Inwentarz dóbr Bukowiec (1874)

1902 r.

Źródło inwentarza:

Księga Hipoteczna dóbr ziemskich Bukowiec (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu)

Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

Działo się w dobrach Bukowiec w Okręgu i Powiecie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej w zamieszkaniu Teobalda Zakrzewskiego dnia 23 września / 5 października 1874 roku.

Na żądanie Sukcessorów po Ferdynandzie Hałaczkiewiczu pozostałych a mianowicie Agnieszki Hałaczkiewicz wdowy jako Opiekunki nieletniej swej córki Leontyny, Wandy, Barbary trzech imion niegdy z swym mężem Ferdynandem Hałaczkiewiczem spłodzonej, z własnych funduszów utrzymującej się w Mieście Kaliszu, oraz Seweryny, Leokadyi-Eufemii, Wandy czterech imion z Hałaczkiewiczów po Marcinie Szulc pozostałej wdowy z własnych funduszów utrzymującej się w Mieście Warszawie zamieszkałych, a zamieszkanie prawne co do tego interesu u Patrona Trybunału Franciszka Marzyńskiego w mieście Kaliszu mieszkającego, który w popieraniu sprzedaży dóbr Bukowiec w Okręgu i Powiecie Sieradzkim położonych stawać będzie, u tegoż dla siebie obrane mających.

Komornik przy Trybunale Cywilnym w Kaliszu przez Kommissyą Rządową

[w mieście Kaliszu mieszkający] Sprawiedliwości w dniu 13/25 kwietnia 1838 roku na ten Urząd nominowany, a do niniejszej czynności szczególną plenipotencją prywatnie pod dniem 18/30 września roku bieżącego upoważniony.

w Imieniu Najjaśniejszego

Alexandra IIgo

Cesarza Wszech Rossyi Króla Polskiego

etc. etc. etc.

Na mocy następujących tytułów:

1o Aktu urzędowego przed Janem Niwińskim Rejentem Kancellaryi Ziemiańskiej w Kaliszu w dniu 13/25 czerwca 1858 roku zeznanego.

2o Dwóch protokułów licytacyjnych klassyfikacyjnych przed delegowanym Sędzią Trybunału Franciszkiem Sulimierskim w dniach 2/14 września i 25 listopada/7 grudnia 1867 roku sporządzonych.

3o Wyroku czyli decyzyi przez tegoż delegowanego Sędziego Franciszka Sulimierskiego potwierdzającą klassyfikację dóbr Bukowiec pod dniem 1/13 maja 1868 roku zapadłej.

4o Wykazu hipotecznego dóbr Ziemskich Bukowiec przez Pisarza Kancellaryi Ziemiańskiej w Kaliszu J. Koryckiego w dniu 7/19 sierpnia 1874 r. wydanego.

5. Wypisu Urzędowego Uchwały Rady Familijnej w Sądzie Pokoju w Kaliszu w dniu 13/25 czerwca 1874 roku, sporządzonej, tych tytułów już doręczonych.

Doprowadzając do skutku powołane tytuły, jak zarównież pierwsza kopia Teobaldowi Zakrzewskiemu właścicielowi dóbr Bukowca debentowi, a druga kopia Wójtowi Gminy Brzeźno Szymonowi Myśliwiec do którego dobra Bukowiec należą pod jedną datą 22 sierpnia / 3 września r. b. doręczone wezwania przybył Komornik na miejsce w akcie powołane, wraz z świadkami Obywatelami kraju żadnemu wyłączeniu nieuległemi jako to Janem Pranowskim w Mieście Kaliszu i Łukaszem Sobczak rolnikiem ze wsi Rypinku pod Kaliszem mieszkającemi, gdzie wezwał poraz drugi i ostatni Teobalda Zakrzewskiego właściciela dóbr Bukowca, ażeby na mocy powołanych tytułów dla Sukcessorów po Ferdynandzie Hałaczkiewiczu pozostałych jako to: Leontyny, Wandy, Barbary trzech imion Hałaczkiewicz nieletniej, czyli jej głównej Opiekunki i matki Agnieszki Hałaczkiewicz, oraz dla Seweryny Leokadyi Eufemii Wandy czterech imion z Hałaczkiewiczów po Marcinie Szulc pozostałej wdowy summę rs. 1500 w listach zastawnych białych Królestwa Polskiego z właściwemi kuponami, w akcie powyżej z daty powołanym zastrzeżono iż przy wypłacie żądanej należności kwit listów zastawnych ustanowiony został w ten sposób że za rs. 15 listami zastawnemi po rs. 14 kop. 8 w gotowiźnie , a jeżeliby kwit w czasie wypłaty był niższym od powyżej powołanego, to w takim razie brakującą ilość zobowiązany jest Teobald Zakrzewski exekwowany, dopłacić, a jeżeliby był wyższy to przewyżka ta będzie korzyścią extrahentów dziś żądanej należności z procentem 5% jaki się okaże być przynależnym, tudzież za wyjęcie tytułów rs. 13 kop. 73 1/2 na ręce moje Komornika zapłacił, gdyż w razie przeciwnym do zajęcia dóbr Bukowca z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na sprzedaż publiczną przystąpie.

