-->

piątek, 7 maja 2021

Inwentarz Brody (1820)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Wincentego Kobyłeckiego z Szadku z roku 1820. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu, akt nr. 341)


"Działo się w wsi Brody powiatu Szadkowskiego w woiewództwie Kaliskim dnia dwudziestego siódmego sierpnia roku tysiąc ośmset dwudziestego."
Józef Zdzienicki, dziedzic dóbr Kamostka i innych, sędzia Pokoju Powiatu Szadkowskiego, jako posesor zastawny wsi Brody wezwał Notariusza Publicznego Powiatu Szadkowskiego do opisania stanu dóbr.


Co do budowli dworskich.
1. Dwór w ryglówkę wybudowany złożony z dwóch pokoików, dwóch garderobek, z iedney izby czeladney i komory, dach szkudłami pobity zreperowany.- Dwór takowy iest ieszcze w dosyć zdatnym do mieszkania, potrzebuie tylko zewnątrz obrzucenia ścian i mieyscami dania cegły, zaś wewnątrz wytrynkowania w oknach iak się znayduią, w dwóch pokoiach brakuie szyb sześć, w garderobce szyb mnieyszych cztery, w izbie czeladney w dwóch oknach znayduie się szybek całych tylko sztuk 17 reszta zdezelowana - przy dwóch pokoikach znayduią się przy drzwiach dwa zamki bez kluczy, przy innych zaś drzwiach są klapki i szkoble - drzwi wszystkie są na zawiasach - iedne tylko drzwi od tyłu są zdezelowane, reszta dobra.
2. Officynka dosyć w dobrym stanie znayduie się, tylko do reparacyi dachu szkódeł kopy iedney naywięcey? brakuie, tyłek ieden przy tey oficynie dachem słomianym pokryte. Komin nad murowania potrzebuie.
2. Stodoła o dwóch klepiskach w dobrym stanie.
3. Spichrzyk stary dosyć dobry, dach potrzebuie małey reparacyi.
4. Znayduią się dwa chlewiki przy stodole stare zdatne do użytku.
5. Obory i staynia pod iednym dachem całkiem obalone, i drzewa do przestawienia ledwo trzecia część zdatnego iest.
6. Za wsią znayduie się browar dosyć w dobrym stanie, zaś obora przy nim spustoszała.

Zabudowania wieyskie.

6. Chałup sześć i budka z zabudowaniami w stanie potrzebnym reparacyi dachów i kaminów.

Co do inwentarza.

7. Znayduią się gruntowe cztery woły ratayskie.
8. Znayduie się trzech półrolników maiących gruntowe cztery woły, krowę, maciorę, wóz, płóg i inne narzędzia - zagrodnik ieden ma parę wołów, krowę i rekwizyta do gospodarstwa.

Wysiew zbóż dworskich. (pomijam)


środa, 5 maja 2021

Inwentarz Przygoń (1849)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Adama Łukaszewicza z Szadku z roku 1848/49. (Archiwum Państwowe w Łodzi, sygn. 49/2, akt nr. 77)
Tekst z oryginalnego inwentarza przepisał Piotr Tameczka.

 
 Przygoń vel Bugaj
 
W roku 1849 Władysław Suchorski dziedzic dóbr Orpelowa wydzierżawił na okres trzech lat Konstantemu Pileckiemu (propinatorowi w dobrach Orpelów) propinację razem z karczmą w miejscu Przygoń. Suma rocznej dzierżawy opiewała na kwotę 1333 złotych polskich, groszy dziesięć. Przy tej okazji opisano stan zabudowań i zasiewów.


