Inwentarz wsi Sarnów i Korablew (1816)

Źródło inwentarza:

Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z roku 1816. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka.

Działo się w dworze wsi Sarnowa w Powiecie Sieradzkim, dnia siedemnastego lipca roku tysiąc osiemset szesnastego.-

Przed Pisarzem Aktowym Powiatu Sieradzkiego Woiewodztwa Kaliskiego nizey podpisanym w Sieradzu w kamienicy pod liczbą 146. przy ulicy Sukienniczey zamieszkałym, na żądanie Opiekuna tutay przybyłym, w przytomnosci Swiadkow nizey wyszczegulnionych stanęli osobiscie:

1.o Kacper Domaniewski Radzca Powiatu Piotrkowskiego, tak Wo Mikołaia Domaniewskiego, Wyrokiem Trybunału Cywilnego Kaliskiego dnia jedenastego maja roku przeszłego tysiąc osiemset piętnastego zapadłym pozbawionego własney woli, iako i Dzieci Jego, to iest Synow małoletnich Ignacego lat jedenascie, i Ludwika lat trzy, maiących, Domaniewskich, z Wielmożną Anną z Bielskich spłodzonych, Opiekun, przez Radę familiyną Aktem pod prezydencyą Sędziego Pokoiu Powiatu Sieradzkiego w Sieradzu dnia dziewiątego kwietnia roku bieżącego, uchwalonym; obrany, w Rzepkach w Powiecie Piotrkowskim mieszkaiący.

2.o Urodzony Maciey Niwinski, dobr Grabowia dziedzic, tychże WW. Domaniewskich Oyca i Synow, powyższym Aktem Rady familiyney przydany Opiekun, w Grabowiu mieszkaiący.

3.o W. Anna z Bielskich tegoż Wo Mikołaia Domaniewskiego pozbawionego własney woli, małżonka, w Piotrkowie zamieszkała.

4.o Urodzony Jozef Zaiączkowski, w Dubiu mieszkaiący.

5.o Walenty Topolski, w wsi Klęczu mieszkaiący.

6.o Ur. Kajetan Nieniewski w Sarnowie mieszkaiący.

Ci od Nro 4. 5. i 6.o przez Strony za Biegłych mianowani, ktorzy na sprawiedliwe szacowanie ruchomosci, przysięgę przed Urzędem ninieyszym w przytomnosci stron zwyczaiem katolickim dzis wykonali.-

A gdy Strony obrały sobie do tego aktu zamieszkanie w dworze tuteyszym w Sarnowie, a W. Anna Domaniewska w Piotrkowie, Opiekun zas i przydany Opiekun ządali aby inwentarz wszelkich dobr ruchomych i nieruchomych tegoż W. Mikołaia Domaniewskiego dobr Sarnowa, i Korablowa dziedzica, spisany był, przeto Pisarz aktowy przystąpił do spisania Ruchomosci, ktore Biegli zaraz szacowali, iak będzie po dobrach nieruchomych następować, w ten sposob.-

I Dobra Nieruchome:

Dobra Sarnow i Korablow z przyległosciami w Powiecie Sieradzkim leżące, W. Mikołaiowi Domaniewskiemu przeznaczone Testamentem przez niegdy JWo Tomasza Sabel Domaniewskiego Podczaszego Szadkowskiego, Orderu So Stanisława Kawalera, Oyca, dnia dziesiątego pazdziernika roku tysiąc siedemset dziewiędziesiąt osmego spisanym, w Justic Kommissyi Sieradzkiey dnia trzydziestego maja roku tysiąc osiemset drugiego publikowanym, a to w summie stu dwudziestu ( tysięcach złotych Polskich, mowiąc (szosciu)

Summa tego tytułu 126,000.