Przy zastrzeżeniu kosztów tej exekucyi.

Na skutek tego wezwania obecny Teobald Zakrzewski debent oświadczył, iż należność żądaną, o jaką Komornik kroki przedsięwziął, dziś takowej płacić nie jest w stanie, gdyż gotowych pieniędzy nie posiada, lecz podał się o pożyczkę Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Kaliszu o wyjednanie takowej, która najdalej w dniu 1 stycznia 1875 roku udzieloną mu zostanie i z tej należność żądaną spłaci Sukcessorom po Ferdynandzie Hałaczkiewiczu pozostałych.

Działający Komornik mając sobie odmówioną zapłatę, zaś na deklaracyi poprzestać nie jest w możności, i dla tego do zajęcia dóbr Bukowca z wszelkiemi przyległościami i przynależytościami na sprzedaż publiczną przystępuje i tak zajmuje.

Dobra Ziemskie Bukowiec.

Składające się z wsi i folwarku tegoż nazwiska, z przyległościami Bugaj w którym włościanie uwłaszczeni zamieszkują, i młyna wodnego z wszelkiemi zabudowaniami dworskiemi, czynszami, propinacją, rybołóstwem, polowaniem, inwentarzem żywym i martwym do gruntu przywiązanym, rolami obsianemi i obsiać się mającemi, łąkami, pastwiskami, stawami, borem, zagajnikami, zgoła z tem wszystkiem co całość tych dóbr stanowi i stanowić może, bez najmniejszego z takowych wyłączenia, graniczą na wschód słońca z dobrami Kliczkowem małym i Kliczkowem wielkim, na południe z dobrami Chajewem, na zachód słońca z dobrami Bronszewicami, na północ z dobrami Jasionna, odległe od Miast najbliższych, od Miasta Okręgowego i Powiatowego Sieradza wiorst 16, od Miasta Błaszków wiorst 13, od dawniej Miasta a nateraz osady Złoczewa wiorst 18 położone w Okręgu i Powiecie Sieradzkim Gubernii Kaliskiej, należą do Parafii Kliczkowa małego i Wójta Gminy Brzeźno, dobra zajmowane pozostają w posiadaniu Teobalda Zakrzewskiego debenta.

Na skutek Ukazu Najjaśniejszego Cesarza Wszech Rossyi Króla Polskiego pod dniem 19 lutego / 2 marca 1864 roku wydanego, wszyscy włościanie w dobrach zajmowanych osiadli, od wszelkich obowiązków dla dworu raz na zawsze są wolni, grunta, łąki, pastwiska i wszelkie zabudowania włościańskie z gruntami, pastwiskami i łąkami dworskiemi są odgraniczone kopcami.

Opis zabudowań folwarku Bukowiec.

1o Dwór na podmurowaniu, pod którym są piwnice, o 1 kominie, 2 sieniach, 5 pokojach, 1 garderobki, jednej kuchni, w tym mieszka Teobald Zakrzewski debent, z drzewa budowany, szkudłami kryty.

2o Przystawka od tyłu dawna, w ryglówkę budowana, szkudłami kryta.

3o Ogród dziki, owocowy i warzywny za dworem, w którym drzew dzikich około 3000 i krzewów 400, zasadzono rodzajnych, gruszek, śliwek i jabłoni około 80, krzewów, agrestu i świętojanek 20.

Ogród ten opasany rowem i strugą.

4o Kloak w ogrodzie z drzewa budowany, szkudłami kryty.

5o Szopa na słupach z drzewa, szkudłami kryta, w tej jest uli z pszczołami 8, zaś próżnych uli 6.

6o Altana w ogrodzie z słupów i łat zbudowana, szkudłami kryta.

