną z bali rzniętych nowych w roku przeszłym postawiony. Drzwi w tym gościńcu sześć z tarcic na biegunach, kómin w lepionke. Wrota do stayni wjezdny na biegunach z prągłem, szkoblem żelaznym iednym, w połowie wrót są drzwiczki na zawiasach zasuwką żelazną.
Studnia iest na boku tego gościńca nowo obcembrowana w wierzchu z żurawiem bez wiadra.
Młyn na rzece Grabia zwaney do którego wchodzą drzwi na biegunach, kómin w lepionkę, w izbie kómin i piec murowany, okna w tafelki złe, w podłodze i suficie tarcice pogniłe. Z tey izby iest izdebka, do którey drzwi z haczykiem na biegunach, z kómory drzwi na dwór na biegunach i zaporą. Młynica zaś u tego młyna o dwóch kołach, u kuł obydwóch kamienie wierzchnie i spodnie trzymaią cali dwadzieścia pięć. W młynicy podłoga z bali rzniętych nowych nowo dana. Żelastwo w tym młynie znayduiące się wszystkie dobre. Przyciesi pogniłe, dach dranicami pobity, dobry w roku tym dokończony.
Oborka do młyna należąca  w słupy postawiona, nowa z paryżałów?. Podwórko chróstem ogrodzone. Stodoła do młyna należąca z rzniętego drzewa, przyciesi, kozły i dach ze szczętem złe.
Browar  nad rzeką stoiący do którego wchodząc drzwi na biegunach, z sieni zaś do izby na zawiasach z haczykiem, kómin wielki w lepionke zły, okien dwa w tafelki małe, z których stłuczone, w tey izbie podłogi nie masz, sufit z tarcic zły, na górze suszarnia. Do kómory drzwi na zawiasach z wrzecągiem żelaznym, z kómory na dwór na biegunach. Cały ten browar z drzewa rzniętego zupełnie zły.
Statki browarne, garniec miedziany z pokrywą i rurami bez śruby, dobry, trzyma beczek dwie, kociołek miedziany ważący funtów trzydzieści zły, zaciernie trzy, kadki do piwa dwie, z których iedna większa, przycier do wywaru ieden, beczka iedna, sądków dwa.

Zabudowania wieyskie.
1. Franciszek Strycharczyk, zagrodnik, chałupa reperacyi potrzebuiąca. Stodoła w tym roku przestawiona i staremi snopkami poszyta, ten robi dni trzy ręczno w tydzień, lub orze dni dwa, daie kapłona iednego, jay mędel, sztukę przędzie i obrabia, za co bierze groszy piętnaście. Ma wołów pańskich trzy, krowe iednę, swinie iednę, siekiere, kose, wóz, pług i radło. Stróżą strzeże i trzodę pełni, w żniwa tłuki cztery odbywa.
2. Andrzey Mirowski chałupe i stodołe ma złą, ma to wszystko i robi co pierwszy.
3. Jan Strycharczyk, chałupa tego i stodoła reperacyi potrzebuiąca, ma to wszystko i robi co powyżsi.
4. Szymon Marszał. W dwoiakach nowych mieszkaiący, i stodołe ma nowo przestawioną, dobrą, ma to wszystko i robi co drudzy.
5. Felicyan Nowiński, na drugiey stronie w dwoiakach mieszkaiący, stodoła iego zła, ma to wszystko i robi co poprzedzaiąci.
6. Stanisław Bakalarczyk, chałupa i stodoła iego dobra, ma i robi co pierwsi.
7. Woyciech Łagiewka, chałupa iego dobra, stodoła w roku przeszłym przestawiona, dobra, ma wszystko i robi iak inni wyż wzmiankowani.
8. Mikołay Madaliński, chałupa iego dobra, puł stodole nowo przestawione, dobre, ma to i robi co wszyscy zagrodnicy.

Chałupnicy.
1. Jakub Zdulski, chałupnik kopiznę bierący, chałupa iego zła.
2. Banach, chałupnik kopiznę bierący, chałupe ma dobrą.
3. Józef Nowiński, chałupnik, chałupa iego reperacyi potrzebuiąca.
4. Mikołay Grochulski, mieszka w dwoiakach nowo wyreperowanych, w końcu tych ma stodółkę złą, grunt ma na komurne nadany, obsiew dworski, zaprzęgu i sprzętu dworskiego żadnego nie ma, robi ręczno dni dwa w tydzień, w żniwa dni cztery, tłuki odbywa.
Wawrzyniec Chodziewicz borowy w tychże dwoiakach mieszkaiący.

Obsiew dworski. (nie przepisałem)