a) gościniec murowany z czterma numerami, kompletnie okute, zawiasy, zamki, klucze tudzież okiennice z zawiasami i szufryglami, izbą wielką, pokój sypialny i alkierz także okute kompletnie z okiennicami okutemi, w izbie wielki szynkowney iest szynkwas, stół dębowy i ławki gruntowe, na piecu blacha żelazna gruba do gotowania i walcowania.
b) przy tem gościńcu iest studnia ocembrowana do którey iest wiadro okute, gruntowe.
c) stajnia murowana z posową z tarcic, żłobami, drabinami, pałągiem żelaznym do latarni, drzwiami okutemi zawiasami żelaznemi, szufryglami, i drzwi boczne w stajni okute z zamkiem i klamką, wschody na górę. Odbiera? stodołe, stajenke, oborke, chlewik, okute? i w stajni zamek, zawiasy żelazne, klamry żelazne do zamykania, wychodek z tarcic, płoty w około i kilka sztuk drzewa jesiennego,- wzdłuż prętów czternaście, w szerz szesnaście ....... od dołku. W górze zaś prętów trzynaście długości szerokości czterdzieści pięć łokci rachuiąc na ieden pręt ośm jedna czwarta.


sobota, 1 maja 2021

Inwentarz Dębołęka (1832)

Źródło inwentarza:
Akta notariusza Antoniego Pstrokońskiego w Sieradzu z roku 1832 cz. b, akt nr. 214. (Archiwum Państwowe w Łodzi, oddział w Sieradzu) Inwentarz przepisał Piotr Tameczka. 


"Działo się na gruncie wsi Dębołęki Powiatu Sieradzkiego dnia trzynastego lipca roku tysiąc ośmset trzydziestego drugiego."

Rejent Powiatu Sieradzkiego przybywa do Dębołęki gdzie zastaje Honoratę z Gątkiewiczów wdowę po dziedzicu dóbr Dębołęka Feliksie z Murzynowa Murzynowskim, która jest matką i opiekunką małoletnich Konstantego i Józefy, oraz Andrzeja Murzynowskiego byłego kapitana Wojsk Polskich, teraźniejszego dzierżawcę dóbr Dębołęka. Na żądanie wymienionych przystępuje do opisania stanu dóbr.


Budynki Dworskie.

1. Dwór murowany frontem na pułnoc, maiący dwa kominy murowane i dach pod dachówką, lecz że co rok musiał bydź reperowany, przeto teraz daie się przez Dzierżawcę ze szkudeł. Okno dobre, drzwi na zawiasach z zamkami, kluczami, antabami, rękoieściami, podłogi z tarcic i w tafelki wyrabiane, sufity wyrzucane. W tym dworze sala iedna, pokoi pięć, garderob cztery, w dwóch oknach garderob są kraty żelazne, piece moskiewskie potrzebuiące przestawienia, lecz znać że były polskie bo są czeluścia na drzwiczki zamykane. Suteryny pod dworem gdzie są kuchnia, mieszkanie, sklep i schowania różne, drzwi do nich tylko sześcioro, bo kilku brakuie, okienka popsute maiące iedenaście krat żelaznych. Te suteryny potrzebuią znaczney reperacyi w oknach? drzwiach i posadzkach. Na górze dwa pokoie i trzy schowania niedokończone bez okien, dobre? tylko dwoie na zawiasach. W dachu dymnik szklany, w którym brakuie szyb.
W tym dworze znayduie się wschodów troie, iedne z frontu do sieni, drugie na gure, trzecie do suteryn z szyią murowaną.

2. Dwór stary, czyli teraz Folwark z drzewa kostkowego maiący komin lepiony, dach szkudlany, bardzo zły, potrzebuiący albo nowego, albo wielkiey reparacyi. Na iedney stronie pokoy i dwa schowania, w nich okien pięć. W oknach brakuie szyb trzy, drzwi troie na zawiasach z klamkami lub haczykami i iednym zamkiem, okienic dwie wewnątrz piec ieden, kominki dwa, podłogi i posowy z tarcic. Na drugiey stronie izba kuchenna z piecem i kominkiem złemi, okna dwa zupełnie złe, obok tey izby komora z małym okienkiem, drzwi dwoie z kuną? na zawiasach, kuchenka w szrodku zdezelowana, do niey drzwi stare złe z wrzecądzem i skoblami.