7. Budynek przenośny w ogrodzie dla zwierzyny z łat zbudowany, szkudłami kryty.

8. Gorzelnia o trzech kominach z cegły palonej i drzewa budowana, szkudłami kryta, u tej żadnych aparatów do gruntu przywiązanych nie masz.

9. Szopa na słupach przy gorzelni z drzewa budowana, szkudłami kryta, w tej jest kirat do mielenia kartofli.

10. Studnia balami ocembrowana przy gorzelni, lecz ta uległa zawaleniu.

11. Staw przy gorzelni, przy którym jest most i upust, staw ten jest zarybiony.

12. Łazienki na stawie z drzewa zbudowane, deskami kryte.

13. Dwór drugi o 1 kominie o piętrze pod którym jest kuchnia i suteryny, o jednej sieni, na parterze są 4 pokoje, na piętrze o 5u pokojach, w dworze tym zamieszkuje rodzina Teobalda Zakrzewskiego, z cegły palonej budowany, dachówką kryty.

14. Budynek dawniej na skład okowity urządzony, z cegły palonej budowany, szkudłami kryty.

15. Budynek przenośny dla drobiazgu z drzewa budowany, szkudłami kryty.

16. Studnia balami ocembrowana, przy której jest żuraw i wiadro okute.

17. Dom o 1 kominie pusty z drzewa budowany, szkudłami kryty.

18. Obórka z drzewa budowana, szkudłami kryta.

19. Chlewiki z drzewa budowane, szkudłami kryte.

20. Stajnia i sieczkarnia nowa pod jednym dachem z drzewa budowana, słomą kryta.

21. Szopa przy sieczkarni, przy której jest kirat, za pomocą którego rznie się sieczkę, z drzewa budowana, szkudłami kryta.

22. Spichrz, w końcu spichrza jest porządkownia, z drzewa zbudowany, szkudłami kryty.

23. Figura z wyobrażenia Sgo Wawrzyńca w środku podwórza.

24. Stodoła o 3ch klepiskach, przy której jest maszyna młockarnia, z drzewa budowana, szkudłami kryta.

25. Szopa na słupach przy stodole pod Nr. 24 opisanej, w której jest urządzony kirat do młockarni, z drzewa budowana, szkudłami kryta.

26. Bróg na słupach przy stodole pod Nr. 24 opisanej, z drzewa budowany, słomą kryty.

27. Owczarnia, w tej jest paśników 13, lasów 11, z drzewa budowana, szkudłami kryta.

28. Szopa na słupach na narzędzia rolnicze, z drzewa budowana, szkudłami kryta.

29. Obory i wozownie pod jednym dachem, z drzewa budowane, szkudłami kryte.

30. Stajnie i obory pod jednym dachem, z cegły palonej budowane, szkudłami kryte, które wybrukowane kamieniem polnym, długości arszynów 80, szerokości 7.

Począwszy od Nr. 20 do 30 zabudowania te są ogrodzone sztachetowemi drążkami, a zaś brama wjezdna z łat budowana na zawiasach i hakach, około tych zabudowań są topole wyrosłe około 180.

31. Dom o 1 kominie w tym mieszkają oficjaliści dworscy, z drzewa budowany, słomą i szkudłami kryty.

32. Obórka z drzewa budowana, słomą kryta.

33. Chlewiki z drzewa budowane, słomą kryte.

34. Dom karczma o 1 kominie i stajnia wjezdna pod jednym dachem, w tej od 1 stycznia 1874 roku żadnych trunków dworskich Jakób Wesołowski nie szynkuje, z powodu nie wykupienia patentu przez Teobalda Zakrzewskiego.

Wesołowski płaci dworowi czynszu rb. 12 rocznie, pozostaje za ustną umową od dnia 11/23 kwietnia 1874 roku do tegoż dnia 1875 roku czynsz z góry dworowi zapłacił, z drzewa budowane, szkudłami kryte.

35. Dom o 1 kominie i kuźnia pod jednym dachem, mieszkanie zajmują ludzie dworscy, w kuźni kowala nie masz i żadnych porządków do gruntu przywiązanych, z drzewa budowany, szkudłami kryty.

36. Studnia balami ocembrowana, przy której jest żuraw z wiadrem okutym.

37. Koszary o 2 kominach, 8 izbach, w tych mieszkają ludzie dworscy, z drzewa budowane, szkudłami kryte.

38. Chlewików cztery, z drzewa budowane, słomą kryte.

39. Cegielnia w polu, lecz przy niej żadnych budynków nie masz.

Opis zabudowań młyna wodnego tak zwanego Kuczaj.