II Dobra Ruchome [pomijam]

Poczym na żądanie Opiekuna Wo Kacpra Domaniewskiego Radzcy Powiatowego, Pisarz aktowy przystąpił do opisania stanu budynkow i włoscian, w ten sposob:-

Wieś Sarnow

1.o Kamienica murowana nad rzeką Widawką zdezelowana bez okien i drzwi napiętrach wyższych - maiąca komin nad dach wywiedziony, drugi zruynowany - Dach zły szkudlany - Kopułkę blaszaną na iednym rogu dachu - Sklep z drzwiami z drzewa modrzewiowego na ktorych napis znayduie się ' S. K. roku 1580. dnia 27. Augusti" w tym sklepie trzy przegrody i kominek - nad sklepami trzy skarbce sklepione w ktorych okien szesc z kratami zelażnemi - Drzwi dwoie żelaznych, na pierwszych wchodnich napis " S. K. S. L. Anno 1582." także drzwi iedne drewniane palami zelaznemi obłozone z zamkami i kluczami. Naboku skarbcu z sionki idąc obok schodem iest komora z oknem za kratami zelaznemi, doktorey drzwi drewniane z zamkiem i kluczem.-

Wyżey nad skarbcami idąc po schodach są dwa piętra do mieszkania, zruynowane, pokoie wnich malowane - Ta kamienica iest opisana dokładnie inwentarzem dnia dziewiętnastego lipca roku tysiąc siedemset siedemdziesiąt drugiego sporządzonym, i przez niegdy JWW. Rozą Cienską i Tomasza Domaniewskiego podpisanym.-

2.do Studnia przed kamienicą głęboka, ocembrowana, lecz dach nad nią i poczęsci cembryna zruynowa.

3.tio Dwor stary z drzewa rzniętego - Dach pod szkudłami. Komin z gruntu murowany drugi mały z pokoiku. W tym dworze pokoi pięc - Garderoby czyli komorki dwie - Okien dziesięc w nich brakuie szyb iedenascie. Okienic dziesięc bez iedney połowy - piec ieden z cegły, a drugi z kafli po dwa pokoie grzeiące, złe, w trzecim pokoiku kominek Moskiewski - Drzwi jedenascie zamki powyimowane - podłogi w pokoiach i posowy dosc dobre.

4.to za dworem ogrod na sposob włoski założony z kwaterami, i drzewem roznego gatunku, lecz dosyc zaniedbany.-

5.o Kuchnia z czeladnicą z drzewa rzniętego. Dach pod szkudłami, komin nadmurowany. Ma dwie izby, dwie komory, pięć okien złych poczęsci, szoste zabite deskami.-

6.o Folwark z drzewa kostkowego. Dach pod szkudłami, z frontu połowa pod snopkami. Komin nadmurowany. Dwie izby, dwie komory, cztery okna wszystkie dobre tylko iedney tafli brakuie.-

7.o Kurniki z chlewami pod snopkami, z drzewa kostkowego, przegrod szesc.-

8.o Obora z owczarnią razem w klamrę z drzewa rzniętego, dach dekowany. Złoby są dwa w oborze.-

9.o Staynia długa na szesnascie koni z drzewa kostkowego. Dach pod szkudłami stary.-

10.o Wozownia z drzewa rzniętego, bez pokładu. Dach pod szkudłami, z komorką na sieczke.-

11.o Browar za sadem nad rzeką Widawką z drzewa rzniętego. Dach pod szkudłami, komin z gruntu murowany. Ma dwie izby i iednę komorę.-

12.o Ozd za browarem z drzewa kostkowego - Dach z desek - piec lepiony z kamieni.-

13.o Za browarem wolarnia z drzewa kostkowego. Dach pod szkudłami - nie maiąca pokładu ani złobow. Koryto do wywaru ma.

14.o Studnia ocembrowana z kosiorem i wiadrem.-

15.o Stodoła o dwoch klepiskach i trzech samsiekach z drzewa rzniętego, w słupy murowane, dach słomiany.