3. Gorzalnia stara z drzewa kostkowego maiąca stare ściany po części spruchniałe. Dach z tarcic nadpsuty, komin murowany, komorę na perki przystawioną, na drugiey stronie komora do robienia piwa, okna, drzwi stare złe. Ten budynek niewart się nazywać gorzalnią, wypada nową postawić.

4. Wolarnia nowa z drzewa kostkowego podmurowana, zewnątrz gliną wylepiona maiąca podłogę bez posowy, okienka w ścianach przez puł złe, drzwi dwoie na zawiasach z wrzecądzami i szkoblami, dach słomiany z trzema rządami szkudeł u dołu.

5. Studnia między gorzalnią i wolarnią do wywaru ocembrowana z słupem, kosiorem, drągiem i wiadrem oraz rynnami do wolarni idącemi.

6. Studnia za gorzalnią z cembrzyną kostkową, słupem, krzyżem i kosiorem, przy którym wiadro okute.

7. Suszarnia nowa z drzewa rzniętego podmurowana, maiąca dach szkudlany, komin murowany z surówki, izbę z oknem, w którym cztery szyby przetrącone, komorą na słód z dwiema przegrodami ścianką z którey są wschody na górę, na górze lasy, w komórce podłoga. W izbie astrych z cegły, piec z teyże, koryto sosnowe do zalewu nowe, posowy wszędzie z tarcic, drzwi troie na zawiasach z wrzecądzem, szkoblami i haczykami.

8. Studnia obok suszarni z cembrzyną złą i rynnami do gorzalni ciągnącemi się.

9. Chlewy w klamrę z drzewa rzniętego, dach pod snopkami z trzema szorami tarcic u dołu, maiące drzwi czworo z iednym wrzecądzem i dwiema szkoblami, piątych drzwi w boku brakuie, z tyłu przyciesi zgniłe, te chlewy potrzebuią gwałtem przestawienia w inne mieysce suchsze, lub rowu.

10. Studnia czwarta kamienna obok dworu wymagaiąca z wierzchu nowey cembrzyny i wybrania wody do gruntu.

11. Staynia na wapno murowana i wapnem wyrzucana maiąca dach szkudlany, drzwi troie na zawiasach z wrzeciądzami i szkoblami. W każdey staience są podłogi, posowy gliną wylepione, po iednym okienku w tyle? do wyrzucania gnoiu zamykane na drzwiczki... żłoby dobre z drabinami, komorki dwie na obroki, w ścianie przedniey i bocznich okienka bez szkła?

12. Obora murowana nowa z dachem szkudlanem w którym są na przodku dwa dymniki, a w szczytach dwoie drzwiczek z haczykami i szkobelkami, maiąca troie drzwi z frontu a czwarte z tyłu na zawiasach z wrzecądzami, szkobelkami i haczykiem z iednego boku wrota na zawiasach z kunami, wewnątrz są koryta z drabkami i dwoie wschodów na górę, oraz posowę z tarcic, okienka w ścianach szklane, z których kilka stłuczonych.

13. Stodoła w słupy murowane z drzewa rzniętego z dachem słomianym starym i trzema szorami dran iuż przegniłych, maiąca dwa klepiska, wrota na kunach z wrzecądzami i szkoblami.

14. Stodoła druga stara z drzewa kostkowego o dwóch klepiskach z dachem słomianym starym, wrota tylko z wrzecądzami i szkoblami, potrzebuiąca w .... przestawienia.

15. Spichlerzyk razem z wozownią z drzewa rzniętego pod snopkami maiący drzwi do siebie na zawiasach z zamkiem, kluczem, wrzecądzem i szkoblami, wewnątrz przegrody z tarcic, wrota do wozowni z wrzecądzem i dwiema szkoblami.

16. Ogród za dworem murowanym włoski z ulicami i kwaterami w których są różne drzewa owocowe i dzikie, oraz kwiaty. Ogrodzony w około płotami w słupy i koły zawiertane, potrzebuiący w krótkim czasie przestawienia, bo stary i pochylony.