1o Dom o 1 kominie i młyn wodny pod jednym dachem, o jednem kole wodnym i palecznym, w młynie tym są porządki do gruntu przywiązane jako to:

dwa kamienie do melenia zboża, kosz do zasypywania zboża, skrzynia mącznia, półskrzynek, cywie, papszyca, wrzeciono, pytel, młynek dzierżawi Franciszek Włodziński, płaci rocznie czynszu rs. 75, pozostaje za ustną umową od dnia 11/23 kwietnia 1874 roku, do tegoż dnia 1875 roku, czynsz z góry zapłacił dworowi, z drzewa budowane, szkudłami kryte.

2o Staw przy młynie zarybiony, przy którym jest most i upust.

3o Stodoła i obora pod jednym dachem z drzewa budowane, słomą kryte.

4. Ogród owocowy i warzywny, w którym się mieści drzew rodzajnych, wisien sztuk 10.

Stawów w całem teritorium dóbr zajmowanych, o których już powyżej była mowa są dwa.

Wysiew

wszelkiego zboża jaki może być uskuteczniony rok rocznie jest następujący:

1. Pszenicy korcy 15.

2. Żyta korcy 120.

3. Jęczmienia korcy 20.

4. Owsa korcy 120.

5. Grochu korcy 16.

6. Tatarki korcy 13.

7. Jarki korcy 18.

8. Łubinu korcy 10.

9. Rzepaku korcy garn. 16.

10. Siemienia lnianego garn. 16.

11. Siemienia konopnego garn. 12.

12. Kartofli wysadza się korcy 200.

13. Siana sprząta się wozów fornalskich 80.

Inwentarz

żywy i martwy do gruntu przywiązany jest następujący.

1. Koni fornalskich z zaprzęgiem sztuk 16.

2. Wołów roboczych z zaprzęgiem sztuk 12.

3. Krów dojnych różnej sierści i lat sztuk 15.

4. Jałowizny sztuk 17.

5. Owiec sztuk 456.

6. Baranów sztuk 3.

7. Wozów kutych z drabinami i półtoracznych sztuk 5.

8. Pługów z kompletnemi żelazami sztuk 6.

9. Radeł sztuk 3.

10. Bron z kompletnemi [bronikonikami]1 żelaznemi sztuk 16.

11. Sieczkarnia kompletna jak już mowa wyżej była przy budynku Nr. 12 opisanym sztuk 1.

12. Młockarnia kompletna o której mowa była przy stodole pod Nr. 24 opisanej sztuk 1.

13. Młynek do czyszczenia zboża sztuk 1.

Rozległości

całych dóbr zajmowanych uważając przybliżonym sposobem na miarę nowo-polską i rossyjską, grunta należące do II, III i IV klassy jest nastepująca:

1. Grunt orny dworski włók 20, mórg 5 pręt. 150.

2. Ogrodu dzikiego, owocowego i warzywnego przy dworze mórg 5.

3. Łąk włók 4, mórg 20, pręt. 150.

4. Pastwisk włók 1, mórg 10.

5. Nieużytków mórg 5, pręt. 100.

6. Boru wyrosłego sosnowego mórg 6.

7. Zagajników po wyciętym boru sosnowych i olszowych włók 5, mórg 25, pręt. 150.

8. Zagajników olszowych mórg 6 pręt. 200.

9. Wodów, stawów i rowów mórg 6.

10. Pod zabudowaniami dworskiemi i podwórzami mórg 5, pręt. 150.

11. Grunt który posiada młynarz i ogród mórg 8.

12. Łąki które posiada młynarz mórg 2.

13. Dróg w całem teritorium mórg 12.

Razem włók 33, mórg 28, pręt.

Wyraźnie włók trzydzieści trzy, mórg dwadzieścia ośm, na miarę nowopolską, czyli diesiatin pięćset dziesięć na miarę rossyjską.

Co do granic

Granice w dobrach zajmowanych są jawne, w których żaden kontrowers nie zachodzi, od strony Jasionny są oznaczone drogami, od strony dóbr Chajewa miedzami i kopcami, a w łąkach kamieniami, od strony dóbr Kliczkowa małego kopcami, od strony dóbr Wągłczewa kopcami, od strony dóbr Bronszewic kopcami.