16.o Stodoła druga podobna pierwszey o dwoch klepiskach.-

17.o Stodoła trzecia, ale stara o jednym klepisku, dach słomiany.-

18.o Spichlerz wielki staroswiecki o dwoch kondygnacyach z bramą. Dach szkudlany stary zły - pięcioro drzwi na zawiasach żelaznych z trzema tylko zamkami, i kluczami.

19.o Płoty wedle budynkow i sadu dosc dobre.-

20.o Karczma stara z drzewa kostkowego, dach częscią z szkudeł, częscią słomiany. Izba iedna.- Komora iedna. Komin nadmurowany.- Staynia wiezdna w słupki na przyciesiach.- Dach słomiany zły.-

21.o Kuznia stara pod deskami. Komin lepiony.-

22.o Młyn na rzece Widawce z młynicą z drzewa kostkowego stary. Dach częscią szkudlany, częscią słomiany. Ma dwa koła wodne. Komin nadmurowany.-

Porządki w Kuzni.

1.o Młot duży. 2.o Młotek mały. 3.o Kowadło. 4. Miech. 5.o Szporog.- Kowal zas obowiązany dworowi starą robotę robic i nową małą.-

Porządki we Młynie

1. Dwa kamienie wierzchnie. 2.o Kamienie dwa spodnie. 3.o ieden kamień spodni zepsuty. 4.o Dwa wrzeciona z wiciami żelaznemi czterma.- 5.o Dwie paprzyce żelazne.- 6.o Dwie ponewki żelazne. 7.o Dwie szlufy na wrzecionach.- 8.o Trzy ryfki na słupkach.- 9.o Cztery czopy żelazne.- 10.o Osiem wici żelaznych na wałach. 11.o Dwa koła paleczne. 12.o Dwa wały. 13.o Dwa kosze. 14.o Dwie skrzynie.- 15.o Dwie pułskrzynki.- 16.o Dwa koła wodne. 17. Dwa żłoby. 18.o Calowka ktorą zgubił przeszły młynarz Pytloski.

Młynarz z młyna daie czynszu na rok czterma ratami złotych szescset pięcdziesiąt - Wolne melenie dworowi i służącym ordynarye bez miarki - Daie kapłonow dwoch - Jay kopę iednę.-

W tey wsi Sarnowie iest Pułrolnikow dwunastu 1. Wawrzyniec Pawlak - 2. Jozef Mikułak czyli Pawlak - 3. Jędrzey Pawlak. 4. Roch Głowacki - 5. Franciszek Wozniak - 6. Bartłomiey Witek. 7. Bonawentura Głowacki, radny. 8. Paweł Głowacki radny. 9. Jędrzey Żemła. 10. Stanisław Kwiatkowski. 11. Antoni Głowacki. 12. Paweł Mizerski - Trzynasty zas Pułrolnik Woyciech Witczak spadł - a czternasty Maciey Bzdyk zmarł.- Każdy Pułrolnik ma parę bydła na które wziął ze dwora dziesięc dukatow - ma każdy woz - i żelaza płużne. Kazdy robi w tydziem dni pięc, bydłem zas kiedy orze dni dwa i puł.- Tłuk w zniwa odbywa trzy - Daie kazdy kapłonow dwóch, gęs iednę i trzydziesci jay - Strozą po kolei z Zagrodnikami razem czyni - a trzodę opłaca.-

Zagrodników iest osmiu - 1. Jędrzey Balcerzak. 2. Paweł Musialik - 3. Konstanty Popłaski włodarz. 4. Tomasz Stolarz - 5. Jozef Wodzinski - 6. Adam Młynarczyk - 7. Mikołay Przybyła - 8. Paweł Musialik radny - Kazdy z tych Zagrodnikow robi ręczno dni trzy w tydzień, a tłuk w żniwa trzy, i strozę koleyno odbywa - Trzodę zas płaci. Daie kapłonow dwoch, jay piętnascie.-

Komornikow i Komornic iest siedem, robiących wtydzien dzień, a w zniwa tłuk trzy.-

Chałup w tey wsi iest wszystkich dwadziescia cztery.