17. Sad na przeciwko dworu owocowy ogrodzony płatami w małe słupy, który iako też inne? płaty pomnieysze choć poreperowane potrzebuią nowey regulacyi, lub reperacyi.

18. Owczarnia z drzewa kostkowego precz za oborami i za ogrodem maiąca ściany w połowie gliną wylepione, dach słomiany, cząstkę iedney strony na południe pod dranicami, dymniki dwa w dachu, kołkami zamykane, na froncie troie drzwi z haczykami, szkobelkami dwiema i wrzecądzem, posowę w połowie z dylików łupanych, a w drugiey z żerdzi. Ta owczarnia na pułnocnym boku podmurowana, maiąca tam komorkę bez drzwi. W tey owczarni znayduie się parzników? pięć z drabinkami i żłobkami tudzierz parzniki i drabki zwyczayne.

19. Dwojaki nowe szkudłami z drzewa rzniętego, idąc od dworu na wieś po prawey ręce maiące dwie izby, komorę, sień, drzwi czworo z których troie na zawiasach z wrzecądzami i szkoblami, okna dwa, komin murowany.

Budynki Wieyskie

1. Chałupa pusta stara z drzewa kostkowego po komorniku Łukaszu Szkudlarku, maiąca izbę, komorę, sień, drzwi tylko iedne, reszty brakuie, dach zgniły, komin obalony. Obok stodoła z którey tylko zrąb stoi i to niecały, bez balek. Drzewo z niey woysko pobrało na ogień.

2. Chałupa dwojaki mająca dach z dranic stary dość zły, komin lepiony nadmurowany, izby dwie, komory dwie, sienie dwie, okna dwa złe i naprawiane, drzwi sześcioro na biegunach. W niey mieszka zagrodnik Wawrzyniec Bigos i komornik Karol Toboła. W tyle chałupy oborka z balików o dwoygu drzwiach, maiąca dach słomiany stary, przy niey przystawka pod dachem słomianym na wozy bez wrot.
Stodoła o dwóch samsiekach iednym klepisku z drzewa kostkowego o dachu słomianym i dwoygu wrotach na wylot.

3. Chałupa z drzewa kostkowego o dachu z dranic maiąca komin lepiony, izbę, sień, okno iedno, drzwi czworo na biegunach, iednę ściane pruchniałą potrzebuiącą znaczney reperacyi. W tey chałupie mieszka zagrodnik Karol Sikora. Do tey chałupy należy stodoła o iednym samsieku, wrotach iednych i dachu słomianym starym.

4. Chałupa podobna pierwszey oprócz że ma komin nadmurowany, ścianę wyprężoną iednę a drugą spruchniałą. W niey mieszka komornik Jędrzey Witasik. Opodal w tyle zrąb stodoły bez dachu, z którey troche zrębu stoi.

5. Chałupa w ryglówkę, gliną wylepioną, w tey iest komin lepiony nadmurowany. Dach stary, zły, dwie izby, dwie komory, iedna sień, drzwi siedmioro na biegunach, okna dwa złe. Ta chałupa potrzebuie wielkiey reperacyi. Mieszka w niey garncarz Karol Piasecki i Józef R... bednarz iako komornicy.

6. Chałupka w tyle stara zła maiąca komin lepiony zły, dach stary słomiany, izbę, sień, okno, drzwi na biegunach dwoie. W tey mieszka Pastucha Jan.

7. Chałupa pusta z drzewa kostkowego maiąca przyciesi zgniłe, dach stary zły, drzwi na biegunach, reszty brakuie. Oborka z drzewa kostkowego stara o dachu słomianym i iednych drzwiach. Stodoła o iednym klepisku, dwóch samsiekach z drzewa kostkowego stara, maiąca dach słomiany stary, wrot brakuie.

8. Chałupa nowa z drzewa rzniętego podmurowana kamieniami na wapno, maiąca dach pod szkudłami, komin murowany, izby dwie, komory dwie, sienie dwie, posowy z tarcic, okna modne?, szczyty z tarcic, dwa kominki, dwa piece osobliwsze, drzwi szescioro na zawiasach gdzie potrzeba z wrzecądzami, szkoblami i klamkami. W niey mieszkaią zagrodnicy Felix i Łukasz Szkudlarek komornik. Stodoła stara maiąca samsiek, klepisko z wrotami i dach słomiany stary.