Podatki.

jakie rok rocznie do Kassy Powiatowej Miasta Sieradza opłacane bywają stosownie do wydanego świadectwa przez tęż Kassę są następujące:

1. Podatek gruntowy dworski rs. 155 kop. 93.

2. Podatek gruntowy dworski dodatkowy rs. 82 kop. 64.

3. Podymne rs. 42.

razem rs. 280 kop. 57

Zaległości

1. Podatek gruntowy dworski 2 rata 1873 r. rs. 77 kop. 9 1/2.

2. Podatek gruntowy dworski 1 rata 1874 r. rs. 77 kop. 97.

3. Podatek gruntowy dworski 2 rata 1874 r. rs. 77 kop. 96.

4. Podatek podymne dworski 2 rata 1873 r. rs. 41 kop. 32.

5. Podatek podymne dworski 1 rata 1874 r. rs. 43 kop. 32.

6. Podymne 2 rata 1873 r. rs. 21 kop.32

7. Podymne 1 rata 1874 r. rs. 21 kop. 32.

8. Składka ogniowa od nieruchomości 1 rata 1874 roku rs. 141, kop. 49.

9. Podatek propinacyjny 1873 r. rs. 20 kop. 49.

razem rs. 520 kop. 2 1/2

Sprzedaż dóbr tych odbyta zostanie przez publiczną licytacją w Trybunale Cywilnym w Kaliszu w Pałacu Sądowym przy ulicy Józefina położonym, posiedzenia swe odbywającego, wszelkich więc dalszych formalności dopełniać będzie Franciszek Marzyński, Patron Trybunału Cywilnego w Kaliszu, u którego Extrahentni zamieszkanie prawne sobie obierają, do czasu zatem w którym sprzedaż ta nastąpi, w zastosowaniu sie do Art. 688 K. P. S. działający Komornik exekwowanego Teobalda Zakrzewskiego właściciel tych dóbr w posiadaniu takowych jako Sądowego Zarządcy pozostawia i dozorcą ustanawia, i nakłada na niego obowiązek iżby całość dóbr tych ze strony [sąsiadów] w niczem naruszona nie była.

Na tym protokół ten po odczytaniu ukończony, przez dozorcę, obecnych świadków i [...]2 Komornika własnoręcznie podpisanym zostaje, prócz Dozorcy przed zakończeniem niniejszego protokółu wydalił się w podróż i świadka Łukasza Sobczak który pisać nie umie.

Niniejsza czynność rozpoczęta w dniu 23 września/ 5 października. a ukończona w dniu następnym 24 września / 6 października 1874 roku.

[podpisano] Jan Pranowskim

[MP.] [podpisano] Franciszek Rowecki

Wójt Gminy Brzeźno.

Zaświadcza niniejszym kopia tego protokółu zajęcia dóbr Bukowca w dniu dzisiejszym w Kancellaryi mojej doręczoney została.

Brzeźno dnia 30 września / 12 października 1874 roku.

[MP.] [podpisano] Kluba.

Pisarz Sądu Pokoju w Sieradzu.

Zaświadcza niniejszem jako kopia tego protokółu zajęcia dóbr Bukowca w dniu dzisiejszym w Biórze mojem doręczoną została.

Na żądanie W. Franciszka Roweckiego Komornika przy Trybunale Cywilnym w Kaliszu zamieszkałego.

Ja Jan Nepomucen Koberlejn

Woźny Trybunału Kaliskiego pod dniem 30 lipca / 11 sierpnia 1873 roku za Nr. 3255.

nominowany przysięgły, w tenże Mieście Kaliszu urzędujący i zamieszkały.

Dwie kopie tego protokółu zajęcia dóbr Bukowca odpisane na stemplach ceny kopiejek piętnaście wręczyłem podług przepisu prawa, a mianowicie:

1. Wójtowi Gminy Brzeźno do której dobra Bukowiec należą we wsi Brzeźno Kancellaryią utrzymującemu, w Kancellaryi tegoż do rąk własnych Wójtowi Szczepanowi Kluba oddałem.

2. Pisarzowi Sądu Pokoju w Sieradzu w Biórze tegoż Pisarza do rąk jego własnych Wincentego Smoleńskiego Pisarza tegoż Sądu oddałem jak o tem widymata powyżej tu na oryginale przechowywają.

Świadczą we wsi Brzeźno i w Mieście Sieradzu dnia (30) trzydziestego września (12) dwunastego października 1874 roku.

[podpis.] Jan Nepomucen Koberlejn

Nr. 482 Wz. W. T. K.

Przypisy:

1.

2.