Wieś Korablow.

Budynki Dworskie.

1.o Dwor o czterech pokoiach, dwoch garderobach, iedney kuchence. Dach pod snopkami stary.-

2.o Folwark o izbach trzech, iedney komorze, nieskonczony, bez komina, bez drzwi i bez okien.-

3.o Wozownia staynia i oborka razem pod snopkami.-

4.o Owczarnia pod snopkami.

5.o Kurnik i chlewy razem.-

6.o Stodoła o dwoch klepiskach stara obala się, spichlerz w szrodku - Dach słomiany zły.-

7.o Studnia w podworzu mała.

8.o Płoty dosc dobrze poogradzane, niektore stare.-

W tey wsi Korablowie iest Pułrolnikow dziesięciu : 1. Izydor Sobczak. 2. Antoni Bora - 3. Bartłomiey Kusy - 4. Marcin Bzdyk - 5. Walenty Pawlak.- 6. Błazey Głowacki - 7. Stanisław Żemla ktory uciekł. 8. Felix Adryanczyk. 9. Antoni Głowacki - 10. Jan Wrzosek - Ci trzey ostatni nalezą do Sarnowa excypowani. Oprocz tych Pułrolnikow, są ieszcze trzy puste także excypowane do Sarnowa.- Kazdy Pułrolnik wziął od dworu na woły po dziesięc dukatow, a jedenastego na woz.- Robi w tydzien dni pięc pieszo, a kiedy orze, to dwa dni i puł - Strożą po kolei, a w zniwa dni trzy tłuki odbywa, trzodę zas płaci - kapłonow daie dwoch, gęs iednę, iay trzydziesci - kądziel przędzie.

Zagrodnikow iest czterech, Grzegorz Szurma, Franciszek Zemła, Tomasz Cieplak, i Jan Cieplak, zktorych kazdy robi dni cztery w tydzien pieszo - Strozą trzodę i tłukę tak odbywa iak Pułrolnik - Daie kapłonow dwoch i jay piętnascie-

Komornikow iest pięciu - z ktorych do Sarnowa excypowanych trzech, robi każdy dzień wtydzień, w żniwa zas tłuki trzy.-

Chałup w tey wsi znayduie się siedemnascie, lecz między temi są cztery puste.-

Młyn z młynicą razem. Młynarz daie czynszu rocznego złotych siedemset dwadziescia - mele dworowi i słuzącym bez miarki-

Porządki we Młynie takie:

Dwa kamienie wierzchnie z buxami żelaznemi. Dwa wrzeciona z wiciami zelaznemi czterma.- Dwie paprzyce żelazne.- Dwie ponewki żelazne. Osiem wici żelaznych na wałach, iedna z nich spękana. Cztery czopy na wałach. Dwa oszkardy - Jeden korb żelazny od pytlow - Jeden pal żelazny. Dwie ryfki na stęporach.- Pięć ryfkow na słupkach w sianin - Dwa koła paleczne - Dwa koła wodne. Dwie skrzynie - Trzy puł skrzynki- Dwa kosze złe. Dwa korytka złe. Dwa wały i dwa złoby.-

Po ukonczeniu opisu w wsi Korablowie, gdzie się Pisarz Aktowy udawał osobiscie - W. Kacper Domaniewski Opiekun rezerwował sobie odebranie rachunków zadministracyi od Wo Jana Domaniewskiego przeszłego Zawiadowcy i Doradcy od czasu ustanowienia Onegoż przez wyrok Trybunały Kaliskiego to iest od maja roku przeszłego, o co wzywany był urzędownie przez Pisarza aktowego, lecz się tłomaczył iż takowe rachunki tylko za rezolucyą Trybunału złożyć może.-

[dalszą część pomijam]