9. Chałupa stara do obalenia, maiąca dwie izby, dwie komory, dwie sienie, dach słomiany stary, komin zły. Mieszkaią w niey komornicy Jan Domoracki i Stanisław Szkudlarek. Przed tą chałupą studzienka ocembrowana.

10. Chałupa dwojaki z drzewa rzniętego podmurowana, maiąca dach z dranic, komin cały murowany, dwie izby, dwie komory, dwie sienie, okna cztery złe, drzwi siedmioro. Tu mieszkaią zagrodnicy Walenty Domeracki i Marcin Pawełczak. Oborki dwie, iedna pod dranicami, druga pod snopkami średniego stanu. Stodoły dwie z drzewa kostkowego z dachami słomianemi złemi, w iedney dwoie wrot, a w drugiey iedne tylko.

11. Chałupa czworaki z drzewa rzniętego maiąca dach z dranicami zupełnie zły, komin lepiony, drzwi sześcioro na biegunach. Okien pięć narządzanych, cztery izby, sień na wylot, drabinę na dachu. Tu mieszkaią cztery komornice.

12. Kuźnia stara z drzewa rzniętego, dach szkudlany stary, komin lepiony, maiąca iednę izbę z oknem, sień i drzwi dwoie.

13. Karczma stara z drzewa rzniętego maiąca dach słomiany stary, komin lepiony, izbę wielką, dwie izdebki, komorę, sień na wylot, okien pięć po części złych i drabinę na dachu. Staynia wiezdna dość nowa, ale potrzebuiąca wielkiey reperacyi w dachu, u którego niemasz wiązania między kozłami, dach słomiany w połowie zły. W stayni żłob i drabina, opodal na polu stodołka stara o iednych wrotach i dachu słomianym.

Tumiday na piaskach nad traktem Złoczowskim.

14. Karczma stara z drzewa kostkowego, w którey iedna część ściany spruchniała, maiąca dach słomiany, komin lepiony nadmurowany, izbę o dwóch oknach, izdebkę o iednym oknie, komorę, drzwi pięcioro na biegunach. Obok karczmy stodołka z oborką razem pod snopkami maiące wrota i drzwi na biegunach. Studnia przed karczmą ocembrowana z słupem, krzyżem i drągiem.

15. Na drugiey stronie drogi staynia wiezdna z drzewa kostkowego maiąca dach słomiany dość zły z dwiema szorami dranic u dołu, wrot dwoie, drzwiczki z boku na biegunach i żłób ieden.

16. W około karczmy iest sześć chałup tu i owdzie po piaskach i kątach rozłożonych, są stare z dachami słomianemi po części i z dranic, kominami lepione. Te chałupy iako stare i po części w rolach stoiące wypada w inne mieysce przestawić. W powyższych chałupach mieszka sześciu komorników Walenty Skorupa, Buglecki garncarz, Franciszek Jabłoński, Paweł Skorupa, Józef Mielcarek, Krysztof i siodmy Gozdecki Adryan. Dwaj komornicy maią role i stodołki.

Potem opisano zasiewy (tu wzmiankowano nazwę Lisia Góra), następnie inwentarz i różne effekta na gruncie, porządki stajenne, w gorzelni, w browarze, sklepie, krowy, woły ratajskie, owce.
Opisano także powinności włościan i zakłady pańskie. Przytaczam nazwiska włościan.


Zagrodnicy:
Marcin Pawełczak, Walenty Domoracki, Felicyan, Paweł Sikora, Wawrzyniec Bigos.

Ręczni:
Paweł Skorupa, Józef Mielcarek, Bogusław, Łukasz Szkudlarek.

Komornicy:
Komorników szesnastu karczmarz Adam, Adryan Gozdecki, garncarz Buglecki.